بایگانی دسته ی : سیاسی

داریوش احمدیان
در بخشی از خاطرات مرحوم هاشمی رفسنجانی که مربوط به سال ۱۳۶۹ است از مصوباتی سخن به میان آمده که در شورای عالی محیط زیست برای رفع آلودگی هوای تهران تصویب شده است. به عبارت دیگر مسئولان محترم حداقل از سی سال پیش تا امروز مشغول رسیدگی کردن هستند تا آلودگی هوای تهران اندکی بهبود پیدا کند و آنچه در عمل رخ داده است هر روز بد‌تر از دیروز است!

علت این موضوع را باید در کجا جستجو کرد؟ آیا این نکته که منفعت عده‌ای گره خورده با آلودگی هوای کلان شهرها است علت ادامه دار شدن این معضل محیط زیستی است؟ آیا مصوباتی که به شکل سالانه اعلام می‌شود از کارشناسی کافی برخوردار نیست؟ آیا مشکل در بی توجهی مجریان این مصوبات است؟ آیا ما مردم هم مقصریم؟ به نظر می‌آید که آلودگی هوای کلان شهرها موضوعی چند بُعدی است و نمی‌توان با برجسته‌سازی بخشی از آن به دیگر وجوه آن توجهی نشان نداد. یکی از دلایل آنکه تصمیمات اتخاذ شده برای مهار آلودگی هوا، ریزگردها و سایر معضلاتی که به نوعی به محیط زیست مرتبط می‌شود به جایی نمی‌رسد آن است که مسئولان تصمیم گیر به چند وجهی بودن این موضوعات توجه کافی نشان نداده و با نگاهی به بخشی از مشکل در پی حل تمامی جوانب آن هستند.

اینکه رییس سازمان محیط زیست معتقد است در شرایط حاضر راهی جز دعا کردن برای آمدن باد وجود ندارد با وجود آنکه نشانگر عدم مسئولیت پذیری این مسئول دولتی است اما آنچنان هم سخن نادرستی نیست! معضلات محیط زیست ایران از آلودگی هوا تا خشک شدن دریاچه ها، از نابودی تالاب‌ها تا ریزگردها که راه نفش کشیدن مردم را بسته است، از نوع مواجهه با حیوانات تا شکل بهره برداری از جنگل‌ها همه و همه به وضعیتی رسیده است که در ظاهر راهی جز آنکه معجزه‌ای از آسمان آن را سامان دهد وجود ندارد.

ریشه بسیاری از مشکلات محیط زیستی در کشورمان به دوره‌ای باز می‌گردد که چندان هم از آن فاصله نگرفته ایم، زمانی که برنامه‌های سازمان حفاظت از محیط زیست از روی میز کار مدیران کنار رفت و جای آن را تصمیمات آنی بدون توجه به عواقب و تبعات آن گرفت. چهار سال و چند ماه از آن روزها می‌گذرد و ممکن است برخی معتقد باشند که پس از این مدت می‌بایست تمامی مشکلات حل شود اما واقعیت آن است که همیشه نابود کردن یک ساختار زمانی بسیار کمتر از اصلاح و برقراری مجدد آن را به خود اختصاص خواهد داد.

به نظر می‌آید که برای حل معضلاتی که گریبان محیط زیست کشورمان را گرفته است و در برخی مناطق زندگی را به کام مردم تلخ کرده است راهی جز حرکت در مسیر علمی نیست. اگر می‌بینیم که از زمانی بیشتر از سه دهه پیش تاکنون همچنان آلودگی هوا وجود دارد و مصوبات تصمیم گیران کشور نتوانسته است تغییری در آن ایجاد کند شاید لازم باشد که همان مصوبات را تغییر دهیم و با شیوه‌های مطابق علم روز آن‌ها را به مرحله اجرا برسانیم. آلودگی هوا و سایر مشکلات تنها مختص به کشورمان نیست اما تفاوت ما با سایر کشورهایی که دچار این مشکل هستند آن است که آنان تمایلی به تکرار اشتباه ندارند اما ظاهرا ما راهی جز تکرار اشتباه و اختراع دوباره چرخ نمی‌شناسیم.
منبع: بهارنیوز

به گزارش ایسنا، قصه پشیمانی عده‌ای، در این روزها از  شبکه‌های اجتماعی یکی از شمشیرهای دولبه جامعه ایرانی آغاز شد. محلی که هر کس هر چه می‌خواهد دل تنگش می‌گوید. جایی که در انتخابات نقش موثری ایفا کرد و در عوض در ایجاد شایعات، شبهات و اخبار بدون منبع هم نقش انکارناپذیری دارد.
پس از آن اظهار پشیمانی موج پشیمانی‌ها آغاز شد. از کاربران عادی گرفته تا برخی سیاسیون، از ورزشکاران تا هنرمندان. سلبریتی‌ها که در زمان انتخابات بیش از آنچه توقع می‌رفت، از آن‌ها _در هر دو جناح_ استفاده شده بود این بار به نقش‌آفرینی معکوس پرداختند؛ پخش بذر ناامیدی و ابراز پشیمانی.
در این میان واکنش یکی از ورزشکاران نسبتا محبوب آتش را تندتر کرد. این فوتبالیست در صفحه اینستاگرام خود در واکنش به اظهارات رییس دفتر رییس‌جمهور که گفته بود “عوارض خارج از کشور به ندارها اختصاص می‌یابد”، این چنین نوشت:” شما که انقدر به فکر ندارها هستین که فکر نمی‌کنم نداری وجود داشته باشه!! کدوم ندارها دقیقاً؟ شما قبل از تصمیم‌گیری، مطالعه و تحقیق هم می‌کنید که می‌گین در صورت انتقادها، تجدید نظر می‌کنید!! خانواده‌های شما که اقامت جای دیگرو باید داشته باشن، که نیازی به عوارض ندارن! دیگه چیزی دیگه نبود برای کسری بودجه، گرون کنید؟ می‌ترسم برای پروازهای داخلی هم عوارض بگیرین تا بودجه ٩٨! خدایا هر چه سریع‌تر سال ١۴٠٠ رو برسون لطفاً! تن ما رگ نداره، تیغ نزن!”
این پست که با واکنش‌های مثبت و منفی زیادی مواجه شد تکمله‌ای هم داشت و این ورزشکار که در انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ به حمایت قاطعی از حسن روحانی پرداخته بود در پست بعدی خود نوشت: “من باز عذرخواهی می‌کنم (بابت حمایتی که از پرزیدنت کردم در انتخابات که فکر می‌کردم می‌تونه کمک کنه) از تمام دوستان و هموطنان عزیز، حلال کنید. (قبل از انتخابات تهمت و فحش شنیدیم، الان هم روش) کاش می‌شد به عقب برگردیم.”
این در حالی است که همین فوتبالیست در اردیبهشت ۹۶ پیش از انتخابات در حمایت از روحانی نوشته بود:” با احترام به همه کاندیدا ها اینو در جواب کسایی زدم که از کامنت من در زیر پست دکتر، سوءاستفاده کردن و می‌کنن، اگر قرار باشه یکی رو انتخاب کنم، روحانی تا ۱۴۰۰.”
با داغ‌تر شدن موضوع علاوه بر مردم عادی و کاربران مختلف شبکه‌های اجتماعی تعدادی از هنرمندان و ورزشکاران و به اصطلاح، سلبریتی‌ها به کمپین پشیمان‌ها پیوستند. طوفانی که به راه افتادنش با یک موج بود، ولی توقفش به ساحل امنی نیاز داشت. این اتفاقات و ابراز پشیمانی‌ها در حالی اتفاق افتاد که از انتخابات اردیبهشت ۹۶ نزدیک به هفت ماه گذشته و دولت دوم روحانی حتی یک‌ساله ه نشده است، اما احساسات مردم نه به تحلیل‌ها توجهی داشت و نه به خطی که هوشمندانه از سوی برخی مخالفین دولت و حتی نظام در دست گرفته و هدایت می شد.
در این میان اما همان‌طور که آهن با آهن بریده می‌شود یک سلبریتی دیگر نیاز بود تا موج‌شکن ضربات پیاپی وارد آمده به دولت باشد. این بار یک بازیگر که در دوران انتخابات هم حامی سرسخت رییس‌جمهور بود به میدان آمد و در پاسخ به پشیمان‌ها نوشت:” من باران کوثری، هیچ‌کجا از رای‌ای که به حسن روحانی دادم ابراز پشیمانی نکردم. من رای دادم که فرصت نقد و تکرار مطالباتم رو داشته باشم. طبیعتا من هم مثل هر کس دیگه‌ای بر اساس خواسته‌ها و نیازهای خودم و توصیه‌ کسانی که قبولشون دارم کاندیدای موردنظرم رو انتخاب می‌کنم و این نه خودخواهی است نه به فکر مردم نبودن، این یعنی رییس‌جمهور بر اساس نیاز اکثریت انتخاب شود، اگر کاندیدای موردنظر شما انتخاب نشده یعنی خواسته‌هایتان در اولویت اکثریت نیست. مطمئنم نقد امثال من به این دولت اگر بیشتر از بقیه نباشد کمتر نیست، فکر می‌کنم از همین صفحه‌ی اینستاگرام هم این مشخص است. خیلی متاسفم که روند کند تحقق وعده‌های دولت این‌طور بهانه به دست صفحه‌ها و آدم‌های تندرویی داده که ما را سیبل خالی کردن خشمشان از شکست در انتخابات کرده‌اند اما من از رای‌ام پشیمان نیستم، تکرار می‌کنم رای ندادن در انتخابات ریاست‌جمهوری جزء گزینه‌های من نیست و در بین نامزدهای انتخابات ۱۳۹۶ حسن روحانی همچنان انتخاب من و نقد دولتی که به آن رای دادم حق طبیعی من است.”
این موضع  بیشتر از انتظاری بود که از یک هنرمند می رود و به مواضع سیاستمداران شبیه‌ است. کاری که بسیاری از مدعیان سیاست‌ورزی و جنگ روانی نتوانستند در روزهای ابراز پشیمانی آن را مطرح کنند. در این پست اینستاگرامی خانم بازیگر به دو نکته اساسی اشاره می‌کند. اول این‌که سیبل شدن دولت را کاری از جانب تندروهایی می‌داند که نتوانسته‌اند در مقابل روحانی به موفقیت برسند و عملا مردمانی که از سر احساسات و برای خالی نبودن عریضه هشتکی زده‌اند و مطلبی گفته‌اند را کنار می‌گذارد.
بسیاری از کسانی که هیزم به آتش این اعتراض می‌ریختند یا مخالفین دولت بودند و یا حتی اپوزیسیونی که جمهوری اسلامی را قبول نداشته‌اند و تلاش می‌کردند از این نمد برای خود کلاهی ببافند. البته نباید فراموش کرد که بسیاری از کسانی که به روحانی رای داده بودند نیز همراه این موج شده و هشتک پشیمانم می‌زدند. نکته‌ دیگری که باید  به آن توجه کرد، مطالبه‌گری است که کوثری مطرح می‌کند؛ یعنی در عین حمایت از دولت روحانی و رایی که به نفع او به صندوق ریخته شده به دور از احساسات، اشتباهات دولت برای رفع آن‌ها گوشزد و عملکرد آن منصفانه نقد شود.
بعد از این بود که کم کم هشتک #پشیمان‌_نیستم جان گرفت و برخی فعالین سیاسی هم به میدان آمدند، در واقع جرات به میدان آمدن را پیدا کردند.
عبدالله ناصری فعال سیاسی درباره این اتفاق می‌گوید: آنچه تحت عنوان کمپین پشیمانم در مورد رای به روحانی به راه افتاده، با برنامه‌ریزی جریان رادیکال صورت گرفته است. معتقدم پشت ماجرای فضای روانی که علیه دولت شکل گرفته، جریال رادیکال است که هر تلاشی را کرد تا روحانی پیروز انتخابات نشود و به اولین رییس‌جمهور تک‌دوره‌ای بدل شود. رقبا دارند زمینه‌چینی می‌کنند تا حداقل در ۱۴۰۰ گفتمان اصلاحات و روحانی پیروز انتخابات نشود.
برخی از چهره‌های نزدیک به رییس‌جمهور نیز به شدت به این کمپین واکنش نشان دادند؛ حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی، آن را «پویش فرمایشی» نامید و تصریح کرد که این کمپین با پشتیبانی کسانی شکل گرفت که باید در مورد کارهای کرده و نکرده خود به تک تک مردم ما پاسخگو باشند. آنها ثروت و سعادت ملت را به تاراج دادند.
یکی دیگر از کسانی که به شدت به حمایت از رییس‌جمهور پرداخت و با بدبینی درباره کمپین مذکور سخن گفت کسی بود که با “تکرار” خود یکی از عوامل پیروزی روحانی و جلب نظر تعداد زیادی از رای دهندگان بود. سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهور اسبق ایران، موجی را که علیه دولت حسن روحانی با کمپین «پشیمانیم» به راه افتاده را  یک دسیسه و این موج را “هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده” خواند و در جمع اعضای مجمع روحانیون مبارز کاشان تاکید کرد که از حمایت خود پشیمان نیست و همچنان بر این امر اصرار دارد.
به گفته این چند نفر این موج برنامه‌ای برای تخریب به حساب می‌آمده است. البته شاید شروع آن از یک اتفاق ساده بوده ولی ادامه یافتن و حمایت رسانه‌ای و تبلیغاتی از آن هدف‌مند و بسیار هوشمندانه بوده است.
در همین زمینه محمدجواد حق‌شناس فعال سیاسی و عضو شورای شهر تهران معتقد است: این رویکرد، رویکردی اغراق آمیز است و این سوال باید پرسیده شود کسانی که امروز اعلام پشیمانی می‌کنند، اگر به روز ۲۹ اردیبهشت برگردند، به چه کسی رای می‌دهند؟ فرض کنیم امروز ۲۹ اردیبهشت و روز برگزاری انتخابات است. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا باید در انتخابات شرکت کنیم یا شرکت نکنیم؟ قطعا هیچ آدم عاقل و دلسوزی توصیه نمی‌کند که مردم برای تعیین سرنوشت خود در انتخابات شرکت نکنند. سوال بعدی این است از بین سه گزینه حسن روحانی، ابراهیم رییسی و مصطفی میرسلیم کدام گزینه را باید انتخاب کرد؟ آیا کسانی که امروز ابراز پشیمانی می‌کنند، در روز ۲۹ اردیبهشت به کس دیگری غیر از روحانی رای می‌دادند؟ قطعا در انتخابات ریاست‌جمهوری، رای به روحانی به مصلحت کشور و مردم نزدیک‌تر بود.
وی با اشاره به اینکه چنین فضاسازی‌هایی به نفع کشور نیست، عنوان می‌کند: در فضایی که پس از ارائه بودجه به وجود آمد، برخی چهره‌های فرهنگی، هنری و ورزشی که خیلی هم با مفاهیم سیاسی آشنا نبودند، پیشگام شده و موجی علیه دولت به راه انداختند که آثار خود را در جامعه هم گذاشت. البته دولت می‌توانست این فضا را به گونه‌ای مدیریت کند تا به این میزان مورد هجمه از سوی چهره‌های سرشناس غیرسیاسی مواجه نشود.
محمد کیانوش‌راد عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها هم با اشاره به اینکه به جای عکس‌العمل احساسی باید راه‌حل‌های اجرایی موثر برای مشکلات کشور ارائه شود، بیان می‌کند: عبور از روحانی به معنای عبور از یک روش اصلاح تدریجی برای اداره کشور است.
نکته‌ای که کیانوش‌راد به آن اشاره می‌کند دقیقا همان بزنگاهی است که به قول حق‌شناس شاید بسیاری از سلبریتی ها که چندان با سیاست آشنایی ندارند از سر احساسات زیاد به آن توجه نداشته‌اند. ورطه خطرناکی که اگر کشور به دام آن بیفتد باز ممکن است در دام کسانی گرفتار شود که عکس مار بر دیوار می‌کشند.
البته محمدصادق جوادی‌حصار عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی با تاکید بر اینکه اعتراضات به روحانی نباید ما را نگران کند، می‌گوید: در دولتی آزاد و جریانی سیاسی که به راحتی حجم انتقاد را تحمل می‌کند، این حجم از انتقادات درباره دولت چندان بالا نیست. انتقاد علیه هر دولتی که انجام می‌شود آن دولت باید از آن استقبال کند و این نشانه پویایی، زنده و سیاسی بودن جامعه است.  
وی همچنین می‌افزاید: در دولتی آزاد و جریانی سیاسی که به راحتی حجم انتقاد را تحمل می‌کند، این حجم انتقاد چندان بالا نیست. اعتراضات به آقای روحانی نباید ما را نگران کند. وقتی حجم پیروزی سنگین است، حجم انتقادات نیز سنگین می‌شود. ۲۴میلیون به آقای روحانی رای دادند اگر  ۱۰ درصد این افراد نیز به فعالیت‌های دولت معترض شوند، فضای رسانه‌ای و مجازی کشور را مملو از اعتراض می‌کنند. در دولتی که ۹۰-۸۰ درصد از حامیان هنوز حمایت می‌کنند، ۱۰ درصد نیز ممکن است انتقاد کنند یا به مخالف تبدیل شوند که این امور بدیهی و طبیعی است.
هر چند بیژن مقدم به عنوان یک فعال سیاسی این انتقادات را بسیار زود می‌داند و می‌گوید: انتظار می‌رفت تا انتقادات از سوی جریان اصلاحات به دولت روحانی طی دو سال آینده آغاز شود، اما بدنه جریان اصلاحات چشم‌اندازی برای تحقق وعده‌های روحانی نمی‌بینند و انتقادات خود را آغاز کردند.
وی در ادامه با اشاره به انتقادات برخی از هنرمندان و ورزشکاران به روحانی یادآور می‌شود: وقتی که پای احساسات به جای منطق به سیاست باز شد نتیجه‌اش همین می‌شود که می‌بینیم. همه جریان‌های سیاسی برای رای‌آوری از سلبریتی‌ها استفاده می‌کنند اما اشتباه‌شان در نقطه‌ای مشخص می‌شود که آنها بر اساس احساس هوادار می‌شوند و بر اساس احساس روبروی شخص و سیاست‌هایش می‌ایستند.
مقدم همچنین خاطرنشان می‌کند: چون مبنای ریشه‌ای برای حمایت از یک سیاستمدار ندارند با وعده‌ای هوادار می‌شوند و به خاطر عوارض خروج از کشور روبرویش می‌ایستند. از سوی دیگر روحانی گفته بود وعده‌هایش در بودجه سال ۱۳۹۷ تبلور پیدا می‌کند، اما بدنه اصلاحات دید که این بودجه با جیب مردم و وعده‌های روحانی سازگار نیست به همین علت انتقادات خود را بیان کردند.
کمال‌الدین پیرمذن نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به اینکه تخریب رییس‌جمهور را نمی‌توان در زمره فعالیت‌های اصلاح‌طلبانه بر شمرد، تصریح می‌کند: تقابل نیروهای سیاسی با رییس‌جمهور را نمی‌توان اصلاح‌طلبی نامید. شکست روحانی، شکست اصلاحات و اعتدال بوده و عبور از روحانی یعنی هموار کردن راه برای پوپولیسم و بستر سازی برای جان گرفتن احمدی نژادی جدید.
با توجه به اظهارات بسیاری از شخصیت‌ها و فعالین سیاسی و کارشناسان به نظر می‌رسد در پایان ذکر دو نکته تاریخی کافی است:
۱- چند ماهی به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۰ باقی مانده بود. برخی اصلاح‌طلبان که چهار سال قدرت را در دست داشتند خود را در اجرای پروژه‌هایشان شکست خورده می‌دیدند و سیدمحمد خاتمی را به عنوان کسی  که عقب‌تر از  اصلاحات حرکت می‌کرد، معرفی می‌کردند. پروژه عبور از خاتمی از همین جا کلید خورد. هرچند سید اصلاحات در انتخابات ۸۰ با رایی بیشتر از دوم خرداد ۷۶ به ریاست‌جمهوری رسید، اما همین مخالف‌خوانی‌ها کار را به جایی رساند که در آخرین حضورش در دانشگاه تهران همان دانشجویانی که روزگاری مهم‌ترین اهرم در به قدرت رسیدنش بودند او را هو کرده و از حمایت از او ابراز پشیمانی کردند. ندامتی که با تبلیغات گسترده تندروهای دو جناح سرخوردگی بزرگی را در جامعه ایجاد کرد و یکی از عوامل موثر در  اتفاق افتادن ندامت بزرگ‌تر یعنی افتادن در دامن پوپولیسم و مصائب هشت‌ساله کشور شد. درک شرایط زمان و بزنگاه تاریخی نکته‌ای بود که تندروهای جریان اصلاحات همواره از آن غافل بودند، خدایشان بیامرزد.
۲- بعد از شهادت امام حسین (ع) در واقعه عاشورا بسیاری از اهالی کوفه به سرکردگی سلیمان ابن صرد خزاعی نهضتی را تحت عنوان توابین به راه انداختند. توابین جماعتی بودند که از حمایت نکردن از امام حسین(ع) در محرم سال ۶۱ هجری به شدت احساس پشیمانی کرده و تنها راه جبران خطای خود را نثار خون‌شان می‌دانستند. حاضرین در نهضت توابین نماد کسانی به حساب می‌آمدند که هیچگاه اقتضای زمان خود را درک نکرده، در جایی که باید قیام می‌کردند نشستند و در زمانه قعود، برخاستند. توابین بی‌اذن امام زمان خود حضرت سجاد (ع)، دست به قیامی کور علیه امویان زده و در صحرای عین‌الورده در جنگی نابرابر تقریبا تار و مار شدند و انگشت‌شماری از آنان به کوفه بازگشتند. مردمانی که نه سکوت‌شان در زمانه قیام حسینی دردی از جامعه اسلامی دوا کرد و نه قیام‌شان در دوران سکوت امام زین‌العابدین(ع) مرحمی بر دل سوخته اهل بیت(ع) شد. درک شرایط زمان و بزنگاه تاریخی نکته‌ای بود که توابین همواره از آن غافل بودند، خدایشان بیامرزد.
منبع: بهارنیوز

کیهان نوشت: طبق نص صریح قانون اساسی، دولت باید از سوی خانه ملت بازخواست و هدایت شود.

اما ائتلاف مدعیان اصلاح‌طلبی و اعتدال و شبه‌اصولگرایی، تقریبا این شان نظارتی را تعطیل کرده و مجلس را به میزان زیادی از موضوعیت انداخته‌اند. چنین کارکردی در دهمین سال ریاست آقای لاریجانی، یک پسرفت حتی در مقایسه با نوع تعامل سختگیرانه تیم وی در قبال دولت نهم و دهم است. همه این ناکارآمدی‌ها، پای رئیس ‌مجلس و ائتلاف همسو با وی نوشته خواهد شد.

منبع: عصرایران

رئیس مجلس شورای اسلامی پس از سفر ۳ روزه ای که به پاکستان داشت، شامگاه دوشنبه وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد.

به گزارش ایرنا، علی لاریجانی که برای حضور و سخنرانی در نشست راهکارهای مبارزه با تروریسم سفر ۳ روزه ای به پاکستان داشت، دقایقی قبل به تهران بازگشت و مورد استقبال جمعی از نمایندگان و مدیران کل مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.

گفتنی است، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسامی در جریان این سفر در نشست راهکارهای مبارزه با تروریسم در اسلام آباد سخنرانی کرد. همچنین وی در این سفر با رؤسای مجالس سنا و ملی پاکستان، افغانستان، روسیه، ترکیه دیدار و گفت و گو کرد.

علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، علی افراشته معاون اجرایی رئیس مجلس شورای اسلامی، حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس جمهوری، حجت الاسلام سیدعلی عماد رئیس کتابخانه مجلس، سفیر پاکستان در ایران، مهدی کیایی مدیرکل فرهنگی و روابط عمومی مجلس و جمعی از مدیران مجلس شورای اسلامی از علی لاریجانی استقبال کردند.

منبع: عصرایران

کم مردم دنیا را به ایران و ایرانی خندانده اید و چهره مان را بد کرده اید؟ این رفتارها بدوی و زشت و زننده چه معنایی می دهد؟

منبع: عصرایران

گروه سیاسی: خبرگزاری شفقنا در مقدمه‌ی مصاحبه با دکتر محمدامین قانعی راد نوشت: در برابر پرسش از کارکردهای روحانیت در جامعه فعلی، گذری به گذشته این نهاد می‌زند و به محبوبیت و نفوذ آنان در میان مردم اشاره می کند و با دلایل جامعه شناختی عنوان می کند که امروز قدرت و نفوذ و محبوبیت این نهاد با سابقه در ایران کاهش یافته است.
قانعی راد می گوید: روحانیت در گذشته میراث دار سرمایه فرهنگی بود و قدرت و نفوذ داشت. گمان و تصور عمومی این بود که این نهاد در تصمیم گیری ها براساس مصالح فردی، نظام قدرت و ثروت تصمیم گیری نمی کند و حکمی را صادر نمی کند و در واقع از یک پایگاه مستقلی برخوردار هستند لذا گروهی که بر مبنای منافع شخصی، گروهی، اقتصادی، سیاسی و حزبی تصمیم گیری نمی کردند در میان مردم محبوبیت داشتند. یکی دیگر از دلایل محبوبیت روحانیت در میان مردم در گذشته این بود که جامعه معمولاً در مقابل نظام سیاسی که وجود داشت دنبال یک پناهگاهی می گشت که در طی تاریخ شیعه می بینیم که ایرانیان این پناهگاه را در بخش فرهنگ جستجو می کردند.اما بعد از انقلاب اوضاع کاملاً دگرگون شد. روحانیت با اقتصاد و سیاست پیوند پیدا کردند، در وهله اول این پیوند با سیاست ایجاد شد، در وهله دوم دامن آن به اقتصاد کشیده شد و سپس همراه با آن نیز برخی از گروه های مردمی احساس کردند که بخشی از  روحانیت اگر سخنی می گوید در سخنان و موضع گیری های او مصالح نظام قدرت را مورد توجه قرار می دهد و یک جاهایی هم منافع اقتصادی دارد و از منافع اقتصادی خواسته و ناخواسته، دانسته و ندانسته حمایت می کند و پیوند او با پول پیوند عمیق تری شده بنابراین مقداری اعتماد نسبت به روحانیت کاهش یافت.
او اظهار می کند: ممکن است که امروز یک روحانی سخنی را بگوید که واقعا فرهنگی است، ولی تصور عموم مردم دگرگون شده است. همیشه روحانیت باید بین مناصب اجرایی و نفوذ فرهنگی دست به یک انتخاب بزند و مشخص کند که کدام یک از این دو را می خواهد و کدام یک از این دو برای او مطلوب تر است و به او کمک می کند که پروژه خود که پروژه دینداری و اخلاق برای جامعه هست را جلو ببرد. به نظر من روحانیت به جای تصرف قدرت می توانست به نحوی نظارت فرهنگی بر قدرت داشته باشد بدون اینکه لزوماً بخواهد آن را تصرف کند. لازم بود که روحانیت با قدرت یک رابطه دیالوگی، گفت وگویی و نظارتی از موضع فرهنگ و با حمایت مردم برقرار می کرد و شاید بر حفظ نفوذ فرهنگی خود موفق تر می شد، اما شاهدیم که در حال حاضر نفوذ فرهنگی در عمل و در زمینه های بسیاری کاهش یافته است.

بخش اول گفت وگوی خبرنگار شفقنا زندگی با دکتر محمدامین قانعی راد، جامعه شناس را می خوانید:
 * با توجه به اینکه روحانیت از دیر باز در جامعه ایران نقش پررنگی داشته چه آن زمان که در قدرت نبود و بیشتر در کسوت منتقد حکومت ها بود و چه زمانی که در عرصه های اجرایی حضور داشت و از این طریق تلاش در جهت خدمت رسانی به مردم داشته، اما بعد از گذشت چندین سال بنا بر نظر برخی از کارشناسان و همچنین اخیرا آیت الله شبیری زنجانی گویی نفوذ و محبوبیت این نهاد با سابقه در میان مردم کاهش یافته است. از نگاه جامعه شناسی آنچه در جامعه ایران دیده می شود کاهش این نفوذ و محبوبیت است یا خیر؟ 
مسایلی مانند محبوبیت، منزلت و پایگاه اجتماعی گروه های مختلف، ذاتی نیست که به طور ذاتی برخی از گروه ها از یک منزلتی برخوردار باشند و این منزلت به طور ثابت وجود داشته باشد. به نظر می آید که منزلت هر گروه اجتماعی یک نسبتی هم با نظام توزیع سایر منابع زندگی اجتماعی مانند ثروت، قدرت و دانش دارد بنابراین اینکه یک گروه اجتماعی چه مقداری در بین مردم منزلت دارد با پایگاه و جایگاه آن گروه در نظام ثروت، قدرت و دانش مرتبط است لذا یک امر نسبی و متغییر است که در طی دوره های تاریخی تغییر پیدا می کند. مهم ترین تغییری که در این زمینه پیدا شده در پایگاه روحانیت قبل از انقلاب و بعد از انقلاب به وجود آمده یعنی قبل از انقلاب روحانیت به تعبیر جامعه شناسی با زیست جهان روزمره شهروندان در بخش فرهنگی و اجتماعی در ارتباط و جزو نهاد مذهب بود و نقشی بود که این نقش توسط نهاد دین همراه با قواعد تحریف شده ای در بخش فرهنگ جامعه ایفا می شد بنابراین جایگاه روحانیت عمدتاً یک جایگاه فرهنگی بود و این جایگاه از نفوذ در جامعه نیز برخوردار بود. فرض بر این بود که روحانیت از یک دانشی برخوردار و اساساً حامل دانش است، این دانش هم کم و بیش دانش قدسی است که بر مبنای این دانش قدسی می تواند تصمیماتی بگیرد و تصمیمات مردم را ابلاغ کند و مردم هم باید از او تبعیت کنند. روحانیت خیلی در جایگاه قدرت به معنای قدرت سیاسی یا در جایگاه ثروت به معنای ثروت اقتصادی قرار نداشت، آنچه سرمایه روحانیت بود، سرمایه فرهنگی بود که این سرمایه فرهنگی مبتنی بر یک دانشی است که آن دانش هم لزوماً دانش اسرار آمیزی نبود، ولی دانش مقدسی بود، دانشی بود که از سنت دینی اسلام و در ایران هم تشیع در طی سده ها سال از صدر اسلام تاکنون متراکم شده بود و روحانیت میراث دار این سرمایه فرهنگی بود. این سرمایه فرهنگی مورد اعتماد مردم نیز قرار داشت و واقعاً از دیدگاه مردم هم سرمایه تلقی می شد، منظورم از سرمایه این است که اعتبار و وزن داشت و باید بر مبنای آن عمل می شد و تصمیم گیری صورت می گرفت بنابراین روحانیت قدرت و نفوذ داشت.
* به چه دلیل روحانیت در گذشته دارای چنین قدرت و نفوذی بودند، آنان چه چارچوب و اصولی را رعایت می کردند؟
نفوذ یک امر اجتماعی است که معمولاً گروه های مرجع می توانند بدون اینکه قدرتی داشته باشند صاحب نفوذ باشند و کلامشان در جامعه جریان پیدا کند و تعیین کننده باشد و اینها هم از این نفوذ که باز پدیده اجتماعی و فرهنگی بود برخوردار بودند یعنی نفوذ فرهنگی و اجتماعی داشتند و این امر نیز برای آنها میزانی از محبوبیت را به بار آورده بود.
گمان و تصور عمومی این بود که این نهاد در تصمیم گیری ها براساس مصالح فردی، نظام قدرت و ثروت تصمیم گیری نمی کند و حکمی را صادر نمی کند به دلیل اینکه وابستگی به نظام قدرت و ثروت نداشتند و در مقابل آن از یک پایگاه مستقلی برخوردار بودند استقلال داشتند و مبنای تصمیم گیری آنان سنت و دانش فرهنگی بود که آنان به آن تعلق داشتند بنابراین آنها افرادی بودند که بر مبنای منافع شخصی، گروهی، اقتصادی، سیاسی و حزبی تصمیم گیری نمی کردند و همین مساله نیز برای آنها یک نوع محبوبیتی را به بار آورده بود و عمدتاً این محبوبیت را داشتند.
یکی دیگر از دلایلی که آنها از محبوبیت برخوردار بودند این بود که جامعه معمولاً در مقابل نظام سیاسی که وجود داشت دنبال یک پناهگاهی می گشت که در طی تاریخ شیعه می بینیم که ایرانیان این پناهگاه را در بخش فرهنگ جستجو می کردند که به نحوی برای ایجاد توازن در مقابل زیاده خواهی های قدرت و نظام سیاسی، ایرانیان وزن دیگری ایجاد کردند، به حوزه دیگری بها دادند و برجسته کردند و مورد احترام قرار دادند که در مواقع لازم بتوانند اگر در مقابل نظام سیاسی برایشان نفرت، کدورت و دشمنی ایجاد شد در مقابل آنان گروه دیگری باشد که از محبوبیت برخوردار باشد و به او علاقه داشته باشند بنابراین مقداری دین و رهبران مذهبی هم این نقش را داشتند که محبت عمومی را به خود جلب کنند در حالی که قلمرو سیاست یک قلمرویی بود که در طی تاریخ معمولاً این قدرت سیاسی برای مردم یک قدرت متجاوز بود و در واقع به بیرون از مرزهای کشور هم آمده بود و بیشتر مرجع دشمنی و مخالفت مردم بود و در مقابل آن روحانیت بودند که یک مرجعی برای محبت و دوستی مردم بودند.
* چه اتفاقی افتاد که بعد از انقلاب اوضاع کاملاً تفاوت پیدا کرد و به جای افزایش این محبوبیت به واسطه از بین بردن قدرت سیاسی آن زمان، رفته رفته نفوذ و منزلت نهاد روحانیت قدری متفاوت شد؟ 
بعد از انقلاب اوضاع کاملاً دگرگون شد. دین و به همراه آن روحانیت و سپس نقش ها و قواعدی که در نهاد دین وجود داشت و می گفت که چگونه باید عمل کرد و پس از آن نقش هایی که در نهاد دین وجود داشت مانند نقش روحانی، مرجع و حتی مداح و انواع نقش هایی که نهاد دین داشت و دارد مانند متولیان آستان ها و کسانی که در زمینه های مختلف کار می کنند، با اقتصاد و سیاست پیوند پیدا کردند، در وهله اول این پیوند با سیاست ایجاد شد، در وهله دوم دامن آن به اقتصاد کشیده شد و سپس همراه با آن نیز برخی از گروه های مردمی احساس کردند که بعضا روحانیت اگر سخنی می گوید در سخنان و موضع گیری های او مصالح نظام قدرت را مورد توجه قرار می دهد و یک جاهایی هم منافع اقتصادی دارد و از منافع اقتصادی خواسته و ناخواسته، دانسته و ندانسته حمایت می کند و پیوند او با پول پیوند عمیق تری شده بنابراین مقداری اعتماد نسبت به روحانیت کاهش یافت که آیا روحانیت از موضع دانش سنتی و فرهنگی صحبت می کند یا از موضوع قدرت و ظرفیت های اقتصادی که از آن برخوردار است. در دست گرفتن مناصب قدرت نیز توسط این نهاد وجود داشت و ما می بینیم که در بسیاری از موارد افراد روحانی به مدیر، رئیس، نیروی امنیتی و انتظامی و اطلاعاتی و نظامی تبدیل شدند و این مناصب را اشغال کردند و حضورشان در این مناصب پر رنگ تر است، گاهی بیش از اینکه در مناصب سنتی – مذهبی حضور داشته باشند در مناصب دیوانی و دیوان سالاری و اداری حضور دارند، نقش آنان به عنوان سیاستمدار، برجسته شده و در بسیاری از موارد هم ظاهراً نقش سیاستمداران را ندارند و نقش های سنگین جانبی دارند که بر تصمیم گیری های سیاسی سنگینی می کند؛ به فرض استاندار نیستند ولی بر تصمیم گیری استاندار، فرماندار و شهردار تأثیر می گذارند در حالی که ممکن است که به عنوان امام جمعه یا نقش های دیگر باشند.
از سوی دیگر روحانیت در عرصه دانش فرهنگی از تب و تاب مصون بود، اما عالم سیاست دیگر عرصه فرهنگ نیست که در مواقعی از تب و تاب مصون باشد بنابراین پر وزن شدن بخشی از روحانیت در عالم سیاست آن هم در شرایطی که جامعه ایران بعد از انقلاب سیاست زده شده به ضرر این نهاد تمام شده است.
منظورم از اینکه می گویم جامعه ایران سیاست زده شده این است که هر فردی موضع گیری سیاسی دارد و هر فردی از نظر سیاسی احساس می کند که جایی ایستاده و با مسایلی باید موافقت و مخالفت کند و روحانیت را در مقابل خود می بیند که در مقابل همه مسایل موضع دارد. می خواهم بگویم که مثلاً در عالم قبل از انقلاب و در عالم سنتی تک تک مردم جامعه ایران در مقابل مسایلی که مرتبط با دانش فرهنگی و سنتی می شد، موضع نداشتند بنابراین می پرسیدیم و آنها می گفتند و ما هم اجرا می کردیم یعنی رابطه یک رابطه یک طرفه بود، آنها نقش نخبه را داشتند و از سوی دیگر مردم هم نقش توده داشتند، توده ای که در مقابل نخبگان خود پذیرا بود و پذیرش داشت و در واقع نخبگان را به مثابه گروه مرجع تلقی می کرد بنابراین به آنها مراجعه می کرد و نادانسته ها را از آنها می پرسید و بر مبنای آن عمل می کرد ولی در حال حاضر در شرایط پس از انقلاب بیشتر مردم خودشان را در موضع توده سیاسی قرار نمی دهند، از قضا همه مردم فکر می کنند که از نظر سیاسی موضع دارند و نیاز هم نیست که کسی از بالا به آنها بگوید، به همین دلیل است که مواقع انتخاباتی هر شهروندی برای خود موضعی دارد نه اینکه گاهی مواضع با گروه هایی از روحانیت سازگار نباشد بلکه در مواقعی سازگار است، ولی مردمی که این مواضع سازگار را دارند احساس نمی کنند که تقلید می کنند بلکه احساس می کنند که با فلان گروه روحانی همراه و هم مسیر هستند.

به هر حال بیشتر مردم، بعد از انقلاب درست یا اشتباه به تدریج خود را در موضع اجتهاد سیاسی قرار دادند و از آن سو روحانیت هم از نظر این مردم برای خود صاحب یک رأی حداکثر است که آن هم نظر خود را دارد، ولی آن نظر از نظر من برتری ندارد چون دیگر حوزه او دانش قدسیه نیست که در انحصار روحانیت باشد بلکه بحث قدرت و سیاست است که به کل جامعه برمی گردد البته بماند که ما افرادی را داریم که در جامعه نگاه قدسی نسبت به سیاست دارند بنابراین در عالم سیاست بخشی از مردم خود را مقلد سیاسی می دانند، ولی من جریان اصلی را می گویم که در شهرها و کلانشهرها وجود دارد، در شهرهای بزرگ طبقه متوسط و عموم مردم که با آنها ارتباط داریم در مواقع انتخاباتی به طور خاص و همچنین مواقع غیر انتخاباتی اکثراً یک نوع احساس اجتهاد سیاسی می کنند ولی آنها در شرایط قبل از انقلاب از نظر فرهنگی احساس اجتهاد نمی کردند؛ بنابراین خود را در موضع توده قرار می دادند، اما در حال حاضر از نظر سیاسی موضع خود را می گیرند اقدام خود را می کنند و وقتی بحث فرهنگ پیش می آید در دیدگاه این افراد روحانیت که اکنون به موضع قدرت و ثروت نزدیک شده دیگر حرف فرهنگی نمی زند و اگر حرف فرهنگی می زند باز هم از جنس سیاسی و اقتصادی است بنابراین در این زمینه هم با روحانیت به چالش بر می خیزند.
* اگر امروز بخش اعظمی از روحانیت از جنس سیاسی و اقتصادی نباشند باز هم مورد پذیرش مردم قرار می گیرند؟
ممکن است که امروز یک روحانی سخنی را بگوید که واقعا فرهنگی است، ولی تصور عموم مردم دگرگون شده است. نکته بعد این است که اولاً در تشخیص اینکه در واقعیت کدام روحانی بر مبنای مواضع سیاسی و اقتصادی سخن می گوید و کدام روحانی بر مبنای مواضع فرهنگی و دینی و دانش سنتی سخن می گوید، بسیار مشکل است و ثانیاً مورد به مورد باید بررسی و مطالعه کرد که این روحانی خاص در این سخن خاص از چه موضعی چنین سخنی را می گوید، ولی وقتی جامعه سیاسی شد و  از سوی دیگر بخشی از روحانیت آن نقش برجسته خود را در مناصب اجرایی پیدا کرد و از طرف دیگر اعتبار تصمیم گیری های سیاسی او نزد مردم کاهش پیدا کرد، خود مردم تبدیل به کنش گران و تصمیم گیرندگان سیاسی می شوند و چون نگاهشان هم یک نگاه کاملاً سیاسی است بنابراین ارزیابی آنان نسبت به مواضع فرهنگی روحانیت یک ارزیابی سیاسی خواهد بود لذا در سخنان فرهنگی خیلی به منطق فرهنگی آن توجه نمی کنند بلکه به منطق سیاسی آن توجه می کنند؛ بخشی از این مساله به این دلیل است که واقعا برخی یا بخشی از روحانیت وقتی سخن فرهنگی می گوید در پشت آن منطق سیاسی است، مردم در تجربه روزانه به این مساله برخورد کردند و دیدند که بعضی از روحانیون در ظاهر حرف فرهنگی می زند ولی در پس آن یک غرض، مقصد و هدف سیاسی نهفته است و این مساله باعث می شود که مردم را که معمولاً تعمیم پرداز هم هستند به آنجا بکشاند که از هر نوع کنش فرهنگی روحانیت نیز یک تفسیر سیاسی ارایه دهند و اینجاست که نقش روحانیت به عنوان یک کنشگر فرهنگی و حامل فرهنگ که این فرهنگ شامل اخلاق و دانش دینی هم می شود در جامعه کاهش پیدا می کند.
روحانیت این دو قطبی را در گذشته هم ایجاد می کردند و در مقابل قدرت سیاسی به قدرت فرهنگی پناه می بردند و قبل از انقلاب، مردم به دلیل قدرت فرهنگی روحانیت به او پناه می بردند حال در شرایط سیاسی این قدرت فرهنگی هم جذب قدرت سیاسی شده و با هم یکسان شدند بنابراین بخشی از روحانیت نقش خود را به عنوان پناهگاه فرهنگی نیز از دست داده یعنی احساس همدلی که مردم باید با این نهاد داشته باشند و بیشتر احساس کنند که روحانیت پناهگاه آنان هست و می توانند به روحانیت اتکا و مراجعه کنند، در بین مردم کاهش پیدا می کند و کاهش پیدا کرده است به همین دلیل است که شما در عرض سال های اخیر مراجعه مردم به روحانیت را کمتر می بینید، حتی بعضی از مردم دیگر اعتقاد ندارند که روحانیت می تواند به داد آنان برسد.

* اما برخی معتقدند نفوذ و محبوبیت روحانیت در میان مردم کاهش پیدا نکرده و عملکرد روحانیت دچار مشکل نیست بلکه مردم تنها در بخش هایی از روحانیت گله مند هستند.
گله مندی یک تعبیر خنثی تر و ملایم تری از این است که مردم از روحانیت ناراضی هستند؛ شما می توانید این مساله را با چند تعبیر بیان کنید و بگویید که مردم از روحانیت ناراضی هستند، مردم مخالف روحانیت هستند، مردم روحانیت را قبول ندارند، مردم از روحانیت گله دارند و مردم از روحانیت انتظار بیش از این دارند؛ این مراتب مختلفی است که رابطه مردم و روحانیت را می توان با واژه های مختلف صورت بندی کرد بر حسب اینکه شما متعهد باشید که یک نوع تضاد بین مردم و روحانیت در حال شکل گیری است یا یک نوع دوگانگی پیدا شده یا یک نوع فاصله در حال شکل گیری است یا یک نوع دلخوری وجود دارد، می توانید با واژگان مختلفی وضعیت را توصیف کنید.
اینکه می گویند مردم از روحانیت گله دارند به این دلیل است که معمولاً از دوست گلایه می کنند و این بدین معناست که مردم با روحانیت هیچ مشکلی ندارند ولی گلایه دارند و بیش از این انتظار دارند، ولی من براساس یک منطق تأثیر و تأثر ساختارها بر هم و وضعیتی که بر پایگاه ساختاری روحانیت می بینیم خواسته و ناخواسته این جایگاه دچار چالش شده است بدون اینکه حتی افراد و خود روحانیت نسبت به این فرایند آگاه باشند، ولی با یک فرایندی مواجه هستیم که روحانیت در حال از دست دادن نقش خود به عنوان یک پناهگاه فرهنگی است.
این نکته ای هم که گفتم در عرض چند سال اخیر ندیدیم که مردم از روحانیت در موضوعی کمک بخواهند یا به آنان مراجعه کنند تا نقش میانجی را بازی کند و حلال یک مشکل و محلل یک مساله باشد.
* این مساله نشان می دهد که بسیاری از مردم از روحانیت به گونه ای قطع امید کردند؟
گویا این نهاد دیگر نمی تواند کاری کند، گویا دیگر کاری از دست این نهاد بر نمی آید کما اینکه شما در شرایط قبل از انقلاب اگر یک روحانی فتوایی را صادر می کرد نه تنها عموم مردم بلکه خود روحانیت دیگر هم به آن فتوا احترام می گذاشتند و آن را اجرا می کردند. من به یاد دارم که در دوره آقای احمدی نژاد حدود ۴۰ تا ۵۰ نفر از آیات عظام خواهشی را در نامه ای امضا شده برای او فرستاده بودند که آن هم عملی نشد در واقع می بینید که علما تبدیل می شوند به صاحبان امضا برای نامه های دسته جمعی که خودشان باید برای یک مقام سیاسی قدرتمند بنویسند که ممکن است به آن توجه شود یا نشود، همه این افراد که این نامه را  امضا کردند به عنوان آیت الله بودند و اینکه چه تغییری در نقش، قدرت و نفوذ اتفاق افتاده، پارادوکسیکال است، از یک منظر به نظر می آید که انقلاب، قدرت روحانیت را بسیار افزایش داد و از سوی دیگر به نظر می آید که انقلاب، قدرت روحانیت را فوق العاده کاهش داده است یعنی هر دو اتفاق به طور همزمان وجود دارد و دیده می شود و از نظر جامعه شناسی هم زوایای مختلف یک وضعیت را نشان می دهد، روحانیت در اوج قدرت و در عین حال روحانیت در شرایط ناکارآیی و عدم نفوذ اجتماعی قرار دارد و در یک وضعیت پارادوکسیکال این چنینی گیر کرده است.
* حضور روحانیون در عرصه های اجرایی و بعضا جناح بندی های سیاسی و حزبی می تواند راهگشای امور باشد؟ برخی ممکن است اینطور عنوان کنند که یک روحانی هم حق دارد به عنوان‌یک شهروند موضع گیری های جناحی داشته باشد یا از آن درجه از سواد برخوردار باشد که بتواند مدیر یک سازمان یا حتی کارخانه و غیره شود.
روحانیت باید به طور تاریخی انتخاب کند، همیشه روحانیت باید بین قدرت سیاسی و نفوذ فرهنگی دست به یک انتخاب بزند و مشخص کند که کدام یک از این دو را می خواهد و کدام یک از این دو برای او مطلوب تر است و به او کمک می کند که پروژه خود که پروژه دینداری و اخلاق برای جامعه هست را جلو ببرد. اگر روحانیت از موضع نفوذ فرهنگی اقدام کند، ممکن است که بتواند روی قدرت هم نفوذ داشته باشد و بر روی آن تأثیرگذار باشد. می تواند در مواقعی قدرت را به چالش بکشاند و تغییراتی را در عالم سیاست موجب شود. برخی از روحانیت می گویند که ما می خواهیم همان نفوذ فرهنگی را داشته باشیم.
* اما برخی از روحانیون معتقدند برای اینکه بتوانند نفوذ فرهنگی داشته باشند به قدرت اجرایی نیاز دارند.
این دسته از روحانیون می گویند که ما می خواهیم قواعد فرهنگی خاصی را در جامعه پیاده کنیم و تحقق ببخشیم و این نیاز هست که سیاست های خاصی در جامعه تدوین شود و سیاستمداران به سیاست های خاصی توجه کنند لذا در حوزه خانواده، رفتار فردی و اخلاق و حتی برخی از نظامات اجتماعی مانند آموزش و بانکداری یا رسانه ها و ارتباطات باید بتوانیم  به نحوی این ابزارها را در خدمت خود بگیریم تا بتوانیم نفوذ فرهنگی هم تحقق ببخشیم بنابراین تحقق بخشیدن روی نفوذ فرهنگی بدون داشتن قدرت اجرایی ممکن نیست. مخالفان این دیدگاه به آنها می گویند که شما وقتی از قدرت اجرایی شروع می کنید به یک نحوی جامعه را مهندسی فرهنگی می کنید و این دیگر نفوذ فرهنگی نیست، نفوذ فرهنگی دین یا روحانیت نیست بلکه دستکاری و اداره کردن فرهنگ است که به ظاهر ممکن است باعث رواج برخی از فرم های فرهنگی در جامعه شود، ولی ایمان به آن رفتار فرهنگی یا ایمان به هنجار فرهنگی دینی را موجب نمی شود بلکه تنها یک فرم هایی را افزایش می دهد مثلاً وقتی شما قدرت سیاسی در مدرسه دارید ممکن است که جوانان را به یک نوع حجاب و پوشش و گویش مجبور کنید ولی آنان به این مساله ایمان ندارند به همین دلیل قدرت سیاسی باعث نفوذ فرهنگی نمی شود بلکه یک نوع تکنولوژی ها و فرم های فرهنگی را گسترش می دهد که آنها هم مقداری ظاهری و کوتاه مدت هستند و عمق ندارند.

* روحانیت در کجا باید می ایستاد و تغییر مسیر نمی داد؟
به نظر من به جای تصرف مناصب اجرایی می توانست به نحوی نظارت فرهنگی بر قدرت داشته باشد بدون اینکه لزوماً بخواهد آن را تصرف کند. لازم بود که روحانیت با قدرت یک رابطه دیالوگی، گفت وگویی و نظارتی از موضع فرهنگ و با حمایت مردم برقرار می کرد و شاید بر حفظ نفوذ فرهنگی خود موفق تر می شد، اما شاهدیم که در حال حاضر نفوذ فرهنگی در عمل و در زمینه های بسیاری کاهش یافته است.
* مهم ترین خواسته و انتظاری مردم از روحانیت چیست؟ آیا پژوهشی در سطح علوم اجتماعی در دانشگاه ها نسبت به این امر شده که نتایج مشخصی نیز داشته باشد؟
پژوهش سیستماتیکی در این مورد ندیدم که بخواهم به آن اتکا کنم و بگویم که دقیقاً خواسته مردم چیست، ولی عمدتاً وقتی با عامه مردم صحبت می کنیم، می بینیم که بیشتر در مقابل اینکه روحانیت در حال به دست آوردن مواضع ثروت است و آن سادگی خود را از دست می دهد و تبدیل به یک طبقه مرفه می شود، موضع می گیرند و آن را می تواند به موضع در مقابل یک نوع نابرابری اقتصادی که منشأ آن دینداری است، تعبیر کرد. در برخوردهای روزمره ای که با عامه مردم هست و صحبت هایی با آنها می شود شما می بینید که بعضی از مردم از اینکه بخشی از روحانیت در حال سوء استفاده از موقعیت خود هستند و به این واسطه از نظر اقتصادی وضعیت برتری را در جامعه پیدا می کند ناراضی هستند و با ذکر اینکه روحانیت خانه و ماشین فلان دارند این قضیه را پر رنگ می کنند، حتی عامه مردم آنچنان که بر عنصر اقتصادی تأکید می کنند بر عنصر سیاسی توجهی ندارند.
وقتی با طبقه متوسط صحبت می کنیم که گروه های اهل دانش و فرهنگ هستند، می بینیم که آنها روی عامل سیاسی بیشتر دست می گذارند و معتقدند که بعضا روحانیت مواضع قدرت را در جامعه در انحصار خود در آورده و از این مساله گلایه دارند. منتها یک نکته که جزو پارادوکسی های است که در وضعیت کنونی وجود دارد و باید آن را در نظر گرفت این است که امروز گروه هایی از خودِ روحانیت به نحوی در بیان مطالبات مردم از روحانیت پیشگامی می کنند، این مساله شاید یکی از عواملی که وضعیت را پیچیده کرده است. در حقیقت اینطور نیست که همه روحانیت یک صدا و یک صف در یک طرف ایستادند و همه مردم هم یک صدا و یک صف در طرف دیگر ایستادند. روحانیونی داریم که امروز از این وضعیت چالش برانگیزی که روحانیت با آن مواجه شده، ناراضی است و این وضعیت را نقد می کند، از مرجع عظام تقلید گرفته تا تعداد بسیاری که در حوزه علمیه قم حضور دارند و همچنین بخشی از روحانیتی که در قدرت و جریان های سیاسی هستند از جمله در جریانات اصلاح طلب که نسبت به عملکرد و جایگاه روحانیت با مردم نقد دارند و گاهی شما می بینید که سخن آن به نحوی سخن مردم و نقد آنان نقد مردم است.
ادامه دارد…
منبع: بهارنیوز