پیامدهای تصمیم اقلیم کردستان عراق برای برگزاری همه‌پرسی استقلال/ اقدام سیاسی بارزانی برای گرفتن امتیاز از بغداد
اقلیم کردستان عراق اعلام کرده است که همه‌پرسی استقلال را روز ۲۵ سپتامبر سال جاری (سوم مهرماه) برگزار خواهد کرد. تاکنون دولت های عراق، ایران و ترکیه مخالفت علنی خود را با این مسئله اعلام کرده اند.
در این بین هیئتی از کردستان از رژیم صهیونیستی دیدن کرده و از آنان خواسته از استقلال کردستان حمایت کنند. بنیامین نتانیاهو نیز در اظهاراتی عنوان کرده که اسرائیل از کردها برای ایجاد کشوری مستقل حمایت می کند و تلاش می کند آمریکا را برای این اقدام ضروری راضی کند تا به این ترتیب جلوی ارتباطات ایران، عراق ، سوریه، لبنان را بگیرد. ظاهراً نتانیاهو گفته است: «کردها از لحاظ فرهنگی و اصولی به ما نزدیک هستند.»
آمریکا نیز پیشنهاد داده که اقلیم تا شکست کامل داعش در منطقه، برگزاری همه پرسی را به تعویق بیندازند. اما برخی بر این اعتقاد هستند ادعای استقلال طلبی و حرکت اقلیم به سمت آن، برای ایالات متحده و اسرائیل فواید بسیاری داشته که از آن جمله می توان به تقویت حضور آمریکا و ایجاد پایگاه های نظامی و امنیتی که به آنها فرصت نظارت بر محور مقاومت را داده اشاره کرد.
پیامدهای سفر سرلشکر باقری به ترکیه
اما در اتفاقی مهم و کم سابقه، هفته قبل محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سفری سه روزه به ترکیه رفت و با ۴ مقام عالیرتبه این کشور ازجمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور، ارتشبد حلوصی آکار رئیس ستاد ارتش، نورالدین جانیکلی وزیر دفاع و هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات (میت) دیدار و گفت و گو کرد.
از محورهای دیدار سرلشکر باقری با مقامات ترکیه می توان به مبارزه با تروریسم، تحولات منطقه، روابط دو جانبه دفاعی و همکاری های مرزی اشاره کرد. به احتمال قوی مهمترین موضوع گفت‌وگوهای وی و مقام‌های ترکیه، همه‌پرسی استقلال کردستان عراق بوده است.
باقری پس از دیدارش با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، در روز ۲۵ مرداد گفته بود که برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق نه تنها باعث افزایش درگیری‌ها و تنش در آن کشور خواهد شد، بلکه پیامدهایی مخربی برای کل منطقه خواهد داشت و تاکید کرده بود که از نظر مقام‌های دو کشور ایران و ترکیه، این همه‌پرسی نبایستی برگزار شود.
سرلشکر باقری با هشدار نسبت به تغییر جغرافیای سیاسی در منطقه گفت: «تغییر جغرافیای منطقه با توجه به اختلافاتی که بین کردها و دولت مرکزی درباره کرکوک و سایر مناطق وجود دارد، می‌تواند موجب آغاز تنش‌ها و درگیری‌ها در داخل عراق باشد که این موضوع به‌هیچ‌وجه در داخل جغرافیای عراق محدود نخواهد شد و ناامنی به‌سرعت به کشورهای همجوار از جمله ایران و ترکیه سرایت می‌کند که قابل‌پذیرش نیست.»
سرلشکر باقری به این دلیل به کرکوک اشاره کرده که کرکوک دارای جمعیت قابل توجهی از اعراب و ترکمن ها بوده و دارای منابع مهم نفت نیز می باشد که مورد مناقشه کردها و دولت مرکزی در بغداد می باشد اما قرار است در آنجا نیز همه پرسی برگزار شود.
همچنین رئیس ستادکل نیروهای مسلح در حاشیه بازدید از ستاد فرماندهی ناجا و در جمع خبرنگاران گفت: رئیس ستاد ارتش ترکیه به‌زودی برای تکمیل مذاکرات و جمع‌بندی به ایران سفر خواهد کرد و انشاءالله در این سفر مباحث نهایی و کامل خواهد شد.
سردار سید مسعود جزایری، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز دیروز با اشاره به سفر عالی‌ترین مقام نظامی کشورمان به ترکیه، درباره همه پرسی اظهار داشت: ما این همه پرسی را حرکتی در راستای سیاست‌های کلان آمریکا مبتنی بر تجزیه کشورهای منطقه می‌دانیم و بدون تردید با آن مخالف هستیم.
در این بین بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست خبری سه روز قبل خود از مذاکرات بسیار مهم و تعیین‌کننده در جریان سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به ترکیه سخن گفت و افزود: «درباره این سفر باید کمتر صحبت کرد و در آینده شاهد آثار مثبت این سفر در روابط دوجانبه و منطقه خواهیم بود».
اما بعد از این سفر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در کنفرانس خبری از احتمال عملیات نظامی مشترک ایران و ترکیه در شمال عراق خبر داد و گفت: در آینده‌ای نزدیک اقداماتی برای دفع تهدیدات ناشی از پ.ک.ک و شاخه ایرانی آن در کوهستان‌های قندیل و سنجار انجام خواهیم داد. رئیس جمهوری ترکیه افزود: مذاکرات میان دو کشور ایران و ترکیه درباره جزئیات این عملیات ادامه می یابد به ویژه که ایران در معرض تهدیدات پژاک است.
اما بلافاصله بعد از این سخنان قرارگاه حمزه سیدالشهدای نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد که هیچ «برنامه عملیاتی» در خارج از مرزها برنامه‌ریزی نشده است.
به گزارش خبرگزاری ها، در پی برخی اخبار منتشره مبنی بر اقدام عملیات مشترک جمهوری اسلامی ایران و ترکیه علیه پ.ک.ک.، روابط عمومی قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ضمن رد هرگونه برنامه عملیاتی خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: ما هیچ برنامه عملیاتی در خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ریزی نکرده‌ایم، ولی همچون گذشته با هرگروه، تیم یا فردی که قصد نفوذ به خاک جمهوری اسلامی ایران را برای اقدامات ضدامنیتی و یا تروریستی داشته باشند به‌شدت برخورد خواهیم کرد.
در واقع به نظر می رسد اوضاع آن چنان که اردوغان آگاهانه عنوان می کند ساده نیست و دارای پیچیدگیهای بیشتری می باشد. به این دلیل که اگر چه دو کشور درباره استقلال کردستان عراق دیدگاه مشابهی دارند و با آن مخالف هستند اما طرفین دچار تضادهای منافع بنیادین نیز می باشند که چشم انداز هماهنگی کامل بین آنها را منتفی می سازد. به عنوان مثال دو کشور در سوریه بدلیل حمایت آنکارا از تروریست های داعش و جبهه النصره اختلافات بنیادین دارند.
همچنین اردوغان در حالی از استقلال سیاسی اقلیم کردستان عراق نگران است که روابط اقتصادی استراتژیکی با آنها برقرار کرده اما بدون شک هر گونه حرکت کردستان عراق به سمت استقلال بیشترین تاثیرات منفی را ابتدائاً بر دولت آنکارا خواهد داشت که در حال حاضر در وضعیت جنگ مسلحانه با کردهای کشور خود و سوریه قرار داد. به همین دلیل است که برخی عنوان کرده اند که سفر مقام عالی نظامی ایران به ترکیه اگر چه مهم است اما نباید از آن تغییر راهبردی رویکرد‌ها را برداشت کرد.
از سویی دیگر اگر چه مسعود بارزانی رئیس منطقه کردستان عراق این هفته اعلام کرد که تمام مذاکراتی که با بغداد درباره همه‌پرسی استقلال داشته به شکست انجامیده اما برخی بیان کرده اند این همه پرسی که از نظر حقوقی هم غیر الزام آور است نمی تواند لزوما به استقلال اقلیم کردستان منجر شود و در نهایت بارزانی در پی کسب پرستیژ، فرار از مشکلات سیاسی داخلی اقلیم و گرفتن امتیاز از دولت مرکزی عراق می باشد و احتمال این که از خواسته خود کوتاه بیاید وجود دارد.
منبع: الف
