بایگانی دسته ی : چهرها

«چه خوب است اگر به جای اسطوره ساختن به الگو ساختن فکر کنیم.» این جمله‌ای است که بعد از سفر ابدی مریم چند بار از زبان مهندس احمد میرزاخانی شنیده شد و او بار دیگر-در گفت‌و‌گوی با ما – بر آن تأکید کرد. واداشتن احمد میرزاخانی به سخن گفتن به غایت دشوار بود[که اصولاً اهل مصاحبه نیست] اما در نهایت پذیرفت که در ساختمان یک‌گروه خیریه (که بنیانگذار آن است) روبه‌روی ما بنشیند و از خود، مریم و عیار تربیت فرزندش در زندگی بگوید.

گاهی اوقات چند جمله و حتی یک تک جمله کافی ست تا پی ببرید طرف مقابل تان کیست و چیست؟ جملاتی که نشانی می دهند و نشان از شیوه تفکر گوینده دارند. کاری به لفّاظی نداریم که برخی در آن استادند و فقط حرف می زنند و حرف و عمل شان دو چیز کاملاً  مجزا و حتی نقیض یکدیگرند؛ آنهایی که «سخن» برای شان چیزی جز لقلقه کلام نیست و خوب بلدند بازی کنند و  کلمات را به بازی بگیرند.

 

این را از آن جهت می‌گویم که روان‌شناسان هم معتقدند انسان‌ها تضاد را برنمی‌تابند، تا جایی که آنها را به مرز دیوانگی می‌رساند، جوان‌های امروز که تحمل و طاقت بسیار کمتری نسبت به نسل‌های قبلی خود دارند، شاید نتوانند برای حفظ آرامش‌شان از جامعه انتظار چندانی داشته باشند، اما این حق را دارند که آرامش را از کانون خانواده دریافت کنند و از هر گونه تضاد و تشنج در فضای امن خانه و جمع خانواده به دور باشند.»

به گفته وی کلمه «مسکن» برگرفته از واژه سکینه و آرامش است، از این رو، مادامی که در محیط خانه و خانواده آرامش برقرار باشد، جوان، با وجود تنش‌ها و تضاد‌ها در سطح جامعه، امید این را دارد که به خانه بازمی‌گردد و آرامش پیدا می‌کند، حال آنکه اگر این معادله معکوس باشد و جوان در کنار اعضای خانواده‌اش به آرامش نرسد، سعی می‌کند آرامش را -هر چند به طور واهی- در بیرون از خانه به دست بیاورد.

میرزاخانی با بیان این موضوع مهم، به جو حاکم بر محیط خانه و خانواده خودشان اشاره می‌کند و می‌گوید: «من و همسرم در زندگی مشترک از سایر افراد جامعه مستثنی نبودیم و نیستیم؛ به این معنا که در سطح خانواده ما نیز مشکلات و کم و کاستی‌هایی وجود داشته که من و مادر مریم، مدیریت آنها را بر خود واجب می‌دانستیم زیرا همواره می‌خواستیم از مشکلات‌مان در مقابل فرزندان‌مان حرفی به میان نیاوریم تا در فضایی آرام فرزندانی سلامت و مؤثر پرورش دهیم. می‌توانم صادقانه گواهی بدهم که صداقت، سادگی و شفافیت و ملاک‌های معنوی همواره و همیشه در خانواده ما در اولویت بودند و مسائل مالی و صحبت کردن درباره پول و این چیزها هرگز جایی در بحث‌های ما در خانه نداشت. زیرا فاکتورهای اخلاقی هستند که بر تمام مشکلات چیره می‌شوند.»

 دنیای آرام مریم

او ادامه می‌دهد: «در آیاتی از قرآن به فطرت پاک انسانی اشاره شده به‌همین خاطر است که من می‌گویم از «مریم» یک اسطوره نسازیم چرا که افراد زیادی پتانسیل این را دارند که بر اساس توانایی هایشان «مریم» باشند؛ مشروط بر اینکه در فضای خانواده‌شان به اصول مهم توجه و در سطح اجتماع نیز به استعداد هایشان جهت داده شود.»میرزاخانی که سادگی، شفافیت و صداقت را از اصول ثابت زندگی می‌داند و رعایت آنها را در خانواده بسیار راهگشا می‌داند، اضافه می‌کند: نگاهی گذرا به پیرامون‌تان بیندازید، جمادات، نباتات و حیوانات دروغ نمی‌گویند. این تنها انسان‌ها هستند که بی‌صداقتی آنها را از اتفاقات خوب می‌راند و دور می‌کند، ما باید صداقت پیشه کنیم و از عمق درون‌مان صادق باشیم و شک نکنیم که فرزندان‌مان این صداقت را با تمام وجودشان درک می‌کنند.

با توجه به شرایط انسانی و اتفاقات امروز، اعتقادم این است که جوانان ایران به جد جوانان خوبی هستند و باید مسئولان مربوطه و دغدغه‌مندان در تلاش باشند تا این استعدادها را کشف و در جهت شکوفایی هدایت‌شان کنند. البته اگرچه هم‌‌نسل‌های من که از ۵۰ تا ۷۰ ساله‌ها را تشکیل می‌دهند در این مهم موظف هستند، اما جوان‌ها نیز باید وظایفی را در این خصوص برای خودشان در نظر بگیرند.»وی در پاسخ به اینکه تاچه حد خود را در شخصیت ارزشمند مریم سهیم می‌داند، گفت: «من و مادر مریم با اینکه برای پرورش هرچه بهتر فرزندان‌مان همکاری خوبی با هم داشتیم – و ناگفته نماند که همسرم در حفظ آرامش خانواده نقشی بسزا داشته است – اما در ارزشمند بودنی که از آن صحبت می‌کنید، نقشی نداشتیم.

مریم از همان کودکی جدیت و پشتکار بالایی داشت و هر چه که بزرگ‌تر شد به پختگی بیشتری رسید، علاوه بر این بسیار متواضع و افتاده بود و همیشه می‌خواست در کمال سادگی و به دور از جنجال و شهره بودن، کار خودش را انجام دهد و از آنجا که از ته دل باور داشت برجسته ساختن موفقیت‌ها، حجاب و غرور به‌دنبال دارد. از مشهور شدن و مورد توجه قرار گرفتن دوری می‌کرد و همواره می‌خواست شهرت، او را از کار و اهدافش دور نسازد.»پدر ملکه ریاضی یادآور می‌شود:«گذشته از اینها برای مریم بسیار مهم بود که من و مادرش از او و عملکردش رضایت داشته باشیم، به همین خاطر خوشحالی ما از موفقیت هایش، انگیزه‌اش را برای برداشتن گام‌های رو به جلو بیشتر، دوچندان می‌کرد.

مریم شخصیت مستقلی داشت اما با این حال اهل مشورت کردن بود و در مسائل مختلف نظر ما را جویا می‌شد. در مجموع فرزندی بود که با حضورش به من انرژی و احساس افتخار می‌بخشید.»

 
 هزاران مریم میرزاخانی

ادبیات و فرهنگ غنی و در هم گره خورده ایران بی‌شک از بهترین منابعی است که امروز می‌توان راهکارهای زندگی بخش را از جزء به جزء آن استخراج کرد. گذشته از این، دقیق شدن در احوالات نسل‌های گذشته و راهکارهای آنها برای کامل کردن پازل هزار تکه زندگی، می‌تواند معیاری برای سبک زندگی به حساب بیاید. بی‌گمان، مطالعه و تأمل در آموزه‌های فرهنگی و تاریخی‌مان بسیار راهگشاست.

پدرهای امثال من، روستایی و کشاورز بودند، ما به همت خودمان و با الگو گرفتن از گذشتگان‌مان توانستیم راهمان را پیدا کنیم و از تحصیلکرده‌های جامعه باشیم، این در حالی است که جوان‌های امروز کم طاقت هستند و انگار برای جدال با مشقت‌های زندگی حوصله ندارند، ضمن اینکه تحصیلکرده‌های جوان امروز، فرزندان پدر و مادرهای تحصیلکرده و هم‌نسل من هستند که شاید بتوان گفت به نسبت نسل‌های پیشین خود برای رقم زدن موفقیت تلاش چندانی نمی‌کنند.»احمد میرزاخانی که این روزها به همراهی چند نفر دیگر در تدارک راه‌اندازی بنیادی برای کشف و شکوفایی استعدادهاست، دراین باره خاطرنشان می‌کند: «وجود چنین بنیادی برای این است که گمان نکنیم ایران تنها یک مریم میرزاخانی داشته؛ ایران هزاران «مریم» دارد که متأسفانه بسیاری‌شان فرصت شکفتن پیدا نمی‌کنند؛ تنها باید آنان را یافت و میدان داد تا هر کدام در جایگاه خودشان و متناسب با توانمندی‌هایی که دارند، بشکفند و ارزش‌های‌شان را به اثبات برسانند و هر کدام یک مریم میرزاخانی  باشند.»

منبع: برترینها

باید آغاز کنم، باید از نو سفر آغاز کنم. این تمام آن چیزی است که دوستداران سفر هر از گاهی با خود زمزمه می‌کنند؛ آنهایی که دنیا برایشان به شهری می‌ماند که باید کوچه به کوچه آن را قدم زد. کمی ریز باشیم اگر، در اطراف خود بی‌شک خواهیم یافت دوستان و آشنایانی که سفر برای آنها زندگی است.

پای صحبتشان که بنشینید و غرق شوید در خط نگاهشان، زمان می‌ایستد و جهان را دگرگونه و از پنجره‌ای دگر می‌بینید؛ اتفاقی که در گپ‌و‌گفت کوتاه با  «بهاره کیان افشار» برای ما رخ داد. نگاهی متفاوت به سفر، گلایه از بی‌مهری‌های صورت گرفته با تهران و مقایسه آن با پایتخت‌های اروپایی و ضرورت فرهنگ‌سازی در کشور برای مواجهه درست با توریست‌ها، تنها بخشی از موارد مطرح شده در گفت‌وگوی شرق با بهاره کیان افشار بود که در پی می‌خوانید.

 

تعریف سفر از نظر شما چیست؟

سفر لازمه بهبود روحی زندگی هر آدمی است و سفر برای من یعنی فاصله گرفتن از محل زندگی. این فاصله گرفتن می‌تواند دو خیابان آ‌‌ن‌طرف‌تر باشد یا یک شهر یا یک کشور دیگر باشد. نگاه کلی من به سفر هر فاصله‌ای از محل زندگی که لذت، تنوع، خوشحالی و کسب تجربه داشته باشد، است. سفر بخشی از زندگی من است و قسمت عمده درآمدم همواره در سفرهای مختلف هزینه می‌شود.

در این سفرهای مختلف، چه چیزهایی شما را مجذوب خود می‌کند؟

 هر قسمت از دنیا، جذابیت‌های خاص خود را دارد. بطور مثال وقتی به کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته سفر می‌کنم، قانونمداری و نظم جامعه خیلی دلنشین و آرامش‌بخش است، چراکه مردم در این کشورها به دنبال زندگی با یک فرهنگ بالاتری بوده و سعی در گول زدن خود و دیگران ندارند. در کشورهای شرق آسیا نیز ساده‌زیستی و زندگی با توقع و تجمل کمتر مردمان این کشورها را دوست دارم. ساده و شاد زیستن در کنار طبیعت بکر کشورهای شرق آسیا، از جمله نکاتی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آنها گذشت.

آیا مواردی را که اشاره کردید، می‌توان در تهران پیدا کرد و در یک کلام، آیا تهران جذابیت لازم برای توریست‌ها را دارد؟

نکته اول این‌که توریست‌ها ایران را با اصفهان، شیراز و دیگر شهرهای تاریخی می‌شناسند و تهران در اولویت‌های بعدی آنها قرار دارد. متأسفانه در چندین سال گذشته، مدیریت شهری در تهران بسیاری از جذابیت‌ها را از بین برده است و امروز شاهد تهرانی با رنگ خاکستری هستیم. پایتخت متأسفانه از نظم و انضباط، هوای پاک و آرامش و خلوتی خود فاصله می‌گیرد و این موضوع به هیچ عنوان خوشایند نیست.

اگر مسئولیتی در مدیریت شهری داشتید چه می‌کردید؟

مسلماً اولین کارم گسترش و حفظ فضاهای سبز، ساختمان وباغات قدیمی باقیمانده بود. به طور کلی اگر مسئولیتی در مدیریت شهری یا مجموعه گردشگری داشتم، زیرساخت‌های لازم برای جذب توریست ایجاد و زیرساخت‌های موجود را ارتقا داده و بهبود می‌بخشیدم. بطور مثال در حمل‌و‌نقل عمومی و تاکسیرانی ما هنوز نظام مشخصی برای جابه‌جایی توریست‌ها نداریم و وضعیت فعلی در شأن ایران نبوده و البته خوشایند توریست‌ها هم نیست که باید فکری به حال این بخش کرد.

 

همین مسئله تاکسی که اشاره کردید، آیا رفتارهایی که در این بخش شاهد هستیم نشأت گرفته از فرهنگ مردم است یا باید ریشه این کج‌رفتاری‌ها به‌خصوص در محاسبه قیمت‌ها را به اقتصاد و معیشت مردم ربط داد؟

نباید فراموش کنیم که مسائل اقتصادی تأثیر شدید خود را در تمامی جوانب زندگی مردم می‌گذارد و تقریباً اکثر مسائل متأثر از شرایط اقتصادی و نحوه معیشت خانواده‌هاست، اما به نظر من در موارد اینچنینی به نظر من بخش عمده این مسئله به مواجهه کم مردم با توریست‌ها برمی‌گردد. شما اگر کشورهای اطراف ایران از جمله امارات متحده عربی و ترکیه را نیز بررسی کنید، خواهید دید که آنها در گذر زمان به درایت نحوه رفتار با توریست‌ها و جایگاه فعلی رسیده‌اند. بنابراین ما نیز برای اصلاح مواردی از این دست نیازمند فرهنگ‌سازی و البته فراهم ساختن بسترهای مناسب برای جذب توریست هستیم.

شما به بسیاری از کشورها  سفر کرده‌اید، فارغ از هرگونه دلبستگی و احساس، اگر قرار باشد جای دیگری غیر‌از ایران را برای زندگی انتخاب کنید، آن کشور کجا خواهد بود؟

من از کودکی عاشق استانبول بودم و هستم. از نظر من استانبول شهری بسیار زیبا با غذاهای لذیذ و دوست داشتنی است. البته کیپ تاوان، وین و لیسبون نیز شهرهای محبوبم هستند، اما اگر قرار باشد جایی را به عنوان خانه دوم انتخاب کنم که احساس غربت به من دست ندهد، جایی غیر‌از استانبول نخواهد بود.

مهم‌ترین برداشت بهاره کیان‌افشار از ویژگی‌های مثبت اروپایی‌ها که ایرانی‌ها از آن بی‌بهره هستند، چیست؟

آنچه بین مردم اروپا بیش از اندازه به چشم می‌آید، فرهنگ بالای زندگی است؛ به‌طوری‌که به دور از تجمل‌گرایی با کیفیت بسیار بالایی زندگی می‌کنند که این نکته همواره برای من بسیار جالب بوده است.

تعدد سفر قاعدتاً شما را با نگاه مردم دیگر کشورها نسبت به ایران آشنا کرده است. بر اساس این آشنایی، برای جذب توریست در کشور چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

بسیاری از مردم جهان آن‌طور که باید شناخت درستی از ایران ندارند و تمام اطلاعات آنها از ایران به آنچه که در رسانه‌های خود دیده یا شنیده‌اند، ختم می‌شود. برای همین  ما باید تمام تلاش خود را چه به عنوان شهروند عادی و چه به عنوان دولت بکار بگیریم تا ذهنیت‌ها را نسبت به کشور خود در بخش‌های مختلف ازجمله امنیت و جذابیت‌های گسترده تاریخی، طبیعی و ملیتی اصلاح کنیم. لازم است تا با تبلیغات گسترده و اطلاع‌‌رسانی درست،  آگاهی و علاقه مردم دیگر کشورها نسبت به ایران را بالا ببریم و البته در کنار این کارها نباید از فراهم ساختن بسترهای مناسب برای آسایش و رفاه توریست‌ها غافل باشیم. این همان کاری است که کشوری مثل ترکیه با این حجم از توریست کماکان انجام می‌دهد. پس باید برای رسیدن به یک جایگاه خوب، این اشاعه فرهنگ و تاریخ را در دستور کار  قرار دهیم، چراکه ایران این قابلیت را دارد که بسیاری از کشورهای دنیا را در جذابیت‌های گردشگری پشت‌سر بگذارد.

منبع: برترینها

: درسال ۱۸۰۴میلادی برو نیسلاو کاسپر مالینوفسکی (Bronislaw Kasper Malinowski )در شهرکراکوف(Krakow) در لهستان درخانواده ای فرهیخته چشم به جهان گشود. پدر وی لوکجان مالینوفسکی(Lucjan Malinowski )استاد زبان شناسی دانشگاه ژاگیلونیان(Jagiellonian) و مادرش ژوزفا(Josefa) بانویی فرهیخته بود که نقش او در تربیت مالینوفسکی بسیار مهم بود. مالینوفسکی تحصیلات دانشگاهی خود را از همان دانشگاهی که پدرش در آن تدریس می کرد آغاز نمود و در سال ۱۹۰۸ در رشته اصلی فلسفه و دو رشته فرعی ریاضی و فیزیک دکترای خود را از آنجا اخذ نمود.

او سپس به آلمان رفت و در دانشگاه لاپیتزیک(Leipzig) مشغول به تحصیل شد و بعد از اندکی تحصیل به مدرسه اقتصاد و علوم اجتماعی(London School of Economic and Social Science)در لندن عزیمت کرد و در آنجا به تحصیل در رشته انسان شناسی پرداخت. مهمترین دلیلی که مالینوفسکی به رشته انسان شناسی علاقه مند شد، آشنایی اتفاقی او با اثر درخشان سرجیمز فریزر(Ser James Frazer) یعنی کتاب شاخه زرین(The Golden Bough) بود.

در این کتاب فریزر مجموعه عظیمی از عقاید، اسطوره ها، باورها، مناسک و آداب و رسوم جوامع ابتدایی را گردآوری کرده بود که برای مالینوفسکی جوان بسیار حیرت آور بود. مالینوفسکی توانست در لندن از دروس اساتید بزرگی چون سیلگمن(C.G.Seligman) و وسترمارک(Edward Wester Mark) بهره ببرد در سال ۱۹۱۶ مالینوفسکی دکترای انسانشناسی خود را بر اساس مطالعات میدانی درگینه نو و پژوهشی در مورد خانواده در استرالیا، از همین دانشگاه یعنی مدرسه اقتصاد و علوم اجتماعی لندن اخذ کند.

 

مالینوفسکی پژوهش های اسنادی زیادی را در مورد جوامع ابتدایی انجام داد تا اینکه سرانجام توانست به جزایر تروبریاند در شمال استرالیا برود و درمجموع نزدیک به دو سال درمیان بومیان این جزایر زندگی کند. البته باید به این نکته اشاره کرد که وقوع جنگ باعث شد که او از این جزایر سر در بیاورد. وقتی که جنگ آغاز شد، مالینوفسکی که هنوز تبعه ی یک کشور در حال جنگ با انگلستان بود با مسائل عدیده ای مواجه شد. زندگی او کاملاً تحت نظر بود و زیر ذربین زندگی می کرد. او بالاخره امکان یافت انگلستان را ترک کند و به عنوان یک تبعیدی جنگی در استرالیا اقامت کند، استرالیایی که تحت الحمایه انگلستان بود. (Lombard 1999:80-91) در همین سالها بود که مالینوفسکی اساس روش خود را یعنی مشاهده ی همراه با مشارکت( Participant Observation ) را پایه ریزی کرد.

این دگرگونی اساسی در روش که از آن به عنوان ” انقلاب مالینوفسکی” نام برده می شود به مالینوفسکی امکان داد که زبان این بومیان را به خوبی بیاموزد تا تمام جزئیات زندگی آنهارا اعم از باورها و عقاید، رسم و آداب زندگی و مناسک آنها را با وسواسی مثال زدنی ثبت و ضبط کند.

ماحصل اقامت مالینوفسکی در جزایر تروبریاند کتابهای فراوانی بود که در آن به تشریح و تحلیل مناسک، آداب و رسوم و باور های جوامع ابتدایی پرداخته بود بعد از خاتمه ی جنگ، با بازگشت به انگلستان در فاصله سالهای ۱۹۲۴ تا۱۹۴۸، در دانشگاه لندن به تدریس انسان شناسی پرداخت و در سال ۱۹۲۷ بود که در همین دانشگاه بر کرسی استادی تکیه زد. کلاسهای او به نحوی بود که منحصر به دانشجویان انسان شناسی و حتی علوم اجتماعی نمی شد و بسیاری از اندیشمندان، بزرگان و اساتید سایر رشته ها را گرد هم می آورد و همواره کلاسهای او یکی از پرازدحام ترین و بحث برانگیزترین کلاسهای دانشگاه بود.

مالینوفسکی در سال ۱۹۳۸ میلادی به ایالت متحده نقل مکان کرد و تا پایان عمر خود یعنی سال ۱۹۴۲ در دانشگاه ییل(Yale University) به تدریس و پژوهش پرداخت و در پایان عمر خویش، جوامع آفریقایی نظیر قبایل چاگا(Chagga)، بمبا(Bemba) و سوازی (Swazi)در شرق افریقا، قبیله ی هوپی (Hopi)درآریزونای آمریکا و زاپوتک های(Zapotecs ) مکزیک، توجه او را معطوف خود کرده بودند.

حاصل عمر علمی مالینوفسکی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

الف: شاگردان

ب: آثار

الف: مالینوفسکی در مدت تدریس خود بسیاری از بزرگان انسان شناسی را توانست تربیت کند که از آن جمله می توان به اورانس پرچارد(I.E. Evans-Pritchard)، سر ریموند فیرث(Ser Raymond Firth)، پادر میکر(Hortense Powder Marker)، ریچاردز(Audrey Richards) ،کابری(Phyllis Kaberry)، فورتس (Meyer Fortes )و هاگبین(-Jan Hogbin) اشاره کرد.

برای مثال این کتاب نشان داده است که مالینوفسکی علاوه بر روش مشاهده ی همراه با مشارکت بسیاری از اطلاعات خود را از مطلعان محلی بدست آورده است. این کتاب بارها مورد سوءاستفاده مخالفان انسان شناسی و روش مالینوفسکی یعنی مشاهده ی همراه با مشارکت قرار گرفت تا به زیر سئوال کشیدن صداقت حرفه ای مالینوفسکی وبارز ساختن برخی عبارتهای تحقیر آمیز او در مورد بومیان منطقه، اصولاً روش انسانشناسی را زیر سئوال ببرند.( – Geertz 1986:71-90) با وجود این، باید به دو نکته توجه داشت: در مورد اول، یعنی نقد صداقت حرفه ای مالینوفسکی، چندان دور از حقیقت نیست. تأکید فراوان او بر روش مشاهده ی همراه با مشارکت و لزوم زندگی کردن با موضوع تحقیق بدون انگشت گذاردن بر این واقعیت انجام می شد که که اولاٌ، حضور طولانی مدت خود وی در جزایر تروبریاند استرالیا به دلیل اجبار جنگ بود.

 

مالینوفسکی تبعه کشوری در جنگ با متفقین اروپایی بود و ناچار بود یا در انگلستان در اقامت زیر نظر زندگی کند و یا به نقاط دور دستی مثل تروبریاند در استرالیا برود و ثانیاً، تاکید بیش از حد مالینوفسکی بر روش مشاهده ی مشارکتی و لزوم زندگی کردن انسان شناس در محیط این توهم را بوجود آورده بود که گویی با حضور فیزیکی درمحل پژوهش ولو بدون آمادگی قبلی می توان خواه ناخواه به واقعیات دست یافت که طبعاً این ضربه ای بوده است که به روش شناسی انسان شناختی وارد ساخته است. گرچه حضور فیزیکی لازم است ولی هرگز شرط کافی به حساب نمی آید. امروزه می دانیم که پژوهشگران انسان شناسی همواره از مشاهده مشارکتی و اطلاع رسانی باهم استفاده می کنند و این دو نافی یکدیگر نیستند.

در مورد دوم، یعنی بکار بردن الفاظ تحقیرآمیز بایدگفته شود واژه هایی مثل ” وحشی ” و ” سیاه ” در زمان ما لینوفسکی، یعنی در نیمه قرن بیستم بسیار رایج بوده و نمی توانسته به عنوان تحقیر بومیان محسوب شود ودر واقع، ایراد دوم مخالفان به هیچ وجه پذیرفته نیست.

کارکردگرایی مانند اشاعه گرایی(- Diffusionism) یکی از مکاتبی بود که در مقابل مکتب غالب و قدرتمند قرن نوزدهم یعنی تطورگرایی(Evolutionism) با پایه گرفتن از نظریات کنت(Auguste Conte) هربرت اسپنسر(H.Spenser) و امیل دور کیم(Emile Durkheim) ظاهر شد و به وسیله مالینوفسکی و رادکلیف براون(Radcliff-Brown) به انسان شناسی اجتماعی(Social Anthropology) بریتانیا وارد گردید.

کلمه کارکرد(Function) در زبانهای اروپایی در دو معنی ریاضی و بیولوژی بکار گرفته شده است. در معنی اول آن در فارسی باید به جای فونکسیون از کلمه ” تابع” استفاده کنیم برای مثال می گوئیم که “الف” تابعی است از”ب”، یعنی هر تغییری در “ب” ، “الف” را نیز تغییر می دهد به عبارتی در این حال گفته ایم که “الف” کارکردی دارد که در رابطه با “ب” معنی می دهد . در این رویکرد از کارکرد سه مفهوم اساسی مشاهده می شوند که در سایر اشکا ل کارکردی نیز همواره حضوری دائمی دارند: ۱- کل۲- جزء ۳- رابطه(Houzel 1999:135)

منظور از کل، مجموعه ایست از اجزایی که رابطه ای خاص با هم دارند. در همین تعریف، مفهوم جزء و رابطه نیز مشخص شده اند. در مفهوم ریاضی، رابطه یک یا چند جز را با کل و رابطه یک یا چند جزء با یک یا چند جزء دیگر، روابطی تابعی (کارکردی) هستند که در آنها اولاً تغییر یک جز بد اجزا تأثیر می گذارد و ثانیاً به دلیل اول به نوعی قابلیت پیش بینی در آنها پدید می آورد که در اینجا به ساخت گرایی(Structuralism) نزدیک می شویم.

در معنی دوم آن کارکرد همان معنایی را داراست که به صورت رایج در جامعه شناسی و انسان شناسی وجود دارد یعنی عملکردی که ناشی از یک نیازبوده باشد و بتواند به آن نیاز پاسخ گو باشد. دراین معنی کارکرد در درون خود دو مفهوم اساسی یعنی “جامع نگری”( Holism) دیگری سود مندی(Utility) را حمل می کند. جامع گرایی به معنای آنکه هر پدیده ای را باید به عنوان جزئی از یک کل تحلیل کرد که مشخصات آن در درک نقش این جزء اساسی باشد.( Harris 1968:159-161.)و سود مندی از رو که هر کاری فایده ای داشته باشد یعنی پاسخی باشد به نیازی که در جامعه مطرح شده است.( Lesser 1985:466-478) به طور کلی مهمترین مشخصات کارکردگرایی عبارتند از:

۱- پیوستگی و وابستگی متقابل میان اجزا یک کلیت

۲- عمومیت داشتن کارکردها در سراسر جامعه و در میان همه اعضا

۳- اصل ضروریت کارکردی یعنی هر آن چیزی که وجود دارد ضروری است.

در واقع، این سه اصل اساسی که در انسان شناسی اجتماعی انگلستان درسالهای دهه ی ۳۰-۴۰ میلادی تدوین شدند به دو گرایش منتهی شدند:

اول، گرایش به نوعی کارکردگرایی ساختاری (Structural-Functionalism)که مهمترین نماینده آن رادکلیف براون بود. در این گرایش اصل بر”توازن”( Equilibrium)است. این نظریه که بعدها به جامعه شناسی و انسان شناسی آمریکا نیز سرایت کرد، نظام اجتماعی چون ماشین بزرگ و پیچیده ای درک می شود که اجزا به هم وابسته اند و هدف آنها کارکرد بهینه(Optimal Function) است.( Lombard 1994:83) دوم، گرایشی است که به مالینوفسکی اختصاص دارد.

در این رویکرد برخلاف رادکلیف براون و دور کیم، که کارکرد را پاسخ به نیازهای اجتماعی می دانند، مالینوفسکی آن را پیش از هر چیزی پاسخی به نیازهای فردی و بیولوژیک معرفی می کند. از این لحاظ مالینوفسکی انسان شناسی است که سعی کرده انسان شناسی را به روان شناسی نزدیک سازد؛ هر چند او فرویدیسم را دارای نقایص زیادی می دانست . برای مثال نشان داد که عقده ی ادیپ(Oedipe complexe) که یکی از مفاهیم اصلی فروید می باشد، در جوامع، در تبار ابتدایی کاربردی ندارد و در این جوامع دایی است نقش قانون یا فرامن(Surmoi) را بر عهده دارد. مالینوفسکی نشان می دهد که در جزایر تروبریاند، خصومت پسر، نه به پدر بلکه متوجه دایی اوست، زیرا دایی مسئول تربیت پسر است و فرمان می دهد در حالیکه پدر بر خلاف دایی با پسرش خیلی صمیمی است و هیچگونه تسلط و قدرتی را بر او اعمال نمی کند.( Eysenck 1985:125)

 

 اسطوره ها مبحث دیگری است که مالینوفسکی تحلیل مهمی روی آن انجام داده است.او اسطوره را ستون فقرات جوامع ابتدایی می پندارد و هر نوع نظام اعتقادات افسانه ای و اسطوره ای را نوعی پاسخ فرهنگی به ترس مبهم از دشمن و مصیبت های طبیعی می داند که انسان آن را به سوی گذشته (اعتقاد به بهشت گمشده ی آغازین) و به سوی آینده (اعتقاد به فرجام) فرافکنی می کند. در واقع ، گذشته توجیه کننده ی وضعیت کنونی اوست که در سقوط و شرایط زمینی اش و آینده ، تسلی بخش رهایی از این وضع و دستیابی به بهشت موعود است.( Cohen 1969:321)

سرانجام جا دارد که به نوآوری مهم مالینوفسکی در زمینه روش اشاره کنیم ابتدا جا دارد به این نکته اشاره شود که در تاریخ انسان شناسی و مردم شناسی از گذشته های بسیار کهن با روشهایی بسیار نزدیک به این روش (روش مشاهده مشارکتی) مواجه بوده ایم که بسیاری از دانشمندان آن را به کار می بردند، از آن جمله می توان به هردوت و گستره پهناور تاریخ نویسان و جعرافیا نویسان در تمدن اسلامی اشاره کرد. اندیشمندانی چون ابن بطوطه، ابن حوقل، ادریسی، ابن خلدون و…، در نوشته هایشان در آن واحد، از مشاهدات خود و مشاهدات دیگران استفاده کرده اند و البته بدون دیدگاه انتقادی و گاه با اعمال دیدگاه های متعصبانه. ولی مالینوفسکی را نمی توان مبدأ اصلی روش ” مشاهده مشارکتی” دانست. سوای آن پیشینه ی کهن، بکاربردن این مفهوم برای نخستین بار توسط یک دانشمند فرانسوی به نام ژوزف- ماری ژراندو(Joseph Marie Gérando) انجام شد که در سال ۱۸۰۰ یک کتاب راهنمای روش مردم شناسی با عنوان ” ملاحظاتی درباره ی روشهای مختلف مشاهده مردمان وحشی” برای استفاده در مأموریت علمی کاپیتان بودن تهیه کرده بود.

در این راهنما ژراندو توصیه کرده بود که بهترین راه برای شناختن وحشی ها آن است که پژوهشگر به یکی از خود آنها تبدیل شود. ولی مالینوفسکی اولین کسی بود که از این روش بصورت عملی سود برد و آثار زیادی را منتشر کرد.

روش مشاهده ی مشارکتی در واقع نوعی موضع گیری در مقابل روش های قبلی علوم اجتماعی است که در آن موضع مورد بررسی به یک شیء تبدیل شود. درست است که مالینوفسکی با این اصل دور کیمی موافق بود که پژوهشگر می بایست با ذهنی خالی وارد جامعه مورد بررسی شود و تمام پیش داوری های خود را کنار بگذارد اما این اصل روش دور کیمی یعنی برخورد شیء گونه با موضوع مورد بررسی را نفی می کرد. مالینوفسکی با این رویکرد، فاصله ای میان موضوع و پژوهشگر را زیر سئوال می برد زیرا معتقد بود که این فاصله گذاری به یک رابطه سلطه تبدیل می شود.

رابطه ای که به درک نادرست منجر خواهد شد. از این رو بود که مالینوفسکی بر این باور بود که خود محقق نیز باید جزئی از واقعیت مورد بررسی قرار بگیرد ، زبان آنها را بیاموزد و به آنها نزدیک شود در صورتی که دیگر وجود او در جامعه به عنوان محقق احساس نشود و گفتیم که مالینوفسکی در کنار یادداشتهای شخصی خود نشان داد که مشاهده ی همراه با مشارکت تنها منبع اطلاع او نبوده، اما با این حال مالینوفسکی با تجربه عملی خود پایه گذار روشی بوده که پس از او به صورت رایج ترین و ضروری ترین روش در هر گونه مطالعه ی انسان شناسی در آمده است.

البته باید اشاره کرد که مالینوفسکی در روش خود با تعمدی خاص عمل کرده که انگیزه آن ظاهراً تمایل به کمرنگ کردن سهم انسان شناسان نسل اول در شکل دادن به علم جدید و بر عکس پر رنگ کردن نقش خود بوده است. او حتی موجب بوجود آمدن تصوری منفی نسبت به نسل اولی ها شد که به تحقیر به آنها انسان شناسان پشت میز نشین(Armchair anthropologists) گفته می شد. خوشبختانه قضاوت در مورد آنها از دهه ی ۷۰ تغییر کرد و ارزش نظری مطالعات آنها توانست، تکیه زدن صرف بر برخی گردآوری ها از داده های خام، مفاهیم پایه ای و مستحکمی را برای انسان شناسی بوجود بیاورند.( Mercier 1984:125-127)

نکته پایانی که در مورد روش مالینوفسکی مهم جلوه می کند مسئله تحلیل همزمان(Synchronic analysis) اوست. به این معنا که محقق درتحلیل خود یک برش همزمان را در نظر می گیرد. درحالیکه درروش تاریخی برای تحلیل پدیده ها بر گذشته و چگونگی تطور آن ها و روابط علّی ناشی از گذشته تاکید می شد.

در حالیکه تحلیل همزمان، مجموعه را تنها در حال حاضر بررسی می کند زیرا مفهوم کارکرد فقط در زمان حاضر معنی می دهد و البته درست همین در نظر نگرفتن ابعاد تاریخی، یکی ازانتقادات مهمی است که به روش مالینوفسکی وارد شده است.( فکوهی ۱۳۸۱: ۱۷۰)

منبع: برترینها

هفته نامه چلچراغ – بیژن اشتری: داستان‌های کوتاه و بلند ایوان تورگنیف (۱۸۸۳-۱۸۱۸)، چه در دوره حیاتش چه پس از آن، همواره بحث‌انگیز بوده است. اوج این مباحث در دوره شوروی بود. منتقدان ادبی شوروی هیچ‌گاه موفق به ارائه تحلیل و تفسیر منسجم و واحدی درباره این «غول زیبا»ی ادبیات روسیه و جهان نشدند.

عده‌ای او را یک لیبرال خدمت‌گزارِ طبقه حاکم و عده‌ای دیگر او را مشاهده‌گر دقیق زشتی‌ها و پلشتی‌های نظام ارباب و رعیتی روسیه تلقی می‌کردند. حداقل ولادیمیر ایلیچ لنین (۱۹۲۴-۱۸۷۰)، رهبر انقلاب اکتبر و پایه‌گذار نظام اتحاد شوروی، خواننده جدی و پی‌گیر آثار تورگنیف بود؛ گرچه پس از رسیدن به قدرت ترجیح داد درباره این علاقه دیرین خود سکوت اختیار کند.

 

لنین در دوران کودکی و نوجوانی به خواندن آثار دو داستان‌نویس روس بیش از همه علاقه داشت؛ نیکالای گوگول و ایوان تورگنیف. در این زمان، در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ قرن نوزدهم میلادی، آثار تقریبا غالب شعرا و داستان‌نویسانِ سرشناس روسیه- پوشکین، لرمانتف، گوگول، تورگنیف، تولستوی و داستایوسکی- مشمول سانسور سفت و سخت حکومتی بود. اما حتی این سانسور حکومتی هم باعث نشد تا آثار این نویسندگان به خانه ایلیا اولیانف (پدر لنین) راه نیابد.

لنین جوان مخصوصا از طریق مطالعه آثار گوگول و تورگنیف به ایده‌ها، احساسات و باورهایی دست یافت که او را آماده کرد تا با ذات و منش واقعی دنیای طبیعی اطرافش آشنا شود. این دنیای دور از دسترس، این «روسیه دیگر»، همان روسیه دهقانان، کَرجی‌کِشان، کشیش‌های ولایتی و ارباب‌های طماع و بی‌خاصیتی بود که در قالب داستان‌ها و رمان‌های گوگول و تورگنیف بازآفرینی شده بود. لنین نوجوان با خواندن کتاب‌های این دو نویسنده بزرگ روسی موفق به کشف دنیای مذکور شد.

لنین با پشت سر گذاشتن دوره نوجوانی، به‌تدریج علاقه خود را به شخصیت‌های کاریکاتوری گوگولی از دست داد و در عوض، علاقه بیشتری به شخصیت‌های تورگنیفی پیدا کرد. حالا به قول یکی از زندگی‌نامه‌نویسان لنین، این توصیفات احساسی و قدرتمند تورگنیف از زندگی روستایی و ولایتی بود که توجه لنین جوان را به خود جلب می‌کرد.

این در حالی بود که در رمان‌های تورگنیف پیام عمومی نویسنده از هرگونه صراحت و قطعیتی عاری بود. تورگنیف برخلاف دو همتای غول‌وارش، داستایوسکی و تولستوی، از موعظه کردن و صدور حکم‌های قطعی اکراه داشت و نسبیت و عدم قطعیت را در خلق کاراکترهای گوناگونش ترجیح می‌داد. اما ولادیمیر اولیانف (لنین) مثل بسیاری از خوانندگان جوان آثار تورگنیف در آن روزگار به این نتیجه رسیده بود که تورگنیف خواهان تغییر رژیم حاکم بر روسیه است. لنین در بزرگ‌سالی بخش‌هایی از رمان‌های روسی مورد علاقه‌اش را انتخاب و برجسته کرد تا از آن‌ها در راستای تقویت برداشت‌های مارکسیستی خود درخصوص جامعه روسیه استفاده کند.

داستان‌های تورگنیف پر از اشراف‌زادگان پرمدعای بی‌خاصیت و روشن‌فکران خیرخواه بی‌عمل است. بازاروف، قهرمان رمان «پدران و پسران» تورگنیف یکی از همین روشن‌فکران رادیکال است که قبل از دست زدن به هرگونه اقدام عملی‌ای می‌میرد. یا نژدانف در رمان «خاک بکرِ» تورگنیف با وجود آرمان‌های پرشوری که در سر دارد، سرانجام از سرِ درماندگی دست به خودکشی می‌زند. نجبا و زمین‌داران رمان‌های تورگنیف هم موجودات مفلوک و ناتوانی هستند؛ نمونه‌اش پاول پتروویچِ ژیگول‌صفت و پرمدعای رمانِ «پدران و پسران» یا کالومیتسفِ مرتجع و تاریک‌ذهنِ «خاک بکر».

لنین بعدها در نوشته‌های خود از این کاراکترها برای محکوم کردن جامعه تزاری و به‌رخ کشیدن زوال و انحطاط آن استفاده کرد. تورگنیف، بنا به گفته رابرت سرویس، از یک حیث دیگر هم بر ولادیمیر اولیانف [لنین] اثر گذاشت. تورگنیف همواره در آثار ادبی‌اش تاکید می‌کرد که دو صد گفته چون نیم کردار نیست. او معتقد بود که برای تغییر دادن جهان باید دست از حرافی برداشت و دست به عمل زد. البته تنها تعداد کمی از کاراکترهای مخلوق تورگنیف اهل عمل هستند.

 

اما از آن‌جایی که نویسنده بر حال این کاراکترها تاسف می‌خورد- زیرا آن‌ها به دلیل شرایط موجود قادر به ایجاد هیچ تغییر موثری در جامعه خویش نیستند- لنین هم عادت کرده بود آن‌ها را مسخره کند. لنین به احتمال بسیار زیاد تورگنیف را به شیوه خاص خودش تعبیر و تفسیر می‌کرد. برای مثال، تورگنیف می‌تواند همچون نویسنده‌ای طرفدار مهربانی و ملایمت یا تجسم‌بخش تردیدهای شبه‌هملتی جلوه کند و حتی قابلیت این را دارد که همچون یک نقاش واژه‌ها و خالق نثرهای زیبا، که بیشتر علاقه‌مند به شیوه بیان و عرضه است تا مضمون و محتوا، به نظر بیاید. اما از نظر لنین، تورگنیف نقاش و توصیف‌گر بی‌بدیل کمبودها و نقایص موجود در جامعه تزاری بود؛ نقایص و کمبودهایی که باید برطرف می‌شد.

زمانی که تورگنیف محبوب لنین واقع شد، ‌زمان یک تحول بزرگ در رویکرد روشن‌فکران چپ‌گرای روسیه به تورگنیف و آثارش بود. نسل تازه روشن‌فکران روسی جمود و تعصب فکری نسل قبلی را نداشت. نسل قبل، بازاروفِ «پدران و پسران» را تصویر نهیلیستی خودش تصور می‌کرد و از تماشای این تصویر آینه‌ای به‌شدت عصبانی می‌شد. تورگنیف احتمالا اولین متفکر و نویسنده‌ای است که لقب «نهیلیست» را روی تیپ تازه‌ انقلابی/ تروریست‌های روسی دهه‌های ۵۰ و ۶۰ قرن نوزدهم گذاشت.

بسیاری از خوانندگان تحول‌خواه این نسل، بازاروف را تصویر کاریکاتوری خویش تلقی می‌کردند؛ هرچند نویسنده پس از انتشار «پدران و پسران» تلاش پایان‌ناپذیری برای ابراز علاقه‌اش به بازاروف و هم‌تیپی‌های او کرد، اما نسل بعد- نسلی که ولادیمیر اولیانف [لنین] به آن تعلق داشت – بازاروف را متفاوت از نسل قبل تعبیر و تفسیر می‌کرد. اعضای این نسل، بازاروف را نخستین مخلوق انقلابی واقعی در ادبیات روس قلمداد کردند. چرنیشفسکی، که بعدها با کتاب «چه باید کرد»ش محبوب‌ترین نویسنده نزد لنین و همگنان انقلابی‌اش شد، قهرمان کتاب خود را دقیقا از روی بازاروفِ تورگنیف الگوبرداری کرد و طی مدت زمان کوتاهی رمان‌های روسی پر از کاراکترهای شبه‌بازاروفی شد.

حالا برای نسل تازه روشن‌فکران روسی بازاروفِ «پدران و پسران» همچون یک پیشاهنگ ماتریالیست و متعهد جلوه می‌کرد. پیسارف، که از منتقدان چپ‌رو و رادیکال بنام روسیه و هم‌عصر تورگنیف بود، پس از انتشار کتاب «پدران و پسران» طی نقدی نوشت: «شاید تورگنیف به دلیل ملایمت طبع یا خستگی جسم نتواند با ما که مردان آینده هستیم، همراهی کند، اما او می‌داند که پیشرفت حقیقی را نباید نزد کسانی جُست که در بندِ سُنت هستند، بلکه پیشرفت نزد مردان آزاد و مستقلی مانند بازاروف یافت می‌شود که خیالات واهی و مهملات رمانتیک و مسیحی را از سرِ خود بیرون ریخته‌اند. نویسنده ما را تهدید نمی‌کند. به ما نمی‌گوید که ارزش‌های «پدران» را بپذیریم. بازاروف شورش کرده است، اسیر هیچ نظریه خاصی نیست، قدرت و جاذبه او در همین است و پیشرفت و آزادی هم چیزی جز این نیست.»

آناتولی لوناچارسکی که در بین رهبران بلشویک‌ها، فرهنگی‌ترین چهره به شمار می‌رفت و بعدها در حکومت لنین مصدر امور فرهنگی اتحاد شوروی شد، بازاروف را «نخستین قهرمان مثبت ادبیات روسیه» عنوان کرد. این سخن لوناچارسکی باعث شد که برخی منتقدان ادبی شوروی بازاروف را حتی تا مرتبه «نخستین بلشویک تاریخ» ارتقای مقام بدهند. در دوران شوروی چاپ و انتشار کتاب‌های تورگنیف آزاد بود؛ برخلاف کتاب‌های داستایوسکی که برای مدتی بنا به صلاح‌دید استالین در فهرست کتاب‌های ممنوعه قرار گرفت.

 

آثار تورگنیف، فراتر از این، همواره در کمون‌های روستایی و محافل مطالعاتی حزبی خوانده و تحلیل می‌شد. شاید دهه ۱۹۶۰ را بتوان اوج تورگنیف‌خوانی در دوره شوروی تلقی کرد. ولادیسلاو زوبوک، مورخ روسی دانشگاه‌های آمریکا، در کتاب «آخرین نسل روشن‌فکران روسیه» می‌نویسد: «در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۲ بوروکرات‌ها کوشیدند خروشچف [رهبر روسیه] را درگیر یک بحث عمومی درباره «پدران و پسران» تورگنیف بکنند.

این مباحثه که در محافل ادبی مسکو صورت گرفت، روی چندین مسئله تاکید داشت: قهرمان جدید ادبیات اتحاد شوروی چه کسی است؟ چگونه می‌توان به تغییرات میان نسل جوانِ سال‌های دهه ۱۹۶۰ و پدرانشان پی برد؟ نسل جوان به چه چیزی ایمان دارد؟ آیا آن‌ها همانند هواداران واقعی حزب در نسل پیشین با ایثار خود از آرمان‌های انقلاب ۱۹۱۷ حمایت خواهند کرد و پی‌گیر آن خواهند بود؟ آیا پسران با همان میهن‌پرستی‌ای که پدرانشان در جنگ کبیر میهنی [جنگ جهانی دوم] ابراز کردند، حاضر به دفاع از کشورشان خواهند بود؟» این مورخ روس در ادامه کتابش می‌افزاید: «بحث درباره «پدران و پسرانِ» تورگنیف برای روس‌ها طنین و معانی ضمنی عمیق تاریخی، اجتماعی و سیاسی در برداشت.»

بحثی که به قول آیزایا برلین، در شرح درخشانش بر تورگنیف در کتاب «متفکران روس»، «نشانه زنده بودنِ آفرینش‌گری این نویسنده است؛ بحثی که چه پیش از انقلاب روسیه و چه پس از آن، هم‌چنان ادامه یافت. حتی تا همین ۱۰ سال پیش [کتاب در سال ۱۹۷۸ چاپ شده] هنوز آتش این جنگ میان منتقدان شوروی زبانه می‌کشید. آیا تورگنیف طرفدار ما [کمونیست‌ها] است یا مخالف ما؟ آیا او هملتی است که بدبینی طبقه سقوط‌کننده‌اش او را کور کرده است یا مانند بالزاک و تولستوی آن سوی طبقه خود را می‌بیند؟ آیا بازاروف پیشاهنگ روشن‌فکران سیاسی متعهد و مبارز شوروی است، یا کاریکاتور بدخواهانه‌ای است از پدرانِ کمونیسمِ روسیه؟ این بحث هنوز به پایان نرسیده است.»

زندگی شخصی تورگنیف نیز مثل آثارش سرشار از تردیدها، تضادها و عدم قطعیت‌هایی بود که راه را بر انواع تحلیل‌ها باز می‌کند. این اشراف‌زاده ثروتمند گرچه عاشق روسیه بود، اما بخش عمده زندگی‌اش را در اروپا سپری کرد. اروپایی‌ها اولین بار با ادبیات روسیه از طریق ترجمه آثار تورگنیف به زبان‌های فرانسوی و آلمانی آشنا شدند. در دو دهه ۵۰ و ۶۰ قرن نوزدهم که هنوز نامی از داستایوسکی و تولستوی نبود، تورگنیف مشهورترین نویسنده روسیه در اروپا و جهان به شمار می‌رفت.

او دوست و هم‌نشین بزرگانی همچون گوستاو فلوبر، آلفونس دوده و ژرژ ساند بود. اما این شهرت جهانی برای تورگنیف در سرزمین پدری‌اش نه یک امتیاز که یک نقطه ضعف بزرگ محسوب می‌شد. روس‌های استبداد‌زده قرن نوزدهمی از ادبا و داستان‌نویسان خود توقع رهبری سیاسی جامعه یا حداقل رهنمودهای سیاسی روشن داشتند و از نظر آن‌ها نویسنده «غیرمتعهد» دست‌کمی از یک خائن نداشت. صرفِ نوشتن از طبیعت و زیبایی‌هایش- کاری که تورگنیف در آن استاد بود- بدون پرداختن به سیاست جُرم بود. این جوّی بود که در خلق آن منتقدان رادیکالی مثل بلینسکی و دابرولیوف نقش مهمی ایفا کرده بودند.

 

جو زمانه چنین بود و هیچ داستان‌نویسی هم قدرت و توان شنا کردن برخلاف جریان اصلی را نداشت. تورگنیف هم با وجودی که باطنا علاقه‌ای به فرورفتن در جلدِ «نویسنده متعهد» نداشت، اما مجبور به برآورده ساختن انتظارات مخاطبانش بود؛ به‌ویژه آن‌که او خودش را به بلینسکی مدیون می‌دانست. درواقع، این بلینسکی چپ‌گرا بود که با مُهر تایید گذاشتن بر اولین نوشته‌های تورگنیف، نوید خلق یک نویسنده بزرگ را به روس‌ها داده بود. کتاب «خاطرات شکارچی» تورگنیف، که شاید بهترین اثر ادبی برای بازشناسایی کاراکترهای روستایی و برملا کردن مظالم نظام ارباب و رعیتی روسیه باشد، درواقع پاسخ قدرشناسانه تورگنیف به حمایت‌های بلینسکی است.

 با این حال، تورگنیف دوست داشت حالا که مجبور است «تعهد سیاسی» داشته باشد، آن را به شیوه لیبرال‌منشانه و دموکرات‌منشانه خاص خودش ابراز کند. او از شعار دادن، موعظه کردن و حکم صادر کردن بیزار بود. او دوست داشت به جای فرو کردنِ نظراتش در ذهن خواننده، او را درگیر نوشته‌هایش بکند، همه واقعیت‌ها را منصفانه در برابرش بگذارد و به او اجازه دهد که با مغز خودش بیندیشد و قضاوت نهایی را بکند.

او احساس می‌کرد که «تعهد سیاسی»‌اش به‌عنوان یک داستان‌نویس چیزی جز مشاهده دقیق آدم‌ها و جریان‌های سیاسی جامعه و بازآفرینش ادبی آن‌ها نیست. تمام شخصیت‌های آثارش الگوبرداری شده از آدم‌های واقعی بود و جز این شیوه قادر به کار نبود. او برخلافِ داستایوسکی و تولستوی، ایجاد شک و تردید در ذهن خواننده را دوست می‌داشت. این داستان‌نویسِ هنردوست و موسیقی‌شناس به‌شدت از خشونت و بی‌رحمی بیزار بود؛ چه در اردوی حکومتی‌ها چه در اردوی انقلابی‌ها. کاراکتر محبوبش، یک انقلابی دموکرات بود.

[در «خاک بکر»، یکی از کاراکترها به قهرمان تراژیک قصه، آلکسی نژدانف، می‌گوید: «آلکسی عزیزم، می‌بینم به‌رغم این‌که انقلابی هستی، دموکرات نیستی!»] اما درک چنین کاراکتری برای روس‌های هم‌عصرش، در آن زمانه استبدادزده، غیرممکن بود. ترکیب دموکراسی و انقلاب حتی در دوران حاضر هم بس ناهم‌ساز به نظر می‌رسد تا چه رسد به آن دوران.

شخصیت محبوب روس‌ها درنهایت آدمی مثل بازاروفِ «پدران و پسران» بود و نه سالومینِ «خاک بکر»؛ سالومینی که می‌خواست جامعه اطرافش را با سلاح عقل و کاردانی و به‌صورت تدریجی و مسالمت‌آمیز اصلاح کند. گذر زمان درستی بسیاری از نظرات تورگنیف را نشان داد. خشونت و ویرانی‌ای که بلشویک‌ها برای روسیه به ارمغان آوردند، ثابت‌کننده هراس او از انقلابیون خشن و ویران‌گری از قُماش بازاروف بود. [پاول کیرسانوفِ اشرافی در اعتراض به بازاروف می‌گوید:‌ «زور؟ کالموک‌ها و مغول‌های وحشی هم زور دارند… زور به چه درد ما می‌خورد؟… تمدن و ثمره‌هایش برای ما عزیزند. به من نگو این‌ها ارزش ندارند. ناشی‌ترینِ نقاش‌ها… پیانیستی که توی رستوران سروصدای پیانو را درمی‌آورد، از تو بیشتر فایده دارد، چون این‌ها نماینده تمدن‌‌اند نه زورِ مغول. تو خیال می‌کنی که پیش‌رو هستی. تو باید پُشتِ گاری کالموک‌ها بنشینی!»]

 

اما عجیب آن‌که این مرد فرهیخته عاشقِ هنر و تمدن و به‌شدت بیزار از خشونت انقلابی، دوست نزدیک و صمیمی انقلابیون و آنارشیست‌های کبیری مثل هرتسن، باکونین و لاوروف بود. منشِ دموکراتِ تورگنیف اجازه نمی‌داد که او با این هم‌وطنان تبعیدی خودش در اروپا قطع رابطه کند؛ هرچند که رابطه‌اش با آن‌ها صرفا یک رابطه شخصی انسانی، غیرسیاسی و غیرگروهی بود. این‌ها ازجمله مغایرت‌ها در زندگی خصوصی تورگنیف بود که اجازه صدور حکم قطعی درباره او را نمی‌داد.

او از یک طرف به نشریات انقلابی ضدتزاری در اروپا کمک مالی می‌کرد و از طرف دیگر پای بیانیه محکومیت ترور تزار را امضا می‌کرد و برای شرکت در مراسم دعا به مناسبت رفع خطر از وجود تزار به کلیسا می‌رفت، هرچند خودش آدم سکولاری بود. او از استبداد کهن بیزار بود، هرچند که خودش به همین طبقه حاکم تعلق داشت و سقوط خشونت‌آمیز آن را خوش نمی‌داشت.

او از خشونت نسل نوی انقلابی بیزار بود، اما شجاعت و ایثارگری این نسل را می‌ستود. با این حال، به مرور، تورگنیف توانست دل همه‌ جناح‌های درگیر [محافظه‌کاران، لیبرال‌ها و انقلابی‌ها] را به دست آورد، چون مشاهده‌گر صادق و دقیق جامعه‌اش بود. مراسم باشکوه تشییع جنازه او که در سن‌پترزبورگ برگزار شد، گواهی است بر محبوبیت دیر به‌دست‌آمده او.

دولت تزاری موافقت کرده بود که اجازه برگزاری مراسم تشییع جنازه تورگنیف را بدهد، که این خود نشانه‌ای بود از نظر مثبت حکومت به این نویسنده تازه درگذشته. هم‌زمان گروه‌های انقلابی با صدور بیانیه‌ای تورگنیف را دوست جوانان انقلابی نامیدند و درگذشتش را تسلیت گفتند. زندانیان سیاسی نیز تاج گلی را به مراسم فرستادند. بر سر گورش ناطقانی از همه گروه‌ها نطق‌های ستایش‌آمیزی ایراد کردند و همه به خاطرش گریستند. او در مرگ خودش باعث اتحادی شد که روسیه دیگر هرگز مشابه آن را به خود ندید.

منبع: برترینها

یکی از نزدیکان پدر علم فیزیک ایران این جمله را گفت و افزود: این سوالی است که ممکن است با نگاهی کوچک به گوشه‌ای از فعالیت‌ها و خدمات بی‌شماری که پروفسور محمود حسابی به جامعه در داخل و خارج از کشور ارزانی داشته است، از خود بپرسیم.

 

 

 

منبع: برترینها

سید عبدالرحیم موسوی نظامی متولد ۱۳۳۹ در قم است. در سال ۱۳۵۸ وارد دانشکده افسری نیروی زمینی ارتش شد و در طول جنگ ایران و عراق، رده های فرماندهی را در یگان های مختلف با موفقیت گذرانده است. موسوی به طور مشخص در ارتش جمهوری اسلامی، فرماندهی تیپ دانشجویان دانشگاه افسری امام علی، فرماندهی دانشگاه افسری، فرماندهی قرارگاه شمال شرق ارتش، معاونت آموزش نیروی زمینی ارتش، معاونت طرح و برنامه ریزی زمینی ارتش، ریاست اداره عملیات ارتش، ریاست ستاد مشترک ارتش، جانشینی فرمانده کل ارتش و ریاست مرکز مطالعات راهبردی آجا را برعهده داشته است.

 

او از تیرماه ۱۳۵۹ تا مردادماه ۱۳۹۶ جانشین ستاد کل نیروهای مسلح بود تا اینکه همین چند روز پیش با ارتقا به درجه سرلشکری به سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. او دوره نظری دکترای مدیریت دفاع ملی را در دانشگاه عالی دفاع ملی به پایان رسانده است.

سید عطاءالله صالحی

سید عطاءالله صالحی، در سال ۱۳۲۸ دیده به جهان گشود. او پس از دوره متوسطه و اخذ دیپلم، در سال ۱۳۴۶ وارد ارتش شد و در سال ۱۳۴۹ با رسته توپخانه از دانشکده افسری فارغ التحصیل شد. صالحی طی سال های دفاع مقدس نیز در کنار شهید صیاد شیرازی حضور داشت و یگان های رزمی کوچک ارتش در مناطق عملیاتی را فرماندهی می کرد. همچنین در سوابق او، فرماندهی مرکز آموزش درجه داری ارتش و فرماندهی دانشگاه افسری ارتش طی دو دوره به چشم می خورد.

 

فرماندهی لشکر ۷۷ خراسان، فرماندهی لشکر ۵۸ ذوالفقار، فرماندهی قرارگاه شمال شرق کشور و معاونت آموزش ستاد فرماندهی کل قوا از دیگر سوابق صالحی است. آخرین مسئولیت سرلشکر صالحی قبل از تصدی فرماندهی ارتش، تصدی معاونت های نیروی انسانی و بازرسی در ستاد کل نیروهای مسلح بود.

پس از استعفای امیر سرلشکر محمد سلیمی در ۲۰ شهریور ۱۳۴۸ با حکم رهبر معظم انقلاب به عنوان فرمانده کل ارتش منصوب شد که این سمت تا همین چند روز پیش ادامه داشت. حضرت آیت الله خامنه ای فرمانده معظم کل قوا، ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ امیر سرلشکر عطاءالله صالحی را به سمت جانشین رییس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب کردند.

حسن فبروزآبادی

سید حسن فیروزآبادی در سال ۱۳۳۰ در روستای مال آباد مشهد مقدس به دنیا آمد. فیروزآبادی دوران مدرسه را در مشهد گذراند و در سال ۱۳۵۰، وارد دانشگاه علوم پزشکی مشهد شد.

 

عضو هیات موسس جهاد سازندگی خراسان، مسئول هیات واگذاری زمین شمال خراسان، مسئول جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۰ با حکم شهید رجایی، عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی کشور در سال ۱۳۶۱ با حکم مهندس میرحسین موسوی، معاون امور دفاعی نخست وزیر در سال ۱۳۶۴، جانشین نخست وزیر در قرارگاه خاتم (ص)، مسئول ستاد امداد و درمان جنگ، مسوول امور پناهگاه ها و دفاع غیرعامل و پدافند ش.م.ه، دبیر کمیسیون مهندسی صنعتی جنگ دولت و مسئول کمیته ساخت موشک زمین به زمین، مسئول کمیته تحقیقات مهندسی صنعتی جنگ و صدها طرح صنعتی و موشکی و جانشین رییس ستاد فرماندهی کل قوا مسئولیت های فیروزآبادی تا سال ۱۳۶۸ است. او از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۹۵، ریس ستاد کل نیروهای مسلح بود و در حال حاضر عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور عالی نظامی رهبری است.

محمد باقری

محمدحسین افشردی معروف به محمد باقری و برادر سردار شهید حسن باقری، از فرماندهان دوران ۸ سال دفاع مقدس در سال ۱۳۳۹ در شهر تهران به دنیا آمد. او پس از اخذ دیپلم در زمان پیروزی انقلاب اسلامی وارد دانشگاه امیرکبیر شد و پس از تعطیلی دانشگاه ها در بهار سال ۱۳۵۹ وارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با وقوع جنگ تحمیلی عازم جبهه شد.

 

او در جریان انقلاب اسلامی ضمن فعالیت های انقلاب مدتی را پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کمیته فعالیت داشته است. سوابق او در دوران جنگ فعالیت به عنوان نیروی عملیات، مسئولیت اطلاعات لشکرها و از سال ۱۳۶۲ تا پایان دوران جنگ، مسئول اطلاعات عملیات نیروی زمینی سپاه و قرارگاه کربلا قرارگاه خاتم الانبیا (ص) بوده است.

باقری پس از دوران دفاع مقدس به ستاد کل نیروهای مسلح منتقل شد و در مسئولیت های مختلف به عنوان رییس اداره اطلاعات و سپس معاون اطلاعات و عملیات و همچنین رییس ارکان و امور مشترک ایفای مسئولیت کرده است. باقری به موازات مسئولیت های مذکور از سال ۱۳۸۶به عنوان معاون هماهنگ کننده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا(ص) خدمت کرده است. او با حکم رهبر معظم انقلاب تیرماه سال ۱۳۹۵ رییس ستاد کل نیروهای مسلح شد. او دارای مدرک دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک از دانشگاه تربیت مدرس است.

محسن رضایی

محسن رضایی در سال ۱۳۳۳ در مسجد سلیمان به دنیا آمد. رضایی در سال ۱۳۵۳ پس از قبولی در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت به تهران آمد. در آستانه پیروزی انقلاب و ورود امام خمینی (ره) به میهن، جمعیت منصورون وظیفه حفاظت از جان حضرت امام (ره) را برعهده گرفت.

در سال ۱۳۵۸ که ۷ گروه مسلح مسلمان با یکدیگر ادغام شدند، از سوی گروه منصورون به عضویت شورای مرکزی «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» درآمد. عضویت او در این سازمان بیش از ۳ ماه به طول نینجامید و در خرداد ۱۳۵۸ با حمایت حضرت امام (ره) واحد اطلاعات و بررسی های سیاسی را در سپاه پاسداران بنیان نهاد و به عضویت شورای فرماندهی سپاه درآمد.

 

او در شهریور ۱۳۶۰ از سوی حضرت امام به فرماندهی کل سپاه منصوب شد. در سال ۱۳۷۶ پس از قبول استعفای وی توسط رهبر انقلاب، از سوی ایشان به عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. رضایی که تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۳۵۳ رها کرده بود، پس از برقراری صلح، ضمن تغییر رشته از مهندسی مکانیک به اقتصاد، مقطع کارشناسی را در دانشگاه تهران گذراند. او با تکمیل تحصیلات خود در مقطع دکتری اقتصاد دانشگاه تهران، عهده دار مسئولیت اداره کمیسیون اقتصاد کلان مجمع شد. رضایی که تا به حال دو بار در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲ شرکت کرده که البته هر دو بار ناکام مانده است از اواخر سال ۱۳۹۳ مجددا لباس پاسداری به تن کرد و در همین اواخر، مجددا حکم دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام را از رهبر انقلاب دریافت کرد.

قاسم سلیمانی

قاسم سلیمانی متولد ۱۳۳۵ در شهرستان رابر از توابع کرمان است. در ۱۲ سالگی، پس از پایان تحصیلات دوره ابتدایی، زادگاه خود را ترک کرد و مشغول به کار بنایی در کرمان شد. چندی بعد به عنوان پیمانکار در سازمان آب مشغول به کار شد و در همان سال ها نیز فعالیت های انقلابی خود را آغاز کرد. او پس از پیروزی انقلاب، به عضویت مجموعه «سپاه افتخاری» که به وسیله پدر شهید قاضی تاسیس شده بود، درآمد.

با شروع جنگ تحمیلی، وی راهی جبهه شد و کمی بعد، فرمانده بسیجی های هم ولایتی اش شد و سپس لشکری از همین بسیجی ها تشکیل داد و به لشکر ۴۱ ثارالله شهرت یافت. در طول دوران دفاع مقدس، با لشکر تحت امر خود در عملیات های زیادی از جمله، والفجر ۸، کربلای ۴، کربلای ۵ و تک شلمچه حضور موثر داشت.

 

تا پایان جنگ، لشکر ۴۱ ثارالله به فرماندهی سردار سلیمانی به کرمان بازگشت و در گیر جنگ با اشراری شد که از مرزهای شرقی کشور هدایت می شدند و در این مدت با باندهای قاچاق مواد مخدر در نزدیکی مرزهای ایران و افغانستان مبارزه کرد. او در سال ۱۳۷۶، از سوی حضرت آیت الله خامنه ای، فرماندهی کل قوا، به تهران فراخوانده و مسئولیت سپاه قدس به او سپرده شد. درجه سرلشکری در بهمن ۱۳۸۹ به قاسم سلیمانی اعطا شده است. او در چند سال اخیر بیش از هر چیز با نبرد نیروهای مستشاری ایران در عراق و سوریه شناخته شده است.

علی شمخانی

علی شمخانی در سال ۱۳۳۴ در شهر اهواز دیده به جهان گشود. او علاوه بر طی دوره دانشکده های عالی فرماندهی و ستاد (دافوس) و استراتژیک نظامی دارای دانشنامه مهندسی از دانشگاه چمران اهواز و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت است. شمخانی مولف نخستین دکترین استراتژی دریایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین دکترین تطبیق استراتژی آمریکا و شوروی سابق است.

او در طول هشت سال دفاع مقدس، فرمانده سپاه خوزستان است. علی شمخانی یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی (۱۳۶۸)، با حکم فرماندهی کل قوا؛ ضمن انتقال از سپاه پاسداران به ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی نیروی دریایی ارتش را برعهده گرفت. شمخانی چند ماه پس از تصدی فرماندهی نیروی دریایی ارتش، در اجرای راهبرد جدید دریایی جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و قرارگاه دریایی خاتم الانبیا را عهده دار شد.

 

او از سال ۱۳ ۷۶ تا ۱۳۸۴ وزیر دفاع بود. البته در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شرکت کرد اما از سید محمد خاتمی شکست خورد و پس از خاتمی و احمد توکلی در رتبه سوم قرار گرفت. ریاست مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح و عضویت شورای راهبردی روابط خارجی ایران، دیگر سمت های شمخانی است تا اینکه او ۱۹ شهریور سال ۱۳۹۲ از سوی دکتر حسن روحانی رییس جمهور وقت به سمت دبیر شورای عالی امنیت منصوب و جایگزین سید جلیلی شد.

محمدعلی جعفری

سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری (لقب او «عزیز جعفری» است) متولد سال ۱۳۳۶ در یزد است که تحصیلات خود تا مقطع دبیرستان را در این شهرستان به پایان رساند. او در سال ۱۳۵۶، در رشته معماری در دانشگاه پذیرفته شد و فعالیت های سیاسی خود را نیز در همان دوران شروع کرد. پس از انقلاب و بعد از ماجرای انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاه ها، در جهاد علمی دانشگاه به فعالیت ادامه داد و پس از شروع جنگ به عنوان یک بسیجی عازم جبهه ها شد و در سال ۱۳۶۰ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد.

 

به دلیل ضرورت جبهه ها تا پایان جنگ به صورت پیوسته و به عنوان فرمانده قرارگاه های عملیات غرب و جنوب مشغول خدمت شد که از جمله مسئولیت های وی، معاونت عملیات سپاه سوسنگرد و فرماندهی تیپ عاشورا، قرارگاه قدس و قرارگاه نجف است.

جعفری پس از پایان جنگ برای ادامه تحصیل به دانشگاه مراجعه کرد و در سال ۱۳۷۱ موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته معماری شد. جعفری همزمان با تحصیل نیز به عنوان مسئول عملیات ستاد مشترک و جانشین نیروی زمینی سپاه مشغول فعالیت بود و ار سال ۱۳۷۱ مسئولیت فرماندهی نیروی زمینی سپاه را به مدت ۱۳ سال بر عهده گرفت که در ۵ سال آخر آن، مسئولیت فرماندهی قرارگاه ثارالله تهران نیز بر عهده وی بود. آخرین مسئولیتی که از سال ۱۳۸۴ تاکنون از سوی فرماندهی معظم کل قوا به وی محول شده بود، راه اندازی مرکزی راهبردی سپاه بوده است.

غلامعلی رشید

غلامعلی رشید علینور متولد ۱۳۳۲ در دزفول است. او در حال حاضر فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاست و با حفظ سمت معاونت امور دفاعی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را هم برعهده دارد. قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا در حوزه نظامی کارکردی به شدت راهبردی در حوزه نظامی دارد و وظیفه طراحی و هماهنگی عملیاتی نیروهای مسلح را برعهده دارد.

 

پس از انقلاب اسلامی به سپاه پاسداران پیوست. در طول جنگ از فرماندهان کلیدی سپاه بود از جمله مسئول اطلاعات و عملیات سپاه دزفول و جانشین ستاد عملیات جنوب و هم چنین فرماندهی قرارگاه فتح. بعدها مدتی مسئول عملیات قرارگاه مرکزی سپاه شد و سپس به ستاد کل نیروهای مسلح رفت و بعد از به عهده گرفتن معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح، به مدت ۱۷ سال  جانشین ستاد کل نیروهای مسلح شد.

سردار رشید تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دزفول ادامه داد و تحصیلاتش را تا مقطع دکترای جغرافیای سیاسی در دانشگاه تربیت مدرس ادامه داده است. او به بازخوانی مسائل تاریخی و اتفاقات جنگ علاقه مند است و در این زمینه و بارها در این موارد نظراتش را بیان کرده است.

سید یحیی صفوی

سید یحیی (رحیم) صفوی، در سال ۱۳۳۱ در بخش باغ بهادران از توابع استان اصفهان به دنیا آمد. او در سال ۱۳۵۰ در دانشگاه تبریز در رشته زمین شناسی قبول شد و مدرک کارشناسی خود را در سال ۱۳۵۴ اخذ کرد و بعد از جنگ تحمیلی و در سال ۱۳۷۴، فوق لیسانس جغرافیای سیاسی را از دانشگاه امام حسین (ع) و دکترای همین رشته را در سال ۱۳۸۰ از دانشگاه تربیت مدرس گرفت.

 

رحیم صفوی دستیار و مشاور عالی فرمانده کل قوا در امور مربوط به نیروهای مسلح است. رحیم صفوی بین سال های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵ فرمانده نیروی زمینی سپاه بوده است او سپس بین سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ قائم مقام فرمانده کل سپاه بود، تا آنکه در ۱۳۷۶ به فرماندهی کل سپاه پاسداران رسید.

علی شهبازی

سرلشکر علی شهبازی متولد قم است و در حال حاضر، رییس گروه مشاوران نظامی فرماندهی کل نیروهای مسلح است. او پس از طی تحصیلات دوره متوسط، وارد دانشکده افسری شد. دوره های نظامی از قبیل دوره های مقدماتی نظامی، عالی و فرماندهی و ستاد را طی کرد و در سال ۱۳۶۳ به درجه سرهنگی رسید.

 

او در سال ۱۳۶۹ زمانی که رییس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران بود، درجه سرلشکری را از سوی مقام معظم رهبری دریافت کرد. شهبازی مهرماه ۱۳۷۷ با حکم مقام رهبری به فرماندهی کل ارتش منصوب شد و در سال ۱۳۷۹ با کناره گیری از این سمت، به ریاست گروه مشاوران نظامی فرمانده کل قوا منصوب شد.

حسین حسنی سعدی و مصطفی ایزدی

حسنی سعدی، جانشین فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا است. او معاون سابق هماهنگ کننده ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش بوده. مصطفی ایزدی، معاون راهبردی و اشراف فرماندهی کل قوا در ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده سابق نیروی زمینی سپاه است.

 

منبع: برترینها

این‌ها واقعیت‌های عمومی زندگی «آلنده» به عنوان موفق‌ترین نویسنده کشور شیلی هستند، اما همان‌طور که او در وب‌سایتش نوشته، «این همه داستان نیست».

«آلنده» در وب‌سایت خود نوشته است: نوشتن زندگی‌نامه یک فرد خیلی کار عجیبی است، چون فقط فهرستی از تاریخ‌ها، رویدادها و دستاوردها را دربرمی‌گیرد. در واقعیت، مهم‌ترین چیزهای زندگی من در اتاق مخفی قلب من رخ داده‌اند و جایی در یک زندگی‌نامه ندارند.

در واقع «آلنده» حتی کتاب‌هایش را بزرگ‌ترین موفقیتش به حساب نمی‌آورد، بلکه عشقی که به خانواده‌اش دارد و فرصت‌هایی که برای کمک به دیگران در اختیارش قرار دارد، از دید او مهم‌ترین توفیقش هستند. یکی از این نمونه‌ها، دادخواهی‌اش برای محکوم‌شدگان سیاسی در دوران حکومت نظامی «پینوشه» در شیلی بود. این زن نویسنده همچنین از طریق بنیاد «ایزابل آلنده» به قدرتمند شدن زن‌ها کمک می‌کند.

«آلنده» ‌که دوم آگوست به سن ۷۵ سالگی پا گذاشته، همچنان در زمینه سیاسی فعال است. او که شهروند آمریکاست و سال‌هاست در کالیفرنیا سکونت دارد، یکی از منتقدان رئیس‌جمهور جدید آمریکا است. درباره «دونالد ترامپ» گفته است: نمی‌دانم آیا نهادهای آمریکایی برای ایستادگی در برابر این گاو وحشی که نمی‌داند چطور دولت را اداره کند، به اندازه کافی قوی هستند یا نه.

با این حال، این کتاب‌های «آلنده» هستند که او را در دنیا به شهرت رسانده‌اند. «خانه ارواح» اولین و معروف‌ترین اثر اوست که سال ۱۹۸۲ منتشر شد. این اثر درام و زندگی‌نامه‌ای درباره خانواده‌ای از طبقه متوسط رو به بالا است که تحت سلطه پدری خشن و مردسالار قرار دارد. رمان در فضایی خفقان‌آور و وحشت‌آور روایت می‌شود و این خانواده هم از این جو جدا نیست.

وقتی «ایزابل آلنده» این رمان را نوشت، شیلی را ترک کرده و در ونزوئلا زندگی می‌کرد. پسرعموی پدر او «سالوادور آلنده» رئیس‌جمهور شیلی بود اما حکومت دیکتاتوری نظامی «پینوشه» او را برکنار کرد و باعث شد «آلنده» ‌دست به خودکشی بزند.

نویسنده «داستان‌های اوالونا» متولد دوم آگوست ۱۹۴۲ در لیماست. او بزرگ‌ترین دختر دیپلمات شیلیایی بود که بعد از جدا شدن پدر و مادرش، دوران کودکی شیرینش را در کنار پدربزرگش سپری کرد.

او پیش از بازگشت به شیلی، در لبنان و بولیوی زندگی کرد. در همین دوران به روزنامه‌نگاری پرداخت، ازدواج کرد و دارای دو فرزند به نام‌های «پائولا» و «نیکلاس» شد. دخترش «پائولا» در سن ۲۹ سالگی بر اثر بیماری اختلال متابولیک از دنیا رفت. «آلنده» تجربه تلخ از دست دادن دخترش را در رمانی به نام «پائولا» روایت کرد. او در سال ۱۹۹۶ بنیاد «ایزابل آلنده» ‌را به یاد «پائولا» راه‌اندازی کرد تا به تقویت قدرت در زنان و دختران کمک کند.

«آلنده» ‌سال‌هاست از حقوق زنان دفاع می‌کند؛ او سال ۱۹۶۸ با کمک سردبیرهای دیگر و حمایت «سالوادور آلنده» مجله «پائولا» را در این زمینه راه‌اندازی کرد. همچنین پیش از مهاجرت به ونزوئلا به عنوان مجری تلویزیونی هم شناخته می‌شد.

وقتی «ایزابل آلنده»‌ در تبعید اجباری به سر می‌برد، نامه‌های خیالی برای پدر فقیدش می‌نوشت. او بعدها این متن‌ها را در رمان‌ «خانه ارواح» به چاپ رساند. این کتاب در سال ۱۹۹۲ به فیلمی سینمایی تبدیل شد که «مریل استریپ» و «وینونا رایدر» در آن هنرنمایی کردند.

از همان ابتدا شیوه ترکیب واقعیت و داستان، در آثار او خود را نشان داد؛ سبکی که آن را رئالیسم جادویی می‌نامند. او ترس‌های دنیای واقعی را با دنیای خیالیِ مملو از جادو می‌آمیزد و فضایی دائما سرشار از امید می‌آفریند.

برخی از منتقدان او را به کپی‌برداری از قلم «گابریل گارسیا مارکز» ـ رمان‌نویس برجسته کلمبیایی و برنده نوبل ادبیات ـ متهم می‌کنند چون در دنیا نام «مارکز» به عنوان بنیان‌گذار سبک رئالیسم جادویی شناخته می‌شود. با این حال قصه‌های حماسی «آلنده» درباره زنان قوی، جایزه ملی ادبیات شیلی را در سال ۲۰۱۰ برایش به ارمغان آورد.

«آلنده» طی دو دهه گذشته در آمریکا زندگی کرد و همان جا برای بار دوم ازدواج کرد. با این وجود، او همچنان شیلی را خانه خود می‌داند: هنوز حس شیلیایی بودن دارم، والدین من اهل شیلی هستند، خانواده‌ام شیلیایی هستند و من اولین سال‌های زندگی‌ام را ـ که دوران مهمی برای شکل‌دادن شخصیت محسوب می‌شود ـ در شیلی گذرانده‌ام.

او در وب‌سایت خود نوشته است: وقتی جوان بودم، همیشه احساس ناامیدی می‌کردم. دنیا پر از درد و رنج بود و من کار کمی برای تسکین آن از دستم برمی‌آمد! اما حالا وقتی به عقب برمی‌گردم و زندگی‌ام را می‌بینم، حس رضایت دارم، چون روزهای کمی بوده که حداقل تلاشم را برای ایجاد یک تغییر به کار نگرفته باشم.

جدیدترین رمان «ایزابل آلنده» که عنوان «در میانه زمستان» را یدک می‌کشد، ماه اکتبر منتشر می‌شود. این کتاب درباره مهاجری غیرقانونی که از گواتمالا به آمریکا می‌رسد و روزنامه‌نگاری شجاع، مثبت‌اندیش و اهل شیلی که تصویری از خودِ «آلنده» را منعکس می‌کند، نوشته شده است.

منبع: برترینها

برترین ها – ایمان عبدلی:

در هفته های کم خبری نوشتن سخت تر می شود، نوشتنی که طبع شما را راضی کند. دوست داشتیم از نجفی بنویسیم که به تازگی نوشته بودیم. از جهرمی هم به همچنین. از فراکسیون امید و عارف هم خیلی نیست که نوشته ایم. برخی سوژه ها را مصرف کرده بودیم و برخی دیگر هم  نوشته نشوند، سنگین تر است. این شرح مختصر قرار است توجیه این باشد که برخی اوقات به رغم میل باطنی از سوژه های دست دوم و کم خطر استفاده می کنیم. می دانیم که شاید برخی سوژه ها اساسی نیست، اما خب مصلحت این طورایجاب می کند.

حسن فتحی یا (قصه گو هفته)

برای عاشقان گذشته های شیرین، برای وصل شده ها به سنت، خیز دوباره شهرزاد خبر خوبی است. به هرحال فتحی و سریالش طلایه دار گذشته هایی هستند که به رغم تمام سختی ها و انسدادش حسرت برانگیزند، نه از حیث شرایط اجتماعی و سیاسی، بلکه از لحاظ فرم زندگی. سادگی و سهل الوصولی روابط و.. این پیچیدگی و چند وجهی این سال ها به مذاق برخی آدم ها خوش نمی آید، در ذاتشان نیست دیگر، جان به جانشان که کنید نمی توانند با این همه پیچیدگی کنار بیایند.

 

مخلص کلام این که تصویری که فتحی در امتداد علی حاتمی از گذشته ها نشان می دهد، هر چند اندوه بار اما در نهایت شیک است. آکسسوار، موسیقی و حس و حال ساخته های حاتمی در سال های قبل و فتحی در این روزها، به درستی متهم  به سانتی مانتالیسم می شود برای گذشته دوست ها خوش است. شهرزاد از این جهت نوستالژی بازها را راضی می کند. در قسمت های ابتدایی این فصل خلا علی نصیریان، شکل اغراق شده گریم ها و فضای ساکن ارتباط شهرزاد و فرهاد کمی توی ذوق می زد. رفته رفته سریال دوباره در حال اوج گرفتن است. اضافه شدن کیانیان و رویا نونهالی و تقویت فضای مافیایی و معادلات قدرت، این مجموعه را جان دوباره داده. از آن طرف عشق فرهاد و شهرزاد زیر سایه تمامیت خواهی قباد در معرض خطر قرار گرفته و برای فرهنگ شرقی، عشقی که در خطر باشد، خواستنی تر است. ما عشق را در پائیز می خواهیم؛ خزان گونه و در ریزش و انزوا. فرهاد و شهرزاد، حالا جذاب شده اند.  از طرفی خرده روایت هایی مثل عشق هاشم آقا و عمه بلقیس هم جاندار و جذاب است. مثل ارتباط کم نظیر پدر شوهر و عروس سریال، یعنی همان هاشم آقا و شهرزاد.

همه ی این ها پس از آن حواشی مربوط به سرمایه گذار کار که حتما تا حدی تمرکز را از سازندگان گرفته بود، جالب توجه است. در این میان تازه ترین حاشیه هم مساله سینا سرلک و محسن چاوشی است. حذف نام چاوشی و کلیپی که با صدای سینا سرلک پخش شد خبر از اختلافاتی میان دو خواننده سریال می دهد. این جنس حاشیه ها تا حدی خیلی هم از جهت رسانه ای کردن سریال بد نیست. به هر حال چاوشی خواننده پر طرفداری است و هر اتفاق حول و حوش او حواس ها را سمت شهرزاد می آورد، در کوتاه مدت که صد البته خوب است و اما در بلند مدت هم جدایی احتمالی چاوشی به شهرزاد ضربه آن چنانی نخواهد زد، چون اصلا صدا و سبک موسیقی چاوشی به کاری که  در دهه ۴۰ روایت می شود، نمی آید. مقصودم این است که جنس کار پاپیولار او با لاله زار و داستان هایش همگن نیست. خوانندهای سنتی خوان بیشتر و بهتر به چنین فضایی می نشینند. مثل استفاده از شجریان در دلشدگان و یا در حاجی واشنگتن و یا حتی جنس موسیقی هزار دستان و حتی کارهای فتحی، مثل شب دهم و مدار صفر درجه که از صدای علیرضا قربانی استفاده شده بود. شاید این عدو سبب خیر باشد. به هر حال برای داستانی در فضایی سنتی موسیقی سنتی همخوانی بیشتری دارد، کما این که شهرزاد دیگر در مرحله جذب نیست که بخواهد با صدای چاوشی به مخاطب باج بدهد، حالا شاید صدای سرلک همخوانی بیشتری هم داشته باشد.

بهاره رهنما یا (عروس هفته)

در هفته ای که گذشت، ازدواج مجدد بهاره رهنما  فضای مجازی را بلعید. زنی فعال و پر دامنه در فعالیت های اجتماعی که انگار گونه ای از فمنیسم ایرانی را ترویج می دهد. تاکید او بر حقوق مغفول مانده ی زنان ایرانی در داستان کوتاه های که نوشته و یا حتی یادداشت های که در روزنامه ها می نویسد و نمایش هایی که اجرا می کند ، موضع گیری های مجازی، همه  و همه از بهاره رهنما تصویری ساخته که دوست دارد پرچمدار زنان ایرانی باشد و حق آن ها را بستاند. خب کسی که در چنین جایگاهی قرار می گیرد، ادعایی بزرگ برداشته، پس راحت قضاوت می شود و حالا طلاق هم گرفته و از ازدواج  مجدد را تبلیغ می کند. او تمام مناسک عروسی را به مانند یک جوان به جای می آورد و خودش عامل انتشار و تکثیر این مناسک می شود.او عامدانه  در گوش مخاطبانش می گوید که دوباره ازدواج کردن و اظهار خوشبختی نه تنها ایرادی ندارد که باید توصیه هم شود.  

 

با این تفاسیر چرا بهاره رهنما را قضاوت می کنیم؟ چرا این توصیه های به ظاهر مثبت به دل نمی نشیند؟ شاید ریشه اش در ویترینی است که او ساخته و متناسب با توانایی های ذهنی اش نیست. در واقع او می خواهد جریان ساز باشد و به اندازه ی یک جریان ساز تدبیر ندارد و ما را به اشتباه می اندازد. در واقع باید بپذیریم، حضور او در یک کمپین سیاسی یا دفاعش از حقوق زنان ربطی به تصمیمش در ازدواج با یک جوان پولدار ندارد. او حتی درتبلیغ و ترویج این ازدواج هم ذره ای تقصیر ندارد. تمام رفتارهای قبلی او هم در امتداد همین ازدواج و عروسی قرار می گیرد. اصولا بهاره رهنما نه بازیگر جریان سازی بوده، نه  نویسنده خوش نثر و تاثیر گذاری است. نه ژورنالیست خاصی است. او در کلی عرصه های مختلف یک به شدت معمولی است. از همین جهت وقتی می خواهد شادی را ترویج کند، وقتی می خواهد جریان ساز باشد، اندازه سقف ذهنی اش این کار را می کند.

عناوین از آدم ها چیزی نمی سازند. چه بسی افراد بر اساس اتفاقاتی و حوادثی در موقعیت های خاصی قرار می گیرند و این دلیلی کافی بر وجاهت آن ها نیست. کارگردانی و نویسندگی  بهاره رهنما همه از سر ارتباطات مختلفی است که وجود دارد. فلان سالن دار، فلان سردبیر و فلان کارگردان همه به هم نون قرض می دهند. رهنما در این پازل جای خودش را دارد. او وقتی عرصه خصوصی اش را به نمایش می گذارد نا خواسته آن خودِ معمولی اش را لو می دهد و تلاش هایش در جهت تاثیر گذایر پیش قراول بودن زیر سئوال می رود. چرا توقعی بیشتر از آن چه که هست از او دارید؟ در پازل رفتاری او اتقاقا همه چیزش به همه چیزش می آید.

ابراهیم یزدی یا (سیاستمدار هفته)

برای نوشتن از یزدی و اصولا هنگامه ی مرگ ها خطر کلیشه هر نوشته ای را تهدید می کند. این که ابراهیم یزدی کجا درس خوانده. عضو کدام حزب و سازمان بوده؟ چه تاثیراتی در انقلاب اسلامی  داشت و بعدها چه اتفاقاتی برایش افتاد، را خب با یک سرچ ساده در گوگلِ سخاوتمند هم می شود پیدا کرد. کاری که از دست همه مان به یک اندازه بر می آید!

 از این روتصمیم گرفتم به نشریات قدیمی تر گریز بزنم و به بهانه ی فوت ابراهیم یزدی نقل قول هایی از او بیاورم که همیشه از قدیس سازی فراری بود و عموما طرفدارمنش بود تا شخص. نکته ای که در سپهر عمومی جامعه ی ایرانی حائز اهمیت است، چون اصولا نهادها قوتی ندارند و تصمیمات و کنش ها هنوز با چهره های کاریزماتیک معنا پیدا می کند. یعنی افراد اولی هستند بر منش ها. چنین خصلتی به ناپایداری جامعه ایرانی دامن می زند..

 

یزدی حیات سیاسی پر فراز و نشیبی داشت؛ با همه ی این ها او دائما توصیه به ماندن می کرد، حتی اگر خودش سهمی نداشت. برای او مصدقی بودن تنها سویه های احساسی نبود. می دانست بت سازی و همنشینی شعر و ادبیات و ترانه و مقوله های این چنینی کنار شخصیت های سیاسی اگر به افراط بیفتد، خطر اسطوره سازی های کاذب را دارد. حالا ما مانده ایم و میراث او که در مورد خودش هم کارا است. یزدی کم اشتباه نداشت ونباید مرگ ها یادمان را خدشه دار کند، یزدی را همان گونه که بود به خاطر می آوریم؛ سایه و روشن. اصلا همین چند خط را که در سالنامه شرق دوازده سال پیش نوشته را مرور کنید، چیزهایی دارد با خودش.

«برخی که خود را هم مصدقی می دانند از وی به عنوان یک انسان والای تاریخی یاد می کنند و تجلیل می نمایند. در حالی که به نظر ما مصدق و بازرگان یک شخصیت یا منش هستند. منش سیاسی مصدق قانون گرایی، اصلاح طلبی، منش زنده ای است که امروز هم کارکرد دارد.  این نگاه به مصدق این سئوال مطرح می گردد که اگر امروز مصدق حضور داشت در برابر وضعیت بحرانی کشورمان چه راهکارهایی پیشنهاد می داد؟  آیا مصدق نگاه به بیرون و چشم دوختن به قدرت های خارجی برای تغییرات در ساختار حقوقی نظام را مطرح می کرد یا این که استفاده خردورزانه از شرایط بیرونی  به طرح سیاست های اصلاح طلبانه خود می پرداخت»

قاتل آتنا یا (منزجر کننده هفته)

حکم قاتل آتنا اعلام شد. موضوع چالش برانگیزی که طی هفته های اخیر در کنار اتفاقی که برای بنیتا افتاد مجموعه ای از بزهکاری ها و خلاهای ساختاری موجود در جامعه در حال گذار ایرانی را نشان داد.

 مساله شکاف طبقاتی، اعتیاد، بی اخلاقی و…همه به مدد رسانه ها در این دو اتفاق دیده شد و مردم را حساس کرد. اما قرار نیست این حساسیت سیاهی و ناامیدی ایجاد کند. هر دو اتفاق سهمگین و دلخراش بوده اند و در بزرگی و جانکاهی آن ها هیچ شکی نیست. اما این ها از مقتضیات هر جامعه ای است خصوصا اگر جامعه در حال گذار باشد. این معضلات را بیشتر لمس می کند تا رسیدن به شرایطی پایدارتر شاید باز هم از این جنس هزینه ها بدهیم.

 

 مقصودم از این چند خط این است که گمان نکنیم خیلی بی رحم شده ایم و اصلا قرار نیست از چند اتفاق این مدلی  به یک نتیجه گیری کلی برسیم و کلیت جامعه ایرانی را بی رحم قلمداد کنیم .هنوز هم در این شهر هستند آدم هایی که چشم پاک دارند. طینت درست و حسابی دارند و البته که این زمانه هم خیلی بی آبرو نیست. گمان نکنیم قدیم ترها از این اتفاق ها نبوده. منتهی اقتضای آن زمان ها جوری بود که گسترش اطلاعات به این سهل الوصولی نبود.

 تجاوز، قتل و سرقت و….در ذات بشر است و میل به شرارت انکار شدنی نیست. ربطی به ایران و آمریکا و دانمارک هم ندارد. قبل رنسانس و بعد از اسلام و همیشه هم شرارت نفس کشیده و فقط می شود تا حدی کنترلش کرد و افسارش را کشید. فرق یک جامعه در حال توسعه با یک جامعه توسعه یافته در همین میزان کنترل کنندگی است. در شکل احکام قضایی و در واکنش های مردمی و… تجربه های اجتماعی این چنینی کم از تجربه های سیاسی جمعی ندارد. فقط ابعاد ماجراها فرق دارد. به شرط انباشت ذهنی و ماندگاری در حافظه جمعی، آتنا و بنیتا و هر موضوع دیگری در آینده راهگشا خواهد بود و والسلام.

منبع: برترینها

غرشی از درد و خشم از شهر به‌ پا خاسته بود؛ انعکاس سرسام‌آور و پیوسته آن هر صدای دیگری را خفه می‌کرد و دروغ بزرگ را می‌خروشید. او نمرده است؛ مرگش دروغی بیش نیست؛ او زنده است، زنده است. فکری غیر از این را تصوری باطل می‌خوانند. سه روز از شهریور ۱۳۵۷ می‌گذشت که خبر ربوده‌شدنش منتشر شد. این دومین سفر او به لیبی بود. اولین ملاقاتش با سرهنگ معمر قذافی به دعوایی ختم شد و این بار به معمایی فراموش‌نشدنی.

دعوا بر سر کتاب سبزرنگی بود که قذافی منتشر کرده بود و «نهایتا وحی را انکار می‌کرد». و این‌بار «هواری بومدین»، چهارمین رئیس‌جمهور الجزایر، اصرار داشت ملاقات امام‌موسی ‌صدر با قذافی می‌تواند برای حل مسئله لبنان و فلسطین مفید باشد.

قرار بود در این سفر صادق طباطبایی و صادق قطب‌زاده او را همراهی کنند؛ اما سفر آنها یک هفته به تعویق می‌افتد و «صادق‌ها» از سفر باز می‌مانند. روز ۲۵ آگوست (سوم شهریور) امام‌موسی‌ صدر به همراه محمد یعقوب، از روحانیون خوش‌فکر لبنانی و عباس بدرالدین، روزنامه‌نگار و مدیر خبرگزاری لبنان، وارد لیبی می‌شوند و در فرودگاه، رئیس‌دفتر ستاد سیاست خارجه از آنها استقبال می‌کند و برای اقامت به هتل الشاطی می‌روند؛ اما این سفر متفاوت از دیگر سفرهای خارجی موسی صدر بود. او از روز اول هیچ ارتباطی با جهان خارج نداشت تا به ‌امروز؛ این سفر شبیه داستانی است پرآشوب و پرفراز. هنوز هم طرفداران و پیروانش به بازگشت او امید دارند و دل ناامید نکرده‌اند از بازگشت امام‌موسی صدر.

 

مسافر سفر بی‌بازگشت

موسی صدر به سفری بی‌بازگشت رفته بود؛ دخترک هفت‌ساله بود که او رفت؛ می‌دانست که رفته است؛ همیشه این‌طور بود، مدام در سفر. بعدها ملیحه، کوچک‌ترین فرزند خانواده، او را در خواب می‌بیند که زنده است؛ مردی که دختر را روی پایش گذاشته و غذا در دهانش می‌گذارد. دختر اولین و آخرین تصویر خود را از پدر چنین ترسیم می‌کند: «تصویر خودم یادم است که دارم راه می‌روم و بابا به شوخی می‌زند پشتم و تصویر دیواری که بابا صورتش را پشتش قایم می‌کند و من گریه می‌کنم؛ چون فکر می‌کنم بابا گم شده است».

او پدر را این‌گونه شناخته است؛ بقیه قصه‌هایی است که دیگران درباره‌اش گفته‌اند یا پروین خلیلی، همسر امام‌موسی صدر برای فرزند تعریف کرده است. پری‌خانم، زنی شهره به صبوری، او هرگز به همسر اعتراضی نمی‌کند جز یک ‌بار، آن هم در «حازمیه» در طبقه بالای ساختمان مجلس. پنجره‌های ساختمان طوری بود که هر وقت باران می‌آمد، آب وارد خانه می‌شد. لبنان هم پرباران بود. او خطاب به شوهر می‌گوید: «دیگر نمی‌تواند در این خانه زندگی کند؛ باید بروند استیجاری»؛ ولی تا زمانی که آقا موسی لبنان بود، آنها در همین ساختمان زندگی می‌کنند و در حازمیه می‌مانند.

روزهای زندگی

حازمیه جای امنی برای خانواده امام‌موسی صدر بود. آنها هفت سال در این شهر زندگی کردند. پری‌خانم روایت می‌کند: «آقاموسی هیچ محافظتی از خود نمی‌کرد، تنها محافظتش این بود که وقتی جایی می‌رفت، ساعت قبلی معلوم نمی‌کرد. نمی‌گفت کی و کجا می‌رود. اگر آدمی بود که اهل محافظت از خودش بود، نباید این سفر را می‌رفت. نباید پیش معمر قذافی می‌رفت. خیلی‌ها به او گفته بودند». پری‌خانم هم ته دلش راضی به این سفر نبود؛ اما او همراه بود با تصمیم همسر؛ برای همین از قم به لبنان آمده بود. او بچه کوچک خانواده بود. پدرش مجتهدی بود که فرمان حلیت و مشروعیت مشروطیت را امضا کرد. در ابتدا به دلیل سن پایین دختر راضی به ازدواجش نبود؛ ولی نتوانست به موسی صدر «نه» بگوید.

دختر تا زمان عقدش آقا موسی را ندیده بود. او در مراسم عقد می‌آید و کنار عروس می‌نشیند. اصلا رسم این‌گونه نبود. هیچ دامادی به سرش نمی‌زد که بیاید مجلس زنانه و کنار عروس بنشیند؛ ولی آقا موسی چنین کرده بود. همین‌جا عروس‌خانم مطمئن شده بود که می‌شود به این مرد اطمینان کرد. او از همسر راضی است، همه خانواده صدر به زن احترام می‌گذاشتند. پدرشوهرش، آقای صدر بزرگ هر بار که بی‌بی‌جان برایش چای می‌برد، دستش را می‌بوسید، آقا موسی هم همین‌طور بود.

نه اینکه واقعا دستش را ببوسد؛ اما راضی به این کار هم نبود. حالا مرد رفته بود به همراه دو رفیقش و هیچ خبری از او نبود؛ لبنان هم درگیر جنگ بود و گرسنگی. پری‌خانم روزهایی را به یاد می‌آورد که همسرش توصیه می‌کرد به خانه‌های کشاورزان «صور» برود؛ اما مدتی طول می‌کشد تا او چنین کند، بعد از سفرش از قم به لبنان. همین وضعیت شیعیان لبنان بود که امام‌موسی‌ صدر، فرزند سیدصدرالدین صدر به فکر تأسیس جنبش امل می‌افتد.

 

امام‌موسی‌ کیست؟

در نیمه فروردین ١٣٠٧ بود که موسی صدر در شهر قم متولد شد. دوران ابتدایی تحصیل در دبستان «حیات» بود و بعدها در دبیرستانی که مدیریت آن را احمد واحدی برعهده داشت، فارغ‌التحصیل شد. سید‌موسی هم‌زمان در دانشگاه تهران «حقوق اقتصادی» می‌خواند و در حوزه علمیه علوم دینی. از همین‌جا بود که او با برخی از فعالان دانشگاهی-سیاسی ایران آشنا می‌شود، آشنایی‌ای که تا روزهای حضورش در لبنان و تا امروز ادامه دارد.

پدرش فقیهی بزرگ بود که پس از رحلت آیت‌الله حائری‌یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم در سال ١٣۵۵ قمری، ریاست این حوزه را برعهده می‌گیرد. سیدصدرالدین صدر در سال ۱۳۱۴ بعد از پیام دردمندانه آیت‌الله‌ العظمی حائری به دلیل فشارهای رضاشاه همراه آقا سیدمحمد آقازاده، تاجر معروف قمی و برادر وی آقای مصطفوی، به قم بازگشت و برای همیشه در شهر قم ماندگار شد. ادیبی عامل و شاعری تمام‌عیار که در نزد آیات عظام آخوند خراسانی، سیدمحمدکاظم یزدی، آقارضا همدانی و میرزای‌نایینی تلمذ کرد. قهرمان مدیریت بحران بود.

 
از فروپاشی حوزه علمیه در سال‌های رضاشاهی و جنگ جهانی دوم ممانعت کرد. در سال ۱۳۲۳ حوزه نوپای قم را آیت‌الله‌العظمی بروجردی اداره کرد و با سپردن امور به بروجردی، سیدصدرالدین از عرصه ریاست حوزه کنار رفت.

سفر به لبنان

امام صدر برای نخستین‌بار در سال ١٩۵۵ (١٣٣۴) به لبنان سفر می‌کند و در این سفر با اقوام و خویشاوندان خود در «صور»، «معرکه» و «شحور» آشنا می‌شود. میهمان خانه علامه سیدعبدالحسین شرف‌الدین، بار دوم به دعوت فرزندان علامه شرف‌الدین به لبنان می‌رود؛ این‌بار شرف‌الدین فوت کرده بود. بعد از فوت علامه، فرزندانش نامه‌ای به قم  خطاب به امام صدر می‌نویسند و او را به لبنان می‌خوانند. آیت‌الله العظمی سیدحسن بروجردی و آیت‌الله العظمی سیدمحسن حکیم، اجابت را بر شاگردشان یادآور می‌شوند. او به لبنان و شهر صور می‌رود؛ به جایی که بعدها مقر شروع فعالیت‌های اجتماعی‌اش می‌شود.

موسی صدر بعدها در مقابل خبرنگار روزنامه «الحیاه» می‌نشیند و هدف خود را چنین توصیف می‌کند: «وظیفه دینی من ارتقای سطح زندگی اجتماعی مردم به‌طور عام و ارتقای سطح فرهنگ دینی مسلمانان به‌طور خاص است؛ زیرا معتقدم تا وقتی سطح زندگی و معیشت مردم به شکل کنونی باشد، ارتقای فرهنگ دینی میسر نخواهد شد». دوران تلخی برای لبنان بود؛ این کشور بعد از استقلال و بعد از پایان جنگ جهانی اول، دوران جدیدی را تجربه می‌کرد؛ نظام جدید سیاسی به دنبال نوعی فرقه‌گرایی بود و شیعیان در اقلیت و درگیر گرفتاری‌هایی مانند فقر و بی‌کاری. او این وضعیت را می‌دید و آرام نمی‌نشست.

باید به اوضاع شیعیان لبنان سروسامان می‌داد؛ اما راهی جز تعامل و گفت‌وگو در پیش نداشت. جمعیت «احسان و نیکوکاری» از همین فعالیت‌هایی است که می‌خواهد به مردم گرفتار در جنوب لبنان کمک کند. در دوران اقامتش در صور در سال ١٣۴٢، بیانیه‌ای صادر می‌کند تا با اشاره به این جمعیت، دستاوردهای آن را در عرصه خدمات عمومی و خاص و در زمینه بهداشتی و معیشتی تبیین کند. آن زمان دو سال بود که جمعیت «احسان و نیکوکاری» فعالیت خود را شروع کرده بود.

 

 
سیره او گفت‌وگو بود

موسی صدر را به مدارا می‌شناسند و تعامل با همه مذاهب. او باکی نداشت که به جوی مغایر با عادات معمول شیعیان و حال‌وهوایی متفاوت گام نهد. همین خصوصیتش بود که سیدموسی را از عزلت بیرون آورد؛ مشکلی که آن زمان دامن روحانیون را گرفته بود و گاه همان‌ها به امام‌موسی طعنه و کنایه می‌زدند.

می‌گویند مردی مسیحی به‌ نام «ژوزف سلیم آنتیبا» بعد از جنگ جهانی اول به لبنان مهاجرت می‌کند، او در محله شیعیان لبنان بستنی‌فروشی داشت؛ رقیب شیعه او، از احساسات مردم سوءاستفاده می‌کرد و آنها را از خرید بستنی از مرد مسیحی بازمی‌داشت. او نزد امام صدر رفت و شکوه کرد. روزی سیدموسی به بازدید از مغازه بستنی‌فروش می‌رود و رو به مردم می‌گوید: «امروز از کدام نوع بستنی به ما می‌دهید؟» او این‌چنین دیوار بی‌اعتمادی را فرو می‌ریزد.

سفر به واتیکان

امام خمینی مسئله فلسطین را از دغدغه‌های اصلی خود قرار داده بود و شاه را از همکاری با اسرائیل برحذر می‌کرد. بعد از قیام ١۵خرداد و شهادت عده‌ای، امام  خمینی دستگیر می‌شود و نهضت وارد مسیر دیگری شده بود. در این میان، موسی صدر هم فعال بود؛ او با علمای بزرگ تماس می‌گرفت و طرح آزادی امام خمینی را مطرح می‌کرد. بعدا در سفری پنج‌روزه که به واتیکان رفته بود، برای حضور در مراسم تاج‌گذاری پاپ پل ششم دعوت شد، موضوع دستگیری امام خمینی را در واتیکان تشریح کرد. امام‌موسی ‌صدر اولین مسلمانی بود که به واتیکان سفر کرده بود.

زخمی بر چهره عروس خاورمیانه

باید گدایی، فقر و ولگردی جای خود را به رفاه و ایمان می‌داد؛ امام‌موسی صدر از چهره کریه لبنان درد می‌کشید. او فرقه‌گرایی را با الفت نشانه گرفته بود؛ به اتحاد و اتفاق می‌اندیشید. به لبنان می‌اندیشید و به جهان اسلام. در لبنان آن روز، هرکدام از فرقه‌ها برای خود تشکیلاتی مستقل داشتند؛ اهل سنت، دروزی‌ها و مسیحی‌ها؛ تنها شیعیان فاقد تشکیلات رسمی بودند.

او در ١۵ آگوست ١٩۶۶(٢۴ تیر ١٣۴۵)، در کنفرانسی مطبوعاتی مشکلات شیعیان لبنان را فهرست‌وار بیان کرد و در نهایت «مجلس اعلای شیعیان» تأسیس شد. او نخستین رئیس این مجلس بود که برخلاف دیگر تشکل‌ها، دوره ریاستش طبق آیین‌نامه شش‌ساله اعلام شد. او درگیر مبارزه با فقر و بی‌عدالتی بود و لبنان درگیر جنگ داخلی؛ اما اسرائیل همه مرزهای لبنان را هدف گرفته بود.

در همین زمان، امام‌موسی صدر از «نهال‌ها و شکوفه‌های» جوانمردی می‌گوید؛ اینها جوانان عضو جنبش امل بودند. او در راه آرامش لبنان، «کمیته آرام‌سازی ملی» را تشکیل می‌دهد و برای وحدت لبنان در تلاش بود؛ اما سیاست باعث نمی‌شود سیدموسی از تلاش‌های اجتماعی- مدنی خود دست بردارد؛ بیمارستان «الزهرا» تشکیل می‌شود و «مدرسه عالی پرستاری» و مدرسه فنی‌وحرفه‌ای جبل‌عامل که پایگاهی برای اعضای مقاومت بود و شهید مصطفی چمران آن را اداره می‌کرد.

جنبش امل زاده شد

امام‌موسی صدر به جنبش امل دل بسته بود؛ می‌خواست شاخه نظامی این جنبش پنهان بماند، ولی انفجار در بلندی‌های «عین‌البنیه» در شهرستان «بعلبک»، در پادگانی که زیر نظر فلسطینی‌های جنبش فتح بود، همه چیز را خراب می‌کند. جنبش امل با انفجار زاده شد؛ همین تصادمی که «شیخ پیر جمیل»، امام‌موسی را متهم می‌کند به درگیرکردن فرقه شیعه در جنگ.

امام‌موسی، چگونه می‌خواست وجهه مدنی- سیاسی خود را با شاخه نظامی «امل» پیوند دهد؟ او برای خود هویت مدنی را ترجیح می‌دهد و در عمل هم چنین بود؛ اگرچه دل در گرو جنبش امل هم بود. برای همین در ابتدای اعلام موجودیت جنش امل، گفت: ‌«جنبش امل هیچ‌گونه رابطه سازمانی‌ای با مجلس اعلای شیعیان ندارد، ولی بازوی سیاسی- نظامی جنبش محرومان است. مجلس بیانگر ماهیت مدنی- شرعی همان جنبش است و بر این اساس، هماهنگی میان دو طرف شکل می‌گیرد».

او رئیس و بنیان‌گذار هر دو نهاد بود. بارها اعلام کرده بود روزی فرا خواهد رسید که ریاست مجلس اعلای شیعیان را به شیخ محمدمهدی شمس‌الدین واگذار کنم و خود به جنبش امل بپردازم.

نامه‌ای که پاسخ ندارد

 

روزی تصمیم می‌گیرد به لیبی سفر کند؛ او می‌رود؛ روزهای پشت‌سرهم می‌آیند و می‌روند و پری‌خانم، بچه‌ها و یاران امام منتظر پاسخی از او ماندند. صادق طباطبایی روایت می‌کند: «در طول روزهای بیست‌وپنجم تا بیست‌وهفتم ماه آگوست کسی از ایشان خبر نداشت. اصلا همه متعجب بودند چرا تماسی نگرفته‌اند و عجیب‌تر اینکه ورودشان به لیبی در رسانه‌های لیبی نیز منعکس نشد… . در بیست‌وهشتم آگوست یکی از همراهانش برای انجام کاری به سفارت لبنان در لیبی مراجعه کرده، کاردار لبنان در لیبی تازه متوجه می‌شود آقای صدر در آنجا هستند… بعدازظهر همان روز کاردار لبنان به هتل مراجعه می‌کند تا پاسپورت بدرالدین را به او دهد اما اثری از امام و همراهانش نبوده است».

بعدها قذافی نقل می‌کند روز سی‌ویکم آگوست، ساعت یک‌ونیم ظهر با امام‌موسی وقت ملاقات داشته او نیامد و اطلاع دادند که ایشان با پروازی به رم رفته است. اما از طریق دادستانی ایتالیا تحقیقاتی انجام می‌شود و درنهایت می‌گویند چنین شخصی وارد خاک ایتالیا نشده و «افراد دیگری با مدارک آقای صدر و همراهانش وارد هتل «هالیدی‌این» شده و فرم ورود را پر می‌کنند…».

فرمی که حتی نام افراد با غلط املایی نوشته می‌شود: «محمد شهاده یعقوب». بعد از اقامت در هتل، وسایل اقامت‌کنندگان در هتل می‌ماند و خود دیگر به هتل برنمی‌گردند؛ وسایلی چون لباس، ساعت شکسته و گذرنامه آقای صدر. آقای صدر برخلاف ادعا، به فرانسه هم نرفته بود و البته ویزایی هم برای وی گرفته می‌شود؛ «درحالی‌که ایشان ویزای معتبر فرانسه در گذرنامه داشتند».

این حوادث به تاریخ ۹ شهریور ۱۳۵۷ بود. او آخرین نامه‌اش را به خط خود و شامگاه ٣٠ آگوست ١٩٧٨ (هشتم شهریور ١٣۵٧) در هتل الشاطی شهر طرابلس به «علی نظر» تحویل می‌دهد: «صدر، حمید و بچه‌ها، حال ما خوب است ان‌شاءالله روز شنبه یا یکشنبه وارد پاریس خواهم شد. امیدوارم بتوانم عصر جمعه یا بعدازظهر شنبه یا یکشنبه تماس تلفنی برقرار کنم و زمان دقیق ورود را مشخص کنم.

لطفا به ام‌صدری خبر دهید و با منزل حسینی در بیروت به شماره ۴٧٠٨٨۶ تماس بگیرید و ضمن آگاهی از اوضاع، موضوع را با آنان بگویید. به دکتر صادق و دکتر عصام هم خبر دهید که در پاریس منتظر ورود ما باشند. خبر سلامتی من و رسیدن به فرانسه را به ام‌صدری اطلاع دهید.». (مسیره الامام السید موسی الصدر، ج ٩، ص ٢٢٧)

حالا ٣٩ سال است که خانواده امام موسی صدر منتظر نامه دوم هستند و از تکرار یک پرسش ناامید نشده‌اند: امام موسی صدر کجاست؟ پرسشی که شاید بارها صدرالدین، حمید، ملیحه و حورا با تصویری از امید به بازگشت پدر به نظاره نشسته‌اند. او زنده است؛ زنده. غرشی از درد و خشم که از لبنان تا ایران به‌پا خاسته است.

منبع: برترینها