فقدان ساختار برای مقابله باقاچاق‌فیلم
روزنامه بهار: مسئله قاچاق فیلم‌های سینما که بخشی از محصولات فرهنگی و مورد علاقه شبکه قاچاق هم هستند، به مسئله این روزهای بسیاری از سینماگران تبدیل شده است. مسئله‌ای که از ورود غیر مجاز کپی «گشت ۲» به بازار قاچاق و واکنش کارگردان آن در آتش زدن کارت خانه سینما، شروع و دوباره به بحثی داغ بدل شد. این مسئله سینماگران را بر آن داشت تا از برخورد انفعالی خانه سینما انتقاد کنند و نگران آینده آثار فرهنگی خود شوند. بر خلاف این نظرات صنف تهیه‌کنندگان خانه سینما جلسات مختلفی با کانون بازرگانی صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد و همچنین شورای راهبردی توسعه سینما برگزار کرده است اما در نهایت بر ضعف قانونی تاکید دارد و به میان آمدن بازوی اجرایی نیروی انتظامی و قوه قضائیه را هم الزامی می‌داند. در این راستا با برخی از کارشناسان سینما این مسئله را به بحث گذاشته‌ایم که در ادامه آن را خواهید خواند.
***
دانش: به جای گمانه زنی باید روی ایجاد برخوردهای رسمی تمرکز کرد
مهرزاد دانش، منتقد سینما در گفتگو با «بهار» عنوان کرد که قاچاق کالاهای فرهنگی در همه کشورها رخ می‌دهد و تنها منحصر به ایران نیست و در ادامه گفت: یکی دو دهه قبل همکاری مجدانه‌ای برای محدود کردن قاچاق فیلم‌ها بین نیروی انتظامی، قوه قضائیه و خانه سینما برقرار شده بود. فکر می‌کنم اگر همان همکاری‌ها با تداوم جدی صورت بگیرد، کمتر با این مسائل رو به رو شویم. گمان من این است که آن همکاری ها، همکاری هایی مقطعی بود و در مقطع خاص خودش هم جواب داد ولی آن همکاری‌ها ادامه پیدا نکرد. شاید بحث گسست سیاسی و جناحی هم به این مسئله دامن زد و به عدم همکاری منجر شد.
وی در ادامه اظهار داشت: اگر بشود فضایی را ایجاد کرد که نیروی انتظامی، قوه قضائیه، خانه سینما و سازمان سینمایی در کنار هم قرار بگیرند و تشکلی دائمی را سبب شوند، رصد و برخورد جدی با عوامل قاچاق فیلم‌ها ممکن می‌شود و در نهایت کمتر شاهد بروز چنین مشکلاتی هم خواهیم بود.
این منتقد سینما در پاسخ به این سؤال که گمانه زنی‌های مختلفی درباره قاچاق سینما مطرح می‌شود، برخی وجود دست‌هایی پشت قضیه قاچاق فیلم‌ها را مطرح می‌کنند که از این مسیر سود کلانی می‌برند و برخی این مسئله را مطرح می‌کنند که از این راه برای توافق زود هنگام برای ورود فیلم به شبکه خانگی چانه زنی می‌کنند؛ اظهار داشت: گمانه‌زنی‌ها باید بر اساس استدالال هایی صورت بگیرد. می‌توان حدس‌های مختلفی هم زد ولی‌ترجیح می‌دهم به جای حدس زدن، به شکل جدی ماجرا را به سمت فضای رسمی پیش برد تا با این موضوعات برخورد کند. اگر واقعا شبکه‌هایی هست که به شکل عمدی دست به قاچاق فیلم‌ها می‌زند و دنبال بیرون انداختن رقیب از گود یا بازار گرمی فیلم هستند، در هر صورت نیاز به تمرکز بیشتر برای برخورد جدی‌تر و رسمی‌تر است. وی درباره این که خانه سینما به عنوان یک واحد صنفی چه وظایفی در پیگیری و نظارت بیشتر نهادهای قانونی بر‌عهده دارد؟ ، چنین پاسخ داد: مسئول مستقیم رسیدگی به این مسائل خود صنف و خانه سینما است اما این که برد و توان برخوردی صنف در این مسائل تا چه حد می‌باشد، آیین نامه مشخص می‌کند.
کیایی: روزآمد شدن تهیه کنندگان و مراقبت از فیلم‌ها نیاز امروز سینما است
مصطفی کیایی، کارگردان و نویسنده سینما در پاسخ به این سؤال «بهار» که چه راهکارهایی برای مقابله با مسئله قاچاق فیلم‌ها وجود دارد؟ ، گفت: بحث قاچاق محصولات فرهنگی مثل خیلی از مسائل دیگر جامعه، جریانی پشت آن وجود دارد که سود و منفعتی مالی قابل توجهی می‌برد و بروز این مسئله هم بخشی اش به خواست این جریان بر می‌گردد. جریانی که مانع جمع شدن فرآیند قاچاق است. وقتی با نیروی انتظامی یا قوه قضاییه که قدرت اجرایی دارد صحبت می‌کنیم، آنها هم از مقابله با این مسئله استقبال می‌کنند و آماده همکاری هستند.
این کارگردان سینما تاکید کرد که جریانی سازمان یافته از قاچاق فیلم‌ها حمایت می‌کند و افزود: رقمی که این جریان در این بده بستان‌ها به دست می‌آورند بسیار بالاست. صاحب اثر و شرکت پخش کننده نهایت رقمی حدود یک میلیارد تومان به دست آورند اما این رقم در جریان قاچاق بسیار بیشتر و در حدود دو تا سه میلیارد تومان خواهدبود. در نتیجه مبالغ بزرگی در این سیستم جا به جا می‌شود و بسیاری از فیلم‌های قاچاق شده تنها در زمان اکران آنها مورد سوء استفاده قرار نمی‌گیرند و در طی سال آنها از این محصولات فرهنگی بهره‌برداری مالی می‌کنند. در بازار قاچاق می‌توان کپی هایی را پیدا کرد که با اصل اثر تفاوتی ندارند. خیلی از مراکز در شهرستان‌ها ۱۰۰ نسخه می‌خرد ولی شاید بقیه این اثر در سیستم قاچاق منتشر شود. معتقدم یک نیرویی در فضای سینما رخنه کرده و این بازار را در دست گرفته است و به همه شیوه‌ها هم دسترسی دارد و به خوبی از این مسیر درآمد کسب می‌کند.
وی در ادامه به توانایی سیستم قاچاق در دسترسی به محصولات فرهنگی اشاره کرد و گفت: این جریان از هر راه و منابعی وارد می‌شود تا فیلم را به دست آورد و قاچاق آن را به نتیجه می‌رساند. معتقدم برای جلوگیری این مشکل نیاز است تا یک فرآیند اطلاعاتی قوی شکل بگیرد و کسانی که پشت این جریان هستند، دستگیر شوند. مقابله با این سیستم، مقابله با یک فساد است که همکاری نیروهای امنیتی و اطلاعاتی در کنار نیروی انتظامی را می‌طلبد.
کارگردان فیلم «خط ویژه» و «عصر یخبندان» که پیش از این فیلم موفق و پرفروشش «بارکد» ، قربانی سیستم قاچاق شده بود در پاسخ به این سؤال که متولی اصلی برخورد با این مسئله کیست؟ ، تصریح کرد: متولی اصلی در این زمینه دو نهاد قابلیت اجرایی و رسیدگی دارند. یکی وزارت فرهنگ و ارشاد است که مجوزهای آثار توسط آنها ارائه می‌شود و ارشاد به عنوان یک وزارت خانه می‌تواند پیگیر رفع این مشکل باشد. از طرفی هم صنف تهیه کنندگان سینما در خانه سینما باید دنبال این مسئله را بگیرند زیرا منافع مالی فیلم‌ها سهم و مسئله آنهاست. به نظرم همکاری این دو نهاد می‌تواند راهکاری برای مقابله با این مسئله را پیگیری و رسیدگی کنند. برخی از دوستان که اثرشان وارد این سیستم شده و متضرر شده اند، اظهار داشته‌اند که کارت کانون کارگردانان سینما را به آتش خواهند کشید؛ رسیدگی به این مسئله خیلی مرتبط به آن کانون نیست.
کیایی وجود یک بازوی اجرایی برای مقابله با قاچاقچیان محصولات فرهنگی را الزامی دانست و گفت: خانه سینما یا ارشاد نمی‌توانند امور اجرایی و برخورد با این جریان را انجام بدهند. آنها تنها می‌توانند رابطه لازم را بین نیروی انتظامی و قوه قضائیه به وجود بیاورند و این مطالبه را از آنها داشته باشند تا نسبت به این مسئله رسیدگی شود.وی در ادامه بر روزآمد شدن همه سینماگران و به ویژه تهیه‌کنندگان تاکید کرد و اضافه کرد: آشنایی با همه راه‌های کپی‌برداری و مقابله با آنها باید در راس قرار بگیرد و این صنف به روز شوند. الان مثل گذشته نیست که با یک دوربین از روی پرده فیلمبرداری شود و کپی از فیلم به بازار قاچاق وارد شود. لو رفتن محصولات فرهنگی از راه‌های مختلف ممکن شده است و لازم است که شورای عالی تهیه کنندگان آشنایی کافی در این موارد را به دست آورند و به مسائل روز تجهیز شوند. مراقبت از فیلم‌ها با توجه به فضای قاچاق موجود اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
ساداتیان: لازم است فقها درباره ضرر و زیان آثار فرهنگی اعلام نظر کنند
سید جمال ساداتیان، تهیه کننده سینما و عضو شورای راهبردی توسعه سینما در گفتگو با «بهار» گفت: کسانی که وارد سیستم قاچاق می‌شوند، از نظر اخلاقی مسئله دارند و تشدید قانون هم راه به جایی نمی‌برد. همان طور که در مسئله مواد مخدر هم نمی‌توانند با عوامل آن برخورد کنند. گردش مالی هزار میلیاردی در قاچاق فیلم ها، بسیار سودآور است و افرادی که در این حیطه فعالند در پناه امن بودن و دور بودن از برخورد سیستم قضایی و انتظامی به راحتی به کار خود مشغولند. این امنیت در سایه، آنها را در ادامه فعالیت خود آزاد گذاشته است. آمارهایی که انجمن رسانه‌های تصویری اعلام کرد، نشان می‌دهد که ۸۵ درصد فیلم هایی که وارد بازار می‌شود، توسط شبکه قاچاق توزیع می‌شود و نه از طریق مجاری رسمی. بسیاری از این فیلم‌ها از روی کپی اصلی تهیه شده‌اند و سود کلانی را به جیب قاچاق چیان واریز می‌کنند حالا فکر کنید آثاری مثل «گشت ۲» که هنوز وارد شبکه خانگی هم نشده‌اند و کپی آنها در اختیار شبکه قاچاق قرار گرفته است، چه سودهایی را برای آنها به همراه خواهد داشت.
وی در ادامه یادآور شد که این مسئله به کرات در دوره‌های پیشین مطرح شده است و گفت: برخورد با افرادی دستفروش که محصولات فرهنگی را ارائه می‌دهند، به مثابه یک مسکن هستند و راهکار اصلی نیست. از آنجا که قانون مدونی برای برخورد با این دسته از افراد و شبکه بزرگتر و پنهان قاچاق محصولات فرهنگی وجود ندارد، سیستم قضایی هم نمی‌تواند برخورد رسمی و جدی‌تری را اعمال کند. در نتیجه این شبکه هم به دلیل سود باد آورده‌ای که در این میان کاسب می‌شوند، حاضر به‌ترک این فرآیند نمی‌شوند. تهیه کننده فیلم «جامه دران» و «چهارشنبه سوری» افزود: لازم است که برخورد نصیحت گونه را کنار گذاشته و قانون‌مند شده مسائل را پیگیری کرد. مدعی نمی‌شوم که می‌توان این مسئله را ریشه کن کرد اما قطعا می‌توان برخوردهای جدی‌تری را درخواست و تبیین کرد تا بتوان به یغما رفتن محصولات فرهنگی را مهار کرد.
وی به بحث کپی رایت اشاره کرد و گفت: شاید لازم است به کپی رایت جهانی بپیوندیم و از آن طریق برخورد با این مسئله فرهنگی را پیگیری کنیم. ظاهرا برخورد با این مسئله را از نظر فقهی رد می‌کنند و کپی محصولات فرهنگی را متضمن ضررو زیان نمی‌دانند. این مسئله باید مورد بررسی و اظهار‌نظر بزرگان قرار بگیرد و این مسئله که محتوای فرهنگی هم مثل محتوای صنعتی، ارزش مادی و معنوی دارد ، حتما باید از آن صیانت شود. ورود «گشت ۲» به بازار قاچاق دوباره توجهات به این مسئله را جلب کرده است در صورتی که این شبکه قاچاق حتی پیش از این که DVD فیلم‌ها به شبکه خانگی بیایند، شبکه‌های ماهواره‌ای خارج از کشور یا شبکه‌های مجازی، کپی آنها را به دست آورده و آنها را به یغما می‌برند. ساداتیان با تاکید بر این که این دست از محصولات فرهنگی از نظر مالی متضرر می‌شوند، تصریح کرد: از طرفی این آثار در بدترین حالت ممکن توزیع می‌شوند و از منظر هویت اجتماعی هم به آن فیلم‌ها لطمه می‌خورد زیرا در سخیف‌ترین حالت ممکن توزیع می‌شوند. همچنین باید این مسئله هم بررسی شود که چقدر در این زمینه فرهنگ‌سازی شده است که خود مردم با عدم استقبال و کپی یا خرید این آثار وارد عمل شوند و مانع بهره برداری‌های شبکه قاچاق شوند. چقدر از گردش مالی موجود در شبکه‌های قاچاق به بدنه سینما بازمی گردد؟ علی القاعده این ناشی از ضعف وزارت ارشاد است که مسئله را تعقیب نمی‌کند تا این موضوع را قانون‌مند کند و بر اساس الزامات قانون با خاطیان هم برخورد نماید.
منبع: بهارنیوز