درخت حافظه چیست؟

درخت حافظه چیست؟ تا به حال خلاصه نویسی های خود را با درخت حافظه انجام داده اید؟ یکی از مشکلاتی که بیشتر دانش آموزان و حتی دانشجویان دارند، شب امتحانی درس می خوانند و اشتیاقی به آماده کردن خلاصه و مطلب برای مرور شب امتحان ندارند. شاید اگر با درخت حافظه خلاصه نویسی کنید راحت تر بتوانید درس های خود را مرور کنید.

درخت حافظه، یکی از بهترین روش ها برای یادداشت برداری است که نام های دیگری هم دارد. «شبکه مغزی»، «طرح سازمانی» و «نقشه ذهنی» یا مایند مپ (mind map) نام های دیگر درخت حافظه می باشد. طرح شبکه مغزی یا نقشه‌ذهنی که برای اولین بار توسط «تونی بوزان» معرفی گردید از ساختاری شبیه شبکه‌ های مغزی برخوردار بوده و در به خاطر سپاری مطالب کمک فراوانی میکند. بدیهی است این روش بیشتر برای مطالبی که قابل سازمان ‌دهی می ‌باشند مثل انواع آرایه‌ های ادبی، صیغه ‌های فعل، روش رفع ابهام و … کاربرد بسیار بالایی دارد. این درخت، ساختاری تصویر گونه و درختی دارد و برای ارتباط چند موضوع مرتبط با هم استفاده می‌شود.

میتوان درخت حافظه را قوی‌ترین تکنیک‌های یادداشت‌برداری است که در حفظ مفاهیم و به یادآوری سریع و انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به بلندمدت و حافظه کاری شما، بسیار کارآمد و مفید خواهد بود. می توان از این درخت برای تخلیه افکار نامنظم، تقویت حافظه، یادگیری تصویری مطالب، برنامه‌ریزی و تصویرسازی برنامه‌های کوتاه و حتی بلندمدت استفاده کرد.

خلاصه‌ها به سه منظور نوشته می‌شوند:

۱ـ بیان‌کننده درک و فهم شما از مطالب هستند.
۲ـ کار مرور کردن را آسان می‌سازند.
۳ـ نگه‌داری مطالب را در حافظه تقویت می‌کنند.

منابع خلاصه‌نویسی

• کتاب‌های درسی
• جزوه‌های معلم در صنف
• مجموعه‌های چهارگزینه‌یی موجود در بازار…

اگرچه خلاصه‌نویسی کاری وقت‌گیر و مشکلی است؛ ولی موجب افزایش یادگیری و کاهش فراموشی می‌شود. از طرفی دانش‌آموزان و دانش‌جویان منابع مطالعاتی متعددی را دارند که باید به همه آن‌ها توجه کرده و به دقت آن‌ها را مطالعه کنند.

ترسیم درخت حافظه

درخت حافظه کشیدن، اصلا کار سختی نیست فقط کافی است هدف را در ریشه درخت قرار دهید و به وسعت کلمات کلیدی شاخه به آن بدهید. با هم روال کار را بخوانیم.

۱- موضوع اصلی مطالعه در گوشه‌ی سمت چپ و پایین صفحه نوشته شده و کادری به دور آن کشیده شود؛ سپس از این قسمت، خطّی به طرف گوشه‌ی سمت راست و بالای صفحه رسم شود.

۲- سپس از خطّ اصلی، خطوطی را می‌توان انشعاب داد و نکات مهمّ مرتبط با موضوع را در کنار این خطوط نوشت.

۳- اگر مطالب دیگری در ارتباط با نکات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را بار دیگر می‌توان انشعاب داد و آن مطالب را به موارد قبلی اضافه کرد.

۴- به‌همین ترتیب می‌توان خطوط قبلی را باز هم انشعاب داده و مطالب جزئی‌تر را در کنار آن‌ها یادداشت کرد.

توصیه‌های کلیدی

۱٫ در بالای صفحه، تاریخ رسم درخت حافظه را بنویسید.

۲٫ همواره از کلمات و عبارات کوتاه و کلیدی استفاده کنید.

۳٫ مطالب را به‌صورت کلمات و عبارات کلیدی بر روی درخت حافظه یادداشت کنید و از درج توضیحات اضافی بپرهیزید. نیازی به نوشتن کل مطالب بر روی درخت نیست. فقط کلمات کلیدی را بنویسید. بعد از مرور کردن ذهنتان به طور خودکار مطالب را به یاد می آورد.

۴٫ بهتر است مطالب را با خط خوش و خوانا بنویسید؛ کلمات با فاصله و خوانا نوشته شود تا برای خواندن آن‌ها در آینده، به مشکلی بر نخورید.

۵٫ بهتر است برای مشخص کردن مطالب متفاوت، از رنگ‌های مختلف استفاده کنید. این کار از آشفتگی و سردرگمی جلوگیری کرده و به فهم مطلب کمک می‌‌کند. می‌‌توانید شاخه‌ی اصلی را با یک رنگ مشخّص کنید و شاخه‌های منشعب شده را با رنگ دیگری نشان دهید.

۶٫ می‌توانید از نشانه‌ها و تصاویر استفاده کنید. در جاهایی که لازم است می‌توانید از نشانه‌ها و نقاشی‌های کوچکی که دارای معنای مشخصی است و با مطلب موردنظر مرتبط است، استفاده کنید. اهمیت این امر از آن جهت است که به هنگام یادآوری مطالب، تصاویر سریع‌تر از کلمات به ذهن شما خطور می‌‌کنند و راحت‌تر به یاد آورده می‌‌شوند.

۷٫ درخت حافظه ی خود را در عین حال که کامل و بدون نقص می کشید، ساده و قابل فهم بکشید. درخت شلوغ، مغز را آشفته تر می کند.

کاربرد درخت حافظه علاوه بر یادداشت برداری

• خلاصه کردن مطالب
• تنظیم مطالبی که از منابع مختلف گردآوری شده است.
• بررسی مسائل دشوار و پیچیده
• ایجاد طرحی کلی از موضوع مورد مطالعه

از کاربردهای دیگر این تکنیک می‌توان به تصویر کشیدن ایده‌های هدف‌گذاری شده و زیرمجموعه‌های آن اشاره کرد، به‌طوری‌که یک ایده یا هدف در قلب نمودار قرارگرفته و با گذر زمان به شاخ و برگ آن اضافه می‌شود تا به جایی رسیده که درخت تنومند آماده باروری و استفاده ذهنی می‌باشد.

سعی کنید قبل از خواندن دروس، نحوه مطالعه درس های حفظی و نحوه مطالعه درس های فرمول دار را مطالعه کنید تا بهتر بتوانید خلاصه نویسی کنید.

نرم افزار های مناسب برای کشیدن درخت حافظه

•  FreeMind
•  Xmind

گرد آوری و تدوین: فرزانه پاشایی

هرگونه استفاده با درج نام دکتر سلام و با لینک دهی مستقیم مجاز می باشد.

منبع: دکتر سلام