شرط ایران برای همکاری با روس‌ها در نوژه
شرق نوشت؛ اگر لازم باشد روس‌ها به نوژه بازمی‌گردند. این بار محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه از این احتمال سخن گفته است. او در جریان سفر به مسکو در پاسخ به خبرگزاری رویترز با تأکید بر اینکه «روسیه در ایران پایگاه نظامی ندارد» گفت: «ما همکاری خوبی داریم و به صورت موردی و اگر لازم باشد که روس‌ها از تأسیسات ایرانی استفاده کنند، در این زمینه تصمیم‌گیری خواهیم کرد».
اواخر مرداد سال قبل بود که جنگنده‌های روسی از پایگاه هوایی نوژه استفاده کردند و این مسئله با سروصدا و مخالفت‌های بسیاری در داخل کشور همراه بود. پیش از آنکه مقامات ایرانی به طور رسمی در این خصوص خبر دهند، رسانه‌های روسی دست به کار شدند و همین موضوع سردار حسین دهقان، وزیر دفاع کشورمان را آن‌قدر ناراحت کرد که این اقدام آنها را «بی‌معرفتی» خواند. بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به حضور روسیه و این همکاری نظامی اعتراض کردند و با اشاره به اصل ١۴۶ قانون اساسی، قراردادن پایگاه نظامی در اختیار یک کشور خارجی را مغایر قانون دانستند. وزیر دفاع به این اعتراضات پاسخی داد که کار را به دلخوری مجلسی‌ها و در نهایت نامه عذرخواهی از آنها کشاند. بههرحال، جلسه علنی‌ای که نمایندگان مجلس برای بررسی این موضوع خواستار آن بودند، برگزار نشد و جنگنده‌های روسیه بعد از آنکه سه بار از نوژه پریده و به مواضع داعش در سوریه حمله کردند، خاک ایران را ترک کردند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان، اعلام کرد همکاری‌های نظامی دو کشور «عجالتا» پایان یافته، اما چند روز بعد علی لاریجانی، رئیس مجلس با تأکید بر اینکه ایران به هیچ کشوری پایگاه نظامی نداده است، از امکان ازسرگیری این همکاری‌ها سخن گفت. بعد از آن نیز در ماه‌های گذشته، مقاماتی همچون علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، بارها تأکید کردند روابط ایران و روسیه راهبردی و استراتژیک است و اگر احساس نیاز شود در مورد همکاری‌های نظامی بیشتر نیز تصمیم‌گیری خواهد شد. مذاکرات سهجانبه برای حل‌وفصل بحران سوریه نیز بعد از همین همکاری‌های نظامی پرسروصدا با ابتکار عمل ایران، روسیه و ترکیه از مسکو آغاز شد و در آستانه ادامه پیدا کرد. بههرحال اکنون بعد از چندی که به تعمیق روابط و گسترش همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف گذشت، اکنون محمدجواد ظریف نیز معتقد است اگر لازم باشد به صورت موردی به روس‌ها اجازه می‌دهیم از تأسیسات دفاعی ایران استفاده کنند.
روسیه کنار ما و سوریه می‌ماند
حسین شیخ‌الاسلام، مشاور ظریف نیز در گفت‌وگویی با میزان، به مسئله استفاده روسیه از پایگاه نوژه پرداخته و گفته است: «استفاده روسیه از پایگاه نوژه کار بسیار منطقی و تعیین‌کننده‌ای است به این خاطر که نیروی هوایی سوریه مجهز نیست و ما نیاز به نیروی هوایی قوی و مؤثری داشتیم تا در زمین تلفات‌مان کاهش یابد». مدیرکل سابق امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه حضور روسیه اثرات خوبی را به همراه داشته است، گفت: «من فکر می‌کنم تا شکست کامل محور شر، روسیه در کنار ما و همچنین مردم سوریه خواهد ماند».
او در پاسخ به این سؤال که «استفاده مجدد روسیه از فرودگاه نوژه چقدر در پایان‌دادن به بحران سوریه مؤثر است» گفت: «ما قرار نیست به هیچ کشوری پایگاه دهیم و تنها قرار بوده و هست که هواپیماهای روسیه از امکانات ما استفاده کنند؛ به‌این‌ترتیب که در پایگاه ما وقتی می‌نشستند هواپیما در اختیار ما بود نه اینکه پایگاه را در اختیارشان بگذاریم و هواپیماها بدون اجازه ما اصلا نمی‌توانستند از زمین بلند شوند. این فرق می‌کند با اینکه بخواهند محلی یا پایگاهی را در اختیار کشور دیگری بگذارند و خود هیچ اختیاری در این محل نداشته باشند و دفعه قبل هم به همین صورت بود».
او در ادامه به شرط ایران برای دادن پایگاه به روس‌ها اشاره کرد و گفت: «آنچه مهم است اینکه ما و روسیه در دادن این امکانات یک شرط اساسی داریم مبنی بر اینکه هدف‌هایی که در سوریه زده می‌شود، با توافق طرفین انجام می‌شود؛ یعنی با توجه اینکه امکانات عظیم بمباران را دولت سوریه ندارد، روسیه با توافق ایران و سوریه هدف‌ها را انتخاب کرده و می‌زند و این‌گونه ما این توانایی بمباران را در اختیار خودمان قرار می‌دهیم».
همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه سوریه به شکل نظامی و غیرنظامی (مذاکرات سهجانبه آستانه) در حالی ادامه دارد که مذاکرات سوریه با ابتکار سازمان ملل نیز به کار خود ادامه می‌دهد. آن‌طور که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان اعلام کرده است «از ایران برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی درباره سوریه «تعهدات حامیان مالی بعد از کنفرانس لندن» دعوت شده است، اما تهران هم‌اکنون در حال بررسی موضوع بوده و رفتن وزیر امور خارجه کشورمان به این کنفرانس هنوز مشخص نیست».
این در حالی است که برخی از رسانه‌ها پیش‌تر به نقل از یک مقام اتحادیه اروپا خبر داده بودند که ظریف برای شرکت در یک کنفرانس بین‌المللی با موضوع بررسی کمک به سوریه به بروکسل سفر خواهد کرد.
توافق برای خرید ١٢ فروند سوخو
همکاری‌های ایران و روسیه تنها در حوزه نظامی رو به پیشرفت نیست. بعد از تحویل‌گرفتن سامانه اس- ٣٠٠ و ماجراهای مربوط به نوژه، با سفر رئیس‌جمهور و وزیرخارجه کشورمان به روسیه مسئله خرید سوخو نیز مطرح شده است. آن‌طور که «الکساندر نوواک»، وزیر انرژی روسیه گفته است، طرفین برای خرید ١٢ فروند هواپیمای سوخو سوپرجت توافق کرده‌اند و در آینده نزدیک امکان تحویل ٣٠ هواپیما نیز بررسی خواهد شد.
گفتنی است، سوپرجت ١٠٠، نخستین هواپیمای صد‌نفره دنیاست که «FLY-BY-WIRE» هدایت می‌شود که هیچ تفاوتی با هواپیماهای مدرن ایرباس ندارد و سطوح فرامین هواپیما با فرمان‌های الکترونیکی هدایت می‌شود و در نتیجه با کمترین میزان فشار بر خلبان بیشترین میزان دقت را دارد. براساس مشخصات اعلام‌شده، این هواپیما هیچ تفاوتی با دیگر هواپیماهای ساخته‌شده در غرب ندارد و با توجه به تعداد صندلی‌ها، قدرت موتور و همچنین فرکانس‌های مختلف می‌تواند در تمامی فرودگاه‌های ایران با وضعیت جغرافیایی متفاوت تا سقف شش پرواز در روز فعالیت کند.
منبع: الف