زنان در خدمت توسعه پایدار
مهدیه امیریروزنامه بهارامروزه بحث توسعه پایدار به صورت یک ضرورت در جهان مطرح است و تمامی دولت‌ها برنامه‌های خود را بر اساس توسعه پایدار یعنی توسعه‌ای که برای نسل‌های آینده نیز مفید باشد پی‌ریزی می‌کنند. بر اساس اهداف اعلام شده توسط سازمان ملل از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ کلیه کشورها موظف‌اند به اهداف و شاخص‌های توسعه پایدار با همکاری و تعامل یکدیگر در سطوح ملی، منطقه ای و بین‌المللی دست یابند. زنان و توسعه پایدار از جمله برنامه‌های سازمان ملل در زمینه توسعه‌پایدار، توجه به مبحث توانمندسازی زنان است. این سازمان برنامه‌های توسعه‌ای خود را با هدف توانمندسازی زنان در سراسر جهان گسترش داده و در این طرح از زنان به طور ویژه‌ای حمایت می‌کند. طرح ۱۷ گانه توسعه پایدار سازمان ملل بندهای مختلفی را داراست که بند چهارم آن به مبحث «آموزش با کیفیت» می‌پردازد. دستیابی به توسعه پایدار ارتباط مستقیمی با آموزش نیروهای انسانی دارد و آموزش و پرورش یکی از ارگان‌هایی است که می‌تواند با مطرح نمودن شاخصه‌هایی هرچند کوتاه و مختصر، کمک شایانی به گسترش مفهوم توسعه پایدار نماید. اهمیت نقش آموزش و پرورش در توسعه پایدار آنجا پررنگ‌تر می‌شود که کارکردهای آن که هم بر جنبه فردی و هم بر جنبه اجتماعی افراد تاثیرگذار هستند، مورد توجه قرار گیرد و از این طریق مباحثی از قبیل نوآوری و تغییرات نظام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام و یگانگی اجتماعی، عدالت جنسیتی و… مطرح‌تر می‌گردد. از این رو، آموزش و پرورش جدای از نقش آموزشی و تربیتی خود، این توان را دارد که برای ارتقای توسعه پایدار از مشارکت همه گروه‌های اجتماعی برای حرکت به سمت توسعه پایدار بهره ببرد و از این طریق نیز به کاهش نابرابری های جنسیتی نیز می تواند کمک کند. امروزه در اکثر کشورهای توسعه یافته جهان، با توانمندسازی زنان گام‌های موثری جهت توسعه پایدار برداشته شده و آموزش را به عنوان یکی از عوامل تسریع کننده توسعه مورد توجه قرار داده‌اند. از این طریق زنان به عنوان بازیگران اصلی توسعه در نظر گرفته می شوند و در کنار این مورد نیازهای اساسی زنان از قبیل عزت نفس، مشارکت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و سیاسی، خشنودی و رضایت آنان برآورده می شود. تواناسازی در خصوص توانمندسازی زنان نظریه‌های زیادی مطرح شده و نظریه «تواناسازی» از جمله نظریات مطرح است. در این نظریه به بحث تغییر شرایطی که باعث تحمیل نابرابری به زنان و برآورده نشده نیازهای اساسی که از حقوق اولیه تمام افراد است پرداخته می شود. اهداف کوتاه‌مدتی که در این نظریه دنبال می‌شود شامل «آموزش‌های کوتاه مدت در بخش‌های رسمی و غیررسمی» و «تمرین حضور در صحنه‌های اجتماعی، اصلاح قوانین مدنی، نظام های حقوقی مالکیت، حق کنترل، قوانین کار و…» است. از این رو بر اساس این نظریه، آموزش و پرورش در کنار دیگر نهادها و ارگان های دولتی و غیردولتی برای آموزش به زنان جهت توانمندسازی آنان باید به نقش آفرینی در صحنه اجتماع برای داشتن توسعه پایدار با مشارکت زنان، بپردازد. محیط‌زیست و توسعه پایدار توسعه پایدار بر سه پایه توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و حفاظت از محیط زیست استوار است و امروزه نیاز به حضور زنان جهت انسجام و پویایی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی برای توسعه پایدار پررنگ‌تر شده است. مشارکت زنان در امور اجتماعی و دستیابی به برابری جنسیتی بخشی از توسعه محسوب می‌شود و زمانی که این بخش در کنار محیط زیست قرار می‌گیرد، بحث توسعه پایدار با حضور و مشارکت زنان، به میان کشیده می‌شود. اکوفمینیسم ایده‌ای در حمایت توامان از زنان و طبیعت پا گرفته که آن را اکوفمینیسم نامیده‌اند. این نظریه در چند دهه اخیر توانسته حرکت‌های زیادی را در حفاظت از محیط زیست توسط زنان پدید آورد.اکوفمینیسم معتقد است «طبیعت» سرشتی زنانه دارد و زن نسبت به مرد به طبیعت نزدیک‌تر است. اکوفمینیسم اعتقاد دارد که اساسا زنان بیشتر از مردان از لطمه دیدن و آلودگی محیط زیست صدمه می‌بینند و در نتیجه مسئله محیط زیست مسئله‌ای جنسیتی است. مثلا افزایش گازهای سمی باعث تشدید آثار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات آب و هوایی و آلودگی‌هایی می‌شود که بر زندگی بسیاری از زنان به ویژه زنان کشاورز تاثیر مستقیمی دارد و نیز آثار سوء بر سلامت افراد و به ویژه زنان دارد که از نمونه‌های آن افزایش میزان سرطان‌های خاص زنان است.به طور کلی می‌توان گفت: اکوفمینیست‌ها بر سه مساله مشابه تاکید دارند:۱-روابط زنان با طبیعت۲ – ارتباط بین سلطه بر زن و سلطه بر طبیعت۳- نقش زنان در حل مشکلات اکولوژیکیبرابرسازی نقش‌ها اجلاس سازمان ملل در زمینه توسعه و محیط‌زیست، در ریودوژانیرو، در سال ۱۹۹۲ اتفاق مهمی برای تمامی زنان بود. چراکه در این اجلاس به نقش زنان برای توسعه اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به گونه‌ای دیگر نگاه شد و به سهم زنان در دستیابی به توسعه بیشتر و مدیریت محیط زیست تاکید بیشتری گردید. بر اساس خط مشی اقدام مشترک در این اجلاس، توانمندسازی زنان و مشارکت کامل و برابر زنان، پایه‌هایی برای صلح و توسعه پایدار در نظر گرفته شدند.
منبع: baharnews.ir