سونامی تجرد در بین دختران ایرانی
می‌گل هشترودی-روزنامه بهار
سن بالای ازدواج و دلایل آن خیلی وقت است که نقل مجالس شده و مسئولان مربوط و غیر مربوط به این موضوع، هر کدام دلیلی برای آن می‌آورند و راهکاری پیشنهاد می‌کنند، گذشته از این که همه این راه حل‌ها معمولا در حد حرف باقی میماند و در عمل کاری صورت نمی‌گیرد اما نکته قابل توجه این است که این روزها زنگ هشدار یک سونامی به صدا در آمد است. به گفته مسئولان در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ پسر، ۸۲ دختر در سن ازدواج در کشور وجود دارد این در حالی است که گفته می‌شود جمعیت زنان بالای ۴۰ سال کشور که دارای تجرد قطعی هستند نشان دهنده آن است که حدود ۵ درصد کل جمعیت زنان زندگی مجردی را به ازدواج و تشکیل خانواده ترجیح می‌دهند و این ابتدای یک فاجعه است. فاجعه ای به نام تجرد گرایی که این روزها ترجیح زندگی جوانان به شمار می‌آید.
زنانی که تن به ازدواج نمی‌دهند
از هر ۵ زن ایرانی یک زن به تجرد قطعی رسیده است، زنانی که بعد از سن ۴۵تا۴۹سالگی ازدواج نمی‌کنند یا به سختی تن به ازدواج می‌دهند. ازدواج هرچند از یک نظر، مقوله ای شخصی به شمار می‌رود اما از نگاهی دیگر، دارای جنبه و اهمیتی اجتماعی است زیرا راهی مطمئن برای تامین آسایش جامعه و رفاه بشریت محسوب می‌شود. سود و زیان ازدواج تنها متوجه زوجین نیست، بلکه افراد اجتماع نیز به گونه ای از آن برخوردار می‌شوند و اگر جامعه با کاهش این امر رو به رو شود، بحران و آسیب‌های اجتماعی آن را تهدید خواهد کرد. در این بین تجرد زنان در جامعه ای مرد سالارانه که در برخی موارد دختران را حتی در سن ۸ سال هم به خانه بخت می‌فرستند امری تعجب بر انگیز و در عین حال هشدار دهنده به شمار می‌آید. در ادامه دلایل برخی از زنان بالای سی سال که به تجردگرایی روی آورده‌اند را می‌خوانیم.
چرا باید از حقوق طبیعی خود محروم شوم؟
غزاله ۳۵ ساله است و در تجرد کامل به سر می‌برد. این طور که معلوم است او هیچ آینده مشخصی برای ازدواج و تشکیل خانواده ندارد. او می‌گوید: من دلایل زیادی برای انتخاب زندگی مجردی دارم. اولین دلیل جامعه است. جامعه مرد سالار ما که زنان را از تمام حقوق پس از ازدواج مثل حق طلاق، حق حضانت فرزند و حق انتخاب محل زندگی که مهم‌تر از آن وجود ندارد محروم کرده است. چرا باید کاری کنم که از این حقوق طبیعی خود محروم شوم؟شاید برخی این دلایل را فمنیستی بدانند اما همان طور که گفتم این موضوعات حقوق اولیه و انسانی من است که در پی ازدواج از بین می‌رود. در کنار این‌ها شرایط اقتصادی هم نقش مهمی در تصمیم من برای انتخاب زندگی مجردی دارد. در شرایطی که سال هاست که از نظر اقتصادی مستقل هستم و توانایی این را دارم که زندگی خودم را به تنهایی و در حد قابل قبولی اداره کنم چرا باید ازدواج کنم تا زندگی مستقل را تجربه کنم در حالی که هم اکنون و در تجرد توان این کار را دارم. علاوه بر این در جامعه ما مردان و پسران مجردی که در اطرافم می‌بینم واقعا به درد ازدواج و تکیه‌گاه بودن که می‌تواند تنها دلیل عاطفی برای ازدواج من باشد، نمی‌خورند چون یا مشکلات شدید شخصیتی و رفتاری دارند یا بیکارند یا حتی از نظر اخلاقی سالم نیستند و کاملا مشخص است که ازدواج با آن‌ها سر انجام خوشی ندارد.
مسئولیت‌پذیر نیستم! الهام ۳۰ ساله است. با ظاهری آراسته و مرتب. این طور که می‌گوید در تجرد کامل به سر می‌برد و برنامه ای هم برای ازدواج ندارد. دلیل تجرد گرایی او را که جویا می‌شویم می‌گوید: دلم نمی‌خواهد ازدواج کنم چون آزادی عمل از من گرفته می‌شود و محدود می‌شود. راستش را بخواهید روی پسر‌های الان هم نمی‌توان حساب باز کرد چون احساس مسئولیت ندارند و به همین دلیل هم نمی‌توانم فکر کنم که با آن‌ها زیر یک سقف زندگی کنم.
تجربه جذاب زندگی مجردی
طاهره ۳۶ سال است و به تازگی تصمیم به ایجاد زندگی مشترک گرفته و نامزد کرده است. او دوران مجردی را جذاب ترین دوران زندگی می‌داند و می‌گوید: تجربه جذاب زندگی مجردی به من ثابت کرد که قدرت اداره خودم و زندگی‌ام را دارم. باعث شد خودم را بهتر بشناسم و مستقل‌تر شوم. در این جوامع مرد سالارانه همین‌ها به یک زن قدرت می‌دهد که خودش را کم و بی مقدار و ضعیف نبیند. من دوست داشتم درسم را تمام کنم و شغل تثبیت شده داشته باشم و بعد ازدواج کنم. برای این می‌گویم شغل تثبیت شده چون استقلال مالی لازمه هر زندگی است و من نمی‌خواستم برای پول و مشتقات آن به کسی باج بدهم. تحصیل و اشتغال و ازدواج در کنار هم خیلی سخت است و هر مردی هم این موضوع را قبول نمی‌کند. من دنبال کسی بودم که به آزادی هایم احترام بگذارد. سنت گرا نباشد اما متعهد باشد، چیزی که این روزها به سختی می‌توان یافت. در واقع ترجیح من زندگی آماده بود و این را هم به لحاظ اخلاقی می‌خواستم و هم به لحاظ مالی که همه این موضوع‌ها در پسران کم سن و سال نیست.
اقتصاد محور اصلی تجردگرایی
« ۳۳ درصد از دختران به سمت تجرد گرایی گرایش پیدا کرده‌اند» این صحبت‌های امان‌اله قرایی مقدم؛ جامعه‌شناس و استاد دانشگاه است او درباره مسئله تجرد گرایی گفته است: پدیده تجردگرایی در ایران از مدت‌ها قبل آغاز شده است و می‌توان گفت تجرد گرایی به صورت یک مد درآمده است. یکی از دلایل این اتفاق به تاخیر افتادن ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج در دختران و پسران است. اگر چه این پدیده در سال‌ها قبل ریشه دارد. اولین ردپاهایی که از تجرد گرایی در جامعه دیده شد به سال‌های ۱۳۵۴ بازمی گردد، این درحالیست که اوج شدت آن در سال‌های اخیر شکل گرفته است. قرائی مقدم با برشمردن ۴ عامل دشواری در مراحل ورود به دانشگاه، سربازی، اشتغال و تفریحات بیرون از خانه معتقد است؛ این عوامل به تاخیر افتادن ازدواج را تشدید می‌کند. همچنین مسئله اشتغال و درآمد بیشترین تاثیرات ممکن را بر تاخیر در ازدواج می‌گذارد. از سویی دیگر جوانان بعد از دستیابی به شغلی مناسب با عوامل بازدارنده دیگری درمورد ازدواج روبه‌رو می‌شوند. یکی از این عوامل بالا رفتن آمار طلاق است. این درحالی است که وضعیت اقتصادی و معیشتی جوانان هم بسیار دشوار است و برای یک زندگی مشترک با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهند شد. نداشتن شغلی مناسب و پشتوانه مناسب برای جوانان از عواملی است که بر تجرد گرایی آن‌ها دامن می‌زند. در نتیجه می‌توان گفت که مشکل اصلی در بیکاری و مسائل اقتصادی جوانان است. البته افزون بر عوامل اقتصادی می‌توان به موضوع ترس از مسئولیت پذیری جوانان هم اشاره کرد که دو عامل قبلی را تشدید می‌کند. علاوه بر این ناامیدی نسبت به آینده بیش از پیش بر اجتناب جوانان از ازدواج نقش دارد. پدیده تجرد گرایی برای جامعه ایران خطری مهم است و باید به آن توجه ویژه کرد و به دنبال راهکار مناسبی برای کنترل آن بود.
بی‌رغبتی در ازدواج با تاخیر در آن مرتبط است
از سویی دیگر ناصر صبحی مدیر کل ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان بی‌رغبتی در ازدواج را با تاخیر در آن مرتبط می‌داند و می‌گوید: بین بی‌رغبتی و تاخیر در امر ازدواج رابطه ای وجود دارد اما بین این دو تفاوت نیز وجود دارد. منظور این است که باید دید آیا واقعا بی‌رغبتی در ازدواج وجود دارد و یا خیر و اگر وجود دارد این بی‌میلی تا چه اندازه است. سنجش این موضوع نیاز به یک تحقیق ملی، علمی و کاملا تخصصی دارد. گزارش‌هایی که در این زمینه تا کنون ارائه شده است بیشتر نظرات شخصی بوده است و تعدادی نیز مبتنی بر برخی پژوهش‌های بسیار موردی است که با مطالعه این پژوهش‌ها و گزارش‌ها نمی‌توان با قاطعیت اعلام کرد که در امر ازدواج بی‌رغبتی به وجود آمده است. مهمترین موضوع در این قسمت این است که برای تشکیل خانواده آمادگی‌های قبل از ازدواج ضروری است. آمادگی‌هایی که باید با انواع بلوغ از جمله بلوغ فکری، بلوغ عقلی، بلوغ عاطفی، بلوغ فیزیولوژیکی و بلوغ اقتصادی همراه باشد.
عواقب تجرد
وضعیت ازدواج این روزها حال خوبی ندارد و پدیده نوظهور تجرد گرایی آنقدر زیاد شده که همه ما در اطرافیان خود افرادی را سراغ داریم که می‌گویند اصلأ ازدواج نخواهیم کرد. طبیعی‌ست که ازدواج به عنوان یکی از حیاتی ترین عوامل سلامت جسمانی و روانی جامعه مطرح می‌شود پس اگر آمارهایی مبنی بر تجردگرایی در اجتماع افزایش یابد، قطعأ سلامت روحی و جسمی فرد را در ابتدا دچار اختلال می‌کند و سپس باید نتایج منفی آن را در محیط پیرامونی جستجو کرد. مهمترین عامل این پدیده جلوگیری از ازدیاد نسل است چراکه وقتی ازدواجی صورت نگیرد فرزندی هم پا به دنیا نخواهد گذاشت و ادامه این روند یعنی کاهش میزان باروری و رفتن جامعه به سمت پیر شدن. تجردگرایی می‌تواند معضلات اجتماعی زیادی را هم در بر داشته باشد وقتی سن ازدواج افزایش یابد امکان دارد فرد برای تأمین نیازهای عاطفی و جنسی خود در مسیرهای نادرست قرار گیرد. این امر موجب افزایش مشکلات جنسی می‌شود و سلامت جسمانی فردی و اجتماعی را با تهدید روبه‌رو می‌سازد. افزایش آمار فساد و فحشا و معضلات پیرامونی آن نیز می‌تواند یکی دیگر از آسیب‌های تجردگرایی باشد.
منبع: بهارنیوز