یارانه‌های نقدی؛ یک بام و دو هوا
می‌گل هشترودی- روزنامه بهار
بعد از ارائه بودجه سال ۹۷ به مجلس آنچه که همراه با افزایش عوارض خروج از کشور و نرخ بنزین مورد توجه عموم قرار گرفت و با واکنش‌های بسیاری هم همراه بود کاهش ۳۰درصدی اعتبارات یارانه نقدی خانوارها بود. یارانه ای که در مناظرات پیش از انتخابات موضوع جنجال بر انگیز کاندیدا‌های انتخاباتی بود امروز با پیشنهاد حذف یارانه بیش از ۳۰ میلیون نفر به موضوعی چالش بر انگیز تبدیل شده است.
چرا باید یارانه برخی قطع شود؟
براساس آخرین آمارها اکنون ۹۵.۲۱ درصد جمعیت کشور یارانه دریافت می‌کنند و تعداد یارانه بگیران کشور در حدود ۷۶ میلیون نفر است اما دولت یازدهم و دوازدهم بارها بر این نکته تاکید داشته که لیست یارانه بگیران جامعه باید کاهش یابد و اینبار به طور جدی در لایحه بودجه ۹۷ موضوع را مطرح کرده است. آن‌طور که در لایحه بودجه سال ۹۷ آمده است، دولت در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و با هدف تحقق عدالت، کاهش فقر مطلق و توسعه بهداشت و سلامت مردم و همچنین معطوف کردن پرداخت یارانه نقدی به خانوارهای نیازمند، این اجازه را دارد که در سال آینده از محل منابع سازمان هدفمند کردن یارانه‌ها تا مبلغ ۳۷ هزار میلیارد تومان هزینه کند. این در حالی است که این رقم در قانون بودجه سال ۹۶ حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان تعیین شده بود. به این ترتیب، بنا به لایحه بودجه سال ۹۷، این بخش با کاهش حدود ۱۱ هزار میلیارد تومانی مواجه شده است. اما در حوزه پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها، پیش‌بینی شده که ۲۳ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها منظور شود، اما این رقم در قانون بودجه سال گذشته ۳۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود. به عبارتی، ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مبلغ اختصاص یارانه برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها کاهش یافته است. چنان چه دولت نخواهد سقف یارانه دریافتی۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را کاهش دهد، بودجه فوق تنها می‌تواند حدود۴۱ تا۴۵ میلیون نفر را شامل شود و از جمعیت حدود ۷۶ میلیونی یارانه‌بگیران، ۳۱ تا ۳۴ میلیون نفر کاسته خواهد شد.
چگونگی شناسایی افراد برای دریافت یارانه
محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری اظهار داشت: با توجه به مصوبه مجلس دولت مکلف به حذف برخی یارانه‌بگیران شده است. بر این اساس دو روش برای شناسایی افرادی که مستحق دریافت یارانه هستند در نظر گرفته شده بود. در روش اول تاکید بر شناسایی افراد بی‌نیاز بود که در این خصوص اعتراضات زیادی به وزارت کار وارد شد و در نهایت تنها ۴ میلیون نفر حذف شدند. پس این روش یک روش کاربردی و موثر برای شناسایی افراد مستحق دریافت یارانه نبود.
به گفته نوبخت روش دیگر شناسایی افراد نیازمند می‌باشد که برای این موضوع ۳ سازوکار در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه بخشی از افرادی که مستحق دریافت یارانه هستند شناسایی شده که عمده این افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند گفت: بخش دیگر افراد شناسایی نشده اما با اطلاعات مشخص نزد بیمه‌های تامین اجتماعی هستند که این افراد هم به صف افراد یارانه‌بگیر اضافه خواهند شد. گروه سوم افراد نیازمندی هستند که تمایل به دریافت یارانه را به دولت اعلام می‌کنند و وزارت کار پس از بررسی و صحت سنجی یارانه آنها را نیز به همان مبلغ ۴۵۵۰۰ تومان پرداخت خواهد کرد. ۳ وظیفه مشخص سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت یارانه به افراد نیازمند، کمک به اقشاری که زیر خط مستمری دریافت می‌کنند و همچنین کمک به مردم بابت ارزان تمام شدن بیمه سلامت می‌باشد. بر این اساس دولت تصمیم گرفت در سال ۹۷ سازمان هدفمندی یارانه‌ها منحل و وظایف آن از طریق یک صندوق رفاه اجتماعی در زیر مجموعه وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی دنبال شود.
به چه کسانی یارانه تعلق می‌گیرد؟
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این باره می‌گوید:دولت در بودجه سال آینده به ۴/۷ میلیون نفر افراد مددجوی کمیته امداد امام خمینی (ره) که شامل ۳/۹میلیون نفر مستمری بگیر و ۸۰۰ هزار نفر مددجوی موردی و پشت نوبتی می‌شود یارانه پرداخت می‌کند. همچنین دولت به حدود ۳/۶میلیون نفر مددجویان تحت پوشش بهزیستی که شامل ۱/۳ میلون نفر مستمری بگیران و ۲/۳ میلیون نفر نیازمندان موردی و پشت نوبتی می‌شود یارانه پرداخت می‌کند،همچنین یارانه به ۱/۲ میلیون نفر زنان سرپرست خانوار ارائه می‌شود. به افراد ساکن در دهستان‌های با ضریب ۶،۷،۸،۹ که این ضرایب در خصوص محرومیت و فقر روستایی‌های است، یارانه پرداخت می‌شود که شامل حدود ۸میلیون نفر در ۱۵۹۸ دهستان در کشور است همچنین به یک میلیون نفر بیماران خاص و صعب العلاج، یارانه پرداخت می‌شود.
وی افزود:به گروه‌های نیازمند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی که شامل حدود ۱۱ میلیون نفر است یارانه پرداخت می‌شود که شامل ۵ میلیون و ۳۰۰هزار نفر کارگران ساختمانی بیمه شده و پشت نوبتی، ۳ میلیون و ۲۵۰هزار نفر رانندگان برون شهری، یک میلیون و ۱۵۰هزار نفر قالیبافان، ۷۱۰هزار نفر صیادان و ۲۵۰هزار نفر طلبه، ۹۰هزار نفر خادمان مساجد، ۲۸۰هزار نفر باربران، یک میلیون نفر عشایر و ۴/۸ میلیون نفر بازنشستگان با حقوق کمتر از یک میلیون تومان به علاوه افراد تحت تکلف و حدود ۲ میلیون و ۹۵۰هزار نفر نیازمند دریافت یارانه نیز یارانه نقدی پرداخت می‌شود. با این وجود حدود ۳۴میلیون و ۵۰۰هزار نفر از جمعیت یارانه بگیر کشور کم می‌شود و پیش‌بینی می‌شود با انجام این مهم،حدود ۱۸ هزار و ۸۰۰میلیارد تومان منابع مالی حاصل شود که تماما صرف اشتغال جوانان می‌شود.
او با بیان اینکه بالغ بر ۵۰درصد جمعیت ایران در سال آینده یارانه نقدی دریافت می‌کنند،افزود:باید در کشور فقرزدایی شود و تنها نیازمندان واقعی یارانه دریافت کنند البته شخصا پیشنهاد خواهم داد به بازنشستگان با حقوق کمتر از دو میلیون تومان در سال آینده یارانه نقدی پرداخت شود.
به چه کسانی یاران تعلق نمی گیرد؟
عادل آذر رئیس دیوان محاسبات کشور نیز در برنامه تلویزیونی در این خصوص اظهار داشت: در لایحه بودجه سال ۹۷، باید ۳۰ میلیون نفر از یارانه بگیران که در دهک‌های بالای جامعه قرار دارند حذف شوند و درآمد حاصل از این موضوع صرف تکمیل طرح‌های نیمه تمام عمرانی شود. در حال حاضر یک سوم مدیرانی که بیش از ۴ میلیون تومان حقوق می‌گیرند یارانه دریافت می‌کنند و مدیرانی داریم که ۱۸ میلیون تومان حقوق می‌گیرند و یارانه نیز دریافت می‌کنند.
یارانه‌های حذف شده چه می‌شود؟
محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این باره گفته است: رقم حذف شده از یارانه نقدی قرار است به بخش‌های دیگر پرداخت شود. از این عدد ۳ هزار میلیارد تومان به نان یارانه داده می‌شود. ۳ هزار میلیارد تومان به طرح تحول سلامت و ۷ هزار میلیارد تومان به خانواده‌های تحت پوشش امداد و بهزیستی کمک می‌شود. البته این پیشنهاد دولت است و در مجلس بررسی می‌شود. وی در خصوص نظر نمایندگان درباره حذف یارانه ۳۰ میلیون نفر از مردم، خاطرنشان کرد: اگر بجای پرداخت یارانه نقدی به اشتغال جوانان کمک کنیم به نظر می‌رسد در این شرایط مردم از حذف یارانه نقدی استقبال کنند. اما اگر یارانه قطع شود و اثر و خروجی آن را در توسعه، رونق اقتصادی، حل مشکلات و به ویژه اشتغال جوانان نبینیم، جامعه از این موضوع استقبال نمی کند. او در پاسخ به اینکه آیا اختصاص یارانه نقدی به نان، طرح تحول سلامت و اقشار آسیب پذیر گام خوبی از سوی دولت است؟ تصریح کرد: به نظر بنده این سر فصل‌ها را باید از منابع عمومی پرداخت کنیم. در قانون هدفمندی یارانه‌ها بخش اشتغال و تولید یکی از موضوعات مهم است. بنابراین به نظر می‌رسد که این بند و نوع تخصیص با قانون هدفمندی یارانه‌ها مغایرت دارد و با آن قانون همخوانی ندارد. بنابراین باید مبلغ کسر شده از یارانه نقدی متناسب با قانون به بخش تولید و کمک به اشتغال تخصیص داده شود. پورابراهیمی در خصوص اینکه آیا نان در سال آینده افزایش قیمت خواهد داشت؟ گفت: بعید می‌دانم چنین اتفاقی بیفتد. دولت برنامه ای برای افزایش قیمت نان ندارد اما قاعدتا با توجه به اینکه هزینه‌ها افزایش یافته ما به التفاوتی را به نانوا می‌دهند.
کاهش ۵۰ درصدی یارانه نان و گندم
قرار بود افزایش بهای انواع نان سنتی در آذر ماه اجرا شود، اما پس از اعتراض‌ها، به دستور رئیس جمهورمتوقف شد. این طور که معلوم است در لایحه بودجه سال آینده، یارانه نقدی نان و گندم را به پنج هزار میلیارد تومان، یعنی نصف میزان سال جاری کاهش داده اند. گزارش‌ها حاکی از این است که در بودجه سال آینده ۳۳۰۰ میلیارد تومان برای یارانه نان و خرید گندم از کشاورزان و همچنین ۱۷۰۰ میلیارد تومان در ردیف جداگانه دیگر برای خرید گندم از کشاورزان و در مجموع، پنج هزار میلیارد تومان یارانه برای نان و گندم اختصاص یافته است. این میزان اما درلایحه بودجه سال ۹۶، حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که به این ترتیب، این یارانه به نصف کاهش یافته است. چندی پیش خبر گزاری ایسنا مصاحبه ای را منتشر کرد که طی آن یک مقام مسئول در وزارت کشاورزی که اسمی از آن برده نشده بود گفته بود: گرچه دولت یارانه نان را به نصف امسال کاهش داده است، اما ساختار لایحه بودجه امسال و مزایایی که برای دستگاه‌های مختلف قائل شده می‌توان از این ظرفیت‌ها برای جبران کسری به وجود آمده استفاده کرد. به گفته این مقام مسئول، فروش اوراق بهادار از جمله این «ظرفیت‌ها» برای جبران کسری بودجه است. لازم به ذکر است این طرح تا کنون با چالش‌های فراوانی رو به رو بوده است به طوری که خیلی‌ها معتقدند دولت دوزادهم در لایحه بودجه ۹۷، با طرح حذف ۳۰ میلیون نفر از یارانه بگیران که به موجب آن بنا به اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه زین پس تنها به کسانی یارانه تعلق می‌گیرد که اعلام نیاز آنها از سوی دولت به اثبات رسد، حقوق شهروندی ۸۰ میلیون ایرانی را زیر سوال برده است. با این حال باید دید تا زمان تصویب بودجه چه پیش خواهد آمد.
منبع: بهارنیوز