نماد دفاع از حقوق ملت ایران
محمود فاضلی: قتل محمودمسعود مدیر روزنامه مورد امروز در ۲۳ بهمن ۱۳۲۶ حسین فاطمی را که در سال آخر روزنامه نگاری تحصیل می‌کرد برای مبارزه با رژیم پهلوی مصمم‌تر ساخت.او با دریافت دیپلم رشته روزنامه‌نگاری از مدرسه هوتاتودانترناسیونال و با مدرک لیسانس حقوق سیاسی از دانشگاه پاریس فارغ التحصیل شد.به دنبال تشکیل جبهه ملی در ۲۲ مهر ۱۳۲۸ به رهبری دکتر مصدق، فاطمی در کنار او قرار گرفت و روزنامه خود را ارگان جبهه ملی کرد.مشاور نزدیک مصدق و تنها فرد از گروه جبهه ملی بود که به براندازی حکومت محمد رضا پهلوی اعتقاد داشت و تا پایان عمر نیز بر این عقیده استوار بود.
فاطمی از مدافعان سرسخت ملی‌شدن نفت و نخستین کسی بود که ملی شدن نفت را در منزل محمود نرمیان از اعضای اولیه و جزو مؤسسین و بنیانگذاران جبهه ملی به دکتر مصدق پیشنهاد داد که مورد موافقت اعضای جبهه ملی قرار گرفت.در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ تلاش‌های فاطمی و مصدق به بار نشست و طرح ملی‌شدن نفت در مجلس سنا تصویب شد.بنا به شهادت صریح مصدق، ابتکار پیشنهاد ملی کردن نفت از سوی فاطمی بود.این پیشنهاد انفجاری عظیم در ایران و جهان آفرید.وی در ۲۶ بهمن ۱۳۳۰ هنگام سخنرانی در مزار محمدمسعود روزنامه‌نگار و رمان‌نویس، توسط محمدمهدی عبدخدایی یکی از اعضای جمعیت فدائیان اسلام هدف قرار گرفت و زخمی شد و از این درد تا پایان عمر رنج کشید.
آن زمان، جمعیت فدائیان اسلام تشکیلات اسلام‌گرای زیرزمینی در ایران در دههٔ ۱۳۲۰، به رهبری مجتبی نواب‌صفوی با هدف برقراری حکومت اسلامی تشکیل شد و عامل ترور چندین مقام دولتی از جمله حسنعلی منصور (نخست وزیر)، احمد کسروی (وزیر دادگستری)، و …. همچنین ترور شخص محمدرضا شاه پهلوی بود. عبدخدایی از اعضای این تشکیلات هم‌اکنون دبیر کل این جمعیت است.
پس از مدتی از شروع به کار دولت مصدق در بهار ۱۳۳۰با تلاش فاطمی اسناد جاسوسی فراوانی از دخالت‌ها و جاسوسی‌های انگلیس در ایران در خانه مستر سدان کشف شد و بزرگترین رسوایی جاسوسی تا آن تاریخ را برای انگلیس به ارمغان آورد و با تلاش فاطمی این مساله به مجامع بین‌المللی کشانده شد.پس از شکایت انگلیس از ایران به شورای امنیت، فاطمی به همراه مصدق به نیویورک سفر کرد و با تمام قوا از حقوق ملت ایران دفاع نمود.او در این زمان هر روز تعدادی روزنامه نگار را از کشورهای مختلف می‌پذیرفت و از حقوق ملت ایران دفاع می‌کرد.در مهر ماه ۱۳۳۱ فاطمی عهده‌دار وزارت امور خارجه شد.در اجرای سیاست خارجی دولت قاطعانه عمل کرد.از جمله کارهای اساسی او در این وزارتخانه، قطع رابطه سیاسی با انگلستان و بستن سفارت و کنسولگری‌های این کشور در تهران و شهرستان‌ها بود.در ۳۰ مهر فاطمی وزیر خارجه ضمن یادداشتی خطاب به سفارت انگلیس، تصمیم دولت ایران را به قطع رابطه سیاسی با دولت انگلستان اعلام و دلیل اخذ این تصمیم را خودداری انگلستان از کمک به حل اختلاف فیمابین و حمایت غیرقانونی از شرکت سابق و مداخلات مأمورین رسمی آن دولت در ایجاد تحرکات و اخلال در نظم و آرامش کشور اعلام کرد.
عصر ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ در میدان بهارستان سخنرانی تندی بر ضد شاه نمود و حملاتش را در روزنامه باختر امروز منعکس داد و لزوم تغییر حکومت پهلوی را تکرار کرد.شب ۲۵ مرداد فاطمی که تازه به منزل آمده بود ناگهان با هجوم وحشیانه ماموران به منزلش روبرو شد.وی به گونه‌ای اهانت آمیزی چند ساعت بازداشت شد.دکتر فاطمی پس از شکست کودتای اول و مراجعه به منزلش و اطلاع از بدرفتاری‌های شدید ماموران با همسر و فرزندش شدیدا خشمناک شد.در این هنگام از مصدق خواست تا او را وزیر دفاع کند تا قاطعانه با دشمنان برخورد کند.به مصدق پیشنهاد اعلام جمهوری داد اما مصدق که می‌دید همه چیز با آرامش به نفع او خاتمه یافته است او را دعوت به آرامش و میانه روی کرد.پس از خروج شاه از ایران، فاطمی خواستار لغو نظام سلطنتی در ایران شد.به دنبال کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ فاطمی از مصدق خواست طی بیانیه‌ای مردم را به کمک بخواهد اما هنگامی که نوار ضبط شده سخن مصدق را به رادیو رساند آنجا را در تصرف کودتاچیان دید و با زحمت به منزل مصدق بازگشت.پس از کودتا فاطمی هفت ماه در مخفیگاه به سر برد و سرانجام دستگیر شد. وی در حال خروج از شهربانی در ۶ اسفند ۱۳۳۲ مورد سوء قصد شعبان جعفری (بی‌مخ) و چاقوکشان دولتی قرار گرفت اما با حمایت خواهرش نجات یافت.
در روز دادگاه نظامی و غیرعلنی فاطمی و در حالی که از درد به خود می‌پیچید روی برانکارد به دادگاه نظامی منتقل شد.حکم اعدام فاطمی صادر شد.در آخرین ساعت زندگی درخواست او برای دیدار با خانواده‌اش و مصدق بی‌جواب ماند.فاطمی، مصدق را وصی خود قرار داد.او در ۱۹ آبان ۱۳۳۳ با چشمان باز در برابر جلادان ایستاد. هشت گلوله از لوله‌های تفنگ چهار سرباز شلیک شد. طبق وصیت‌اش در کنار شهدای ۳۰ تیر به خاک سپرده شد.به گفته مصدق ایشان شخصیت منحصر به فردی بود که من در ایران بعد از مشروطیت تا به حال چنین کسی را با چنین اطلاعاتی که این‌گونه در راه اعتلای ایران فداکاری کند، ندیده بودم.
منبع: بهارنیوز