امپراتوری روسیه، توهّم دولتمردان روس
محمد خانه‌زرفروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و سقوط مکتب کمونیسم از مهم‌ترین رویدادهای جهانی در دهه‌های اخیر بوده است؛ که وقوع آن معادلات جهان را دستخوش تغییرات اساسی نمود. مکتب کمونیسم که سال‌ها تلاش‌های فراوانی برای‌ترویج آن در سطح جهانی می‌شد به دلیل داشتن خلأهای بزرگ و ناحل‌شدنی در مبانی خود و نیز عدم درک صحیح و منطقی از واقعیت‌های موجود جهانی نتوانست خود را با تغییرات و تحولات نظام بین‌المللی همگام و سازگار کند و بنا بر آینده‌نگری امام خمینی (س) برای همیشه به موزه‌های تاریخ سیاسی جهان پیوست.سقوط و تجزیه ابرقدرت شوروی علاوه بر آشکار ساختن معضلات و مشکلات عمیق موجود در مکتب کمونیسم و نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی، ناتوانی و ناکارآمدی آن مکتب و نظام سیاسی در‌ترسیم و تحقق آرمان‌شهر وعده داده‌شده به پیروان خود را بیش‌ازپیش هویدا ساخت. مهم‌تر آنکه این رویداد منجر به پایان یافتن جنگ سرد و نظم دوقطبی و در نهایت شکل‌گیری نظم جهانی نوینی به رهبری ایالات‌متحده آمریکا و خودنمایی بیشتر اتحادیه اروپا در عرصه نظام بین‌المللی شد.بااینکه ربع قرن از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌گذرد و در طی این مدت تلاش‌های فراوانی از سوی دولتمردان جدید روسیه برای بازگشت به دوران ابرقدرتی شوروی صورت گرفته، اما این اقدامات تاکنون امکان بازسازی و بازگشت به آن وضعیت و جایگاه سابق را برای آنان فراهم نساخته است. روسیه کنونی به‌عنوان میراث دار و دیده‌بان اندیشه‌ها و آرمان‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق هیچ‌گاه نتوانسته است در قد و قامت آن ابرقدرت خودنمایی کرده و به‌عنوان کشوری تأثیرگذار در عرصه مناسبات و تحولات جهانی نقش مهمی ایفا کند.از جمله تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته کنونی برای احیاء و بازگشت به دوران ابرقدرتی شوروی، اقدامات برنامه‌ریزی شده‌ای است که با حضور ولادیمیر پوتین در عرصه سیاسی کشور روسیه شکل جدی‌تری به خود گرفته و با جدیت تمام در حال پیگیری است. پوتین با در دستور کار قرار دادن دیپلماسی تهاجمی و دخالت مستقیم نظامی در تحولات و بحران‌های منطقه‌ای سعی در تأثیرگذاری روسیه دارد. اقدامات دولتمردان جدید روسیه در الحاق شبه‌جزیره کریمه و تحرکات نظامی در شرق اروپا و دخالت مستقیم نظامی در منطقه خاورمیانه به‌ویژه در جنگ داخلی سوریه گواه روشنی از تلاش‌های گسترده و از قبل برنامه‌ریزی‌شده روسیه برای بازگشت به جایگاه گذشته خود در عرصه نظام بین‌المللی است.روسیه کنونی به رهبری پوتین به دنبال تغییر در نظم موجود و بازتعریف مناسبات قدرت جهانی و تغییر نقشه ژئوپولیتیکی در مناطقی از جهان با استفاده از رویکردهای غیرمعمول و نامتعارف و بدون توجه به قواعد و حقوق بین‌المللی است. اقدامات روسیه به قصد کشورگشایی و با شیوه دخالت مستقیم در بحران‌ها آن‌هم بدون موافقت و دستورالعمل نهادهای بین‌المللی علاوه بر اینکه خشم و نارضایتی اکثر کشورها را در پی داشته و تحریم‌هایی را متوجه این کشور کرده، تاکنون دستاورد قابل ملاحظه‌ای برای روسیه به همراه نداشته است؛ و بی‌شک ادامه این نوع رفتار و عملکرد از سوی این کشور پیامدها و عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی و خطرناکی را متوجه این کشور خواهد کرد.پرواضح است که ادامه دخالت مستقیم به‌ویژه دخالت نظامی بدون توجه به قواعد بین‌المللی نه‌تنها به حل‌وفصل بحران‌های موجود در جهان کمک چندانی نمی‌کند بلکه وضعیت موجود را پیچیده‌تر کرده و چه‌بسا در ادامه واکنش و پاسخ قاطع کشورها را در قبال یکه‌تازی روسیه را به دنبال خواهد داشت. عملکرد شتاب‌زده و خطاهای استراتژیک دولتمردان روسیه با در پیش گرفتن رویه دخالت‌های مستقیم، عدم درک منطقی از شرایط کنونی و تحولات جهانی، کارنامه ناموفق کمونیسم و نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی سابق در نزد جهانیان و مهم‌تر عدم تحمل کشورها و نهادهای بین‌المللی در برابر یکه‌تازی روس‌ها، کار را برای ادامه تحقق آمال و رؤیاهای دولتمردان روسیه غیرممکن و دست‌نیافتنی کرده است.با این اوصاف تحقق آرزوی احیاء و بازسازی امپراتوری روسیه با شیوه پرمخاطره دولتمردان روسیه همانند اسلاف خود به‌ویژه پطر کبیر که همواره در آرزوی دستیابی به دیگر مناطق جهان بوده‌اند، در حد آرزویی دست‌نیافتنی باقی خواهد ماند. زیرا اساساً دوران کشورگشایی و امپراتوری‌سازی به سر آمده است.
منبع: baharnews.ir