دغدغه آموزش پزشکی و رفاه بیماران یا…؟
دکتر بابک خطی*
در بیمارستان‌های آموزشی کشور تعداد بسیاری از اینترن‌ها (پزشکان عمومی آینده)و رزیدنت ها(متخصصین آینده)مشغول خدمت رسانی و آموزش گیری هستند و قسمت‌های عمده‌ای از بار خدمات درمانی کشور را به دوش می‌کشند. این گروه‌های زحمتکش ساعت‌های زیادی را به عنوان شیفت‌های موظفی در بیمارستان می‌گذرانند،حضور یک نیروی درمانی به مدت ٣٠ تا ٣۶ساعت مداوم در مرکز درمانی با سختگیرانه ترین نگاه به مواد قانون کار کشور نیز قابل توجیه نیست باید توجه کرد در سال اول رزیدنتی تعداد شیفت‌های با این مقدار ساعت به پانزده و گاه بیشتر هم می‌رسد.
دلیلی که عمدتا برای این ساعات کار طولانی از طرف سیستم آموزشی وزارت بهداشت،دانشگاه‌های علوم پزشکی و گروه‌های آموزشی مسوول بیمارستانی ذکر می‌شود عمدتا ورزیدگی کاری و افزایش کارآمدی و آموزش بیشتر و رفاه حال بیماران است. موضوعی که به بررسی و تحلیل آن خواهیم پرداخت:
ساعات کار هفتگی یک رزیدنت در کشور‌های اسکاندیناوی به طور معمول ۴٠ساعت درهفته است این میزان در سایر کشور‌های اروپایی به۴٨ساعت درهفته می‌رسد و نهایتا در ایالات متحده و استرالیا به عنوان طولانی ترین ساعت کاری مجاز به ٨٠ساعت در هفته بالغ می‌شود.
حداکثر ساعت کاری مداوم نیز در ایالات متحده ١۶تا٢٠ساعت بوده که به عدد ١۶ساعت کار بی وقفه کاهش یافته است.
در حالی که در کشور ما رزیدنت سال اول حداقل هفته‌ای ١١٢ساعت کار می‌کند و حضور بی وقفه و مدارم او ممکن است به ٣۶ساعت و گاهی بیشتر بالغ شود.
آیا این تفاوت بارز و ترسناک برای افزایش مهارت و دانش و خدمت رسانی به بیماران است ؟
طبق بررسی‌ها بین ۵تا٣۶درصد خطاهای پزشکی به علت خستگی ناشی از فعالیت مداوم بدون استراحت پزشکان است.
افزایش ساعت کاری با افزایش اشتباهات و کاهش توجه همراه است و بر آموزش اثر منفی بارز دارد.
به راستی زیر فشار کار خرد کننده کشیک‌های طولانی -که در مواردی متاسفانه به توهین و تحقیر هم آلوده است- چقدر به سلامت جسمی و روحی اینترن و رزیدنت و آموزش واقعی آنها فکر می‌شود؟
چگونه می‌توان پذیرفت که مراد از این ساعات طولانی افزایش آموزش است،در صورتی که اختلال شناختی ناشی از بیشتر از ١۶ساعت کار مداوم معادل غلظت ٠.٠۵ تا٠.١ ٪الکل در خون است.
و نیاز به حداقل ۵ساعت خواب بعد از ١۶ساعت کار موکدا توصیه شده است.
از سویی پزشکان سال پایین با ساعت کاری بالا و خستگی مفرط و نظارت کمتر توسط اساتید اشتباهات بیشتری نسبت به گروهی دارند که استراحت کافی دارند و از همراهی و نظارت اساتید و پزشکان سال بالاتر برخوردارند. و نکته مهم اینکه گروه دوم آموزش و مهارت‌های بیشتر و بهتری را نیز فرا می‌گیرند.
بنابر این اگر قرار است آموزش پزشکی ما به درمان بهتر بیماران،آموزش مناسب و حفظ سلامت جسمی و روحی دانش آموختگان پزشک منجر شود بهتر است مسولان تصمیم گیرنده در سطوح ملی و منطقه‌ای به تجربیات علمی مستند نگاه دقیقتری بیندازند و با منطقی نمودن ساعات کار و ایستادگی در برابر جو تحقیر در برخی گروه‌های آموزشی پزشکی به انجام وظیفه ذاتی خود اهتمام بیشتری ورزند. در غیر این صورت شایسته است دلایل و نیات واقعی از این تعداد ساعات غیرعادلانه که با هیچ منطق حقوقی،انسانی و علمی تظابق ندارد را به طور شفاف بیان کنند و به بهانه‌های غیرقابل دفاعی مثل آموزش بهتر و صلاح بیماران متوسل نشوند.
* پزشک کودکان
منبع: بهارنیوز