آمپوتاسیون به معنای قطع یک عضو به دلیل ضربه جسمی، گرفتگی طولانی مدت، عارضه پزشکی یا عمل جراحی می‌باشد. به عنوان یک اقدام جراحی، جهت کنترل درد یا کنترل پیشرفت تدریجی و مداوم بیماری در اندام آسیب دیده مثل غده بدخیم یا قانقاریا استفاده میشود. در برخی موارد به عنوان یک جراحی پیشگیرانه برای مشکلات این چنینی روی افراد انجام می‌گیرد.
یک مورد خاص از آمپوتاسیون مادرزادی، یک اختلال مادرزادی است، که اندام‌های جنین توسط باندهای فشاری جدا می‌شوند. در برخی از کشورها، آمپوتاسیون دست‌ها، پاها یا دیگر قسمت‌های بدن به عنوان شکلی از مجازات برای افرادی که مرتکب جرم میگردند استفاده میشود یا می‌شده است. آمپوتاسیون به عنوان یک تاکتیک در جنگ یا اقدام تروریستی استفاده میشود، با این وضعیت ممکن است به عنوان یک آسیب جنگی نیز اتفاق بیفتد.
دلایل آمپوتاسیون
قطع عضو ممکن است به دلایل زیر اتفاق افتد:
مادرزادی
- نقص اندام جنینی
- فوکوملیا:” یک بدشکلی مادرزادی که در آن اندام‌ها به شدت کوتاه می‌شوند. برای این که پاها و دست‌ها به بالا تنه نزدیک‌اند.”
اکتسابی
۱- آوندی
- کم‌خونی موضعی
- دیابت
- سرمازدگی
- نارسایی شریانی که منجر به بافت بدن مرده یا فاسد میشود (قانقاریا).
- زخم پای مزمن که منجر به سپتیسمی می‌گردد.
۲- عفونت، به عنوان مثال عفونت استخوانی (استئومیلیت).
۳- تومورهای بدخیم برای مثال سارکوم (سرطان بافت پیوندی).
۴- تروما (اندام له شده/ شکسته شده زیر اجسام سنگین، اندام آسیب دیده به خاطر تصادف ماشین، زخم چاقو یا تیراندازی، گاز گرفتن حیوان و غیره)، در برخی موارد منجر میشود به
- آمپوتاسیون تروماتیک: (انفصال فیزیکی (نه مربوط به جراحی) یک عضو در طی یک رویداد تروماتیک)
انواع مختلف قطع عضو یا آمپوتاسیون
قطع عضوهای اندام فوقانی و تحتانی، قطع عضوهای جزئی و کامل وجود دارند.
صرف نظر از نوع آمپوتاسیون که شما یا یکی از عزیزانتان از آن رنج می‌برید، با نمایندگی‌های آمپوتاسیون ما در پنسیلوانیا جهت گفتوگو درباره مورد خود، تماس بگیرید، در نتیجه ما می‌توانیم به شما کمک کنیم تا رفع کمبودی که مناسبتان است برای شما انجام بگیرد.
انواع قطع عضوهای اندام تحتانی
انواع بسیار مختلفی از قطع عضوهای اندام تحتانی شامل ران، زانو، مچ پا و آمپوتاسیون‌های پا وجود دارند. توانبخشی شما ممکن است به طور قابل توجهی متفاوت باشد، به نوع قطع عضوی که دچار آن شده‌اید بستگی دارد. انواع مختلفی از پروتزها و ابزارهای کمک به راه رفتن وجود داشته که برای اقسام مختلف آمپوتاسیون استفاده میشود، بنابراین فیزیوتراپیست شما باید از نوع قطع عضوی که دارید مطلع باشد. از طرفی شما باید برای رسیدن دوباره به عملکرد طبیعی راه رفتن، توانایی خود را به حداکثر برسانید. اگر شما دچار یک آمپوتاسیون شده‌اید، اطمینان حاصل کنید که با نوع آن قطع عضو آشنا هستید.
به یاد داشته باشید که آمپوتاسیون اندام تحتانی، یک جراحی پیچیده است و پروسه توانبخشی افراد بسیاری را درگیر می‌کند. این افراد عبارتند از فیزیوتراپیست شما، کاردرمان، مددکار اجتماعی، روانشناس و پزشک. آنها باید با یکدیگر همکاری کرده تا قابلیت تحرک اعضای شما را به حداکثر رسانده و یک نتیجه مثبت پس از آمپوتاسیون اندام تحتانی به دست آورید.
آمپوتاسیون بالای زانو
آمپوتاسیون بالای زانو (AKA) جایی است که پا از میان استخوان ران بالای مفصل زانو قطع میشود. این نوع از آمپوتاسیون به عنوان یک آمپوتاسیون ترانس‌فرمال نیز ارجاع داده میشود.
بیشترین آمپوتاسیون در قسمت میانی استخوان ران اتفاق می‌افتد. اندام باقی مانده از استخوان ران تشکیل شده و مفصل زانو وجود نخواهد داشت. یک AKA ممکن است باعث از بین رفتن قابل توجه کنترل ماهیچه‌ای در عضلات عقب ران و عضلات چهار سر شود که راه رفتن با یک پروتز را مشکل می‌سازد.
در قطع عضو بالای زانو مجبور به استفاده از مفاصلی هستیم که بتواند ویژگی های بیومکانیکال زانو طبیعی را برای فرد ایجاد کند و دامنه حرکتی لار را در حین حرکت به فرد القا کند.
پروتز بالای زانو حتما نیازمند قطعات و مفاصل با کیفیت می باشند تا بتواند علاوه بر عملکرد راحتی را نیز برای فرد ایجاد کند
آمپوتاسیون زیر زانو
به گفته متخصصین کلینیک اسکن پا امید یک آمپوتاسیون زیر زانو (BKA)،که به عنوان آمپوتاسیون ترانس‌تیبیال نیز شناخته میشود، یک قطع عضو از میان استخوان ساق پای شما است.BKA رایج‌ترین قطع عضو انجام شده است و خطر ناشی از عوارض جدی پس از عمل جراحی در یکBKA بسیار کمتر از آمپوتاسیون ترانس‌فرمال می‌باشد. در یکBKA ، مفصل زانو حفظ شده و راه رفتن با یک پروتز عموما موفقیت‌آمیز است.
آمپوتاسیون نصف لگن
یک آمپوتاسیون نصف لگن به گونه‌ای است که مفصل ران و بخشی از لگن شما قطع شده است. این نوع از آمپوتاسیون به عنوان آمپوتاسیون ترانس‌بلویک نیز شناخته میشود. این نوع اغلب بیش از همه انجام میشود، به علت یک تومور بدخیم یا در نتیجه تروما.
راه رفتن پس از قطع عضو لگن مشکل است چون هیچ اندام باقی مانده‌ای وجود ندارد که پروتز بتواند نصب شود. با این وجود فیزیوتراپیست و پزشک شما می‌توانند با شما کار کنند تا با مناسب‌ترین دستگاه برای کمک به ماکزیمم کردن توانایی‌تان جهت راه رفتن سازگار شوید.
آمپوتاسیون انگشت پا
آمپوتاسیون انگشت پا معمولا در نتیجه ذخیره خونی کم در انگشت پا اتفاق می‌افتد، وضعیتی که گاهی اوقات در قانقاریا ایجاد میشود. این نوع از قطع عضو به ندرت نیاز به توانبخشی ماهرانه فیزیوتراپیست دارد اما بعضی از اوقات اگر موضوع تعادل یا گام برداشتن تحرک عملکردی اندام را محدود کند، مداوا در روند توانبخشی وارد خواهد شد.
آمپوتاسیون قسمتی از پا
آمپوتاسیون قسمتی از پا به این معناست که انگشتان و قسمتی از استخوان های بلند پا قطع می‌شوند. این نوع قطع عضو به عنوان آمپوتاسیون ترانس‌متاتارسال نیز شناخته میشود. آمپوتاسیون بخشی از پا هنوز هم به شما اجازه می‌دهد که در سطح بالایی از تحرک عملکردی اندام باقی بمانید زیرا بسیاری از وصل کننده‌های ماهیچه‌های بزرگ در طول عمل جراحی محفوظ می‌مانند. همچنین، در این نوع قطع عضو تعادل و شکل پا حفظ میشود که این می‌تواند در گام برداشتن صحیح به شما کمک کند.
قطع عضوهای اندام فوقانی
آمپوتاسیون‌های اندام فوقانی از قطع بخشی از یک انگشت دست تا از دست دادن همه بازو و حتی بخشی از شانه متغیر هستند. انواع آمپوتاسیون اندام فوقانی عبارتند از:
- آمپوتاسیون قسمتی از دست که معمولاً شامل نوک انگشتان دست ، بخش‌هایی از انگشتان دست و آمپوتاسیون همه انگشتان دست می‌باشد. متداول‌ترین انگشتی که به صورت تکی از دست می‌رود، انگشت شست است. از بین رفتن انگشت شست باعث از بین رفتن توانایی در دست گرفتن، انجام کار با دست یا برداشتن اشیاء خواهد شد. اگر هر یک از انگشتان دیگر قطع شود، دست هنوز هم می‌تواند این کارها را انجام دهد اما با دقت کمتر.
- آمپوتاسیون همه دست در حالی که مچ دست سالم باقی بماند که آمپوتاسیون متاکاربال نامیده میشود.
- قطع مفصل مچ دست که آمپوتاسیون دست و مفصل مچ نام دارد.
- آمپوتاسیون زیر آرنج که آمپوتاسیون ترانس‌رادیال نام دارد. قطع عضو ترانس‌رادیال از بین رفتن بخشی از ساعد درست زیر مفصل آرنج است.
- قطع مفصل آرنج آمپوتاسیون ساعد تا آرنج نام دارد.
- قطع عضو بالای آرنج، آمپوتاسیون ترانس‌هومورال، از بین رفتن بازوی بالای آرنج است.
- قطع مفصل شانه و آمپوتاسیون فورکوارتر از بین رفتن همه بازو شامل تیغه شانه و ترقوه است.
جایگزینی عضو قطع شده با اندام مصنوعی و پروتز
در پایان بیماران برای انجام برنامه‌های توانبخشی یا مراقبت خانگی به منظور درمان اصلی مرخص می‌شوند. این مرحله از درمان مهارت‌های پیشرفته برای تضمین امنیت در حین رسیدن به بالاترین سطح بی‌نیازی از دیگران را آموزش می‌دهد. درمان ممکن است در طول بهبودی جراحت ادامه داشته باشد، بستگی به پیشرفت بیمار دارد.
به محض اینکه بیمار برای دریافت پروتز آماده شود، ارزیابی بهبود جراحت و اتصال اولیه پروتز و نیز تماس با بیمار برای سرویس کردن پروتز انجام میشود. یک تیم با یکدیگر کار می‌کنند تا نوع پروتز را مشخص کنند که این به بیمار کمک می‌کند تا به اهدافش دست یابد. به محض اینکه پروتز ساخته شود، بیمار می‌تواند برای جایگذاری آن به کلینیک پروتز امید مراجعه کرده و مشخص کند که آموزش‌های استفاده از پروتز به صورت سرپایی مناسب‌تر است یا با بستری شدن در بیمارستان. آموزش اولیه استفاده از پروتز چند هفته طول می‌‌کشد زیرا بیماران برای افزایش تعادل و تسلط بر مهارت‌های عملکردی تلاش می‌کنند. اهداف این مرحله عبارتند از:
راه رفتن با حداقل استفاده از دستگاه کمکی دست و پا گیر، تهیه یک برنامه زمانبندی برای پوشیدن، آموزش خانواده، انجام فعالیت‌های روزانه با پروتز و حفظ سلامت اندام باقی مانده.
منبع: عصرایران
