بایگانی ماه : می, 2019

دکتر علی میرزامحمدی (جامعه شناس)
در دهه ۹۰ شاهد ظهور دسته‌ای از مدعیان اندیشه ورزی با تحلیل هایی فضل‌فروشانه بر اساس توهم توطئه بوده‌ایم. آنها این بار با ملغمه توهم و توهین، با تعرض به نخبه‌های محبوب، آشفته بازار تحلیل‌های بی اساس خود را گرم نگه می‌دارند. در این یادداشت به دلایل اجتماعی رشد این دسته از مدعیان اندیشه ورزی یا تئوریسین‌های خودخوانده خواهیم پرداخت.
 ریشه‌های رشد تئوریسین‌های خودخوانده را باید در انجماد گفتمان‌های فکری مطرح جامعه ایران جستجو کرد که جامعه تشنه اندیشه‌های جدید را به دامن افرادی سوق می‌دهد که با ساختار شکنی و  انتخاب گزینشی برخی دال‌های گفتمان‌های رایج، مفصل بندی التقاطی از آنها ارایه می‌کنند. این گفتمان‌های التقاطی به عنوان بدل و شکل نوین گفتمان‌های موجه به جامعه القا می‌شود. این نوع گفتمان یا آنچه در این نوشتار از آن به شبه اندیشه  نیز یاد می‌کنیم تصویر و تفسیری وا‍ژگونه از مسایل، ریشه ها، اولویت بندی، و راهکارهای مقابله با آنها ارایه می‌دهد. ترویج شبه اندیشه‌ها در سطح جامعه نه تنها کمکی بر حل مسایل نیست بلکه با تحریک عامه به فوران نا بهنگام احساسات و هیجانات زود گذر به مانعی مهم بر عقلانیت و مصلحت اندیشی است.

سخنوران این گفتمان‌های التقاطی و مروجان شبه اندیشه‌ها به جای آنکه تحت مشاوره‌های روانشناختی قرار گیرند در انجماد گفتمان‌های دیگر فرصت پیدا می‌کنند ترکیبی از توهم و تفکر را به نام اندیشه جدید به عامه القا کنند. صد افسوس برخی طیف‌های سیاسی و فرهنگی نیز از آنها به نام تئوریسن حمایت کرده و تریبون در اختیار آنها قرار می‌دهند و به صورتی گسترده، شبه اندیشه‌های آنها را بازنشر می‌کنند. این تئوریسین‌های خود خوانده دارای ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌های فردی ویژه‌ای هستند که به آنها در جذب مخاطب قدرت خاصی می‌بخشد. مهمترین ویژگی تئوریسین‌های خودخوانده دهه ۹۰  را به صورت زیر می‌توان خلاصه نمود:

الف- خود علامه‌پنداری
 تئوریسین‌های خودخوانده این تصور را درباره‌ی خود دارند که دارای دانشی ممتاز و گسترده هستند.آنها سخنان عجیب و جنجالی در حوزه‌های مختلف از جمله سیاست، سینما، اقتصاد، تاریخ و فلسفه مطرح می‌کنند، در حالیکه تخصص آکادمیک و سابقه روشنی در هیچ‌کدام از این زمینه‌ها ندارند! این خودعلامه پنداری موجب شده است آنها در شرایط فرهنگی خاص کشور در سالهای اخیر به وی‍ژه انزواطلبی و سکوت یا مهاجرت برخی نخبه‌های مطرح، جولان دهنده و سخنران محافل در مناسبت‌های دینی و اجتماعی شوند.

ب- توهم افشاگری‌های جهانی
تئوریسین‌های خودخوانده در محافل مختلف سعی در افشاگری‌های جهانی دارند! مثلاً آنها خبر دارند که کشورهای همسایه در حال سرقت ابرهای باران‌زای ما هستند، شلوار «جین» برآمده از مفهوم جن و کفش پاشنه‌بلند نماد سُم جن است، تاسیسات هارپ در حال تولید زمین‌لرزه در کشور است، فوتبال نوعی قمار و تماشای آن معادل تماشای نبرد گلادیاتورها است،پزشکی نوین تقلبی است و کمر به انقراض نسل بشر بسته است و طب سنتی باید جایگزین آن شود..! تئوریسین‌های خودخوانده در کل به همه چیز با دیده شک و تردید می‌نگرند و به زعم خود سعی دارند پشت پرده توطئه هایی را که بیشتر ما از آن غفلت داریم به ما عیان کنند!؟

ج- استدلال ورزی‌های غلط و دور شدن از واقعیتها
 استدلال ورزی یا صغری و کبری کردن‌ها و نتیجه گیری از آنها نیازمند طی مراحل درست است. آگزیوم‌ها باید صحیح باشد تا جریان استدلال ورزی و نتیجه گیری نیز صحیح باشد. در تئوریسین‌های خودخوانده این جریان به صورت ناقص و یا غلط پیگیری می‌شود. این نتیجه گیری‌های غلط، ریشه در اطلاعات غلطی دارد که این افراد از منابعی نامعتبر خوانده یا شنیده‌اند. متاسفانه حتی برخی از این افراد با وجود آشکار شدن نظریه‌ها یا پیش بینی های غلط  با لجبازی با مسائل برخورد می‌کنند و اصرار بر حفظ تصورات اشتباه خود دارند. آنها مطالعه گرانی حرفه‌ای و مشاهده گرانی کنجکاو هستند. آنها ساعت‌ها در کتابها، مجلات ، روزنامه ها، سایت‌ها ، برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌ها و کارتونها وقت صرف می‌کنند. اما این مطالعه‌های گسترده ولی سطحی و این کنجکاوی‌های برآمده از ذهن آشفته در خدمت تصور آنها بر تقویت باورهای غلط است. بر این اساس آنها با وجود این تلاش‌ها و تقلاها به منابع معتبری که باورهای آنها را رد می‌کند اطمینان ندارند. در نتیجه ذهن تئوریسین‌های خودخوانده  روز به روز از واقعیت‌ها دورتر می‌شود.

د- تمایل به احساس کنترل امور
به اعتقاد «کارن داگلاس» روانشناس بریتانیایی یکی از دلایل اعتقاد به تئوری توطئه که می‌تواند نیاز کاذب انسانها را به تئوریسین‌های خودخوانده تبیین کند پایین آمدن شاخص‌های امنیت و افزایش استرس عمومی در جامعه است. این افراد با اطمینان بخشی کاذب می‌توانند عامه را به حل این استرس‌ها با راهکارهایی که خود تجویز می‌کنند امیدوار کنند. خود این افراد در تحلیل‌های خود نگرانی‌های کاذبی مطرح می‌کنند که حس نیاز افراد جامعه را به کنترل این نگرانی‌ها افزون می‌کند. متاسفانه شرایط اقتصادی و سیاسی دهه نود این نگرانی‌ها را در افکار عمومی و نیاز کاذب عامه را به تحلیل‌های تئوریسن‌های خودخوانده افزایش داده است.

ه- اعتبارجویی اجتماعی
تحقیقات نشان داده است افرادی که در جامعه دارای موقعیت اجتماعی خوبی نیستند، بیشتر به تئوری‌های توطئه اعتقاد دارند. تئوریسین‌های خودخوانده معمولا” افرادی هستند که در هیچ یک از رشته‌های علمی نتوانسته اند جایگاه معتبر آکادمیک کسب کنند. آنها برای کسب اعتبار علمی مسیری غلط طی می‌کنند. به این معنا که با سوء استفاده از عطش جامعه به دانستن به زعم خود بر اساس شالوده شکنی مسایلی جدید مطرح می‌کنند. این شیوه طرح بر اساس مهارت خاص آنها در سخنوری و ایده پردازی است که آنها را در مرکز توجه عمومی قرار می‌دهد.  با وجود این آنها هرگز در مراکز معتبر علمی جایگاهی نداشته و فقط در مراکزی که خود ، حامیان یا مروجان آنها برپا داشته اند به عنوان توریسین‌ها حضور می‌یابند.

و- توهین و تخریب نخبه‌ها
 تئوریسین‌های خودخوانده سعی در تخریب منتقدان و مخالفان خود دارند. به ویژه زمانیکه کذب و توخالی بودن شبه نظریه‌های آنها بر همه بر ملا می‌شود برای بقا در مرکز توجه افکار عمومی نه تنها از ارائه‌ی پاسخ درباره‌ی تصوراتشان شانه خالی می‌کنند بلکه به مغلطه رو آورده و به منتقدان و فعالان سیاسی، چهره‌ها و نخبه‌های محبوب هنری، ورزشی، جهانی، اقتصادی، علمی و ادبی و عقاید و سلایق مختلف مردم می تازند و یا آنها را به استهزا می گیرند. به تازگی آنها با ملغمه توهم و توهین، پرده‌های حیا را دریده و ناجوانمردانه اقدام به افترازنی‌های اخلاقی می کنند.

آینده تئوریسن‌های خودخوانده دهه ۹۰ از شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران تاثیر می‌گیرد. به این معنا که هرچه شرایط ناامنی و استرس ناشی از این شرایط افزایش یابد افکار عمومی آمادگی بیشتری دارند تا در دام تحلیل‌های ترکیب یافته از توهم، توهین و شبه اندیشه گرفتار شوند. خطر جدی تر زمانی است که تحلیل های آنها سیاستگذاری های حوزه های مختلف کشور را تحت تاثیر قرار دهد. سکوت و انزوای متفکران اصیل، این خطر را با گسترده تر کردن میدان مانور این دسته از مدعیان افزایش خواهد داد.

با اینهمه مباحثه و مناظره مستقیم با این افراد به صلاح نیست، چراکه متفکران اصیل قصد ارایه حقایق علمی را دارند در صورتیکه با تکیه بر نظریه «کارن داگلاس» روانشناس بریتانیایی تئوریسن‌های خودخوانده بسته به نیازهای روانی خود از حس افشاگری، کسب کنترل و چهره‌ی معتبر کاذب خود، حقایق مسلم را انکار خواهند کرد. بر این اساس بهترین شیوه نقد، تحلیل غیرمستقیم شبه نظریه‌ها بدون ذکر نام این افراد است. مخاطب قرار دادن مستقیم آنها با بر آورده کردن نیاز آنها به کسب حیثیت اجتماعی، موجب خواهد شد بر توهمات خود اصرار بیشتری داشته باشند. اما در سطحی کلان، نقش نظام آموزش و پرورش در پرورشی نسلی که با روش تفکر و استدلال منطقی آشنایی بیشتری داشته باشد غیر قابل انکار است. این کار به تمایز بین توهم و واقعیت و علم و شبه علم در نزد افکار عمومی کمک شایانی خواهد نمود.
 
منبع: بهارنیوز

گروه سیاسی: مصطفی داننده در عصر ایران نوشت: این روزها متهمان فسادهای مالی و بانکی، صف به صف رو به روی میز قاضی می‌نشینند و از خود در برابر اتهام‌های وارده دفاع می‌کنند. بسیاری از این متهمان یک وجه اشتراک مهم با هم دارند؛ آنهم چهره ظاهرالصلاح است. موهایی به کنار شانه زده، ریشی بر صورت و تسبیح و انگشتر به دست!

در جامعه ایرانی هر کسی این شمایل را داشته باشد، مردم او را فردی مذهبی قلمداد می‌کنند. آنها نه تنها در ظاهر بلکه در دفاعیه‌های خود هم از فعالیت‌های مذهبی و ملی خود برای ایران و اسلام سخن می‌گویند. حضور این افراد با این چهره‌ها نشان می‌‍دهد که هنوز راه پیشرفت در این کشور نه بر اساس شایستگی بلکه به خاطر ظاهر یا بهتر بگوییم ظاهر‌سازی است. امثال این افراد به این نتیجه رسیده بودند که اگر در قالب آدم‎های مذهبی خود را معرفی کنند، کارشان بهتر و بیشتر راه می‌افتد.

بستن یقه، عقیق دست کردن و ادا کردن کلامت عربی از حلق، همچون آسانسوری است که برخی را از طبقه یک به سرعت به طبقه‌های بالا می‌رساند و این در حالی است که بسیاری برای رفتن به طبقه‌های بالا از پله‌ها استفاده می‌کنند. وقتی در استخدام‌ها از نماز جمعه، شلوار لی و نداشتن ماهواره سخن به میان می‌آید باید انتظار این را هم داشت که در دادگاه‌های فساد مالی چهره‌های به ظاهر مذهبی را هم دید.

خیلی از کسانی که در مرحله استخدام هستند، به نماز جمعه نرفتند یا خیلی از واجبات و مستحبات خود را انجام نمی‌دهند اما برای اینکه استخدام شوند، می‌گویند هر هفته نماز جمعه می‌رویم و تا تعقیبات نماز صبح را نخوانیم از سجاده بلند نمی‌شویم. متاسفانه جامعه، مردم را به سمت ریا هُل می‌دهد. آنها می‌بییند اگر ریا نکنند کارشان راه نمی‌افتد. در برخی اداره‌ها آنهایی که به دنبال گرفتن وام و یا تسهیلات هستند، در صف اول نماز حضور پیدا می‌کنند و والضالین را چنان می‌کشند که همه بشنوند.

همین رفتارها باعث شده است تا ما مردی را که ریشی دارد و انگشتری به دست کرده است را مذهبی و دیگری را غیر مذهبی بدانیم. این در حالی است که ممکن است فردی که ظاهر عادی و حتی غیرعادی دارد بسیاری مذهبی‌تر از کسانی باشد که ادعای مذهبی بودن دارند. بروید متن این دادگاه‌‌ها را بخوانید و ببینید که این متهمان چقدر از انقلاب و امام حسین برای دفاع از خود خرج کردند. در دین اسلام بر روی حق الناس تاکید بسیاری شده است.

اما می‌بینیم به راحتی توسط کسانی که نام دین را یدک می‌کشند زیر پا گذاشته می‌شود. باید از اینکه دین مردم ظاهری شده است، بترسیم. از اینکه کسانی که خود را مذهبی معرفی می‌کنند اما حق مردم را می‌خورند، وحشت کنیم. کاش قبل از گرفتن هر وامی، استخدام شدن در هر اداره‌ای این بیت حافظ را با خود مرور کنیم که حافظا می‌خور و رندی کن و خوش باش ولی/ دام تزویر مکن چون دگران قرآن را
منبع: بهارنیوز

علی کرد نماینده اهل سنت مجلس ضمن گرامیداشت ایام سوگواری شهادت حضرت علی(ع)، گفت: در سراسر کشور شاهد ارادت مردان و زنان ایرانی نسبت به شهادت امام علی(ع) بودیم اما در این میان این شکوه و عظمت که بیانگر وحدت ایرانیان نیز بود، یکی از مداحان اهانت‌هایی نسبت به خلفای راشدین و عایشه همسر پیامبر (ص) داشت. نماینده مردم خاش در مجلس ادامه داد: بصیرت نمایندگان اهل سنت مجلس که مکاتبه‌ای مستقیم با دفتر مقام معظم رهبری در این باره داشتند و تذکراتی به عوامل خاطی در این ماجرا دادند، موجب شد آتش این فتنه فروکش کند و جلوی یک تشنج اجتماعی و وقوع یک گفتمان متقابل پرهیز شود. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اضافه کرد: ائمه جماعات اهل سنت در سراسر کشور نیز این ماجرا را کنترل کرده و توانستند احساسات جوانان و طلاب را کنترل کنند تا هیچ‌گونه تجمع و اعتراضی در اینباره صورت نگیرد. کرد یادآور شد: نمایندگان اهل سنت مجلس نیز خود سپر بلا شد و تلاش‌هایی در این راستا صورت داد تا از آتش ماجرا بکاهد و وحدت ملت ایران حفظ شود. در این راستا نمایندگان اهل سنت مجلس نشستی را با معاون پارلمانی و برخی مدیران سازمان صدا و سیما برگزار کرد و پس از این نشست با تمام عوامل خاطی در این ماجرا از صدر تا ذیل برخورد صورت گرفت و حتی مدیر شبکه ۵ نیز با دستور رئیس سازمان صدا و سیما توبیخ شد. وی ادامه داد: از سوی دیگر قوه قضاییه نیز به سرعت وارد عمل شد و با پخش کنندگان کلیپ این سخنان توهین‌آمیز برخورد صورت گرفت و همچنین با فرد اهانت کننده و سایر خاطیان برخورد شد که جا دارد به خاطر این حرکت تقویت کننده وحدت از سوی قوه قضاییه و سازمان صدا و سیما تقدیر و تشکر کرد.

عذرخواهی فلاحت‌پیشه از اهل سنت
 حشمت الله فلاحت پیشه، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس در واکنش به توهین یک مداح به اهل سنت، در توئیتر خود نوشت: به عنوان کسی که تمام عمرم را در کنار هموطنان اهل سنت سپری کرده ام، از آن‌ها عذر می‌خواهم و امیدوارم صاحبان مغز‌های کوچک فرقه گرا از دسترسی به تریبون‌های ملی کشور محروم شوند.

بازداشت مداح هتاک دردی را دوا نمی‌کند
سایت امتداد در نقدی نوشت: ماجرای اهانت یک مداح که برنامه آن به صورت زنده از سیما پخش می‌شد و در آن به شخصیت‌های مورد احترام اهل سنت و عالم اسلام توهین شده بود، خبرساز شده است. در همین راستا روز شنبه خبر رسید احد قدمی مداح آن مراسم احضار شده و (ساعتی) بازداشت شده است. بازداشت این مداح نه تنها کمکی به فضا نمی‌کند بلکه آن را در بلندمدت تندتر خواهد کرد.

احد قدمی و اساسا طیفی از مداحان که او هم به آنها منتسب می‌شود،‌ جنسی خاص دارند که تشکیل پرونده هتاکی به مقدسات اهل سنت، برایشان جزو افتخارات به حساب می‌آید. از رفقای نزدیک او به روح الله بهمنی و رضا هلالی می‌توان اشاره کرد که هنوز سرنوشت پرونده‌ مبتذل آنها بعد از گذشت چند سال مشخص نیست.

نکته اینجاست که ببینیم آیا این بازداشت منجر به این خواهد شد که این دست مداحان تغییر رویه دهند؟ به نظر می‌رسد پاسخ کاملا منفی است. مشکل آنها این بود که این مساله از صداوسیما به صورت زنده پخش شد. در غیر این صورت نه تنها آنها با این بازداشت از میزان ستیز با عقاید اهل سنت دست بر نمی‌دارند، بلکه در طول زمان به استناد همین حساسیت بالا روز به روز بر میزان آن می‌افزایند.

مهم آن است که باید بدانیم این طیف از مداحان در مجالس خود همواره و مکرر از این نوع تفکر دفاع و آن را بر زبان جاری می‌کنند. در عین حال که جامعه این دست از مداحان را به حاکمیت نزدیک قلمداد می‌کند، اما باید بدانیم که اینگونه نیست. این طیف به واسطه پیوندهایی که میان اطرافیان و منبری‌های خود با ارکان حکومت (خصوصا بسیج) در میان آنها وجود دارد به حاکمیت نزدیک محسوب شده و البته از مواهب آن هم بهره مند می‌شوند. اما در واقع آنها را باید بیشتر مرید تفکر آیت‌الله صادق شیرازی دانست که از سوی رهبر انقلاب با عنوان «شیعه انگلیسی» نام‌گذاری شدند.

این تفکر‌ِ لعن و توهین و تنفر از دشمنان اهل بیت را در واقع ریشه و بن‌مایه عبادات می‌دانند. از همین رو نه تنها از آن دست بر نخواهند داشت،‌ بلکه در لایه‌های زیرین خود که از معرض دید عمومی به دور است به تندتر شدن، ترغیب و تشویق هم خواهند شد. بهترین راه برخورد با عوامل پخش بود که جمهوری اسلامی به عنوان نظامی که متعلق به همه‌ ایرانیان است نشان دهد، با ترویج و گسترش این تفکر مخالف است و به هیچ وجه در پخش آن نیت‌های دمیدن در فضای تقابل با برادران اهل سنت نیست.
منبع: بهارنیوز

اسدالله بادامچیان با اشاره به اظهارات اخیر روحانی پیرامون لزوم اعطای اختیارات ویژه به رئس جمهور با بیان اینکه باید دید اساساً هدف ایشان از این صحبت‌ها واقعاً اختیارات است یا موضوع دیگری است، بیان کرد: اگر این مسأله روشن شود، مشخص می‌شود که به نظر برخی تحلیل‌گران هدف گرفتن اختیارات نیست؛ چون ایشان اختیارات‌ دارند. وی افزود: اگر رئیس جمهور اختیارات می‌خواهد باید مشخص کند در چه چیزی دنبال اختیارات است و کلی گفتن اینکه من اختیارات ویژه می‌خواهم کافی نیست.

بادامچیان با بیان اینکه فرض کنیم ایشان می‌گوید برای اقتصاد و مسئله ارز می‌خواهم اختیارات ویژه داشته باشم،‌ تصریح کرد: مسأله ارز مشکل بزرگ کشور است و علتش هم ناکارآمدی و سیاست‌های غلط است. ایشان رئیس مجموعه بانک‌ها است و برنامه و بودجه هم در اختیار ایشان است و در مجلس هم مانعی برای مسائل ارزی ندارد. قوه قضاییه هم که همکار ایشان در حل مشکلات ارزی است. رئیس جمهور ادامه داد: رئیس جمهور در مسأله فرهنگ اختیارات دارد و در حوزه قضایی و حکومتی نیز تعزیرات حکومتی در اختیار ایشان است؛ بنابراین ایشان دنبال هدف دیگری هستند.

وی اظهار داشت: اینگونه بازتاب شده که ایشان اختیارات ویژه می‌خواهد تا کناره‌گیری کند و به همین علت می‌گوید به من اختیارات بدهید و اگر ندهید کناره‌گیری می‌کنم؛ که این بحث دیگری است. البته این نیاز به چنین اظهاراتی ندارد و رئیس جمهور در این مسائل می‌تواند طبق قانون عمل کند و به رهبری هم بگوید؛ پس بهانه‌جویی کار خوبی نیست. دبیرکل حزب مؤتلفه اسلامی با بیان اینکه آرزومندم که دولت روحانی در مدت باقی‌مانده آن چنان خوب عمل کند که مردم دعاگوی ایشان باشد خاطرنشان کرد: ما کمک می‌‌کنیم و پیشنهاد می‌دهیم ولی این دولت نتوانسته از همه نیروها استفاده کند و در یک گروه اصلاح‌طلب و اعتدالی محدود شده وگرنه نیاز به اختیارات نیست. ایشان با همه کار کند و همه می‌توانند با ایشان کار کنند و مثل سیل و زلزله همه آماده همکاری با دولت هستند و اگر سیاست‌ها و ناکارآمدها عوض شوند نیاز به اختیارات ویژه نیست.

وی در پاسخ به این اظهارات رئیس جمهور که شرایط جنگی کنونی اختیاراتی ویژه نیز می‌خواهد، تصریح کرد: در جنگ هم هر کسی اختیارات می‌خواست، برای جنگ می‌خواست نه برای جای دیگر. بادامچیان با تأکید بر اینکه اگر آقای روحانی معتقد است برای اقتصاد اختیارات می‌خواهد مشخص کند و بگوید برای مثال در مورد ارز، واردات و صادرات اختیارات ویژه می‌خواهم، تصریح کرد: ایشان می‌تواند این تقاضا را در مجلس مطرح کند تا به او اختیارات بدهند؛ اما این مبهم‌گویی باعث می‌شود عده‌ای بگویند ایشان دنبال بهانه است تا طلبکارانه کناره‌گیری کند.
منبع: بهارنیوز

گروه سیاسی: پاسخ روحانی به سوال یکی از خبرنگاران در حاشیه دیدار اصحاب رسانه با رئیس جمهور، حسابی خبرساز شده تا آنجا که با واکنش منفی کاربران فضای مجازی مواجه شده است.
در این دیدار یکی از خبرنگاران از رئیس جمهور سوال کرد که آیا شما از رنج مردم خبر دارید؟ که  روحانی در پاسخ گفت: بله از رنج مردم خبر دارم. من هر روز از توی ماشینم قیافه مردم رو می‌بینم و نظرسنجی می‌کنم! از روی اینکه چند نفر می‌خندن، چند نفر عصبانی هستن، چند نفر قیافه شون گرفته است! 
ویدئویی از اظهارات رئیس جمهور در این رابطه را ببینید:


….
منبع: بهارنیوز