بایگانی ماه : ژانویه, 2018

موزیک ویدئوی قطعه «دیره» حاصل کار مشترک احمدرضا محبیان و سمیر زند که پیش از این به صورت تک آهنگ رسمی منتشر شده بود، مجوز گرفت. صدا و تصویر حبیب محبیان نیز در این موزیک ویدئو استفاده شده است.به گزارش خبرآنلاین، ۵۷۸ روز پس از درگذشت حبیب محبیان، موزیک ویدئویی که با صدای احمدرضا محبیان، پسر او و سمیر زند تهیه و تولید شده بود، با تصاویر و صدای حبیب محبیان با اخذ همه مجوزهای لازم از دفتر موسیقی وزارت ارشاد منتشر شد.موزیک ویدئوی قطعه «دیره» که پیش از این به صورت تک آهنگ رسمی و مجوزدار منتشر شده بود، پس از بازبینی در شورای صدور مجوز دفتر موسیقی وزارت ارشاد، با مجوز رسمی اجازه نشر پیدا کرد. صدا و تصویر حبیب محبیان نیز در این موزیک ویدئو استفاده شده است.این اتفاق در حالی رخ داده که حبیب محبیان در تمام سال‌هایی که به ایران بازگشته بود و در شمال کشور ساکن بود، هرگز اجازه فعالیت رسمی در بازار موسیقی داخلی را پیدا نکرد تا سرانجام در تاریخ ۲۱ خرداد سال ۹۵ به دلیل ایست قلبی درگذشت.در تمام سال‌هایی که حبیب در ایران ساکن بود، بارها و بارها از سوی مدیران وقت دفتر موسیقی وزارت ارشاد از قبیل علی ترابی و محمد میرزمانی اعطای مجوز فعالیت به او تکذیب شد و این خواننده در دوران حیاتش هرگز موفق به اخذ مجوز نشد.
منبع: بهارنیوز

به گزارش ایسنا، سال ۲۰۱۷ میلادی به تازگی به پایان رسیده و سایت‌های ادبی مختلف لیست‌ بهترین‌های ۱۲ ماه گذشته را منتشر می‌کنند. ایسنا پیش‌تر به پنج رمان معرفی‌شده به عنوان رمان‌های برتر سال ۲۰۱۷ پرداخته و این‌بار بهترین مجموعه داستان‌های کوتاه سال گذشته میلادی را که در چند فهرست به نام‌شان اشاره شده است، معرفی می‌کند:

۱. «تاریک تاریک» نوشته «سامانتا هانت»
«سامانتا هانت» رمان‌نویس و مقاله‌نویس آمریکایی در اولین مجموعه داستان خود، توانایی‌اش را برای شالوده‌شکنی هنجارها به رخ خوانندگان کشیده است. او دنیای شادی را خلق می‌کند و در چند پاراگراف آن را زیرورو می‌کند. دگرگونی چه در معنای واقعی و چه تمثیلی، در تک تک داستان‌های این مجموعه به چشم می‌خورد. با این تغییرات، نویسنده سعی می‌کند زنانگی را در حرکتی پیچشی کشف کند. یکی از داستان‌های خاص و عمیق مجموعه «تاریک تاریک»، درباره زنی است که یک شب به گوزن تبدیل می‌شود. از هر منظری که به این داستان‌ها نگاه ‌کنید، «هانت» را می‌بینید که می‌خواهد موضوعی آشنا و عجیب را بپردازد، اما روشش کاملا منحصر به فرد است.
«کارمن ماریا ماچادو» در روزنامه «NPR» درباره این اثر نوشته است: «تاریک تاریک» مثل بهترین مجموعه‌های داستان کوتاه، تم‌های خوشمزه و همیشه سبز را به نحوی خارق‌العاده مزه مزه می‌کند… وقتی داستان‌ها از دست «هانت» درمی‌روند، او بهترینِ خود را به نمایش می‌گذارد؛ بی‌قراری‌اش اوج می‌گیرد و به زیبایی دیوانه‌واری می‌رسد. وحشت و عجیب نوشتن، هم‌پیمانان او هستند.

۲. «وقتی یک مرد از آسمان فرو می‌افتد یعنی چه؟» نوشته «ازلی نکا آریما»
«وقتی یک مرد از آسمان فرو می‌افتد یعنی چه؟» همچون نوشته‌های «چیماماندا نگوزی آدیچی» و «نووایلت بولاوایو»، شامل داستان‌های پرماجرا و خوش‌ساختی است درباره سیاه بودن در آمریکا در عین حفظ ریشه‌های آفریقایی. این داستان‌ها کم و بیش حول محور همین ایده می‌چرخند اما هیچ‌یک تکراری به نظر نمی‌رسند. در جریان کتاب، شخصیت‌های متعددی از طیف‌های مختلف در پس‌زمینه‌های متفاوت به خواننده معرفی می‌شوند. با این‌که هر یک از داستان‌های این مجموعه موجودیتی مجزا دارند، «نکا آریما» طوری آن‌ها را به هم پیوند داده که خواننده تصور می‌کند این‌ها با هم مرتبط هستند.
«مارینا وارنر» در «نیویورک تایمز» درباره این کتاب نوشته است: «آریما» که داستان‌گویی زیرک، غیرصریح و موذی است، می‌تواند تاریخچه یک خانواده را در چند صفحه خلاصه کند و در حالی که یک حکایت آرمانشهری یا قصه‌های جادویی و سناریوهای کابوس‌وار خلق می‌کند، با چالاکی از لحن کمدی به سوی واقع‌گرایی روانی حرکت کند… واقع‌گرایی جادویی «آریما» مرهون اعتقاد به ارواح در داستان‌های «بن اوکری» است و حکایت‌های تمثیلی علمی -تخیلی‌اش که در دغدغه‌های فمینیستی و بوم‌شناسانه او ریشه دارد، یادآور کارهای «مارگارت اتوود» است.

۳. «پناهندگان» نوشته «ویت تان نگوین»
داستان‌های «ویت تان نگوین» در کتاب «پناهندگان» با تمرکز بر زندگی پناهندگان ویتنامی نوشته شده‌اند و اکثر آن‌ها از دهه ۱۹۷۰ تا امروزِ آمریکا رخ می‌دهند. «نگوین» به واقعیت‌های هولناکی که این پناهندگان با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند، پرداخته اما این ترس‌ها را با روایت‌ انسانیت زیبایی که در همین فضا دیده می‌شود، به خوبی ترکیب کرده و به تعادل رسانده است. هیچ‌یک از این داستان‌ها لزوما براساس زندگی خود نویسنده نوشته نشده‌اند. داستان‌های کوتاه «پناهندگان» برگرفته از تجربیات شخصی «نگوین» و آن‌چه برای دوستان و خانواده‌اش رخ داده، شکل گرفته‌اند. این اثر کتاب مهمی به حساب می‌آید چون یادآور می‌شود پناهندگان از کجا به آمریکا آمده‌ و چه کارهایی انجام داده‌اند.
«یی یون لی» در «گاردین» درباره این کتاب نوشته است: این مجموعه مملو از پناهنده است، چه آن‌ها که دچار بلایی بیرونی – طبیعی و انسانی – شده‌اند و چه آن‌ها که به چیزی عمیق‌تر و درونی‌تر گرفتار شده‌اند. «نگوین» با خشم و نه نفرت، با آشتی و نه امید غیرواقعی و با طنزی واقعی که قرار نیست به کسی آسیبی برساند، به شخصیت‌های بسیاری جان بخشیده و به ما کتابی داده که در مناسب‌ترین زمان منتشر شده است.

۴. «قلب ترش» نوشته «جنی ژانگ»
ربط دادن داستان‌های یک مجموعه با یک نخ، به مهارت‌ نیاز دارد؛ هیچ‌یک از داستان‌ها نباید تازگی خود را از دست بدهند. اکثر داستان‌های «ژانگ» در کتاب «قلب ترش» در کویینز روایت می‌شوند و روی دختران مهاجران چینی تمرکز دارند. لحن نویسنده خیلی مستقیم و بی‌پرده است و هضم آن گاهی برای خواننده سخت می‌شود. هدف «ژانگ» از انتخاب این لحن، انتقال تجربه آزاردهنده‌ای است که این دختران هر روز با آن مواجه می‌شوند.
«کریستین لورنزن» در «ولچر» درباره این کتاب نوشته است: «ژانگ» در «قلب ترش» نوعی کنترل گول‌زننده را نمایان می‌کند، در زمان عقب و جلو می‌رود، خاطرات را مرور می‌کند و به داستان‌هایش ویژگی مونولوگ‌های پریشان را می‌بخشد… و نتیجه همه این‌ها ظهوری پرقدرت و یکی از درخشان‌ترین داستان‌های جدید سال است. جهان دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، برنامه‌های غیرعادی تلویزیون در آن دوران، بازی‌های کامپیوتری و فست‌فود چیزهایی هستند که «ژانگ» بدون حتی یک حرکت اشتباه در کتابش زنده می‌کند. «ژانگ» در این اثر، نارسیسیسم و نوستالژی خود را به آمریکایی‌ترین ژانر تبدیل کرده، به ترانه هنرمندانه خودش.

۵. «زنان سرسخت» نوشته «روکسان گی»
«روکسان گی» در کتاب «فمینیست بد» که مجموعه‌ای از مقالاتش است، به شیوایی درباره نژاد، فمینیسم و فقر نوشته است. او همان صدای قوی را در مجموعه داستان «زنان سرسخت» به کار گرفته و به همان تم‌ها پرداخته است. او در جریان شخصیت‌پردازی از تیپ‌ها و همین‌طور پی‌رنگ داستان دوری می‌کند. داستان‌های «زنان سرسخت» حقیقتا آمریکای مدرن را از دید زنان سیاهپوست روایت می‌کند. این کتاب چشم‌ها را باز می‌کند و ذهن‌ها را روشن.
«رفیعه ذکریا» در «نیو ریپابلیک» درباره کتاب «گی» نوشته است: «زنان سرسخت» کتابی تاریک است که نبض آن با خشم‌های فروخورده‌ای که ناگهان آغاز و با خشونت ترکیب می‌شوند، می‌زند… نوشتن چنین کتابی جرأت می‌خواهد. «گی» در جریان پرداختن به این بروز خشم، روند ادبی متفاوتی از دیگر نویسندگان زن اقلیت یا غیراقلیت در پیش می‌گیرد… «گی» پرده‌ها را عقب می‌زند و زیباهای منحرف، خشمگین‌ها و عریان‌ها را نشان می‌دهد.
منبع: بهارنیوز

هدیه تهرانی با انتشار متنی در اینستاگرام، به یادداشت اصغر فرهادی درباره اعتراضات اخیر کشور واکنش نشان داد و نوشت:«بله آقای فرهادی، این روزها که هیچ، در باقی روزهای قبل نیز، ما با احساسات و اندیشه‌های متفاوتی دچار چالش بودیم و ‌هستیم … اینکه در انبوه فقدان‌ها، نمی‌دانیم چه بگوییم، چه بنویسیم و چه کنیم. مثل شما هر چه بگوئیم آن چیزی نیست که می‌خواهیم و چند روز بعد هم باز آن چیز نیست، انبوه درد و فقدان فزاینده‌ای که نه فقط ما بلکه دنیا در این دوران دچار آن است و در این میان ما در زیر فشار تاثیرات دنیا و فقدان‌های خودمان و به جبر مکان و زمان‌مان دست و پا می‌زنیم، فقدان آب، هوا، نان، کار، فرهنگ، اندیشه سالم، راستی، درستی، صلح، امنیت و آرامش. انبوه درد و نا امیدی برای دست یافتن به حداقل‌های زیستنی که هر انسانی لایق آن است، نه فقط خواص و از ما بهتران.
هیچکس نمی‌دانست چه بگوید و چه کند جز تحمل در خویشتن خویش و یا خود را به خواب زدن و امید به فردا داشتن، تا این‌که فریادهای درون به بیرون و به کوچه‌ها کشیده شد. آقای فرهادی این‌که «چرا به کوچه کشیده شد؟» سوال است، نه این‌که این مهم را فراموش کنیم و برای آرامش خودمان به این تحلیل برسیم که مردم برای پرسش به کوچه آمدند تا پاسخی دریافت کنند.
نه آقای فرهادی، به گمانم مسئله جسارت سوال پرسیدن نیست! مسئله پاسخ به پرسش‌ها نیست.
درد مردم چرایی نیست، چرایی فقر، بیکاری و بیماری، درمان، دارو و تامین اجتماعی و بیمه، کمبود امکانات برای معلولان، جانبازان، درد وجود بچه‌های کار، بچه‌های بی سرپرست، زنان بی سرپرست، گور خوابی ، فروش اعضای بدن، مشکلات زنان سرپرست خانواده، فارغ‌التحصیلان بیکار، کارگران و کارمندان و دستمزدهای ناچیز، وام و بهره‌های کلان، مصائب کشاورزان، بی خانمانی، بدبختی‌های حاصل از سیل و زلزله و چادر نشینی، انواع آلودگی، اعتیاد، فساد و فحشا، سرنوشت کودکان، ناامیدی و رنج مردان و تبعیض علیه زنان، سرگردانی نخبگان گمنام، سرخی صورت اکثریت هنرمندان از سیلی خودشان ، زندانیان زن و مرد دربند به خاطر فقر ، نابودی جنگل‌ها ، دریاچه‌ها ، تالاب‌ها ، ریز گردها ، مرگ طبیعت و انقراض جانداران و آدم‌ها و بیش و بیش‌ …
نه آقای فرهادی، مردم چرایی این دردها و ناهنجاری‌ها را می‌دانند و به دنبال پاسخ به پرسش‌هایشان فریاد نمی‌زنند… مردم دردشان را فریاد می‌زنند و فقط زندگی، خوبی، صلح، آرامش و آزادی می‌خواهند، حق تنفس بدون درد بدون خون بدون خشم، مردم چرائی داغ مادران ایران را می‌دانند و سرزمین مادری داغدارمان را می‌شناسند…»
اصغر فرهادی، در واکنش به اعتراضات اخیر کشور، یادداشتی را با عنوان «پرسش، تحقیر، خشم» منتشر کرد و در آن علت این اعتراضات را بی‌پاسخ ماندن پرسش‌های مردم عنوان کرد.
منبع: بهارنیوز

عاشیق احد ملکی علیشاه (خواننده، نوازنده قپوز و سرپرست گروه عاشیلار) در گفتگو با  ایلنا گفت: آنچه ما در گروه عاشیلار اجرا می‌کنیم مربوط به موسیقی فولکلور آذربایجان است. اعضای این گروه در اجراهای خود از سازهایی مانند قوپوز، بالابان، سورنا، قاوال، ناقاره، گوشاناقاره و برخی سازهای دیگر مانند دهل استفاده می‌کنند.
این پژوهشگر موسیقی آذربایجان درباره واژه «عاشیق» در فرهنگ موسیقی آذری زبان‌ها گفت: روایت تاریخی در مورد واژه «عاشیق» به این صورت است که اسم اصلی «عاشیق» یا همین نوازنده قوپوز در گذشته «اوزان» بوده است. تا سلسله صفویه به این صورت بوده و از آنجا که صفویان بسیار به عاشیق‌ها بها می‌دادند؛ رفته رفته «اوزان»ها به «عاشیق» تغییر نام می‌دهند بعدها نیز نام ساز قوپوز به «عاشیق سازی» تغییر می‌کند. شما اگر در تبریز یا اردبیل یا ارومیه و هر جای دیگری که آذری زبان باشند، بگویید ساز می‌خواهم برای شما همین ساز قوپوز را می‌آورند.
وی همچنین عنوان کرد: برخی می‌گویند اگر «عاشیق» را با «آ» بنویسید از «آشماخ» به معنای “بازگو رن” می‌آید. در واقع می‌گویند این «عاشیق» یا «آشیق» یک داستان یا حقیقتی را برای مردم بازگو می‌کند ولی پروفسور طهماسب که یکی از محققان شناخته شده در این حوزه است، می‌گوید «عاشیق» از همان عشق عربی می‌آید.
عاشیق احد ملکی علیشاه ضمن انتقاد از نوع نگاهی که به موسیقی نواحی به ویژه در صداوسیما وجود دارد، گفت: موسیقی کشورهای دیگر هر لحظه از ماهواره‌ها و شبکه‌های تلویزیونی آنها پخش می‌شود اما در ایران، موسیقی کشورمان که برآمده از فرهنگ خودمان است حتی در رسانه‌های ملی و ایرانی خودمان به ویژه در تلویزیون نمایش داده نمی‌شود. در صداوسیما ساز ما را نشان نمی‌دهند حتی در تبریز هم این اتفاق نمی‌افتد، تنها در تلویزیون کردستان بود که حدود یک ساعت اجرا داشتم و آنجا بدون محدودیت اجرا را به‌طور کامل با نشان دادن ساز پخش کردند.
وی با بیان این مطلب که “موسیقی فولکلور یا نواحی مانند گنج است”، افزود: امروزه وقتی یک استاد در این حوزه سرش را زمین می‌گذارد و از دنیا می‌رود، این گنج را هم با خودش می‌برد و هیچ بازمانده‌ای به جا نمی‌گذارد. دلیلش هم این است که آنقدر به این عرصه بی‌مهری و بی‌توجهی صورت گرفته که این گنج هرگز فرصت پیدا نکرده به نسل‌های بعدی منتقل شود. حال آنکه داستان‌ها و آهنگ‌های محلی ما تنها به‌صورت سینه به سینه منتقل می‌شوند و این گنجینه باید با سرمایه‌گذاری دولت گردآوری و حفظ شود. اما الان وضع به گونه‌ای است که موسیقی‌هایی از فرهنگ‌های غیر ایرانی در کشور رشد کرده و موسیقی خودمان فراموش شده است. یعنی موسیقی ما اصلا در دسترس فرزندانمان نیست.
عاشیق احد ملکی علیشاه با انتقاد از عملکرد تلویزیون‌های محلی و شبکه‌های استانی گفت: برای مثال در همین تلویزیون تبریز؛ چرا یکی از عاشیق‌ها روزی نیم ساعت اجازه ندارد یکی از داستان‌های این فرهنگ موسیقایی را برای مردم روایت کند تا مردم و به خصوص نسل جوان و نوجوان با فرهنگ خودشان آشنا شوند؟ چرا نباید مردم و دست‌کم شهروندان تبریز ساز فرهنگی خودشان را ببینند و با آن آشنا شوند؟ من بارها پرسیده‌ام که چرا وقتی اجرایم گهگاه از تلویزیون پخش می‌شود به‌جای نمایش ساز ما که نماد فرهنگ و گذشته تاریخی ما هست، تصویر مرغابی نشان می‌دهند؟ با رویه‌ای که در پیش گرفته شده از نسل آینده چه انتظاری داریم؟ وقتی در شهر خودم ساز قوپوز که به فرهنگ خودمان ارتباط دارد را از ساز سه تار تشخیص نمی‌دهند، تقصیر چنین غفلت فرهنگی به غیر از صداوسیما برعهده کیست؟ صداوسیما مسئول بیگانگی نسل جدید با فرهنگ موسیقی گذشته ایران است.
این پژوهشگر همچنین عنوان کرد: مشکل دیگری که ما به شدت با آن درگیر بوده‌ و هستیم؛  انتصاب افراد غیرمتخصص و ناآشنا به حوزه فرهنگ و هنر در سازمان‌ها و نهادهایی است که قرار است کار فرهنگی انجام بدهند و در این عرصه تصمیم‌گیری کنند.
ملکی گفت: “عاشیق تقی” اهل مرند بود که من در جوانی ایشان را در مجلسی در حال اجرا دیدم. ایشان وقتی داستان عاشیق عباس را روایت می‌کرد؛ اشک می‌ریخت. عاشیق تقی که فهمید من ساز می‌زنم، گفت یک ضبط صوت با چند نوار است بیاور که من این داستان را برای شما بگویم تا ضبط کنی و بعدها اجرا کنی. یک وقفه‌ای در این کار پیش آمد که مصادف با فوت کردن عاشیق تقی شد. او با اینکه بی‌سواد بود اما ۸۸ داستان را به‌طور کامل می‌دانست که وقتی عاشیق فوت کرد، آن گنجینه را با خودش به زیر خاک برد. ما هرقدر کتاب بنویسیم آیا باز می‌توانیم آن ۸۸ داستان عاشیق تقی را دوباره زنده کنیم؟!
عاشیق احد ملکی علیشاه درباره نحوه‌ی قرارداد جشنواره موسیقی فجر با گروه‌های محلی گفت: چند روز قبل جایی خواندم که گفته‌اند این جشنواره حدود یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان بودجه برای برگزاری دارد. اگر چنین بودجه‌ای وجود دارد، چرا قرارداد ما را براساس بلیت‌فروشی تعیین می‌کنند؟ آیا به همین صورت با موزیسین‌های سایر ژانرها نیز برخورد می‌شود؟ یعنی آیا با موزیسین‌ها محترم پاپ یا کلاسیک یا سنتی یا موزیسین‌های خارجی به همین شکل قرارداد می‌بندند؟!
سرپرست گروه موسیقی «عاشیقلار» در ادامه افزود: من از مسئولان جشنواره موسیقی فجر بسیار تشکر می‌کنم که به فکر موسیقی نواحی نیز هستند و من همیشه قدردان این دوستان بوده و هستم؛ ولی همچنان معتقدم که باید از موسیقی نواحی حمایت جدی‌تری شود تا این اصالت‌ها رفته رفته از بین نرود و ما بتوانیم این داستان‌ها و مقام‌ها را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.
عاشیق احد ملکی علیشاه درباره قطعاتی که گروه «عاشیقلار» قرار است در سی و سومین جشنواره موسیقی فجر اجرا کند، گفت: از آنجا که موسیقی«عاشیق»ها موسیقی نقالی محسوب می شود و با موسیقی مقامی یا همان موقام تفاوت دارد، نوازنده دایره یا قاوال در گروه «عاشیق»ها همان کار موسیقی موقام را انجام می‌دهد و دستگاه‌ها و مقام‌ها را مانند سه گاه و ماهور و ترانه‌ها را اجرا می‌کند. «عاشیق»ها به سختی ترانه‌ها را می‌خوانند. ما در گروه «عاشیقلار» اجرایی تلفیقی از موسیقی عاشیقی و موسیقی موقامی را در جشنواره موسیقی فجر امسال روی صحنه می‌بریم.
این خواننده و نوازنده موسیقی عاشیقی در ادامه افزود: ما قطعه لشگری را که مخصوص منطقه هشترود و یک قطعه حماسی محسوب می‌شود را اجرا می‌کنیم. همچنین آهنگ‌های «آنا ماهنیسی»، «جنگی کور اغلو سی»، «اوردوبادی»، اووساری»، «سیزه سلام گتیر میشم» و بسیاری قطعات دیگر را اجرا خواهیم کرد.
وی در مورد اعضای گروه «عاشیقلار» نیز گفت: عاشیق ستار بابایی (نوازنده قوپوز و خواننده) عباس رسول‌زاده (خواننده و نوازنده دایره)، فرامرز گلزارفر نوازنده بالابان)، باقر حیدری (نوازنده بالابان)، فرید ارس گری و وحید ارس گری (گوشا ناقاره)، تاروردی حیدری (همخوان و نوازنده دایره) و خود من به عنوان نوازنده و خواننده آهنگ‌های فولکور عاشیقی گروه «عاشیقلار» را در سی و سومین جشنواره موسیقی فجر همراهی می‌کنیم.
منبع: بهارنیوز

گروه فرهنگی: «اگر شرایط پدر طوری شود که بتوانند و بخواهند که به صحنه بازگردند، من در مقابل صحنه، خاک‌های پای ایشان را تمیز می کنم.» این بخشی از صحبت‌های همایون شجریان در گفتگو با شبکه یورونیوز است. او در این مصاحبه درباره مسیری که تا کنون طی کرده و نیز مشکلات دنیای موسیقی در ایران می‌گوید.  همایون شجریان، نوازنده و خواننده ایرانی در چند ماه گذشته بسیار پر کار بوده است. وی فرزند محمدرضا شجریان موسیقیدان، آهنگساز و خواننده شهیر ایرانی است که به دلیل بیماری مدت‌ها از صحنه اجرا دور مانده است. شهرت همایون صرفا به دلیل همراه داشتن نام خانوادگی شجریان نیست بلکه قوه ابتکار در زمینه موسیقی تلفیقی و نیز قدرت بالای صدا در جذب گوش و هوش مخاطبان از وی خواننده‌ای توانمند ساخته است که مخاطبان سنتی پسند و علاقمندان به موسیقی سبک جدید را مجذوب خود می‌کند.

کنسرت «ایران من» در تالار وزارت کشور و کنسرت نمایش «سی» که با استقبال بی‌نظیر علاقمندان به مدت سی شب در کاخ سعدآباد تهران برگزار شد، آخرین اجراهای همایون شجریان در تهران بود. جواد منتظری، خبرنگار یورونیوز گفت‌و‌گویی اختصاصی را با همایون شجریان در دفتر کارش در تهران انجام داده است.

* آقای شجریان از فرصتی که در اختیار یورونیوز قرار دادید تشکر می کنم. شما مسیر طولانی را پشت سر گذاشتید و به گفته بسیاری از کارشناسان و اهالی فن، برای اینکه به صورت مستقل وارد عرصه هنر شوید، صبوری زیادی کردید. دوران متمادی صرفا ساز نواختید، با پدر همراه بودید و همخوانی داشتید و پس از آن اجرای مستقل خود را آغاز کردید. برای ما از مسیری که پشت سر گذاشتید توضیح دهید.
– «من هم سلام عرض میکنم خدمت شما و ممنون که تشریف آوردید و خوشحالم که در خدمتتان هستم. مسیری که من آمدم، مسیری بوده که خیلی عجله‌ای در آن نباشد. با تنبک شروع کردم و کنسرت می دادم در کنار پدر، کمانچه را بصورت خیلی جدی با آقای اردشیر کامکار کار کردم. دوره‌ای در هنرستان موسیقی بودم که در آنجا شادروان کامران داروغه معلم ما بودند. بین سازهای مختلف می‌چرخیدم، کمی کمانچه، کمی تار، کمی سنتور، کمی پیانو و تنبک و… خودم را سرگرم می‌کردم. اما همچنان آواز را در حاشیه کار حرفه‌ای ادامه می دادم و هر از گاهی کلاسی با بابا داشتم و ایرادهای خودم را با ایشان مطرح می کردم. از آن شاگردهایی هم نبودم که مثلا هفته‌ای یکبار مدام با استاد سر کلاس بروم.»

* جایی از شما خواندم که در کل بیشتر از شانزده جلسه با ایشان کلاس نداشتید.
– «بله چون من آدم سمج و پیگیری در کارهای خودم بودم و همه چیز را خودم دائم تست میکردم. مطلبی را که پدر آموزش می‌دادند، من می‌رفتم و سه مدل دیگر آن را نیز امتحان می کردم تا مطالبی که پدر می‌گفتند را بهتر درک کنم.»
* شما در خانواده‌ای اهل موسیقی بودید. در جمع خانواده این کلاس‌ها برگزار می شد؟
– «قبل از اینکه به سن بلوغ برسم چرا، در جمع خانواده این کلاس‌ها را داشتیم. من و همه خواهرها بودیم، هر سه خواهرم. از این میان من و مژگان جدی تر کار را پیگیری کردیم. تا اینکه در کنسرتی پدر سرماخورده بودند و من پیشنهاد کردم که می‌توانم شما را همراهی کنم تا این کنسرت را کنسل نکنید و کمتر از صدای خودتان استفاده کنید. جاهایی از آن را به من بسپارید تا زمانی که به صدایتان احتیاج دارید سرحال تر باشد. بابا به طور جدی می خواستند کنسرت را لغو کنند و چون کنسرت مهمی هم بود برای بزرگداشت گوته در آلمان، ایشان از پیشنهاد من خیلی جا خوردند و پرسیدند مگر شما آمادگی‌اش را داری؟ مگر کارها را بلدی؟ پاسخ دادم که در جلسات تمرین که با هم داریم و تمرین می‌کنیم همه خط‌های شما را من حفظ کرده‌ام. ایشان گفتند در تمرین بعدی بخوان تا ببینم چطور است. تمرین بعدی را خواندم و دیدم بابا خیلی با لبخند رضایت گفتند همین کار را می‌کنیم. تعیین می‌کنم کجاها را شما بخوانی و کجاها را خودم که دو نفری باهم کنسرت را اداره کنیم.»
* این اولین اجرای شما شد؟
– «بله اولین اجرای من بود که خیلی اتفاقی و با پیشنهاد خودم صورت گرفت. بعد از آن بود که پدر امر کردند که در همه کنسرت‌ها بخشی را با ایشان بخوانم، می‌خواستم از دو سه سال بعد شروع کنم که ایشان گفتند شما همین الان هم می‌توانید بخوانید.»



 



* شما فرصت زیادی هم حتما برای آموزش داشتید. شاید بتوان گفت که از نظر اساتید هم انسان خوش شانسی بودید. طی سالیانی که دوستان پدر شما که همه جزء اساتید موسیقی بودند، با شما رفت و آمد داشتند، به غیر از همنشینی با این بزرگان، از کدامیک مکتب آموزی کردید یا شاگرد آنها بودید. بصورت خاص از چه کسانی می توانید نام ببرید؟
– « بصورت مستقیم فقط کمانچه را با آقای اردشیر کامکار، تنبک را با آقای ناصر فرهنگ فر و جمشید محبی کار کردم. به قطعات شادروان پرویز مشکاتیان خیلی علاقمند بودم اما نه اینکه پیش ایشان کار کرده باشم. سعی می کردم برای خودم بزنم و خودم را با این ساز تخلیه بکنم و دوست داشتم با این ساز نوازندگی کنم ولی از آنجایی که فضای خانه و خانواده و منزل پدری فضایی هنری و فرهنگی بود، این کمک می کرد که کشش و رغبت زیادی به سمت موسیقی وجود داشته باشد.»
* مصاحبه‌ای از استاد شجریان هست که در آن گفته شده شما از دوران طفولیت صدای خوبی داشتید و خوب می‌شنیدید اما به مراحل بلوغ که رسیدید نگران صدای شما شدند گویا صدای شما تغییر کرده بود، در مورد آن دوران توضیح می دهید؟
– «بله، قبل از دوران بلوغ، در همان جلسات اندک خانوادگی، پدر به هر یک از ما کوکی را به عنوان درس و تمرین می‌دادند، مثلا “بیات اصفهان” استاد طاهرزاده را برای یادگیری به صورت خانوادگی کار می‌کردیم. کوک را می‌دادند به یکی از خواهرانم و می‌گفتند شما از اینجا بخوان. یکی دیگر از خواهران که صدایش بم‌تر بود را می‌گفتند از جای دیگرش بخواند. یادم هست که همیشه کوکی بالاتر از خواهرانم را به من می‌دادند چون صدا خیلی اوج نیاز داشت. در دوران بلوغ تغییرات در من خیلی شدید بود تا جایی که بابا یک بار بعد از گذراندن آن دوران به من گفتند آن موقع که تو در دوران بلوغ به کوه می‌رفتی و تمرین می‌کردی، من نگران شده بودم که از همایون ممکن است دیگر خواننده در نیاید. صدای من تغییرات جوانی کرده بود و دو رگه می‌شد و تا آواز می‌خواندم سرفه‌ام می گرفت. خیلی تغییرات هورمونی ایجاد شده بود و تاثیرات شدیدی گذاشته بود. آن دوره گذشت و خیال پدرم راحت شد که می‌توانم دوباره شروع کنم به یادگیری و کار کردن.»
* شما در مکتب استاد شجریان بزرگ شدید و به هرحال سبک کار ایشان سبک سنتی بود. امروز شاهد یک نوع و سبک خاص کار از شما هستیم که عرضه می‌شود. شما با سبک سنتی شروع کردید ولی الان سبک کار شما چیست؟
– «من باید یک مسئله را توضیح بدهم تا شاید سوالی که برای سال‌ها در ذهن افرادی مطرح بوده رفع شود. موسیقی صرف سنتی برای من مثل آب خوردن است، آب خوردن از این حیث که از بچگی آنقدر با آن انس داشته‌ام و با آن بزرگ شده‌ام که الان با چشم بسته می‌دانیم که چه چیز آن کجاست. اینکه آدم بخواهد وارد تجربیات جدید شود و این دغدغه را داشته باشد که آیا نسل امروز که جوان است، با حجم عظیمی از موسیقی‌های جدید و این تغییرات فراوان، آیا من به عنوان همایون شجریان با موسیقی ۲۰ سال پیش جایی نزد آن‌ها دارم؟ آیا اگر روی موسیقی ۲۰ سال پیش پافشاری کنم، معنایش این نیست که من این موسیقی را فنا کرده‌ام و آن وقت فقط می رود روی طاقچه ها. صرفا به عنوان یک چیز موزه‌ای از آن یاد شود؟ یا اینکه من بیایم از توانایی خودم، از سلیقه خودم، دوستانم، همکاران، آهنگسازهای خلاق استفاده کنم و نوع موسیقی را تغییر بدهم و آن را به شکلی در آورم که هم خودم آن را دوست دارم، چون به هرحال خود من هم نسبت به ۲۰ سال پیش تغییر کرده ام، هم نسل امروز می‌تواند با آن رابطه برقرار کند، جذب آن شود و بگوید موسیقی ایرانی یعنی این. بببیند یکی هنوز هست که در موسیقی جدید تحریر(چهچه در آواز) می‌زند. اگر بخواهیم روی روش صرفا سنتی پافشاری کنیم این موسیقی گم می شود. نسلی مثل نسل پدر من یا استاد مشکاتیان، استاد علیزاده و کسانی که در آن دوره بودند چون موسیقی زمانه ی خودشان را ارائه می دادند کار با ارزشی ارائه کردند و مردم آن را پذیرفتند. اگر مردم نباشند، واقعا موسیقی به چه دردی می خورد؟ اصلا موسیقی به چه درد می خورد اگر شنونده‌ای برایش نباشد. خارج از هر نوع دسته بندی در موسیقی و فکر کردن به آن، اولویت برای من این است که موسیقی که اجرا می کنم به درد جامعه امروز من بخورد.
من باید تلاش کنم، از همه چیزهایی که در توانم هست و یاد گرفته‌ام استفاده کنم و فرم جدیدی را امتحان کنم و ببینم جامعه آن را دوست دارد یا نه؟ بدون اینکه بخواهم فکر کنم آیا این موسیقی درآمد بیشتری دارد یا الان این موسیقی محبوبیت بیشتری برای من ایجاد می کند؛ وبدون اینکه فکر کنم الان این موسیقی من را در فلان جایگاه می‌نشاند یا به عنوان یک آدم اهل فرهنگ معرفی می‌کند یا بعنوان یک آدم سیاسی مطرح می کند. بدون اینکه به این چیزها فکر کنم فقط باید در درجه اول بر اساس نیازهای خودم، دغدغه‌های خودم و اینکه این موسیقی باید به هرحال به درد جامعه بخورد، عمل کنم.»

* برای همین است که رنگ و بوی مسائل اجتماعی در کارهای شما زیاد دیده می شود؟
– «بله باید به درد جامعه بخورد. یک جا می گویند که جوان ده ساله شور و نشاط احتیاج دارد. آرایش غلیظ (فیلم آرایش غلیظ به کارگردانی حمید نعمت الله و صدای همایون شجریان) را انتخاب می کنیم. این تنها یک نمونه است ممکن است ده نفر دیگر بیایند خیلی بهتر از این را اجرا کنند. نگاه من به کارها اینطور بوده است.»

* از کارهای جدید گفتید، می توان گفت که شما این چند وقت خیلی پر کار بودید. کنسرت نمایش «سی» را داشتید که فکر کنم چیزی حدود ۴۰ شب اجرا داشت.
– «سی شب اجرا داشتیم. فکر می کردیم ۱۵ تا۲۰ شب اجرا باشد. اما ۳۰ شب اجرا داشتیم و ۳۰ شب هم تقاضا داشتیم که جمعا می شد ۶۰ شب. اما چون به ایام محرم و صفر می خوردیم در نهایت دقیقا ۳۰ شب اجرا شد.»
* دقیقا بعد از آن کنسرت «ایران من» را در تالار وزارت کشور داشتید. برخی از کارشناسان این انتقاد را به شما وارد می کنند که شاید این حجم از پرکاری باعث شود که از تولیدتان کاسته شود. همچنین شاید با نگاهی خیرخواهانه به این مساله می پردازند که اگر یک خواننده سی یا چهل شب متوالی آن حجم سنگین از صدا را در کنسرت اجرا کند به خودش و حنجره‌اش فشار وارد می‌شود. پاسخ شما به این انتقادات چیست ؟
– «فکر می کنم نزدیک یکی دوسالی می شود که در تهران کنسرت نداده بودم و برای همین هم ما این حجم از کار را اجرا کردیم. اینکه ما هر سال یا هر دوسال یکبار پانزده تا سی اجرا داشته باشیم چیز غیرطبیعی نیست و پرکاری به حساب نمی آید. شهرستان‌ها جای خودش را دارد. چیزی که باعث شد اینطور به نظر بیاید استقبال خوب از کنسرت نمایش “سی” بود که ۳۰ شب پشت سر هم اجرا شد. ما از قبل برنامه داشتیم که یک کنسرت موسیقی مثل کنسرت “ایران من” را هم داشته باشیم. ولی خب چون اجرای “سی” پرمخاطب شد وبا اجرای “ایران من” پشت سر هم قرار گرفت، ما خیلی پرکار به نظر آمدیم. اگر احساس کنم جایی قرار است به من فشار بیاید آن کار را قبول نمی کنم و اینکه من خودم جوری این حنجره را تربیت کردم که اگر دو سانس پشت سر هم و هر سانس دوساعت بخوانیم فشاری به حنجره نیاید. حنجره باید توان این را داشته باشد و اگر توان نداشته باشد یک سانس اجرا می کنیم. ولی من حنجره و صدایم را به سمتی برده‌ام که وقتی ما سانس دوم را اجرا می کنیم ، تازه یک جاهایی صدا گرمتر و تو دست تر هم می شود برای من.»

از نظر شما وضعیت موسیقی در ایران به چه صورت است؟
– «در موسیقی و به ویژه در تولید موسیقی، خوشبختانه هنرمندان و آدم‌های با استعداد، با انگیزه زحمت کشیده‌اند، صاحب سلیقه و پرانرژی هستند و می خواهند کارهای متفاوت انجام دهند و اجراهای خوب داشته باشند و تلاش دارند برای خودشان وزنه‌ای باشند. خوشبختانه الان زیاد هستند و پر انگیزه اند. این خیلی چیز خوبی است و باعث شده است که ما کمبودی حس نکنیم. اما بخش دیگری هست و آن اینکه خود موسیقی وقتی به تولید رسید از نظر انتشار و پخش وضعیتش چطور است؟ عدم رعایت کپی رایت در موسیقی بزرگترین آسیب را به موسیقی زده است. موسیقی از نظر اقتصادی چرخه قوی ندارد مگر در کنسرت‌ها که آن هم تعداد معدودی هنرمند هستند که سالن‌هایشان با استقبال بیشتری از سوی مردم مواجه می شود و می توانند این چرخه را مدیریت کنند. بطور کلی اگر بحث کپی رایت حل شود موسیقی شکوفایی عجیبی پیدا خواهد کرد.»

* شما مدت‌ها با پدرهمکار و همراه بودید و با ایشان نواختید و خواندید. دوست ندارید یک بار دیگر بتوانید در کنار ایشان این تجربه را داشته باشید؟
– «اگر شرایط ایشان طوری شود که بتوانند و بخواهند که به صحنه بازگردند، من در مقابل صحنه، خاک‌های پای ایشان را تمیز می کنم. ایشان بتوانند به صحنه برگردند، این مهمترین آرزویی هست که می‌توانم بکنم؛ و اینکه در کنار ایشان نشستن همیشه افتخار من بوده است.»
* مخاطبان ما حتما و همه ایرانیان دوست دارند از صحت و سلامت ایشان باخبر شوند. می توانید مختصری در باره وضعیت فعلی ایشان توضیح دهید؟
– «پدر به دلیل آن چیزی که پارسال دچارش شدند، مجبور شدند به شدت به سرشان اشعه درمانی و رادیوتراپی کنند و این باعث می شود بافت‌های سالم هم آسیب ببیند. این ضمن اینکه مریضی را کنترل می کند موجب یکسری اشکالات می شود. اما نسبت به روزهای اول حالشان خیلی بهتر است. ما در مقطعی قرار گرفتیم که دو راه بیشتر پیش روی نداشتیم. یا اینکه ایشان باید با فیزیوتراپی به سمت بهتر شدن شرایط جسمی می‌رفتند یا اینکه مریضی پیشرفت کند و ایشان را به سمت بدتر شدن پیش ببرد. متاسفانه به سمت بهبود نرفته‌ایم اما در عین حال خوشبختانه الان۷-۸ ماه است وضعیت بدتر نشده و ما هنوز سر آن دوراهی مانده‌ایم. یعنی ایشان نه بدتر شده اند و نه بهتر.
بالاخره مریضی در ایشان ممکن است فعالیتش را آغاز کند که این برای ما خیلی نگران کننده است. بخشی که ما دوست داشتیم با فیزیوتراپی بهتر شود متاسفانه برای ۷-۸ ماه هست که در همان مرحله‌ مانده و ما را مقداری ناامید کرده است. اما حضور ایشان و وجود ایشان برای ما نعمت است و هنوز ایشان مثل همیشه هوشیاریهای خاص خودشان را دارند و گاهی اوقات سوالاتی از من می‌کنند که با خودم می‌گویم بابا چطور این‌ها را هنوز به خاطر دارند. خاطرم هست یک بار ایشان را به باغ خودشان بردیم. خب خیلی مسائل رو نشان نمیداد که یادشونه از جمله جزییات و دستوراتی را قبلا داده بودند. اما همان اول که رسیدند گفتند آن شش تا نهال گردو که من گذاشتم توی گلخونه کجاست؟ و این موضوع من را اینقدر خوشحال کرد که هنوز این جزییات رو هوشیارانه دنبال میکنند و به یادشان هست. همیشه آرزو میکنیم و امیدواریم که ایشون بهتر بشوند و مردم هم که همه لطف دارند و دعا میکنند.»
منبع: بهارنیوز