بایگانی سال : 2017

گروه سیاسی: سعید حجاریان تئوریسین اصلاحات در یادداشتی به عنوان کدام اصلاحات زنده است به بازخوانی جریان اصلاحات پرداخته است. یادداشت حجاریان را می خوانید: اخیراً بار دیگر درباره «اصلاحات» و وضعیت آن مباحثی مطرح و پرسش‌هایی به‌وجود آمده است. به‌خصوص پس از آنکه اصلاح‌طلبان و اعتدالیون با یکدیگر ائتلاف کردند و دولت آقای روحانی را به‌وجود آوردند. در این زمینه پرسش‌هایی از این قبیل مطرح شد: «اصلاحات چه نسبتی با اعتدال دارد؟»، «آیا اصلاحات تبدیل به پله‌ای برای اعتدال شده است؟»، «آیا اصلاح‌طلبان از اعتدال به‌عنوان ابزاری برای خروج از انزوا استفاده کرده‌اند؟»، «اصلاح‌طلبان از مواضع خود تا چه حد عدول کرده‌اند؟» «و دست آخر اینکه از اصلاحات چه مانده است؟»
من در این مجال سعی می‌کنم به مصداق «ادل دلوک فی الدلاء» از زاویه‌ای خاص مجدداً به موضوع اصلاحات بپردازم؛ هر چند که تاکنون مقالات متعددی در این باب نوشته‌ام که شاید مشهورترین آن‌ها «زنده ‌باد اصلاحات!» باشد. اکنون شاید لازم باشد نگاهی دوباره به بخش دوم آن مقاله که معطوف به جوهر اصلاحات -که ماندگار است- انداخته شود و احیاناً نواقص‌اش برطرف شود هر چند که در اینجا مجال چندانی ندارم و بسط موضوع را به فرصت دیگر موکول خواهم کرد.
جوهر اصلاحات توسعه سیاسی با همه لوازم‌اش بود؛ مستقل از آنکه در سایر زمینه‌ها مانند اقتصاد و فرهنگ چه می‌گذشت. به هر میزان که اصلاحات از این شاقول فاصله گرفت، رنگ باخت لذا به گمان من کماکان مسائل سابق که معطوف به توسعه و نوسازی سیاسی در ایران می‌شود پابرجا هستند و همان‌ها هسته سخت اصلاحات را تشکیل می‌دهند. اما اکنون پس از گذشت قریب به سه دهه از مطرح شدن مباحث پیرامون توسعه و نوسازی سیاسی در ایرانِ پس از انقلاب می‌توان به گذشته نگاهی انداخت و بعضی از خلاء‌ها و خلل‌ها را بررسی کرد.
از ابتدا لازم بود در کنار نوسازی سیاسی به مقوله عدالت نیز پرداخته شود. غفلت از عدالت باعث شد که عده‌ای با شعارهای پوپولیستی و پخش پول به صحنه بیایند و خود را مدافع عدالت معرفی کنند؛ همان‌هایی که هیچ نسبتی با عدالت نداشتند و جز فساد دستاوردی برای کشور به ارمغان نیاورند. اساساً انقلابات در هر جای دنیا پاسخی هستند به تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها و انقلاب ایران نیز از این قاعده مستثنی‌ نبود ولی متأسفانه پس از پیروزی انقلاب هیچ‌گونه گشایش نظری و تئوری‌پردازی در این خصوص صورت نگرفت و حداکثر به مواعظ و پندهای بزرگان دینی اکتفا شد. این مهم از چشم اصلاح‌طلبان نیز دور ماند و هنوز این موضوع در بوته اجمال و ابهام باقی مانده و نزد برخی عدالت‌خواهی به کمونیسم و سوسیالیسم ترجمه می‌شود. به‌خصوص از زمان دولت سازندگی به بعد که توسعه اقتصادی محور قرار گرفت به‌کلی عدالت بحث ممنوعه شد تا آنجا که هنوز در میان اقتصاددانان به این واژه به دیده شک و تردید نگاه می‌شود.
اصلاحات در ابتدا به‌صورت نخبه‌گرایانه مطرح شد و حداکثر به‌عنوان ضمیمه‌ای بر اصلاحات اقتصادی درآمد تا بتواند ضایعات آن بُعد از توسعه را رفع و رجوع کند اما بعدها اصلاحات جامعه‌محور مطرح شد که در آن یک پایه اصلاحات در درون جامعه قرار داشت که بدون وجود یک جنبش اجتماعی نمی‌توانست کاری از پیش ببرد؛ ولی هنوز راه درازی در پیش است تا نشان دهیم چه نسبتی میان بهبودخواهی حکومتی و جنبش اجتماعی وجود دارد و چگونه می‌توان این دو مقوله را هم‌فاز کرد.

مشکل ما این بوده است که عده‌ای از اصلاح‌طلبان که به زدوبند در بالا مشغول بوده‌اند و نسبتی با پایین‌ نداشته‌اند کم‌کم از مواضع خود عدول کرده و به کانفورمیست‌هایی تبدیل شده‌اند که به هیچ اصولی‌ معتقد نیستند و هنوز هم داعیه اصلاح‌طلبی و حتی پیشتازی این امر را دارند. از طرف دیگر عده‌ای نیز در بعضی جنبش‌های اجتماعی شرکت کردند و چون نماینده‌ای از خودشان نداشتند، قدرت‌های بیگانه خود را قیم آن‌ها معرفی کردند. لذا در این میان می‌بایست به نقش حزب به‌مثابه buffer توجه داشت.
اصلاحات در محدوده خاصی باقی ماند. در انتخابات دوم خرداد بیست میلیون از مردم به صحنه آمدند که هر کدام به‌نوعی طرفدار اصلاح بودند در حالی که میسر نبود ارکان این حماسه ملی را در کوزه محدودی چون احزابِ اصلاح‌طلبِ نخبه‌گراِ جای داد. از این رو بسیاری از نیروهای علاقه‌مند به اصلاحات خارج از دایره بازی قرار گرفتند و به‌مرور سرخورده شدند. علیرغم اینکه شعار اصلاحات، «ایران برای همه ایرانیان» بود، ارتباط وثیقی میان نخبگان اعم از سیاسی و غیرسیاسی -که شاید در بعضی جاها با احزاب اصلاح‌طلب احساس همدلی نمی‌کردند- برقرار نشد. از طرف دیگر اصلاح‌طلبان اطراف آقای خاتمی نسبتاً exclusivist بودند و از جذب بخش‌های عظیمی از نخبگان و هنرمندان و اساتید دانشگاه و… غافل شدند چرا که پیشینه خط‌امامی‌شان مانع از آن می‌شد که به سمت بعضی چهره‌ها گام بردارند البته که در این میان شخص رئیس‌جمهور علیرغم آنکه در لباس روحانیت بود، متفاوت از سایرین عمل کرد.
اصلاحات دارای پایگاه اجتماعی مشخصی نبود. به این معنا که منافع گروه یا طایفه خاصی را نمایندگی نمی‌کرد و به‌نوعی گرایش تمام‌خلقی داشت. به این معنا که از کارگران و روستائیان و اقوام و طبقه متوسط جدید تا سرمایه‌داران طرفدار داشت و هر کدام از این‌ها دارای منافعی بودند که گاه در تعارض با منافع دیگری تعریف می‌شد. به همین سبب اصلاحات نتوانست در طول هشت سال گروه هدف خود یا به عبارتی پایگاه اجتماعی‌اش را تعیین و با آن ارتباط برقرار کند. شاید این مشکل را نه دولت سازندگی داشت و نه دولت معجزه هزاره سوم؛ چرا که آن دو دولت از قبل مشخص کرده بودند که منافع چه کسانی را نمایندگی خواهند کرد ولی اصلاحات بیشتر به‌دنبال منافع ملی بود و با اینکه کارنامه اقتصادی درخشانی از خود به‌ جای گذاشت اما پایگاه مشخصی نداشت و البته هنوز هم ندارد و به همین دلیل هم است که نیروهای اجتماعی که طرفدار اصلاحات بودند به این سو و آن سو می‌غلتند و اصلاحات را کم‌مایه می‌کنند.
اصلاح‌طلبان تا همین امروز نتوانسته‌اند به‌صورت حرفه‌ای عمل کنند. به بیان ساده احزاب اصلاح‌طلب غالباً از جیب خورده‌اند و کادرهای حرفه‌ای نداشته‌اند؛ کادرهایی که از حزب حقوق بگیرند، تمام‌وقت در اختیار حزب باشند و مانع از آماتوریسم حزبی شوند. بعضی احزاب که کوچک‌تر و حرفه‌ای‌تر بودند پایگاه مردمی خاصی نداشتند و احزاب بزرگتر که عمدتاً از دل دانشگاه بیرون آمده بودند کمابیش خصلت‌های انجمن‌‌های اسلامی را به‌ خود گرفته بودند که مهم‌ترین آن‌ها آماتوریسم بود لذا نه منبع مشخصی برای گذران امور جاری حزب در اختیار داشتند و نه حق عضویت کفاف مخارج را می‌داد. در نتیجه این کاستی، احزاب بدل به ستاد انتخاباتی شدند که پس از هر انتخابات موتور محرک خود را به‌صورت standby در می‌آوردند.
سیاست و اخلاق هم‌ریشه هستند و هر دو ذیل حکمت عملی قرار می‌گیرند. از این رو کسانی که کار سیاسی می‌کنند باید منش اخلاقی خود را داشته باشند. اصلاح‌طلبان گرچه بسیار خلیق بودند اما تئوری اخلاق نداشتند و در این زمینه کم‌کاری کردند و در نتیجه افراد اصلاح‌طلب به‌عنوان اسوه اخلاق به جامعه معرفی شدند، در حالی که احزاب باید با تعریف پرنسیپ‌هایی چنین نقشی را ایفا می‌کردند. یکی از مهمترین پرنسیپ‌ها نقد خود است و آن هم نقد اجتماعی و نه نقد در گوشی. متأسفانه اصلاح‌طلبان در این زمینه کوشا نبودند شاید به دلیل ترس؛ ترس از آنکه رقبایشان آن‌ها را مورد سرزنش قرار دهند. اما این امر توجیهی برای فراموشی انتقاد از خود نبوده و نیست. انتقاد از خود آن‌ هم در عرصه عمومی باعث ارتقاء منزلت می‌شود ولو آنکه دیگرانی آن را دست‌مایه تحقیر و تعییر قرار دهند.
اصلاحات اگر بتواند در زمینه‌های اخلاق، عدالت و آزادی خط قرمزهای خود را تعیین کند و از آن‌ها عدول نکند، هم می‌تواند در ائتلاف‌ها شرکت کند و هم می‌تواند با قدرت گفت‌و‌گو کند. متأسفانه در مواقعی شاهد بوده‌ایم که اصلاح‌طلبان به‌خاطر فشارها، منافع، شرایط جهانی و ائتلاف از بعضی خطوط قرمز عبور کرده‌اند؛ خطوط قرمزی که متأسفانه نوشته نشده‌اند و نمی‌توان برپایه آن‌ها کسی را بازخواست کرد ولی در وجدان مردم تصویری از آن‌ وجود دارد. به همین خاطر است که می‌بینیم در بعضی موارد مرز میان اصلاحات و سایر نیروهای اجتماعی کمرنگ می‌شود و در همین مرزها است که افراد بی‌پرنسیپ به ارتزاق و موج‌سواری مشغول‌ می‌شوند یعنی هم از برند اصلاح‌طلبی بهره می‌برند و هم از رانت استفاده می‌کنند.
معمولاً می‌گویند هر سیستم انسانی دارای چشم‌انداز، برنامه و هدف است. درون اصلاحات تا حدودی برنامه وجود داشت، تا حدودی هم به‌صورت غریزی هدف مشخص بود اما چشم‌انداز درازمدتی وجود نداشت. فی‌المثل اصلاح‌طلبان فکر نمی‌کردند ممکن است کرسی‌های شورای دوم به کلی واگذار شود یا گمان نمی‌بردند روزی دولت معجزه جایشان را بگیرد. این غفلت به این خاطر بود که گمان می‌کردند نبض جامعه را در دست دارند و چشم‌انداز سبزی در مقابل‌شان تا افق‌های دوردست گشوده است. آن‌ها غافل بودند که ارتش ذخیره بیکاران و نیروهای حاشیه‌ای قدرت گرفته‌اند و ممکن است به نواله یارانه‌ای تن به هر کاری بدهند؛ آن‌ها ندیدند که بوش در آمریکا بر سر کار آمده است و چه نگاهی نسبت به ایران دارد؛ آن‌ها ندیدند منطقه در حال میلیتاریزه شدن است؛ آن‌ها ندیدند دستگاه اطلاعات موازی در حال شکل‌گیری است و قس‌ علی هذا.
القصه، اصلاحات حال و روز خوبی ندارند ولی تنها راه رهایی کشور از معضلات همین اصلاحات است و هنوز هیچ بدیلی در مقابل آن وجود ندارد. نه کسانی که به‌دنبال قیام‌های خیابانی هستند ره به جایی می‌برند و نه کسانی که به امید ترامپ‌ نشسته‌اند و نه کسانی که به وضع موجود دل خوش کرده‌اند و سرشان را جز به علامت تأیید فرود نمی‌آورند. هیچ‌ یک از این‌ها گرهی از کار فروبسته ما نخواهند گشود؛ این کشور آفت زده است و اصلاحات تنها نیرویی است که می‌تواند به دفع آفات آن کمک کند، بدون آنکه این مریض زیر تیغ جراحی از بین برود. کسانی که با نگاه ملی به مسائل می‌نگرند و اندک دلبستگی به دین دارند و حرکت امام حسین(ع) را حرکتی اصلاحی تلقی می‌کنند باید تلاش کنند، اصلاحات اصلاح شود و به‌جای پروژه‌های «انقلاب در انقلاب» یا «انقلاب مستمر» که ره به جایی نمی‌برند، پروژه «اصلاحات در اصلاحات» یا «اصلاح مستمر» را در دستور کار قرار دهند.
 
منبع: بهارنیوز

روزنامه بهار: بار دیگر دونالد‌ ترامپ و بار دیگر یک تصمیم جنجالی. رییس‌جمهور ایالات متحده بر خلاف رؤسای‌جمهور پیشین آمریکا، قدس را به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل به رسمیت شناخت. این تصمیم سبب ایجاد موج اعتراضی بسیار گسترده‌ای در سراسر جهان شد. از کشورهای اسلامی تا کشورهای اروپایی و مسئولان اتحادیه اروپا، از سازمان ملل تا سیاسیونی در آمریکا؛ همه و همه نسبت به این تصمیم‌ترامپ با صدایی بلند اعتراض کرده و این اقدام را تیر خلاص دولت ایالات متحده به مذاکرات صلح دانستند. با نگاهی به واکنش‌ها به این تصمیم می‌توان گفت که تنها مقامات رژیم اسرائیل از تصمیم‌ترامپ حمایت کرده‌اند و جامعه جهانی روی خوشی به اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل نشان نداده است.

 به طور کلی می‌توان واکنش‌های مخالفت‌آمیز با این تصمیم رییس‌جمهور ایالات متحده را به دو گروه عمده تقسیم کرد. بخش اول از آن جهت به مخالفت با اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل برخاسته‌اند که اساساً موجودیتی به نام اسرائیل را به رسمیت نشناخته و هر تصمیمی که یک سوی آن جنبه حمایتی از این رژیم را داشته باشد بر‌نمی‌تابند؛ چه نطق اخیر‌ترامپ و چه مذاکرات صلح. مواضع مقامات ایران، سوریه، عراق، کره‌شمالی و… را می‌توان در این چارچوب ارزیابی کرد. گروه دوم مخالفان‌ترامپ کشورها و نهادهای بین‌المللی هستند که این اقدام را به دلیل آنکه به درستی سبب کُند شدن و یا حتی از کار افتادن تلاش‌ها برای روند سازش و مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل می‌دانند با اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل مخالف هستند.

جدا از این تفاوت به طور کلی می‌توان مخالفت‌ها با تصمیم‌ترامپ را یک مخالفت جمعی در سطح جهان ارزیابی کرد.چندی پیش که شاهد نطق دونالد‌ترامپ درباره برجام بودیم هم یک چنین وضعیتی به وجود آمد. رییس‌جمهور آمریکا در آن مقطع زمانی به دنبال آن بود که با اعلام ادعایی مبنی بر عدم پایبندی ایران به مفاد برجام شرایط را برای بر هم زدن توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای گروه ۵+۱ فراهم آورد اما آنچه در صحنه عمل رخ داد واکنش تند طرف‌های دیگر برجام از ایران و روسیه و چین تا سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا بود.

با نگاهی به این دو رخداد که با وجود تفاوت‌های مشخص آن در عدم همراهی جامعه جهانی با تصمیم دولت‌ترامپ با یکدیگر نقاط اشتراکی دارد شاهد اتخاذ نوعی سیاست انزواطلبانه از سوی مقامات ارشد ایالات متحده هستیم.‌ترامپ بر خلاف دولت گذشته ایالات متحده اعتقادی به اجرای تصمیمات بر اساس اجماع بین‌المللی نداشته و نوعی تکروی سیاسی را دنبال می‌کند. این در حالی است که در دنیای امروز دیگر امکان اجرای تصمیمات بدون همراه ساختن جامعه جهانی وجود ندارد. اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل از سوی دونالد‌ترامپ را می‌توان در دو سطح موضوع فلسطین و جایگاه ایالات متحده در سطح جهان ارزیابی کرد.

این تصمیم که در آینده‌ای نه چندان دور با اعلام انتقال سفارت آمریکا به قدس نیز همراه خواهد شد می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را بر تلاش‌های جامعه جهانی برای به سرانجام رساندن مذاکرات صلح و اتخاذ سیاست «دو دولت» وارد آورد و اعتراضات جامعه جهانی در روزهای اخیر را نیز می‌توان از همین زاویه تحلیل کرد. اما سطحی دیگر از این رویداد اثرات انزواطلبی‌ترامپ بر جایگاه آمریکا در سطح جامعه بین‌الملل است. در این باره تحلیل‌گران دو دیدگاه مختلف را مطرح می‌کنند. برخی بر این عقیده‌اند که واکنش‌ها به اقدامات یکسویه‌گرایانه‌ترامپ در عمل اتفاقی را رقم نخواهد زد و به دلیل اَبَر قدرتی ایالات متحده شاهد تقابلی واقعی از سوی جامعه جهانی با آمریکا نخواهیم بود؛ در نتیجه سیاست‌های‌ترامپ تغییر محسوسی را در جایگاه مهم آمریکا در معادلات بین‌الملل ایجاد نمی‌کند.

در طرف مقابل گروهی دیگر از کارشناسان سیاست خارجی بر مبنای این نکته که جهانِ امروز جهانی بر مبنای همکاری‌های مشترک است انزواطلبی دولت دونالد‌ترامپ را سبب کاهش قدرت و نفوذ آمریکا در سطح جهان ارزیابی کرده و بر این اعتقادند که در پایان دوره چهار ساله دولت‌ترامپ شاهد کاهش محسوس قدرت آمریکا خواهیم بود.باید منتظر ماند و دید که انزوا طلبی رییس‌جمهور آمریکا چه تاثیری بر این کشور و همینطور آنچه در سطح جهان می‌گذرد خواهد گذاشت.
منبع: بهارنیوز

روزنامه بهار: تعدادی از انجمن‌های اسلامی دانشجویان که در حال شکل‌دهی به اتحادیــــه‌ی «انجمن‌های اسلامی دانشجویان پیرو  خط  امام» هستند، با صدور بیانیه‌ای به مناسبت روز دانشجو نسبت به برخی سیاست‌های دولت در دانشگاه انتقاد کردند.متن کامل این بیانیه که نسخه‌ای از آن برای روزنامه بهار ارسال شده است به شرح زیر است:
«تمام مسایل به دست دانشگاه است. یعنی این دو تا قطبِ دانشگاه و روحانی همه‌ی مقدرات مملکت در مشت اینهاست. دانشگاهی، دانشجو، چه دانشجوی قدیمی، چه دانشجوی جدید، همه مسائل توی دست اینها باید حل بشود. این‌ها قوه متفکره‌ی یک ملت هستند». صحیفه امام خمینی (ره)، ج ۸، ص ۱۴۱.
درود خداوند بر روان پاک دانشجویان شهیدی که در سال‌های سرد و سیاهِ کودتای ننگین علیه مردم، مجاهدانه بر تجلی استبداد و استکبار شوریدند و در قربانگاه‌شان با خون خود نوشتند «دانشجو می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد». آری همان‌ها که امتداد مبارزه‌شان علیه ظلم و خودکامگی نشان داد اگر ایمان باشد خون بر شمشیر هم پیروز است.
جنبش دانشجویان مسلمان ایران با دستان سرخ خود به جمهوری اسلامی آریِ سبزی گفت تا بر مبنای جمهوریتِ نظام انتخابات حداکثری و آزاد برگزار شود و عصاره‌ی فضایل ملت در مجلس شورای اسلامی و دستگاه اجرایی به نمایندگی از ملت خروشان انقلابی به وظیفه‌ی خود عمل کند، نه اینکه چون قبل، فقط مشتی دست‌نشانده ادعای نمایندگی داشته باشند و بس. و برمبنای اسلامیتِ علوی روحیه ظلم ستیزی، عدالتخواهی و مکارم اخلاقی در میان جامعه مستولی شود، نه اینکه چون منش اصحاب صفین و بر مبنای اسلام اموی، قرآن بر نیزه و باران رحمت از دولتی سر قبله‌ی عالم باشد و سیل و زلزله از معصیت مردم!
دست به مبارزه با استبداد زد تا میزان، رأی ملت باشد، شعار استقلال و آزادی داد تا حکومتی تشکیل شود که اولویت خود را حفظ و مراقبت از آزادی‌های مدنی و حقوق شهروندی ولی نعمتان خود قرار دهد.
و اکنون در شصت چهارمین سالگرد گرامیداشت سه آذر اهورایی جریان دانشجویی مستقل و حق‌طلب همچنان پرچم مبارزه با جهل و انحراف و تحجر و تنگ‌نظری و خودکامگی و سرسپردگی را زمین نگذاشته است.
امروز با وجود این که بیش از چهار سال از مدت ریاست دکتر حسن روحانی بر جمهور مردم می‌گذرد، اکتفای ایشان به تمدید وعده‌ها و عدم تلاش مجدانه برای محقق ساختن خیل مطالبات بر زمین مانده‌ دانشگاهیان نگرانی این قشر را برانگیخته است. در روزگاری که هر کسی از هر گوشه‌ای عزمش را برای تضعیف جایگاه دانشگاه و کاهش اثرگذاری جریان دانشجویی جزم کرده، آیا رواست دولتی که رأی خود را بر شعارِ بهبود وضعیت دانشگاه استوار ساخته است؛ به مطالبات دانشگاهیان کم توجهی کند و به علاوه‌ی خیل وعده‌های تحقق نیافته با اعمال سیاست‌های نادرست و تبعیض‌آمیز کالبد بیمار دانشگاه را مبتلاتر نماید؟
جناب آقای روحانی!
۱- دانشگاه نه بازیچه‌ دست سیاست‌مداران است که هرگاه عده‌ای خواستند دانشجویان را به میدان حمایت از خود بیاورند و سخنان خود را از حلقوم آنها بگویند و هرگاه منافع‌شان اقتضا نکرد صدای آنها را خفه کنند. و نه عنصری خنثی و بی‌رگ است که در قبال هر آنچه در جامعه می‌گذرد سکوت کند و بی‌تفاوت از کنار آن بگذرد.
اگر جامعه‌  دانشجویی از شما وزیر علومی شجاع و کارآمد می‌خواهد برای آن است که بتواند در مقابل مطامع دیگرانی که می‌خواهند استقلال دانشگاه‌ها را زیر سئوال ببرند و یا از آن‌ها استفاده‌ ابزاری ببرند ایستادگی کند و از کیان این ساحت مقدس دفاع کند نه آنکه آن را به پشیزی بفروشد و دردم قالب تهی کند.
مطالبه‌  ما دانشجویان پیرو خط امام از وزیر علوم برخلاف دیگران، نه بر اساس معامله بر سر گزینه‌ها و سیاسی‌کاری ست و نه بر اساس سهم‌خواهی برای حلقه‌های مشاوره‌ای و نه بر اساس رانت‌خواهی ست، که بر اساس نتیجه‌ عملکرد ایشان در قبال دانشگاه است. وزیر محترم علوم می‌تواند با محافظه‌کاری و انفعال آماج انتقادات ما باشد یا با ارائه کارنامه‌ای مشحون از عملکرد مثبت و تحول، مورد تقدیر و ستایش ما قرار گیرد؛ که البته امیدواریم چنین باشد. لذا بنایی برای قضاوت زودهنگام یا تخریب افراد نداریم.
۲- سیاست دولت‌های پس از دولت مهندس موسوی و دولت شما، البته بر خلاف نص صریح قانون اساسی در قبال آموزش عالی کشور نشان دهنده‌ غلبه‌ی نگاه به دانشگاه به مثابه‌ تجارتخانه و دانشجو به‌سان کالاست. نگاهی که در قالب سیاست‌هایی چون کاهش سنوات مجاز تحصیلی، کاهش یارانه‌های رفاهی، افزایش روز افزون ظرفیت پولی دانشگاه‌ها، طرح کارورزی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و موارد مشابه دیگر آنچنان نمودار گشته است که روی بزرگترین اقطاب سرمایه‌داری دنیا را نیز سفید کرده‌ایم! تا آنجا که در حال حاضر ۸۷ درصد از دانشجویان کشور بابت تحصیل خود شهریه می‌پردازند درحالیکه این آمار در آمریکا زیر پنجاه درصد است. چگونه است که در حوزه‌های علمیه طلبه‌ها شهریه را دریافت می‌کنند اما در دانشگاه‌ها دانشجویان باید شهریه را پرداخت کنند؟ آیا منطق آقایان می‌پذیرد که حوزه‌های علمیه هم طلبه‌ پولی پذیرش کنند؟ اگر نه چطور پزشکی و مهندسی که با جان انسان‌ها در ارتباط است پولی باشد؟ خودکفایی دانشگاه‌ها باید از محل کارآمدی در آموزش و ارتباط با صنعت شکل بگیرد نه صرفاً از محل دریافت شهریه از دانشجویان! در شرایطی که اقشار فرودست جامعه به سبب شرایط نامساعد معیشتی زیر بار تأمین نیازهای اساسی خود کمر خم کرده‌اند، آیا رواست که دولت با اعمال چنین سیاست‌هایی فرصت تحصیل علم را از بخش قابل توجهی از جامعه سلب نماید؟ آیا رواست در جامعه‌ای که کارگر به جرم مطالبه‌ حقوقش شلاق می‌خورد و معلم به جرم فعالیت صنفی به زندان می‌رود و کسر عظیمی از جامعه با چالش‌ها و دشواری‌های معیشتی روبه‌روست، با اعمال چنین سیاست‌هایی تنها مسیر رشد و پیشرفت فرودستان را نیز مسدود کنیم؟
وای بر ما دانشجویان پیرو خط امام (س) که اجازه دادیم پس از حدود چهار دهه سرنوشت انقلاب اسلامی به جایی برسد که برخی درون آن نه تنها عزمی برای رفع تبعیض و نابرابری ندارند، بلکه با اعمال سیاست‌های نادرست آشکارا اندام فربه قشر مرفه را فربه‌تر و پیکر نحیف قشر فرودست را نحیف‌تر می‌سازند. ما در برابر پیر مرادمان ابراز شرمندگی می‌کنیم که عدم حضور و عدم مطالبه‌گری صریح ما سبب گشته است که گویی راه جمهوری اسلامی از راه انقلاب مستضعفین جدا شده است. ما شرمساریم که این هشدار امام (س) را قاطعانه فریاد نزدیم که: «خدا نیاورد آن روزی را که سیاست ما و سیاست مسئولین کشور ما پشت کردن به دفاع از محرومین و رو آوردن به حمایت از سرمایه دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشتری برخوردار شوند. معاذاله که این با سیره و روش انبیا و امیرالمؤمنین و ائمه معصومین (ع) سازگار نیست.»
۳- متاسفانه استمرار نگاه کالایی به دانشجو منحصر به ابعاد اقتصادی آن نمی‌شود. شاهد هستیم که جریان‌های سیاسی و غیرسیاسی خارج از دانشگاه در حالی از فعالین و تشکل‌های دانشجویی به نفع مطامع خود تغذیه می‌کنند! چگونه قابل پذیرش است که تشکل‌های دانشجویی به بنگاه‌های سیاسی تبدیل شده و فعالین دانشجویی که اساسی‌ترین هویت آن استقلال از مبادی قدرت-ثروت است، به مثابه‌ی کالای سیاسی بین گروه‌ها و جریان‌های مختلف به استخدام درآیند و مبادله شوند؟! غیرقابل پذیرش‌تر آن‌که شاهد بودیم دولت نیز تلاش می‌کند با حمایت خاص از برخی طیف‌ها یک بازوی دانشجویی برای خود جور کند و به این آسیب دامن زند! اتفاق نامبارکی که در دولت سازندگی نیز رخ داد.
تسریع در روند صدور مجوز تمامی اتحادیه‌های دانشجویی اعم از صنفی و سیاسی، خصوصاً «انجمن‌های اسلامی دانشجویان پیرو خط امام» از مطالبات اصلی فعالین دانشجویی است که باید در اسرع وقت در دستورکار وزارتین قرار گیرد. همچنین شایسته نیست در دولتی که قرار بود شعار «دانشگاه امن، نه امنیتی» و «دانشگاه پادگان نیست» را سرلوحه کار خود قرار دهد، همچنان فعالین دانشجویی به جرم انتقاد با فشار و تهدید و تحدید روبه‌رو شوند و مجدداً ستاره‌دار شوند. دولت اگر شهامت پیگیری ماجرای ۳۰۰۰ بورسیه غیرقانونی را ندارد، حداقل شایسته نیست وقتی مدعی‌ست تلاش برای ایجاد فضای آزاداندیشی در دانشگاه‌ها را در دستور کار دارد، مدیران محافظه‌کاری در دانشگاه‌ها باشند که به طرق مختلف، از سر و ته فعالیت‌های دانشجویی بزنند؛ تا جاییکه می‌بینیم به دلیل اعمال همین سیاست‌های محافظه‌کارانه، برنامه‌های دانشجویی هر ساله از محتوای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تهی‌تر شده و از انواع برنامه‌های سرگرم کننده و بی محتوا پر می‌شوند!
۴ – متاسفانه سال‌هاست که حق حضور دانشجویان منتقد در تریبون‌های مختلف کشوری به بهانه‌های مختلف سلب یا محدود شده است. همین موضوع عموم تریبون‌های دانشجویی را به تریبون‌های فرمایشی برای توجیه وضع موجود و مدیحه‌سرایی طیف‌های خاص وابسته بدل ساخته است. شوربختانه سنت حسنه‌ حضور صمیمانه‌ی رئیس‌جمهور در میان دانشجویان که به نوعی یادگار رئیس دولت اصلاحات است نیز در سال‌های پس از دولت او به مجلسی فرمایشی که در آن از قبل حاضرین دعوت و چیدمان شده‌اند تبدیل شده است. جناب آقای روحانی در این شرایط، امسال نیز چشم فعالین دانشجویی منتقد، به حضور هر ساله شما در میان دانشجویان نیز امیدوار نماند. اینکه جلسه در یکی از استان‌های محروم برگذار شود شایسته تقدیر فراوان بود لیکن لغو تریبون‌های دانشجویی آن هم هنگامی که دانشجویان درد دل‌ها، مطالبات و انتقادات یک سال خود را به امید بیان آن‌ها در این فرصت فروخورده‌اند شایسته نیست. کاش همان هنگامی که مشغول ایراد سخنان زیبایی در مورد دانشگاه و دانشجو بودید صدای دانشجویانی که بیرون از سالن فریاد می‌زدند جلسه‌ی فرمایشی نمی‌خواهند را نیز می‌شنیدید. آن‌ها به شما رأی داده بودند تا اگر دستانی برای اجرای مطالباتشان ندارید گوش‌هایی برای شنیدن صحبت‌هایشان داشته باشید اما شما آنها را هم ناامید کردید.
در پایان تاکید می‌کنیم اصول و آرمان‌هایی که مردم برای رسیدن به آنها به پیر جماران اعتماد کردند و انقلاب کردند نباید فراموش یا تضعیف شود. ما همچنان به آینده امیدواریم و معتقدیم راه اصلاح برخی روندهای ناصواب از تضارب آرا و نقد بی‌پرده‌ی مسئولین و اصحاب قدرت در تمامی سطوح می‌گذرد لذا به همین دلیل است که نقد دولت یازدهم و دوازدهم را نیز علی رغم تلاش برای پیروزی آن در انتخابات، جز وظایف ذاتی خود می‌دانیم.
منبع: بهارنیوز

محمد توکلی

در روزهای اخیر که به ۱۶ آذر و روز دانشجو منتهی می‌شد هر کسی از زاویه‌ای به تحلیل این روز پرداخت. برخی آن را نماد استکبارستیزی نامیدند، گروهی آن را روزی برای تقابل با استبداد نامیدند، برخی این هر دو را دو روی سکه روز دانشجو خواندند، افرادی از نسبت جنبش دانشجویی با قدرت سخن گفتند، بعضی از مطالبات سیاسی و صنفی دانشجویان حرف زدند و برخی هم مراسم ۱۶ آذر را به جنگ‌های شادمانه تقلیل دادند. در ادامه و به بهانه ۱۶ آذر وضعیت جنبش دانشجویی را در سه مقطع زمانی مختلف بررسی می‌کنیم.

۱ – جنبش دانشجویی در دوران اصلاحات؛ احیاء
دوم خرداد۷۶ مقطع زمانی است که در بسیاری از موضوعات یک نقطه عطف در تاریخ سیاسی پس از انقلاب محسوب می‌شود. زمانی که جریان اصلاحات با حمایت قاطع مردم قوه مجریه را در دست گرفت و تلاشی را برای اصلاح رویه‌های نادرستی که در برخی موارد در کشور نهادینه شده بود آغاز کرد. تلاشی که با موانعی سخت، گاه مرئی و گاه نامرئی برخورد می‌کرد. تغییر نگاه به دانشگاه یکی از مصداق‌های همین اصلاح رویه‌های نادرست بود. واقعیت آن است که دولت پیش از اصلاحات فرهنگ و سیاست را در درجه دوم و سوم اهمیت قرار داده بود و به ابزارها و شیوه‌های مختلف در تلاش بود که تا آنجا که می‌شود دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و دیگر ساحت‌های اندیشه‌ورزی تا آنجا که امکان‌پذیر است از سیاست تهی شود. پس از دو خرداد ۷۶ و با روی کار آمدن اصلاح‌طلبانی که در پی تغییر آن نگاه بودند شاهد ایجاد تغییراتی ملموس در دانشگاه‌ها بودیم. دانشگاه‌هایی که در دولت سازندگی با تابلوی «سیاست ممنوع» روبرو بودند در دوران اصلاحات به وضعیتی رسیدند که در جامعه دانشجو بودن برابر با سیاسی بودن شده بود. به طور طبیعی جنبش دانشجویی همچون فنری بود که پس از سال‌ها فشرده شدن به یکباره رها می‌شود و در چنین شرایط وقوع برخی تندروی‌ها چندان هم غیرقابل پیش‌بینی نبود اما با این وجود آن مقطع زمانی را می‌توان احیاء جنبش دانشجویی پس از یک دوره بی رونقی دانست.

۲ – جنبش دانشجویی در دوران اصولگرایان؛ اغماء
پس از انتخابات۸۴ و با برگزیده شدن نامزد جریان اصولگرا تقریبا همه این اطمینان را داشتند که با توجه به نگاه این جریان سیاسی به دانشگاه و دانشجویان باید شاهد افول جنبش دانشجویی کشور باشیم. این مقطع زمانی را می‌توان به دو دوره ۸۴ تا ۸۸ و ۸۸ تا ۹۲ تقسیم کرد. در دوره اول وضعیت دانشگاه با شیب ملایمی به سمت خنثی شدن در حرکت بود این وضعیت کمتر از آنچه تصور می‌شد باعث افول جنبش دانشجویی شد. اما پس از وقایع تلخ انتخابات۸۸ جو امنیتی – پادگانی شدیدی در دانشگاه‌ها ایجاد شد و کسر قابل توجهی از تصمیمات برای دانشگاه در جاهایی غیر از دانشگاه اتخاذ می‌شد! مقطع زمانی ۸۸ تا ۹۲ را می‌توان بدترین دوران دانشگاه در سه دهه اخیر دانست؛ دورانی که دانشجویان به دلیل آنکه به رقیب دولت مستقر رای داده بودند با برخوردهایی سخت مواجه می‌شدند و امکان تحقق و حتی مطرح ساختن خواسته‌های حداقلی‌شان هم وجود نداشت.

۳ – جنبش دانشجویی در دوران اعتدال؛ انفعال
با آغاز به کار دولت میانه‌رو حسن روحانی از تابستان۹۲ شاهد برخی تغییرات در وضعیت دانشگاه‌ها بودیم. این تغییرات که در زمان کوتاه مدیریت رضا فرجی دانا در وزارت علوم با سرعت قابل قبولی در حال پیگیری بود با استیضاح پر ماجرای وزیر علومِ محبوب جامعه دانشگاهی از سوی مجلس اصولگرا و انتخاب جانشینی ضعیف برای او از طرف دولت اعتدال با کُندی و نوعی انفعال همراه شد. جنبش دانشجویی در دوران اعتدال را می‌توان در وضعیت انفعالی و متوسط نامید. آنچه در دانشگاه‌ها می‌گذرد نسبت به دوران اصولگرایان که نمونه‌ای از آن را در این روزها در دانشگاه آزاد شاهد هستیم در وضعیتی بهتر است اما برای تحقق وعده‌های داده شده در این حوزه راهی طولانی و سخت پیش رو است که با آنچه از دولت در این بخش مشاهده می‌کنیم امید چندانی هم به تحقق آن نیست. کوتاه سخن آنکه آنچه شرحی از آن رفت نوع مواجهه اصحاب قدرت و به خصوص دولت‌ها با دانشگاه و جنبش دانشجویی بود اما حقیقت آن است که آنچه جنبش دانشجویی را مانا و زایا نگاه می‌دارد بیش و پیش از نیروهای بیرون دانشگاه اعم از دولت و سایر نهادهای قدرت، خودِ دانشجویان و جامعه دانشگاهی است. تا زمانی که اهل دانشگاه در پی تحقق آرمان‌های خود باشد هیچ قدرتی از بیرون از دانشگاه توان آن را نخواهد داشت که تیشه بر ریشه دانشگاه بزند.
منبع: بهارنیوز