برترین ها – ترجمه از حسین علی پناهی: کودتا معمولاً زمانی رخ می دهد که یک حکومت به طور ناگهانی توسط عده ای از درون دولت که معمولاً نظامیان هستند ساقط شده و خود نظامیان یا یک شخص از بدنه ی دولت که در این کودتا نقش داشته حکومت جدیدی را تشکیل می دهد.
چنین عملی می تواند با درگیری های خونین و با سخت گیری به مردم در دوران وقوع یا بعد از کودتا همراه باشد یا توسط گروهی شورشی برای براندازی یک حکومت خودکامه و ظالم صورت گیرد و عموم مردم طرفدار آن باشند. در بسیاری از موارد نیز کودتا منجر به جنگ داخلی در کشور مذکور منتهی خواهد شد. در ادامه ی این مطلب می خواهیم شما را با کودتاهای خونینی که در تاریخ اتفاق افتاده و نتایج آن آشنا کنیم.
۱-شورش ووچانگ در چین در سال ۱۹۱۱
این شورش همگانی بزرگ که در ۱۰ اکتبر سال ۱۹۱۱ رخ داد باعث تسریع انقلاب خین های شد که در نهایت سقوط سلسله ی خینگ و کناره گیری امپراطور پوی را در پی داشت و پس از آن جمهوری چین تاسیس گردید. نبرد بین نیروهای سلطنتی و نیروهای انقلابی در واقع به دلیل ظلم های گروهی از حاکمان سلطنتی که به آن ها مانچوها گفته می شد رخ داد که یک اقلیت قومی بودند. علاوه بر این حکومت سلطنتی در مقابله با تهدیدات خارجی ناتوان بود و بدین ترتیب شورش رخ داد. این شورش به مرگ ۴٫۰۰۰ نیروی سلطنتی و ۱٫۰۰۰ نیروی انقلابی منتهی شد.
۲- انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه
مرحله دوم انقلاب ۱۹۱۷ روسیه با شورش افراد مسلح در پتروگراد به رهبری بلشویک ها همراه با کارگران و توده های سربازان برای ساقط کردن دولت موقت روسیه آغاز شد. این کودتا در ۲۴ اکتبر و زمانی که گاردهای سرخ بلشویک ساختمان های دولتی را تصرف کردند آغاز گشته و روز بعد قصر زمستانی که محل استقرار دولت موقت بود به تصرف شورشیان بلشویک درآمد. این موضوع منجر به جنگ داخلی روسیه بین سال های ۱۹۱۷ تا ۱۹۲۲ شد که در نهایت با تاسیس اتحاد جماهیر شوروی به رهبری بلشویک ها به پایان رسید.
۳- کودتای عراق در سال ۱۹۳۶
این کودتا که با نام کودتای بکر صدقی نیز شناخته می شود نه تنها اولین کودتای نظامی در عراق مدرن بود بلکه اولین کودتای نظامی در میان کشورهای عربی نیز به شمار می آمد. در این کودتا بکر صدقی موفق شد دولت نخست وزیر یاسین الهاشمی را ساقط کرده و حکمت سلیمان را به جای او به مقام نخست وزیری منصوب کرد و خودش نیز در واقع حاکم کشور به شمار می آمد. علاوه بر بدست گرفتن قدرت ارتش، صدقی تصمیم گرفت که جعفر العسکری وزیر دفاع وقت را نیز به قتل برساند و در ادامه نیز الهاشمی را به استانبول تبعید کرد و تمام نقاط کشور را با نیروهای نظامی اش به تصرف درآورد.
۴- ماجرای کیوجو در ژاپن در سال ۱۹۴۵
در ۱۴ و ۱۵ آگوست سال ۱۹۴۵ یک کودتای نظامی بلافاصله پس از اعلام بیانیه نشست پستدام در مورد جنگ جهانی دوم و تسلیم شدن ژاپن پس از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی در این کشور رخ داد. این اتفاق توسط برخی از کارکنان وزارت جنگ و نیروهای گارد سلطنتی به رهبری سرگرد کنجی هاتاناکا برای جلوگیری از امضای فرمان تسلیم و پذیرش شروط متحدین توسط امپراطور هیروهیتو انجام گرفت. آن ها قصد داشتند که قصر سلطنتی در توکیو را اشغال کرده و امپراطور را در حبس خانگی قرار دهند. وقتی که کودتا شکست خورد، رهبران کودتا به همراه هاتاناکا و تمامی نیروهای گارد ملی به روش سنتی ژاپنی ها با فرو کردن شمشیرهایشان در شکم خود خودکشی کردند.
۵- کودتای چکسلواکی در سال ۱۹۴۸
به دلیل کاهش قدرت و نفوذ حزب کمونیست، این حزب که می دانست در انتخابات آینده شکست خواهد خورد، تا انتخابات ماه می صبر نکرده و در ماه فوریه ۱۹۴۸ دست به کودتا زد. این کودتا با هدف پاکسازی تمامی نیروهای ضد کمونیستی موجود در ارتش و برقراری دوباره دستورهای کمونیستی برای اطمینان از آرامش سیاسی تا زمان استقرار حکومتی کمونیستی انجام شد. بدین ترتیب چکسلواکی تا سال ۱۹۸۹ و انقلاب مخملی آن سال همچنان تحت نفوذ کمونیست ها باقی ماند. این کودتا با شروع جنگ سرد همراه بود زیرا با این کودتا دیگر باقیمانده ی دموکراسی در مناطق شرق اروپا نیز به طور کلی از بین رفت.
۶- انقلاب مصر در سال ۱۹۵۲
در ۲۳ جولای سال ۱۹۵۲، کودتایی نظامی توسط گروهی از افسران جوان ارتش به نام جریان افسران آزاد و به رهبری محمد نجیب و جمال عبدالناصر برای ساقط کردن سلطنت سلطان فاروق انجام گرفت. اهداف دیگر آن ها از کودتا، براندازی سیستم سلطنتی مصر و سودان، برقراری نظام جمهوری در این دو کشور و پایان دادن به اشغال کشور توسط نیروهای بریتانیایی بود. موفقیت کودتا به دلیل الهام گرفتن از انقلاب های دیگر کشورهای عربی و آفریقایی بود که به ملی شدن کانال سوئز و ریاست جمهوری محمد نجیب به عنوان اولین رییس جمهور این کشور منتهی شد. البته بعدها عبدالناصر نیز در کودتایی حکومت محمد نجیب را ساقط نمود.
۷- انقلاب کوبا در سال ۱۹۵۳
انقلاب کوبا که به ساقط شدن نظام حکومتی ژنرال فولگنسیو باتیستا در اول جولای سال ۱۹۵۹ منجر شد توسط فیدل کاسترو و بر اساس برنامه ی دقیق و حساب شده ی او برای برقراری سیاست های مارکسیستی به انجام رسید. در واقع این انقلاب در ۲۶ جولای سال ۱۹۵۳ و با فرستادن یک گروه ۱۶۰ نفره از نیروهای چریکی به دستور کاسترو و به رهبری ارنستو چه گوارا برای تصرف انبارهای مهمات و سربازخانه هایی در سانتیاگو و بایامو آغاز شده بود.
۸- انقلاب آزادی آرژانتین در سال ۱۹۵۵
شورش عمومی و نظامی که باعث سقوط حکومت خوان پرون، رییس جمهور وقت آرژانتین در ۱۶ سپتامبر سال ۱۹۵۵ شد به دلیل مشکلات فزاینده ی اقتصادی، نحوه ی رفتار او با نیروهای شورشی و ناراضی و بدتر شدن روابط او با کلیسای کاتولیک آغاز گردید. وقتی که اسقف های کاتولیک در ۱۴ ژوئن از او اعلام برائت کردند وی حمایت بخش زیادی از ارتش را از دست داد که در واقع نقشه ی برخی از اعضای دولت بود. نیروی دریایی و هوایی هزاران نفر بیگناه را در نتیجه ی درگیری ها کشته و در مقابل نیروهای طرفدار پرون نیز چندین کلیسا را به آتش کشیدند.
۹- کودتای پاکستان در سال ۱۹۵۸
کودتا پاکستان به یک سری از اتفاقات گفته می شود که بین ۷ اکتبر، زمانیکه رییس جمهور اسکندر میرزا قانون اساسی را ملغی کرده و فرمان حکومت نظامی داد، و ۲۷ اکتبر که توسط ژنرال ایوب خان از قدرت به زیر کشیده شد اطلاق می گردد. در اولین کودتای موفق در پاکستان، میرزا نه تنها قانون اساسی را ملغی کرد بلکه مجلس ملی پاکستان را نیز منحل کرد و در ادامه نیز احزاب سیاسی را ممنوع اعلام کرده و ژنرال ایوب خان را به عنوان فرمانده ارتش و نخست وزیرکشور منصوب نمود. اما در نهایت در ۲۷ اکتبر میرزا مجبور به کناره گیری از ریاست جمهوری شده و به لندن تبعید شد.
۱۰- کودتای میانمار در سال ۱۹۶۳
بدست گرفتن قدرت توسط نظامیان به رهبری نی وین و مجلس انقلابی سوسیالیست ها در ۲ مارس سال ۱۹۶۲ میانمار را که آن زمان برمه نام داشت به یک کشور تک حزبی تبدیل کرد که در ۲۶ سال آینده به عنوان تنها حزب قانونی بر این کشور حکومت کرد. اگر چه این کودتا توسط رسانه ها یک کودتای بدون خونریزی اعلام شد اما سانو شوی تایک،اولین رییس جمهوری برمه و بسیاری از طرفداران او دستگیر شده و بسیاری دیگر نیز ربوده شده و ناپدید شدند. دانشگاه ها به مدت ۲ سال تعطیل و نیروهای ضد شورش به سمت معترضان تیراندازی کردند.
۱۱- کودتای شیلی در سال ۱۹۷۳
این اتفاق در ۱۱ سپتامبر سال ۱۹۷۳ تنها سه ماه پس از اولین تلاش ناموفق برای کودتا برای براندازی نظام ریاست جمهوری سالوادور آلنده انجام شد. وقتی که ارتش شیلی، دولت آلنده را ساقط کرد، آلنده در درگیری ها کشته شده و در ادامه ژنرال پینوشه تمامی قدرت را در اختیار گرفت و یک سیستم حکومتی ضد کمونیستی را راه اندازی کرد که در ۱۷ سال آینده کوچک ترین تحرکات کمونیست ها را به شدت سرکوب می کرد. در سه ماه اول پس ازکودتا یک نسل کشی سیاسی سیستماتیک انجام گرفت که در جریان آن هزاران فرد سیاسی چپ گرا ربوده و دیگر نشانی از آن ها دیده نشد.
۱۲- انقلاب ثور افغانستان در سال ۱۹۷۸
این کودتای نظامی توسط کمونیست های حزب دموکراتیک خلق افغانستان بر علیه رییس جمهور محمد داوود خان و در ۲۸ آوریل سال ۱۹۷۸ که مصادف با ماه ثور در تقویم فارسی افغانستان بود رخ داد. این کودتا در واقع در روز پنج شنبه، ۲۷ آوریل آغاز شد. در واقع این روزها جزو روزهای تعطیل مذهبی به شمار آمده و بسیاری از فرماندهان نظامی و مقامات دولتی در خانه و دستکم در خارج از محل کار به سر می بردند. بدین ترتیب گروه های شبه نظامی وابسته به حزب دموکراتیک خلق افغانستان به کاخ کابل حمله برده و به کمک میگ های ۲۱ نیروی هوایی و سوخوی ۷ توانستند قصر را تصرف کرده و داوود خان و خانواده ی او را همراه با تعدادی از اعضای گارد ریاست جمهوری به قتل برسانند.
۱۳- کودتای گینه استوایی در سال ۱۹۷۹
در ۳ آگوست سال ۱۹۷۹، تئودرو اوبیانگ انگوما امباسوگو در کودتایی توانست عموی دیکتاتورش فرانسیسکو ماسیاس انگوما را به خاطر ترس از این که ممکن است دستور قتل عام خانواده اش را صادر کند برکنار نماید. در نهایت در روز ۲۹ سپتامبر سال ۱۹۷۹، ماسیاس به جرم بی رحمی های فراوان از جمله نسل کشی بوبی به جوخه ی آتش سپرده شد. از همه بدتر این که بعد از کودتا، اوبیانگ قدرت را در کشورش به مدت سه دهه در دست گرفت و تمامی ثروت کشورش را به حساب های شخصی خود منتقل نمود، در حالی که مشخص بود وی در اقدامات ظالمانه ی عمویش مشارکت داشت.
۱۴- کشتار روز مقدس در بولیوی در سال ۱۹۷۹
در این کودتای نظامی خونین، آلبرتو ناتوش بوش در اول نوامبر سال ۱۹۷۹ قدرت را در بولیوی بدست گرفت. این کودتا با تظاهرات توده ی مردم به رهبری فدراسیون اتحادیه ی تاجران همراه بود که با سرکوب نظامی بیرحمانه روبرو شد که در جریان آن ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر کشته، ۲۰۰ نفر زخمی و ۱۲۵ نفر نیز ربوده شدند به ویژه در شهر لاپاز که سربازان آزادانه مخالفان را به رگبار بستند.
۱۵- کودتای سورینام در سال ۱۹۸۰
این کودتا که به کودتای گروهبانان نیز مشهور است در ۲۰ فوریه سال ۱۹۸۰ توسط گروهی از ۱۶ سرگروهبان به رهبری دسی بوترس انجام شد که باعث سقوط ریاست جمهوری یوهان فریه در یک کودتای خونین شد. این کودتا با شروع دیکتاتوری نظامی همراه شد که در ادامه تمامی روسای جمهور توسط ارتش منصوب شده و بوترس به عنوان حاکم واقعی کشور تا سال ۱۹۹۱ حکومت کرد. این کودتا با مقررات منع رفت و آمد در شب، از بین رفتن آزادی رسانه ها، فساد مالی و اعدام مخالفین همراه بود.
۱۶- حکومت نظامی در لهستان در سال ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۳
دولت سرکوبگر جمهوری خلق لهستان به منظور از بین بردن مخالفان سیاسی، در روز ۱۳ دسامبر ۱۹۸۱ تا ۲۲ جولای ۱۹۸۳ حکومت نظامی اعلام کرد. در این مدت هزاران فعال سیاسی مخالف بدون تفهیم اتهام زندانی شده و ۱۰۰ نفر دیگر نیز کشته شدند. دولت نظامی به رهبری ژنرال وولجسیچ جاروزسکی تمامی جنبش های طرفدرا دموکراسی را سرکوب کرد. روزها و شب ها هزاران سرباز در خیابان ها قدم می زدند و خاموشی و منع رفت و آمد در شب برقرار گردید. همچنین تمامی سیستم های ارتباطی قطع شده یا تحت سانسور و نظارت قرار گرفت. تمامی سازمان های غیردولتی غیرقانونی اعلام شده و کلاس های درس معلق شد.
۱۷- کودتای سودان در سال ۱۹۸۹
در ۳۰ ژوئن سال ۱۹۸۹، عمرالبشیر، سرهنگ ارتش سودان یک کودتای بدون خونریزی را علیه دولت بی ثبات نخست وزیر وقت، صدیق المهدی رهبری کرد. اما به دنبال آن عمر البشیر یک دوره ی حکومت ۲۲ ساله پر از خشونت را بوجود آورد که با تصفیه سیاسی و اعدام مقامات بلندپایه ارتش، ممنوع اعلام کردن احزاب سیاسی و بستن روزنامه های مستقل، زندانی کردن روزنامه نگاران و مقامات سیاسی همراه بود و نظامیان او با ایجاد رعب و وحشت در میان مردم باعث آواره شدن هزاران نفر شدند. او در سال ۲۰۰۳ دادگاه بین المللی جنایات جنگی به جرم کشتار ۳۰۰٫۰۰۰ نفر، جنایات جنگی و سرقت میلیون ها دلار از بودجه ی دولت محاکمه شد.
۱۸- تلاش ها برای کودتا در ونزوئلا
اولین تلاش برای کودتا در ونزوئلا در فوریه سال ۱۹۹۲ به رهبری هوگو چاوز و دومین کودتا نیز در ۲۷ نوامبر همان سال توسط گروهی دیگر برای براندازی حکومت رییس جمهور وقت، کارلوس آندرس پرز انجام شد. مورد دوم زمانی رخ داد که هوگو چاوز در زندان به سر می برد و کودتاگران موفق شدند کنترل تلویزیون ملی و پایگاه های هوایی اصلی کشور را بدست بگیرند. این کودتاها به مرگ ۱۴ سرباز و مجروح شدن ۵۰ سرباز و ۸۰ فرد غیرنظامی منجر شد و نیروهای دولتی نیز در عملیات تلافی جویانه ۴۰ نفر از مردم را کشته و بسیاری را دستگیر کردند. علی رغم شکست، این کودتاها نقش زیادی در رسیدن هوگو چاوز به قدرت در سال های آینده داشت.
۱۹- کودتای گرجستان در سال های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۳
درگیری های بین نژادی و درونی بین اوستیای جنوبی و آبخازیا از استان های گرجستان در دوران جنگ داخلی با یک کودتای نظامی خشونت بار ار ۲۱ دسامبر ۱۹۹۱ تا ۶ ژانویه ۱۹۹۲ همراه شد. این کودتا بر علیه زویاد گامساخوردیا رییس جمهور قانونی کشور همراه بود و به دنبال کودتا وی تلاش کرد که قدرت خود را بازپس گیرد. این کودتا به خرابی های بسیار و کشته شدن ۱۱۳ نفر منجر شد که در کنار جنگ داخلی باعث مرگ بسیاری شدند.
۲۰- انقلاب نارنجی اوکراین سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵
یک سری اعتراضات خیابانی و درگیری های سیاسی از نوامبر ۲۰۰۴ تا ژانویه ۲۰۰۵ به مرگ صدها هزار تا یک میلیون نفر از معترضان در شهر کیف اوکراین منجر شد. این اعتراضات پس از تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین آغاز شد که به ارعاب رأی دهندگان، فساد گسترده و اختلاس در دستگاه های دولتی اعتراض داشتند. اگر چه شهر کیف مرکز اعتراضات بود اما این درگیری ها تمامی کشور را در بر گرفته و نافرمانی های مدنی و اعتصاب های گسترده و تحصن ها تمامی کشور را فلج کرد و در نهایت به اخراج ویکتور یانوکوویچ منجر شد.
۲۱- کودتای تایلند در سال ۲۰۰۶
در ۱۹ سپتامبر سال ۲۰۰۶، ارتش سلطنتی تایلند کودتایی را علیه تاکسین شیناواترا نخست وزیر وقت کشور انجام داد که اولین تغییر حکومت بدون رأی گیری در ۱۵ سال اخیر تایلند به شمار می آمد. برخی ادعا کردند که ژنرال پرم تینسولانوندا رهبر کودتا بوده و بیش از ۱٫۵ میلیون بات به فرماندهان نظامی آن ها را با خود همراه کرده است. در نتیجه انتخابات آتی تعلیق شده و قانون اساسی ملغی گردید. همچنین رسانه ها به شدت سانسور شده و هر نوع تجمع اعتراضی ممنوع اعلام گردید و در ادامه نیز در سراسر کشور حکومت نظامی اعلام شد.
۲۲- کودتای مالی در سال ۲۰۱۲
این کودتا در ۲۱ مارس سال ۲۰۱۲ با شورش سربازان مالی که یک کمیته ملی برای برقرای مجدد دموکراسی تشکیل داده بودند و با هدف ساقط کردن حکومت آمادو تومانی توره آغاز شد. این سربازان به بارناکو که پایتخت کشور و محل حکومت رییس جمهور بود و همچنین سربازخانه ها و ایستگاه های پخش تلویزیونی حمله کردند. این کودتا در واقع برای استقلال منطقه ی آزاواد از مناطق شمالی مالی انجام شد و به آوارگی ۱۰۰٫۰۰۰ نفر و مرگ بیش از ۱۵٫۰۰۰ سرباز منتهی شد.
منبع: برترینها
پول‌نیوز – شرکت هواوی که به تازگی از گوشی‌های هوشمند سری Mate ۱۰ رونمایی کرده، قصد دارد یک گوشی هوشمند تاشو طراحی و به بازار عرضه کند.
پول‌نیوز – پس از آنکه سنای آمریکا با یک طرح بودجه ای که راه را برای اصلاحات مالیاتی هموار می کند موافقت کرد، موجب رشد شاخص ها در بازار بورس، ارزش دلار و بازدهی اوراق قرضه شد، قیمت طلا روز جمعه با کاهش همراه بود.
