در آخرین لحظه که تمام مسافران چک شدند و بارهای آنها تحویل گرفته شد آن وقت اعلام می کنند که برای صادرات چقدر حجم بار خالی دارند.
عصر ایران؛ یوسف ناصری- در روز دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۶برابر با ۵ ژوئن ۲۰۱۷ میلادی کشورهای مصر، بحرین، امارات متحده عربی و سعودی(عربستان) اعلام کردند که روابط دیپلماتیک خود را با کشور قطر قطع کرده و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی خود را به روی قطر بستند.
از جمله خواسته های کشورهای تحریم کننده قطر این است که حکومت قطر سطح روابط با ایران را کاهش بدهد و به حضور نظامی ترکیه در قطر خاتمه داده شود. اما همه چیز برخلاف خواسته های تحریم کنندگان پیش رفت و قطر، روابط نظامی خود با ترکیه را حفظ کرد و سطح روابط با ایران را افزایش داد.
تحریم و از جمله تحریم مواد غذایی و خوراکی علیه قطر، فرصتی فراهم کرده است که کشورهای ایران، ترکیه و عمان، صادرات خود به قطر را افزایش بدهند.
عصر ایران از زمان شروع تحریم قطر، در گفت و گوهایی با فعالان اقتصادی ایران از جمله با عدنان موسی پور نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران(جلوی صادرات فله ای به کشور قطر گرفته شود)، شهلا عموری رئیس اتاق بازرگانی اهواز(چرایی صادرات ناچیز خوزستان به قطر) و محمد عبادی، رئیس اتاق بازرگانی بوشهر(ترکیه موفق تر از ایران در صادرات به قطر)، این موضوع را بررسی کرد که آیا ایران همانند ترکیه از این فرصت به خوبی برای افزایش صادرات به قطر و افزایش درآمد کشور از طریق صادرات استفاده کرد یا نه؟
هم اکنون چهار ماه از تحریم قطر که بالاترین درآمد سرانه در کل دنیا را دارد گذشته است و برای بررسی و آسیب شناسی صادرات به قطر جویای نظرات فعالان اقتصادی استان فارس شدیم. بر آن بودیم که با مسعود راثی(رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس) گفت و گو کنیم که وی گفت ما در خانه صنعت استان فارس، سهراب شرفی را به عنوان مسئول امور صادرات به قطر تعیین کرده ایم.
با توجه به این که در ماه های اخیر به طور مکرر صادرات مواد خوراکی و غذایی از طریق هوایی از استان فارس به قطر مطرح شده است، یکی از محورهای بحث عصر ایران با سهراب شرفی، موضوع صادرات هوایی و حمل بار تجاری با هواپیما(کارگو) از فرودگاه شیراز به قطر بود و مسائل و مشکلات صادرات استان فارس به قطر برررسی شد.
سهراب شرفی فوق لیسانس مدیریت بازرگانی دارد و عضو هیات رئیسه خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس است. وی همچنین نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع شیراز است و چندین سال در کشورهای قطر و امارات زندگی کرده است.
گفت و گوی عصر ایران با سهراب شرفی درباره صادرات از استان فارس و شیراز به قطر را می خوانید.
***
*در سال ۱۳۹۵ کل صادرات ایران به کشور قطر ۱۰۳ میلیون دلار بوده است ولی گفته شده صادرات استان فارس در گمرک به نام این استان ثبت نمی شود و کالای این استان هنگام خروج کالای از کشور به نام استان هایی دیگر از جمله استان هرمزگان ثبت می شود.
آیا در چارچوب خانه صنعت و معدن استان فارس، آمار و اطلاعات خاصی دارید که از آن ۱۰۳ میلیون دلار، چقدر متعلق به استان فارس بوده است؟
-بسیاری از محصولات استان فارس به دلیل این که مرز خروجی بندری ندارد به نام هرمزگان و به نام بوشهر صادر می شود. به همین دلیل آمارهایش در گمرک بندرعباس نمی آید. فقط ما می توانیم به آمارهایی استناد کنیم که از گمرک شیراز ارسال شده باشد.
تجار و بازرگانان علاقه مندند فقط یک بار کالای صادراتی شان دستکاری شود. به همین دلیل از مرزهای خروجی استان هرمزگان و استان بوشهر و مثلا بندر گناوه بوشهر، محصولات استان فارس صادر می شود مخصوصا محصولات کشاورزی.
تنها آماری که داریم صادرات صیفی جات است که با پرواز هوایی و از فرودکاه شیراز صادر می شود. آن مقدار صادرات دقیق است والا بقیه آمارها دقیق نیست.
*در سال جاری با توجه به این که محصولات استان فارس از طریق حمل و نقل هوایی یا کارگو انتقال پیدا کرد و به کشور قطر صادر شد آیا الان عدد مشخصی هست که امسال چقدر از استان فارس صادر شده؟
-استان فارس با وجود این که سال های زیادی است که تلاش می کند ولی ما کارگو سنتر (مرکز حمل و نقل هوایی بار/ Cargo Center)نداریم. سردخانه فرودگاهی برای صادرات گل و گیاه یا محصولات فصلی مثل دنبل کوهی(قارچ زمینی و گران قیمت) افتتاح شده ولی چون پرواز باری و کارگو وجود ندارد تجار نمی توانند کاری انجام بدهند.
در سال ۱۳۹۶ چند پرواز کارگو توسط شرکت ایران ایر داشتیم اما هزینه های توقف در فرودگاه شیراز بیش از فرودگاه قطر است. هواپیما که در فرودگاه می نشیند و می خواهد کالا را حمل کند در فرودگاه شیراز باید ۳۶۰۰ دلار حق پارکینگ پرداخت شود. به طور همزمان در کشور قطر، این مبلغ ۲۶۰۰ دلار است.
از طریق آن چند پرواز هوایی، محصولات صیفی جاتی به قطر صادر شد. یک پرواز هم متفرقه آمده و ۳۱ تُن کالا صادر شده. به دلیل هزینه زیاد پارکینگ و هزینه هایی که تحمیل می شد رغبتی برای انجام کار وجود ندارد. فعلا کالاهای صادراتی در کنار کالاهای مسافری حمل می شود.
مرکز خرید دهکده یکی از مراکز خرید شهر دوحه – قطر
*یعنی الان به این صورت است که میوه و تره بار در کنار چمدان ها و ساک های مسافران به قطر صادر می شود؟
-بله. البته تجار ما در این زمینه هم مشکل دارند. برای مثال هواپیمای مسافری اعلام می کند که در این پرواز می تواند ۲ تُن یا یک تن میوه و سبزیجات حمل کند. بستگی به مسافران دارد که در آن پرواز چه تعداد چمدان به همراه داشته باشند. به همین دلیل، هیچ وقت تاجر مطمئن نیست که کالایش صادر می شود یا نه.
محصولات صیفی جات(خربزه و گوجه فرنگی و بادمجان) که به فرودگاه آورده می شود اگر در سردخانه قرار نگیرد و به موقع حمل نشود، فرسوده و پژمرده می شود و هزینه زیادی به تجار تحمیل می شود.
*چند ساعت قبل از هواپیمای مسافری مشخص می شود که آن هواپیما چقدر ظرفیت دارد برای حمل کالای صادراتی؟
-در آخرین لحظه که تمام مسافران چک شدند و بارهای آنها تحویل گرفته شد آن وقت اعلام می کنند که چقدر حجم بار خالی دارند. بعضی مواقع محصول را برای بارگیری می آورند و نصف آن در هواپیما بارگیری می شود و نصف آن می ماند و تاجر مجبور است آن را به سردخانه های شهری برگرداند.
همه اینها هزینه دارد. تا پرواز بعدی بیاید و دوباره آن محصولات را بیاورند. هزینه های حمل و نقل و هزینه های سردخانه ای، باعث شده که ما بازار کشور قطر را به کلی از دست بدهیم.
* الان مشخص هست که بالاخره این صادراتی که امسال از استان فارس انجام شده چقدر است؟
-بله. تعداد ۴ پرواز کلا باری بود و محصولات هر پرواز معادل ۱۲۰ هزار دلار ارزش داشت. کل ارزش آن ۴ پرواز حول و حوش ۴۸۰ هزار دلار تا ۵۰۰ هزار دلار بود.
محصولاتی که با هواپیمای مسافری صادر می شود با برنامه ریزی نیست. یک روز هواپیما مثلا ۲ تن محصول صادراتی حمل می کند. یک روز هم نیم تُن حمل می کند. دیگر ثبت آمار آنچنانی نمی شود.
*اعلام شده بود که اگر هواپیمای باری کشور قطر اجاره شود برای هر کیلو کالای صادراتی ۷۰ سِنت هزینه دارد ولی هواپیمای ایرانی ۶۵ سنت برای هر کیلو کالا. یعنی چیزی بیش از ۲ هزار تومان.
اگر هواپیمای باری ایران مشکل تعمیر یا مشکلات دیگر دارد آیا دیگر استان فارس فارس تمایل ندارد که از هواپیمای قطر استفاده کند؟
-دولت اجازه نمی دهد. ما الان پروتکلی نداریم که هواپیمای کارگو بتواند در فرودگاه شیراز بنشیند. فقط هواپیمای باری ایران ایر می تواند به قطر برود.
شرکت ایران ایر از قبل از انقلاب مجوز صادرات از طریق کارگو داشته است. بعد از انقلاب مجوز دیگری اخذ نکرده ایم و نتوانسته ایم از فرودگاه های دنیا اخذ کنیم. بنابراین ایران با برند ایران ایر می تواند کالا حمل کند.
اگر هواپیمای قطر بیاید و برود فرق می کند. باید معاهده ای بین دولت ایران و دولت قطر امضا شود. رایزن بازرگانی در سفارت ایران در کشور قطر باید در این زمینه تلاش کند. دیپلماسی تجاری ما، بسیار ضعیف است.
صادرات به قطر در ماه های اخیر، موقعیت خوبی بود. متاسفانه دیپلماسی تجاری ما مثل دیپلماسی سیاسی ما فعال نیست.
*در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ در جلسه تسهیل و رفع موانع تولید استان فارس، تصمیم گرفته شده بود که پروازهایی توسط بخش خصوصی از فرودگاه شیراز انجام شود و هر هفته ۴ پرواز محصولات استان فارس از جمله میوه و تره بار صادراتی را به کشورهای حوزه خلیج فارس ببرد.
تحریم عربستان و هم پیمان های آن علیه کشور قطر از ۱۵ خرداد شروع شد. یک ماه قبل از تحریم علیه قطر، شما تصمیم گرفته بودید به همه کشورهای عربی منطقه صادرات داشته باشید. بعد از آن جلسه ۱۹ اردیبهشت برای صادرات به کشورهای عربی خلیج فارس چه اقداماتی انجام شد؟
-در ایران شرکت های هواپیمایی کیش ایر، ماهان و معراج را داریم که متعلق به بخش خصوصی هستند و فعالیت می کنند. این شرکت ها مجوز حمل کالا با کارگو به فرودگاه های دنیا را ندارند. بنابراین ما نمی توانیم هر هواپیمایی را اجاره کنیم.
فقط ایران ایر می تواند محصولات ایران را با هواپیمای کارگو صادر کند. ایران ایر هم شرایط خاص خودش را دارد. از جمله این شرایط این است که حتما ۹۰ تُن بار وجود داشته باشد که هواپیما به فرودگاه شیراز بیاید.
*هواپیمای باری ۹۰ تُن کالا در هر پرواز حمل می کند. آیا درست است که مثلا فقط ۴۰ تُن کالا آماده شود و هواپیما بخواهد با نیمی از ظرفیت و توان پرواز کند؟
-درست نیست. اما اگر بخش خصوصی مطمئن شود که پرواز هواپیمای باری به مدت یک سال ادامه پیدا می کند، برای صادرات برنامه ریزی می کند.
مگر الان در پروازهای مسافری، آیا ضمانتی وجود دارد که در همه پروازها به اندازه ظرفیت هواپیما مسافر باشد و حتما ۱۸۰ مسافر وجود داشته باشد؟ بعضی مواقع یک پرواز فقط با ۲۰ مسافر انجام می شود.
*ما اگر بخواهیم صادرات دائمی به قطر داشته باشیم فرضا باید در هر هفته مقدار ثابت۵۰۰ تُن کالا تحویل داده شود و ارسال کالا دچار نوسان نشود. اگر مقدار محصول و کالای مورد توافق برای صادرات تهیه و تامین نشود ممکن است یک هفته ۱۰۰ تُن ارسال شود و یک هفته ۵۰۰ تُن.
-اگر زمینه مساعد باشد می توان این برنامه ریزی ها را انجام داد. اگر تجار ما مطمئن باشند که هواپیما تا شش ماه آینده به صورت مستمر پرواز خواهد داشت، با جرات و شهامت قرارداد را با طرف و تاجر قطری منعقد می کنند. می گویند ما هر هفته ۵۰۰ تُن ارسال می کنیم.
اما سیستم اقتصادی، وضعیت مشخصی ندارد. ما برای صادرات سنگ با اسپانیا قرارداد بستیم که مثلا ۶ ماه قلوه سنگ ارسال کنیم و بعد از ۶ ماه به ما تکنولوژی بدهند. اما وسط کار آقای نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت بخشنامه ای صادر کرد و کار متوقف شد.
در این حالت طرف خارجی می گوید تاجران ایرانی کلاهبردار هستند. نمی داند که دولت ایران چه تصمیمی گرفته است و نمی داند سیاست دولت ما پایدار نیست.
*در اواسط شهریور ۱۳۹۶ به نقل از شخص شما این موضوع مطرح شده که قرار بود نیمی از هزینه بار صادراتی در قالب مشوق های صادراتی داده شود.
-این مبلغ را نداده اند. این زیرساخت باید توسط دولت انجام شود.
*آقای فرهاد نوری مدیر کل دفتر خدمات بازرگانی سازمان توسعه تجارت در اواخر تیر ماه امسال گفته اند که دولت تقبل کرده بخشی از کرایه حمل هوایی را بعد از انجام صادرات پرداخت کند. اما ایشان پرداخت ۱۰ درصد تا ۲۰ درصد کرایه حمل هوایی توسط دولت را مطرح کرده و گفته اگر اعتبار لازم تامین شود.
رقم نیمی از هزینه های کرایه حمل هوایی از کجا آمده که اخیرا بحث آن مطرح شده؟
-همان ۱۰ درصد هم نداده اند. الان حمل هوایی انجام شده و تاجر منتظر است که دولت صداقت خود را نشان بدهد ولی آن پرداخت توسط دولت انجام نشده. تاجر ما کالایش را صادر کرده و تلاش کرده است.
در ضمن شرکت ایران ایر هم می گوید فقط ساعت ۴ صبح کالا حمل می کند. تاجر ما، همه این کارها را انجام داده است. همه این شرایط را پذیرفته و کالا هم صادر شده و حالا که قرار است ارز کالای صادراتی برگردد تاجر ما در آنجا هم مشکل دارد و پولش برنمی گردد.
بعد تاجر ما باید با صراف درگیری داشته باشد تا ۵ هزار دلار از این طرف و ۵ هزار دلار از آن طرف تهیه کند. کدام ساختار تعریف شده است که تاجر ما کالایش را به صورت مطمئن بفرستد و پولش هم با اطمینان برگردد.
*هواپیمای شرکت ایران ایر که کار حمل محصولات صادراتی را انجام می دهد قدیمی است؟
-بله. قدیمی است. هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ است.
*آقای هادی حنایی جهرمی عضو هیات نمایندگان اتاق بارگانی و صنایع شیراز هستند. ایشان گفته اند از صادر کنندگانی که به قطر صادرات دارند کسانی که به صورت سنتی شریک تجاری در قطر دارند موفق بوده اند و کسانی که شریک سنتی ندارند موفق نبوده اند. چنین موضوعی را شما قبول دارید؟
-صددرصد قبول دارم. برای این که شریک سنتی در آنجا، حافظ منافع صادر کنندگان ایرانی است و پول تجار ایرانی گم نمی شود. به راحتی پول شان را از طریق صرافی ها برمی گردانند.
*مشکل عمده بحث حمل و نقل هوایی یا هزینه حمل کالا به کشور قطر نیست و مشکل برمی گردد به این که یک شریک تجاری باشد که مبلغ صادرات انجام شده از ایران را برگرداند؟
-چند مشکل وجود دارد. فقط یک مشکل وجود ندارد. ارسال کالا، یک بحث است. داشتن شریک سنتی در قطر هم یک بحث است.
فرض کنید که یک صادر کننده ایران، شریک تجاری در کشور قطر نداشته باشد ولی مجبور می شود یک کمیسیون(حق الزحمه) به صادر کننده ای بدهد که شریک سنتی در قطر دارد. پس آن مشکل شریک سنتی نداشتن، باز قابل حل است ولی حمل کالا قابل حل نیست.
*جدا از صادرات با روش حمل هوایی، محصولات استان فارس و شیراز را می توان از طریق بندرعباس یا بندرهای استان بوشهر به قطر ارسال کرد. آیا شما به طور جدی رغبت ندارید صادرات را از طریق دریا انجام بدهید؟
-همین الان هم صادرات از آن طریق انجام می شود. همین صادرات خُرده پایی که انجام می شود از این طریق است. اما در این میان ضعف هایی داریم.
ما کانتینرهای یخچال دار نداریم. در حمل و نقل زمینی، ضایعات محصولات کشاورزی ۳۰ درصد است. ما مثل ترکیه، کانتینرهای یخچال دار نداریم. الان روزانه صدها کانتینر یخچال دار از ترکیه و مرز بازرگان وارد ایران می شود و از مرز بوشهر به قطر صادر می شود. ترکیه دارد این کار را انجام می دهد.
* ترکیه کالاهای صادراتی را با هواپیما به قطر می فرستند یا از طریق حمل و نقل زمینی با استفاده از کانتینر و کامیون به سمت ایران می فرستد و از بنادر استان بوشهر به قطر صادر می شود. هزینه های صادرات کالاهای ترکیه چقدر افزایش پیدا می کند؟
-من نمی دانم که ترکیه با تجار خودش چگونه برخورد می کند. فقط من می دانم دیپلماسی تجاری ترکیه، فوق العاده قوی است. الان کشور قطر، رغبت بیشتری دارد که کالای ترکیه را بخرد. چون ترکِش سیاسی ندارد از طرف کشور سعودی.
*قطر تسلیم خواسته های کشورهای عربستان و امارات و بحرین نشد.
-آنها بیش تر رغبت دارند که کالاهای ترکیه در قفسه های فروشگاه ها و مغازه ها باشد که دچار تنش نشوند. آنها می گویند باز ما عرب هستیم. این طور نیست که برخی رسانه ها مطرح می کنند.
من خودم در کشورهای حوزه خلیج فارس زندگی کرده ام. آنها رغبت دارند که بیش تر کالاهای ترکیه ای مصرف کنند و حتی با وجود همه بدی های مقامات کشور سعودی ولی سعودی نگران نباشد.
*در کدام کشورها زندگی کرده اید؟
-من ۴ سال در قطر بوده ام و ۸ سال در امارات. این مربوط به قبل از انقلاب است. من در سال ۱۹۷۷ میلادی(۱۳۵۵ شمسی) به ایران آمدم. من ساختار فکری آنها را می شناسم.
*چندی قبل گفته بودید محصولات ترکیه باکیفیت تر است و باقی مانده سموم کمتر است و محصولات بهتری دارد. ترکیه چطور توانسته است کالای با کیفیت بالاتر و با سم کمتر تولید کند؟
– آنها دغدغه کشاورزی و دغدغه محصولات با کیفیت خوب دارند و ما نداریم. اگر وزارت جهاد کشاورزی در تولید اعم از کیفیت و کمّیت، استراتژی داشته باشد چنین مشکلی به وجود نمی آید.
*در ایران مقدار مصرف سم در بخش کشاورزی کاهش پیدا کرده است.
-خاک تمام زمین های کشاورزی ما به دلیل مصرف سموم، آلوده است. یعنی ۲۰ سال باید کِشت نشود و خاک زیر و رو شود تا سم از بدنه زمین خارج شود. حتی اگر الان برای تولید محصولات کشاورزی، از هیچ سمی استفاده نکنند زمین، مسموم است.
*در حوزه حمل و نقل دریایی، لندی گراف هایی که برای حمل کالاهای ایران به قطر، از ایرانیان مقیم قطر اجاره شده بود هنوز برای حمل کالا به قطر فعال هستند؟
-بله. لندی گراف ها عمدتا مصالح ساختمانی می برند. حتی ماسه حمل می کنند. سنگ های شکسته می برند برای تولید موزائیک و بلوک. عرب ها می گویند کَساره یعنی شکسته شده. این اقلام، بیش تر از طریق بندر طاهری استان بوشهر به قطر ارسال می شود.
این اقلام از معادن ایران به قطر صادر می شود. بیش تر کِلینکِر(مواد اولیه سیمان) می برند. لندی گراف ها و دوبه ها، این اقلام را حمل می کنند.
*در خصوص حمل با لندی گراف مطرح شده که استفاده از این وسایل حمل و نقلی، هزینه بالایی دارد. با توحه به این که ما نسبت به ترکیه، خیلی نزدیکتر به قطر هستیم آیا صادرات از این طریق نمی تواند موجب شود که قیمت تمام شده کالای ایران کمتر از قیمت کالای ترکیه باشد؟
-با وجود این که فاصله هوایی ما با کشورهای حوزه خلیج فارس، یک ساعت است ولی قیمت تمام شده اکثر کالاهای ما حتی از چین، گرانتر است. در حالی که چین در آن طرف دنیا است. یکی از دلایل آن، این است که قیمت کالا در ایران گران است.
ما هنوز در مملکت مان، همه چیز گران است. تولید علم هم گران است. این وضع به دلیل این است که ما برنامه راهبردی نداشته ایم. در دولت اول آقای روحانی، یک برنامه راهبردی وجود نداشت. در دولت آقای احمدی نژاد هم نداشتیم و حتی قبل از آن هم نداشتیم.
*آقای راثی، رئیس خانه صنعت و معدن استان فارس گفتند شما را در خانه صنعت استان به عنوان مسئول پیگیری صادرات به قطر انتخاب کرده اند. شما خودتان در چند ماهه اخیر که قطر را تحریم کرده اند صادرات به قطر داشته اید؟
-خیر. من اخیرا صادراتی نداشته ام. واقعا برای من توجیه اقتصادی ندارد که به این جریان ورود کنم.
*اطلاعات مربوط به قطر را از فعالان اقتصادی و صادر کنندگان به قطر دریافت کرده اید؟
-خیر. من موقع صادرات به فرودگاه می رفتم و روی باند فرودگاه هم رفته ام. از سردخانه ها نیز بازدید داشته ام. سردخانه صادراتی فرودگاه شیراز را خود شخص من احداث کردم. این طور نیست که از بحث صادرات فاصله داشته باشم. اِشرافیت من بیش تر از صادر کنندگان است.
با توجه به مسئولیتی که از طرف خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس دارم و لازم است به سوالات تجار جواب دهم، بنابراین خودم را درگیر کار می کنم.
خیلی از صادر کنندگان ایرانی، دو بار یا سه بار صادرات انجام می دهند ولی بعدا از صادرات دست می کشند. من چون تجربه اش را دارم برای صادرات به کشور قطر ورود نکردم.
*در بازارهای میوه و تره بار کشور قطر، محصولات فله ای هم هست و محصولات بسته بندی هم وجود دارد.
-از طرف ایران از طریق لنج ها، محصولات ایران را به قطر می برند. کسانی که در مرز هستند فله ای خرید می کنند. لب دریای قطر، یک جایگاه هست به نام بازار ایرانیان. محصولات فله ای را به آنجا می برند و کیفیت هم در آنجا اهمیت ندارد.
محصولات را به آنجا می برند و حراج می کنند. برخی هم این محصولات را می خرند و به حیوانات اهلی خودشان می دهند. این نوع صادرات را هم داریم.
*در شهر دوحه پایتخت قطر، مردم آنجا هم فله ای می فروشند و خریداری می کنند و هم بسته بندی. شما در همین مصاحبه گفتید که از ساختار فکر عرب ها شناخت دارید. واقعا تمایل قطری ها و البته کسانی که مهاجر خارجی هستند و برای کار از کشورهای دیگر به قطر رفته اند در نوع استفاده از کالاها و محصولات به چه صورت است و چگونه رفتار می کنند؟
-خود قطری ها به دلیل وضعیت مالی و این که درآمد سرانه بالایی دارند، بیش تر به سمت کالای لوکس می روند. اما مهاجرانی مثل هندی ها، پاکستانی ها و بنگلادشی ها و تعداد زیادی در آنجا شاغل هستند یعنی شاغل کارگری و در خانه ها به صورت گماشته کار می کنند.
این کارگران و مثلا کارگران ساختمانی، چون درآمدشان پایین است از همان محصولات فله ای استفاده می کنند. الان حقوق کارگر در امارات، کمتر از ایران است.
کیفیت محصولات آن بازار هم، خوب نیست. صادرات فله ای و با کیفیت پایین، به صادرات ایران ضربه می زند ولی در قطر، مصرف دارد. تعدادی از ایرانی ها نیز در قطر هستند که از درآمدهای مطلوبی برخوردار نیستند. همان افراد کالاهای ارزانتر می خرند.
*گفتید حقوق کارگر در امارات کمتر از ایران است.
-بله. الان چیزی بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ درهم امارات، حقوق یک هندی است که کار می کند. حقوق یک کارگر شهرداری و رُفتگر است.
*یعنی حدود ۷۰۰ هزار.
-حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان. نه بیمه دارد، نه پاداش دارد و نه عیدی سالانه دارد. هیچکدام از این مزایا نیست و البته درگیری هم وجود ندارد. در کشور ما با وجود این که مزایا وجود دارد ولی همیشه درگیری داریم.
* بخش خصوصی برای این که بتواند در صادرات به قطر موفق باشد و بسته بندی کالای صادراتی با کیفیت مناسب انجام شود چه کارهایی انجام شده است و آیا پیگیری هایی شما در خانه صنعت و معدن استان فارس صرفا مربوط به مسائل اداری می شود یا این که حوزه پیگیری فراتر می رود و کیفیت هم باید افزایش پیدا کند؟
– دولت ها در همه جای دنیا برای تولید محصولات کشاورزی، استراتژی دارند. الان سایت اینترنتی وزارت کشاورزی نشان نمی دهد که چند هکتار زیر کشت برنج است و چند هکتار زیر کشت گوجه فرنگی. نسبت صادرات این اقلام و مقدار مصرف داخلی مشخص نیست. وقتی این نوع اطلاعات باشد کشاورز به سایت وزارت کشاورزی مراجعه می کند که ببیند کدام کشت را انجام بدهد یا کدام کشت را انجام ندهد.
بورس کالا نیز مثل کشور کانادا نداریم. در کانادا تمام محصولاتی که تولید می شوند باید از طریق بورس کالا فروخته شود و کشاورز حق ندارد خودش آن را در بازار بفروشد. کشاورز باید به بورس برود. چون دولت حمایت کرده و ساختار تعریف تعریف کرده است. البته در کانادا تلاش هم می شود که بیش ترین منفعت به کشاورز برسد.
*بالاخره ۴ ماه از شروع تحریم قطر توسط کشورهای عربی همسایه اش گذشته است. در وضعیت فعلی، بخش خصوص و خانه صنعت و معدن برنامه خاصی دارد که از این به بعد نواقص را تا حد امکان برطرف کند؟
-در تمام دنیا، تمام تشکل ها زیر چتر حمایتی دولت هستند. خانه صنعت و معدن، بودجه ای ندارد. دولت به آن بها نمی دهد. اصلا برای هزینه آب و برق باید درست دراز کند و از اعضای خودش بگیرد. اعضای خانه صنعت و معدن هم از سیاست دولت، سودی نمی برند. چون دولت نیاز ندارد خانه صنعت و معدن وارد شود.
البته اتاق بازرگانی و صنایع، سه در هزار درآمد فروش کالا و خدمات بودجه خود را تامین می کند. اتاق بازرگانی با آن پول، همایش هایی را برگزار می کند.
*ترکیه برای افزایش صادرات خودش چه از طریق حمل و نقل هوایی و چه از طریق زمینی و دریایی و استفاده از امکانات ایران، چه اقداماتی انجام داده که از فرصت تحریم برخی کشورها علیه قطر، استفاده شود و کالای بیشتری صادر کند؟
-من یک زمان در تاجیکستان بودم ترکیه اعلام کرد هر کس بتواند در تاجیکستان فروشگاه یا مرکزی بخرد و کالای ترکیه را در آن کشور بفروشد ۵۰ درصد هزینه ملک را پرداخت می کند. اما دولت ایران حتی ۵ درصد هم برای تبلیغات پرداخت نمی کند.
تشکل ها، منابع ندارند. اگر یک تاجر ایرانی در قطر به مشکل بر بخورد آیا سفارتخانه ایران از او دفاع می کند؟ آیا سفارتخانه برای او وکیل می گیرد؟ در دنیا این طور نیست. تمام کشورها از تجار و صنعتگران خودشان دفاع می کنند.
*بنا به گفته شما از طریق فرودگاه شیراز ۴ هواپیما محصولات صادراتی این استان و شیراز به قطر انتقال داده شد. این صادرات برای شما چه دستاوردی داشت؟
-بالاخره کالاها و محصولات خودمان را صادر کردیم و محصولات خودمان را در آن کشور معرفی کردیم ولی چون زیرساخت وجود نداشت ادامه پیدا نکرد. صادراتی که انجام شد هم برای استان ما خوب بود و هم برای کشور ارزآوری داست و هم اشتغال ایجاد می کرد.
*با وجود این که حمل هوایی، قیمت تمام شده را افزایش می دهد آیا افزایش قیمت باعث نمی شد قطر تمایل کمتری نشان بدهد نسبت به واردات از طریق هوایی؟
-قیمت بالا می رفت ولی آنها نیاز به واردات داشتند. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ساکنان کشورهای حوزه خلیج فارس، بچه های استان فارس هستند از سطح وزارتخانه تا پایین. از دهه های گذشته به این کشورها رفته اند. ذائقه آنها با محصولات ایرانی، خیلی نزدیک است.
رغبت دارند که کالای ایرانی بخرند ولی ما نمی توانیم محصول باکیفیت تولید کنیم و نمی توانیم این محصول را به موقع برسانیم. گران تر و با دو برابر یا سه برابر قیمت می رسانیم. به همین دلیل بالاخره در جایی، کالای ما را بر می گردانند.
