بایگانی ماه : سپتامبر, 2017

دخانیات در افراد دیابتی و غیر دیابتی اثرات سوء گوناگونی دارد. نیکوتین موجود در سیگار عروق خونی را تنگ می کند. از آنجایی که بیماران دیابتی خود مستعد بیماری رگی و اترواسکلروز هستند، لذا بایستی از کشیدن سیگار خودداری کنند. زیرا سیگار استعداد نهفته آنان را برای ابتلا به بیماری قلبی عروقی تشدید می کند.
اگر دیابتی هستید نباید سیگار بکشید و اگر سیگاری هستید، باید فورا ترک کنید.
مصرف مواد سکراور برای تمام افراد علی الخصوص بیماران از نظر شرع مقدس حرام و از نظر علم پزشکی مضر می باشد.
ایجاد روش مناسب تغذیه
شیوه غذایی شامل چه، کی، کجا و چرا می خورید، می باشد که وابسته به خصوصیات فردی می باشد. رفتار غذایی و روش تغذیه کلا به تجارب غذایی گذشته و طعم مربوط می باشد. بعلاوه استرس و فشارهای روزمره زندگی نیز در آن اثر می گذارند. برنامه های گیج کننده، مواظبت ها و مسئولیت های فامیلی، شغل های پردردسر و استرس زا، مسافرت و رفت و برگشت های طولانی جزو عواملی هستند که در تغذیه روزمره ما اثر می گذارند، به علت این که عادات غذایی در طی سالیان متمادی پی ریزی شده اند لذا تغییر آنها نیز مشکل می باشد.
اما از طریق نظریات و باورهای فعلی می توان در عادات و رفتار غذایی تغییر یا تعدیل بوجود آورده و آن را بهبود بخشید. برای این کار ابتدا بایستی عادات غذایی اخیرتان بررسی شوند. برای مدت ۱ هفته برنامه غذایی روزانه خود را یادداشت کنید و این یادداشت باید شامل-چه چیز، کی و چه وقت، کجا و چرا خورده اید، باشد.
این که غذای شما چه وقت درست تر و بموقع و بدون انحراف بوده است یادداشت کنید. رک و صحیح ولو این که انتخاب نادرستی داشتید باز یادداشت کنید. محل غذا خوردن بخصوص اگر پرخوری کرده اید مهم می باشد. مثلا آیا پرخوری کرده اید در حالی که در جلوی یخچال ایستاده بودید؟ و یا در بستر خود بودید؟ علت غذا خوردن نیز مهم است. آیا صرفا به علت گرسنگی بوده است و یا به علت عصبانیت و یا افسردگی میل کرده اید؟
منبع: مه شو

تزریق انسولین اولین بار در سال ۱۹۲۱ توسط دکتر فریدریک بانتیتگ و دکتر پارلز بست در تورونتو و کانادا بر روی سگ ها صورت گرفت. این دو دانشمند عصاره پانکراس سگ های غیر دیابتی را بعد از تهیه کردن به سگ های دیابتی تزریق کردند موفقیت این تجربه چنان چشمگیر بود که برای اولین بار در سال ۱۹۲۲ عصاره پانکراس حیوانی را برای تزریق به انسان فراهم کردند.
تا این اواخر تولید انسولین در امریکا از پانکراس گاو، خوک و یا ترکیبی از این دو حیوان بوده است. برای سال های متمادی انسولینی که به این ترتیب تهیه می شد دارای ناخالصی های بی شماری بود و به پیدایش واکنش های نامطلوب منجر می گردید. این واکنش ها از سرخی موضعی محل تزریق تا خارش و آماس محل تزریق متفاوت بود.
در بعضی دیگر از بیماران نسج چربی محل تزریق از بین رفته و سبب چروکیدگی پوست می گردید (آتروفی نسج چربی) و در گروهی دیگری نسج چربی در محل تزریق گرد آمده (هیپرتروفی چربی) و توده یا برامدگی زیر جلدی ایجاد می کرد. ناخالصی های انسولین از طرف دیگر سبب تولید آنتی کورهایی می شد که در بعضی افراد مقاومت انسولینی ایجاد کرده و دزهای زیادی از انسولین مصرف می شد.
با گذشت سال ها کارخانه های تولیدکننده انسولین توانستند راههای از بین بردن ناخالصی ها را پیدا کنند. امروزه انسولین های خوکی، گاوی و یا نوع مخلوط گاوی و خوکی بسیار خالصی در دسترس می باشد. با استفاده از این انسولین ها شانس پیدایش عوارض فوق کاهش یافته است.
اخیرا با کشف بیوسنتز انسولین انسانی انقلابی در صنعت انسولین سازی ایجاد شده است. احتمال کمبود انسولین در دهه ۱۹۹۰ دانشمندان را به این فکر انداخت تا عوض منبع حیوانی به دنبال منبع دیگری باشند. کوشش دانشمندان سبب گردید که بتوانند بیو سنتز انسولینی را که نه در بدن حیوان و نه در بدن انسان درست می شود، کشف کنند. این نوع انسولین کاملا به انسولین انسانی شبیه می باشد. این نوع انسولین به علت این که منشا حیوانی ندارد کاملا عاری از ناخالصی های انسولین گاوی یا خوکی می باشد.
منبع: مه شو

انسولین کوتاه اثر
اثر انسولین های کوتاه اثر در ۶۰-۳۰ دقیقه ظاهر گشته و بعد از ۴-۲ ساعت حداکثر اثر خود را نشان داده و ۸-۶ ساعت بعد اثر آن کاملا از بین می رود. بنابراین اگر قرار باشد از انسولین کوتاه اثر استفاده کنید بایستی تزریق انسولین را هر ۶ ساعت تکرار کنید.
شایع ترین نوع انسولین کوتاه اثر انسولین کریستال می باشد که آن را انسولین رگولار نیز می گویند.
انسولین های کریستال به صورت محلول زلال است. نوع دیگر انسولین کوتاه اثر انسولین سمی لنت است. این انسولین مدت اثرش طولانی تر از انسولین کریستال بوده (تا ۱۶ ساعت) اما کوتاه تر از انسولین های با اثر متوسط می باشد. این نوع انسولین با افزودن روی به انسولین کریستال به دست می آید. بدین ترتیب عوض این که بحال محلول دراید با داشتن کریستال های ایجاد شده (بلور) بحال تعلیق می باشد. و بهمین علت عوض این که زلال باشد ظاهر کدر دارد. انسولین های کوتاه اثر ممکن است منشا گاوی، خوکی و یا مخلوط گاوی-خوکی باشد. همچنین انسولین های انسانی کوتاه اثر که از طریق بیو سنتز ساخته شده اند، نیز وجود دارد.
انسولین با اثر متوسط
اثر انسولین های متوسط الاثر بتدریج و در عرض ۳-۱ ساعت ظاهر شده و ۱۲-۶ بعد از تزریق به حداکثر و پس از گذشت ۲۶-۱۸ ساعت پایان می یابد.
نمودار شماره ۸ منحنی اثر انسولین های متوسط الاثر را نشان می دهد.
یکی از انواع انسولین های با اثر متوسط انسولین ان.پی.اچ می باشد. پروتامین را به انسولین کریستال اضافه کرده اند و سبب شده است که جذب زیر جلدی آن آهسته و طول اثر آن بیشتر باشد و هاگدورن اسم سازنده این نوع انسولین می باشد. نوع دیگر انسولین متوسط الاثر انسولین لنت می باشد لنت از کلمه لاتین مشتق شده و به معنی تدریج می باشد.
انسولین لنت از مخلوط روی و انسولین کریستال بوجود می آید. با افزودن روی مولکول های انسولین به فرم بلور درامده و جذب آن از راه زیر جلد کند گشته و لذا دوام اثر آن طولانی می گردد. روی موجود در انسولین لنت بیشتر از سمی لنت بوده و لذا بلورهای آن درشت تر و جذب آن نیز کندتر از سمی لنت می باشد. رنگ محلول آن مانند انسولین سمی لنت به علت داشتن روی کدر می باشد. بعضی از انسولین های متوسط الاثر منشا گاوی، خوکی و یا مخلوط گاوی و خوکی داشته و برخی دیگر نیز بطور مصنوعی تولید می شود.
انسولین های طویل الاثر
اثر انسولین های طویل الاثر ۶-۴ ساعت پس از تزریق ظاهر گشته و ۲۴-۱۴ ساعت بعد به اوج خود می رسد و ۳۶ ساعت پس از تزریق تمام می شود.
انسولین های طویل الاثر کمتر بکار می روند زیرا بایستی قبل از هر غذا با تزریق انسولین کریستال توام باشند و بدین ترتیب بایستی حداقل ۳ بار تزریق شود. در حالی که با استفاده از انسولین های دیگر روزانه ۲ نوبت تزریق مخلوط کافی می باشد.
انواع انسولین های با اثر طولانی عبارتند از نوع روی پروتامین و اولترالنت. این دو نوع از مخلوط پروتامین که یک ماده پروتئینی است و روی بدست می اید. این انسولین ها نیز مانند انسولین های حد واسط ظاهر کدر دارند.
منبع: مه شو

اگر به دیابت وابسته به انسولین مبتلا هستید
دیابت وابسته به انسولین از چند مرحله تشکیل شده است. این مراحل شامل مرحله ای که تازه تشخیص داده شده است، مرحله برگشت یا ماه عسل دیابت، مرحله تشدید بیماری، و کل مرحله بیماری. نوع انسولین و مقداری که باید استفاده کنید به یک سری عوامل متعدد از جمله مرحله بیماری بستگی دارد.
در مرحله اول بیماری یعنی در اوایل تشخیص پانکراس هنوز مقداری انسولین ترشح می کند ولی آن قدر نیست که نیازهای بدن را تامین کند. ابتدا جهت غلبه بر آثار حاصل از کمبود انسولین ممکن است دزهای زیادی لازم باشد. یکی از این آثار افزایش شدید قند خون و تجمع مواد کتونی در نتیجه مقاومت سلول های بدن نسبت به انسولین می باشد. بعلاوه تعداد سلول های بتای موجود و میزان چاقی و فعالیت شما نیز جزو عواملی هستند که دز انسولین را متغیر می کنند.
وقتی گلوکز خون تثبیت شد، در این مرحله از بیماری می توان روزانه با یک تزریق صبحگاهی بیماری را کنترل نمود. برای این کار از انسولین های حد واسط (متوسط الاثر) استفاده می شود. عده ای دیگر برای کنترل بیماری فقط به تزریق صبحگاهی مخلوطی از انسولین کریستال و ان.پی.اچ اکتفا نموده و گروه دیگر به تزریقات دوگانه صبح و عصر نیاز دارند.
پس از کاهش قند خون در مرحله تازه تشخیص داده شده بیماری کارایی سلول های بتای باقی مانده افزایش یافته و همچنین مقاومت انسولینی از بین رفته و پاسخ به انسولین مجددا صورت می گیرد. در این مرحله است که دوره ای به نام دوره برگشت (بهبود موقتی) یا دوره ماه عسل بوجود می اید که طول مدت آن معلوم نمی باشد. در این مرحله قند خون بطور ثابتی تنظیم گشته و با تزریق دو گانه بسیار ناچیز و یا حتی با یک تزریق کم دز کنترل می گردد. اگر چه در این دوره از بیماری (ماه عسل) دز انسولین تزریق شده ممکن است قابل اغماض باشد ولی بهتر است همین مقدار کم نیز تزریق شود. زیرا اگر تزریق انسولین را قطع کنیم در مواردی که بیماری تشدید گردد، بدنبال تزریق مجدد واکنش های آلرژیک بوجود می آیند.
با به پایان رسیدن دوره برگشت (ماه عسل) و شروع افزایش قند خون، بیماری شدت یافته و دز انسولین مورد نیاز مجددا افزایش می یابد. سرانجام وقتی که سلول های بتا بتدریج از بین رفتند بیماری به طور تمام عیار ظاهر گشته و در این مرحله از بیماری اکثرا تزریقات دو گانه انسولین برای کنترل بیماری ضروری می باشد. و این تزریق دو گانه خود از مخلوط انسولین کریستال و انسولین حد واسط (ان.پی.اچ) می باشد.
یکی از تزریقات حداقل ۳۰ دقیقه قبل از صبحانه انجام می گیرد و اثر انسولین کریستال موجود در این تزریق درست در لحظه ای که قند خون به علت جذب غذای صبحانه افزایش می یابد، ظاهر گشته و از افزایش قند خون بعد از صبحانه جلوگیری می کند. دومین تزریق ۳۰ دقیقه قبل از غذای شام انجام می گیرد. گاهی تزریق دوم فقط انسولین حد واسط بوده و موقع خواب انجام می گیرد.
فرم جذب دز مخلوط (کریستال +ان پی اچ) طوری است که در تمام مدت ۲۴ ساعت پوشش انسولینی خوبی بوجود می آورد. ملاحظه می کنید که ساعاتی که هنوز اثرات ان پی اچ ظاهر نشده است، اثرات انسولین کریستال ظاهر شده است و در لحظه ای که اثر کریستال از بین می رود اثرات انسولین ان پی اچ ظاهر می شود.
منبع: مه شو

دز تکی
اندازه گیری انسولین
۱- برای این که کریستال های موجود در شیشه به فرم یکنواخت مخلوط شوند شیشه انسولین را دو سه دفعه سر و ته کرده و بین دو دست خود بچرخانید.
۲- سر شیشه را با پنبه و الکل پاک کنید.
۳- به میزان دز تجویز شده داخل سرنگ کشیده و در حالی که سر شیشه رو ببالا است هوا را در داخل شیشه انسولین تزریق کنید.
۴- در حالی که سوزن در داخل شیشه است شیشه را وارونه کرده و مقدار انسولین مورد نیاز بداخل سرنگ بکشید.
۵- حباب های هوای موجود در سرنگ را چک کنید. اگر حباب هوا وجود داشت پیستون سرنگ را فشار داده و انسولین را مجددا وارد سرنگ کنید. سپس مجددا با کشیدن پیستون سرنگ انسولین مورد نیاز را داخل سرنگ بکشید. اگر باز حباب هوا وجود داشت این عمل را تکرار کنید.
۶- سوزن را از شیشه درآورید. حال در سرنگ مقدار انسولین توصیه شده موجود می باشد.
۷- سرنگ را در یک سطح صاف قرار دهید. مواظب باشید نوک سوزن بجائی نخورد.
تزریق انسولین
۱- محل تزریق را مشخص کنید و آن را با الکل پاک کنید.
۲- از پوست و نسج جلدی زیرین آن یک نیشگون بزرگ آماده کنید.
۳- سرنگ را مانند گرفتن مداد در دست خود بگیرید. سوزن را مستقیما در پوست وارد کنید و سپس پیستون سرنگ را فشار دهید.
۴- نیشگون را ول کرده پنبه را در محل تزریق فشار داده و سوزن را خارج کنید.
دز مخلوط انسولین
(ذیلا نحوه مخلوط کردن انسولین حد واسط ان.پی.اچ را با انسولین کوتاه اثر یا کریستال شرح می دهیم. انسولین ان.پی.اچ ظاهر کدر و ابری دارد ولی شیشه انسولین کریستال کاملا زلال می باشد. و اگر عوض انسولین کریستال از نوع سمی لنت استفاده کنید آن وقت هر دو نوع کدر هستند.)
منبع: مه شو

همچنان که ذکر کردیم یکی از هدف های کلی برنامه درمانی تامین سلامت بهتر می باشد. برنامه درمانی علاوه بر بهبود و از بین بردن علائم بایستی سلامت و نیروی جسمی را افزایش داده، و از پیدایش عوارض دیررس جلوگیری کند. برای رسیدن به این اهداف بایستی قند خون را حتی الامکان برای مدت هر چه طولانی تر در حد نزدیک به طبیعی نگاه داریم. برنامه غذایی به دقت تنظیم و مراعات شود (یکی از روش های مهم دستیابی به این اهداف می باشد). پاراگراف های زیرین چگونگی صحت این مطلب را شرح می دهند.
میزان انسولینی که در فرد غیر دیابتی ترشح می شود در حدی است که قند خون را به طور طبیعی بین ۱۴۰-۶۰ میلی گرم در ۱۰۰ سانتی متر مکعب خون تنظیم می کند. اما در دیابت وابسته به انسولین مساله کاملا متفاوت می باشد زیرا انسولین مورد نیاز از پانکراس ترشح نمی شود و بایستی با تزریقات روزانه تامین کنیم.
همچنین در دیابت غیر وابسته به انسولین که علی رغم ترشح انسولین در پانکراس باز به تزریق روزانه انسولین نیاز دارد نیز مساله متفاوت می باشد. در دیابت وابسته به انسولین با تزریق روزانه دزهای مورد نیاز فقدان انسولین پانکراس جبران می شود. دسترسی بدن به انسولین تزریق شده بستگی به این دارد که اثر آن چه وقت ظاهر گشته، کی به اوج رسیده و چه مدت دوام پیدا می کند. روی این اصل بایستی مقدار و ساعات دریافت غذا را نسبت به انسولین تزریقی شده تنظیم کرد. فقط در این صورت می توانید قند خون را برای مدت هر چه طولانی تر در حد طبیعی و یا نزدیک به طبیعی حفظ کنید.
کلید ایجاد هماهنگی بین غذای دریافتی و انسولین تزریق شده صرفا در برنامه غذایی دقیق و منظم قرار دارد. مربی غذایی شما را در رسیدن به این هدف یاری خواهد کرد. در صفحات بعدی تعریف برنامه غذایی و این که بنامه غذایی چگونه کار می کند شرح داده شده است.
منبع: مه شو

۱- یک انتخاب میوه را می توان با یک انتخاب نان/نشاسته عوض نمود. این نوع تعویض نباید بیش از یک بار در روز انجام گیرد. در غیر این صورت ویتامین A و ویتامین C موجود در میوه را از دست خواهید داد.
۲- می توان یک انتخاب نان/نشاسته را با ۳ انتخاب سبزی عوض نمود. این نوع تعویض صرفا از نقطه نظر داشتن الیاف بیشتر بخصوص در مواردی که بیشتر گرسنه هستید مفید می باشد.
۳- یک انتخاب شیر چربی گرفته یا شیر ۱% چرب را با یک نان/نشاسته و یک انتخاب گوشت کم چرب عوض کنید. اما بهتر است این نوع تعویض کمتر انجام گیرد. در غیر این صورت از کلسیم موجود در شیر محروم می مانید.
بدین ترتیب نحوه کار برنامه غذایی را یاد گرفتید. همچنان که قبلا نیز ذکر شد رعایت برنامه غذایی خیلی سخت نیست که نتوانید با دوستان و فامیل غذا بخورید. بلکه برنامه شما را قادر می سازد که بیشتر آنچه را که دوست می دارید میل کنید. بعلاوه این برنامه برای سلامت کامل شما بسیار مفید می باشد و اگر دوستان و فامیل شما نیز در برنامه غذایی شما سهیم باشند و مطابق آن رفتار کنند برای سلامتی آنها نیز مفید خواهد بود.
لیست شیر:
(شامل شیر بدون چربی، کم چرب و شیر کامل)
شیر برای بدن انسان مهم ترین منبع کلسیم است. برای تقویت استخوان و دندان ها کلسیم لازم است همچنین شیر منبع خوبی برای فسفر، پروتئین و بعضی از ویتامین های گروه ب من جمله فولاسین و B12، ویتامین آ و ویتامین د می باشد . برخلاف آنچه که شایع است شیر در طول تمام مدت زندگی برای سلامت بدن ما ضروری می باشد.
هر نوع شیر در میزان های تعیین شده در زیر یک انتخاب شیر نام دارد. بهتر است حتی الامکان از شیر بدون چربی استفاده شود زیرا فاقد چربی اشباع شده و ۲% کلسترلی که در شیر کامل یا کم چرب وجود دارد می باشد. دومین انتخاب مناسب از این گروه شیر ۱% چرب می باشد.
منبع: مه شو

اگر چه جزو برنامه درمانی دیابت نمی باشد، ولی غذای کم نمک جهت حفظ سلامتی شما موثر می باشد. نمک یک ماده معدنی است که در اکثر مواد غذایی کم و بیش وجود دارد. اما قسمت اعظم نمک دریافتی از کلرید سدیم و نمک خوراکی که به غذا افزوده شود، می باشد.
بررسی های انجام گرفته حاکی است که اکثر مردم امریکا نمک بیشتر از حد نیاز مصرف می کنند. افزایش مصرف نمک سبب افزایش فشار خون می شود و چون بیماران دیابتی خود به افزایش فشار خون مستعد می باشند لذا توصیه می گردد که افراد دیابتی به شدت مصرف نمک را کم کنند.
روش های زیر چگونگی کاهش دریافت نمک را نشان می دهد:
۱- قبل از این که نمک به غذا اضافه کنید غذا را بچشید. اگر قرار باشد که نمک بزنید مقدار بسیار کم اضافه کنید.
۲- بر حسب راحتی از غذاهای بسته بندی و کنسرو شده کمتر استفاده کنید. کلا غذاهای آماده اکثرا دارای نمک بیشتری هستند.
۳- نمک غذاهای فرعی را کم کنید. چیپس سیب زمینی، اکثر کراکرها یا تنقلات نمک زده اکثرا نمک بیشتری دارند. شما سبزیجات، میوه جات و کراکرهای کم نمک مصرف کنید.
۴- از معطر کننده های مختلف استفاده کنید. بجای نمک، سس های نمک دار و خردل از معطرکننده های گیاهی، ادویه جات، سرکه، پیاز، آب لیمو، فلفل و غیره استفاده کنید.
۵- به جای گوشت های پخته و آماده و سوسیس یا کالباس و مواد گوشتی کنسرو شده از جوجه بوقلمون یا گوشت کباب شده بدون چربی استفاده کنید.
۶- برچسب غذاها را به دقت بخوانید وقتی که نمک را جزو ترکیب چهارم یا پنجم نوشته باشند. نشانه این است که غذای فوق شور می باشد.
منبع: مه شو

غذا خوردن در خارج از خانه
با برنامه ریزی دقیق می توانید در حالی که دیابت خود را درمان می کنید، با خوردن غذاهای خارج از خانه نیز لذت ببرید.
میزان غذا را در خانه تمرین کنید
اگر اندازه تعیین شده را در خانه به دقت تخمین بزنید می توانید در خارج از خانه و رستوران نیز صحت مقدار غذای انتخابی را کنترل نمایید. برای قضاوت در مورد دقت و صحت انتخاب خود بهتر است از پیمانه ها و قاشق های استاندارد استفاده نمایید.
رستوران مورد نظر خود را بدقت انتخاب کنید
رستورانی انتخاب کنید که انواع و اقسام غذاهای آب پز یا جوشانده و کباب شده و مرغ و ماهی عرضه کند. از کبابی هایی که گوشت های پرچربی و غذاهای سرخ شده عرضه می کنند، اجتناب کنید.
وقت غذای خود را در نظر بگیرید
تاخیر وقت غذا منجر به کاهش غیر طبیعی قند خون و واکنش های هیپوگلیسمیک می گردد. زیرا چه به موقع غذا بخورید و چه نخورید، انسولینی که تزریق کرده اید مدام جذب شده و اثر می کند. اگر حدس بزنید که غذای اصلی شما دو ساعت و بیشتر تاخیر خواهد داشت، آن وقت بهتر است وعده فرعی غذا را در ساعت غذای اصلی صرف کنید. مقدار کمی غذا قبل از خارج شدن از منزل بخورید زیرا در مواردی که غذای اصلی تان تاخیر خواهد داشت، اشتهای شما را کنترل و از پیدایش واکنش ثانوی به کاهش قند جلوگیری می کند.
بدین ترتیب در موعد غذای اصلی بیش از حد گرسنه نبوده و از پرخوری جلوگیری می شود.
غذاهای مناسب و منطقی تری انتخاب کنید
سعی کنید اکثرا ماهی یا مرغ و گاهگاهی تکه گوشت کوچک و بی چرب سفارش دهید. اگر بشقاب های غذا را با سس و شیره گوشت تزئین کرده اند، بخواهید که برایتان نوع ساده آن را بیاورند. بشقاب کوچکی از سالاد گیاهی یا سیب زمینی پخته و یا چیزی مشابه آن تواما کافی خواهد بود. اگر هیچ کدام از غذاهای اصلی رستوران مناسب نباشند، آن وقت یکی دو غذای اشتهااور با سالاد را به عنوان غذای اصلی خود انتخاب کنید. اگر قرار است به عنوان دسر یک ماده شیرین صرف کنید، حداقل یک میوه یا یک قاچ کوچک هندوانه انتخاب کنید. در حالت های نادر و استثنائی ممکن است یک ظرف بستنی ساده انتخاب کنید.
برنامه غذایی خود را بخاطر داشته باشید
در کیف یا جیب خود کپی کوچک و جیبی از برنامه غذایی را داشته باشید. در صورت نیاز جانشین های مناسبی انتخاب کنید. مثلا اگر در برنامه غذایی انتخاب میوه توصیه شده و میوه در دسترس نمی باشد شما ممکن است انتخاب نان/نشاسته را جایگزین کنید.
منبع: مه شو