آرامش ۴ساله بازار به‌هم می‌خورد؟
زمزمه ارز تک‌نرخی و قرار بانک‌ها برای کاهش سود سپرده‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت به ۱۵ و ۱۰ درصد، فضای اقتصادی را کمی ملتهب کرده؛ فعالان بازار از سودای گرانی ارزهایی چون دلار و یورو حکایت می‌کنند و به نظر می‌رسد که عرضه و تقاضا در این بازار حسابی به هم ریخته است.
وقایع‌اتفاقیه در ادامه نوشت: در یک طرف سپرده‌گذارانی قرار دارند که برای جبران کاهش سودهای بانکی، چاره‌ای جز رفتن به بازار ارز و حتی مسکن ندارند و در طرف دیگر با خرید دلار هر چه بیشتر، فعالان از آشفتگی این بازار و صعود بی‌پروای قیمت این ارز خبر می‌دهند.
با همه اینها، ارز باید تک‌نرخی شود؛ این وعده مدت‌هاست که از سوی مردان دولتی مطرح می‌شود اما اظهارنظرات مختلفی در این‌باره مطرح است و تحلیل‌های زیادی مبنی‌بر مخالفت‌ها و موافقت‌های کارشناسان با ارز تک‌نرخی وجود دارد. به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، هنوز فضای اقتصادی ایران اجازه تک‌نرخی‌شدن ارز را نمی‌دهد و موانع زیادی برای رسیدن به این هدف مهم دولتی‌ها وجود دارد.
آن‌طور که مصطفی خانزادی، یکی از فعالان بازار ارز می‌گوید: «رسیدن به ارز تک‌نرخی به این زودی‌ها امکان‌پذیر نیست و رسیدن به آن تنها در حد صحبت و وعده است.» به گفته این فعال بازار ارز: «به دلیل مشکلات سیاسی و کاهش نرخ سود بانکی، فضای بازار این روزها کمی هیجانی است؛ چون برخی از اقشار ترجیح می‌دهند تا برای جبران کاهش نرخ سود بانکی، دلار بخرند.» به گفته خانزادی: «زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی باعث شده تا مردم بیشتر به خرید دلار پرداخته و سرمایههای خود را در این بازار به گردش درآورند، همین هم باعث شده تا عرضه و تقاضا در بازار به هم بخورد و با مشکلاتی چون کاهش عرضه و افزایش تقاضا مواجه باشیم.» خانزادی در ادامه از بالاتررفتن قیمت دلار و حتی یورو در هفته‌های اخیر خبر داده و می‌گوید: «از زمانی که قرار شده نرخ سود بانکی کاهش یابد، دلار و یورو افزایشی شده‌اند؛ حتی در یک هفته دلار ۵۰ تومان بالاتر رفته و در کنار این ارز، یورو هم صعودی شده است.» او در ادامه به رسیدن دلار به کانال سه هزار و ۸۷۵ اشاره کرده و از استقبال خوب مردم از خرید آن خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد که خبر کاهش نرخ سود در کنار خبرهای ارز تک‌نرخی، اوضاع دلار و یورو را بیش از دیگر ارزها هیجانی کرده است. این درحالی است که عده‌ای از فعالان بازار هم تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران را عامل اصلی صعود ارزها می‌دانند.
مخالفان و موافقان ارز تک‌نرخی
نرخ ارز همچنان یکی از سوژه‌های پرحاشیه در اقتصاد ایران است. چه آن زمان که در سال ۹۲، با اعمال تحریم‌ها، ارزش پول ملی به یک‌سوم رسید و آشفتگی در بازار ارز خبرساز شد و چه حالا که زمزمه‌های ارز تک‌نرخی به گوش می‌رسد و بازار اولین واکنش را به این حواشی نشان می‌دهد. حتی سال گذشته هم این آشفتگی در بازار ارز خبرساز شد و رسیدن دلار به کانال چهار هزار تومانی، التهاب عجیبی را در دیگر بازارها ایجاد کرد، قیمت بسیاری از کالاهای اساسی بالا رفت و داستان با نگاه نگران عده زیادی از مردم همراه شد. این در حالی بود که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، قیمت ارز در آن روزها تازه منطقی شده بود و تا‌به‌حال بانک مرکزی قیمت آن را به صورت اجبار پایین نگه داشته بود. هر بار که ارز بالاتر رفته، همین اتفاق افتاده و با دستپاچگی بازار این قضیه گره خورده است. این درحالی است که طی سال‌های گذشته، فعالان اقتصادی بارها از بانک مرکزی خواسته بودند تا نرخ ارز را به صورت دستوری پایین نگه ندارد و اجازه دهد تا بازار و فعالیت‌های اقتصادی، در تعیین قیمت ارز نقش داشته باشند. پایین نگه‌داشتن دستوری نرخ ارز تا جایی پیش رفته که به گفته کارشناسان، میلیاردها دلار از سرمایه کشور را هدر داده است. ارز باید تک‌نرخی شود اما با چه قیمتی یا در چه زمانی، همچنان معمایی حل‌نشده در اقتصاد ایران است. درست از زمانی که کابینه دولت دوازدهم شکل گرفته و وزرای تازه‌نفس از ارز تک‌نرخی حکایت می‌کنند، تأثیر این موضوع به بازار رفته و خرید دلار باز هم افزایشی شده است. آن‌طور که خانزادی می‌گوید: «ارز تک‌نرخی، هنوز در فضای اقتصادی ایران جایی ندارد؛ این موضوع حتی اگر بخواهد اتفاق بیفتد زمان زیادی را لازم دارد و به نظر می‌رسد که دلار در روزهای آینده به سه هزار و ۹۰۰ تومان هم برسد.» او درباره این سؤال که ارز با چه قیمتی باید تثبیت شود، هم این‌طور توضیح می‌دهد: «بانک مرکزی باید تعیین کند که نرخ ارز چه رقمی باشد اما به نظر می‌رسد که نرخ ارز خیلی بالاتر از نرخ فعلی است و اگر شرایط اقتصادی ایران اجازه دهد، این نرخ باید بالاتر برود.» به گفته این فعال بازار، ایران درحال‌حاضر در شرایطی نیست که بخواهد به این موضوع فکر کند.
ارز با همه موانع باید تک‌نرخی شود
ارز برای تک‌نرخی‌شدن، موانع زیادی دارد، باید نفع صادرکننده و وارد‌کننده را برای این هدف در نظر گرفت و فضای اقتصادی را با کنارزدن تحریم‌ها به خوبی برای آن آماده کرد. حالا این وعده در حالی از سوی دولتی‌ها مطرح می‌شود که بعد از سال‌ها بحث و مذاکره هنوز هم چالش‌های زیادی در این راه وجود دارد. با این‌همه همچنان این وعده را می‌توان در میان سخنان دولتی‌ها شنید. از آنجایی که حالا ارز تک‌نرخی به یکی از وعده‌های مهم وزیر اقتصاد دولت دوازدهم تبدیل شده و اظهارنظرهای زیادی با این وعده در میان سخنان کارشناسان به گوش می‌رسد. آن‌طور که غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران به ایسنا گفته است: این موضوع شاید وعده‌ای چندین‌بار مطرح‌شده از سوی دولت باشد. در آخرین مرحله در اسفند سال گذشته، رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که تا آخر سال ارز تک‌نرخی می‌شود. به‌هرصورت ما باید به این سمت حرکت کنیم و ارز، نرخ منطقی یکسانی داشته باشد. دونرخیبودن ارز سال‌ها زمینه را برای رانت و فساد در اقتصاد فراهم کرده، بر همین اساس است که به گفته کارشناسان، با وجود موانع زیاد بر سر راه این هدف بزرگ، باید ارز را تک‌نرخی کرده و بر‌اساس فعالیت‌های اقتصادی قیمت آن را تعیین کرد. شافعی با اشاره به اینکه باید از دونرخیبودن ارز خارج شویم، افزود: دونرخیبودن ارز باعث استفاده از رانت‌های ویژه می‌شود. اگر هم در مورد کالاهای استراتژیک قرار است کاری انجام شود، آنها استثناهای بسیار کمی هستند که در مورد آن می‌شود فکر دیگری کرد؛ بنابراین در شرایط فعلی ما باید به دنبال جذب سرمایههای خارجی باشیم. در این شرایط آزادی برای همه، یک عامل جذب‌کننده به منظور پرداختن به ورود سرمایههای خارجی و توسعه بخش تولید کشور است.
بازار آرام ۴ ساله
آرامش بازار ارز حالا دیگر چهار‌ساله شده، دیگر خبری از شوک‌های ناگهانی در این بازار نیست و تثبیت قیمت ارز در طول چهار سال آرامش را به این بازار هدیه کرده؛ آن نکته‌ای است که حالا رئیس اتاق بازرگانی هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: «دولت در این چهار سال گذشته به خوبی عمل کرده است.» به گفته شافعی: «در حوزه اقتصاد کلان شاهد یک آرامش کلی در مسائل اقتصادی کشور هستیم. همچنین در مورد مسائل ارزی نیز شوک‌های ناگهانی رخ نداد. اگر به‌طور منطقی از همان مدلی که در برنامه سوم توسعه مطرح شد، استفاده شود و نرخ ارز از تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی پیروی کند، مطمئنا به سمت منطقی‌شدن اقتصاد پیش خواهیم رفت و از شوک‌های ناگهانی در حوزه ارز جلوگیری خواهد شد.»
منبع: الف
پول‌نیوز – سخنرانی رئیس بانک مرکزی آمریکا و عدم اشاره او به سیاست‌گذاری های مالی آینده موجب شد قیمت طلا صبح امروز در شروع معاملات هفتگی بازارهای جهانی، بالاترین رقم یک هفته اخیر خود را به ثبت برساند.
