بایگانی ماه : آگوست, 2017

علی اصغر کاکوجویباری
روزنامه بهار
سرانجام بعد از دو ماه و نیم کابینه دولت دوازدهم، اگرچه با مشخص نشدن وزیر علوم، به مجلس معرفی گردید. این دوره در مقایسه با دوره‌های گذشته ریاست جمهوری فاصله زمانی انجام انتخابات تا معرفی کابینه به مجلس، به احتمالی طولانی ترین فرصت برای بحث و تبادل نظر موافقان و مخالفان رئیس جمهور منتخب در مورد شاخص‌ها و ترکیب کابینه بوده است. در طی این مدت به تدریج گزینه‌هایی که در رسانه‌ها از آنها به عنوان گزینه وزارت نام برده می‌شد، در مورد بعضی از وزارتخانه‌ها با تغییرات پی در پی مواجه شده است. به موازات این تغییرات و کسب اطلاع از پشت صحنه معرفی و حمایت از گزینه ها، نگرانی بخش قابل ملاحظه‌ای از حامیان رئیس‌جمهور، روحانی، به ویژه اصلاح طلبان نیز افزایش می‌یافت. پیگیری مواضع چهره‌های سیاسی، رسانه‌ها، مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی اصلاح‌‌طلب فعال در انتخاب رئیس‌جمهور، نشان می‌دهد که سرانجام ترکیب نهایی اعلامی کابینه به مجلس، انتظار بخش قابل ملاحظه‌ای از آنها را فراهم نکرده است. به طوری که برای وزارتی همانند وزارت علوم، علی‌رغم وجود چندین گزینه، سرانجام خالی ماند. به رغم اینکه گزینه‌های این وزارت در مجلس نهم برای اخذ رأی اعتماد دارای چالش بودند و به احتمال بیشتر در مجلس دهم برای اینها چنین چالشی مورد انتظار نبوده است، اما این چهره‌ها به عنوان گزینه نهایی انتخاب نشده‌اند.

سؤال اصلی این یادداشت این است که چه عواملی و چگونه به متقاعدسازی رئیس‌جمهور، منجر شده است که این کابینه را برای وعده‌های انتخاباتی کابینه ۲۴ میلیونی مناسب تشخیص داده‌اند؟ روحانی، در نخستین موضع گیری‌ها بعد از انتخابات شخصاً کابینه ۲۴ میلیونی را مطرح کرد. پس از مبادله آن پیام‌ها، چه اتفاقی در پشت صحنه روابط سیاسی داخلی افتاده است که رئیس‌جمهور به این باور رسیده است که با ترکیب کابینه اعلامی، تحقق وعده‌های انتخاباتی عملی تر است؟ شاید این باور رئیس‌جمهور بعد از جلسات به همراه عواملی دیگر تقویت شده باشد. اما آنچه واقعی و قابل قبول به نظر می‌رسد، آن است که رئیس‌جمهور، با ارزیابی محیطی از عوامل سیاسی داخلی و فضای ذهنی شخصی همسو با آن این مسیر را با تغییرات، نتیجه‌گیری و هدایت کردند. این محیط سیاسی و فضای ذهنی رئیس‌جمهور که هنوز مکشوف نشده است، نشان می‌دهد که ایشان تحقق وعده‌های انتخاباتی کابینه ۲۴ میلیونی را با ترکیب این کابینه به همراه تغییرات دیگری که هنوز روشن نیست، عملی تر می‌داند. با شناخت از ویژگی‌های شخصیتی و سیاسی رئیس‌جمهور می‌توان حدس زد، به نظر نمی‌رسد ایشان به سهولت به تبیین این محیط سیاسی داخلی و فضای ذهنی ناشی از آن مبادرت ورزند، بلکه باید منتظر ماند تا نتیجه این انتخاب و وقوع رخدادهای دیگر در موازات آن این امر مورد آزمون قرار گیرد.

در گمانه‌زنی‌ها درباره اعتدالی‌تر شدن کابینه پیشنهادی دوازدهم در مقایسه با کابینه پیشنهادی یازدهم، موضوع رعایت نظر مقام معظم رهبری از سوی پاره‌ای از رسانه‌ها و کارشناسان مطرح گردید. این موضوع در اولین فرصت از سوی دفتر ایشان تکذیب گردید. در عین حال، رئیس جمهور دولت اصلاحات از رعایت دغدغه‌های مقام معظم رهبری در انتخاب کابینه به عنوان یک ملاک سخن به میان آوردند. این داده‌ها و داده‌های متنوع دیگر نشان می‌دهد که رئیس جمهور در برابر عواملی تعیین کننده و تغییراتی احتمالی در آینده قرار گرفته‌اند که بر پایه آن، این ترکیب دولت را با واقعیت تحقق وعده‌های انتخاباتی در دسترس‌تر می‌دانند.

به نظر می‌رسد با فرضیه این یادداشت، رئیس‌جمهور روحانی با انتظار تغییرات در روابط سیاسی داخلی به سمت تحقق سیاست وفاق، آشتی ملی و همزیستی ملی و با هدف تحقق عملی کاهش مشکلات اساسی کشور همانند بیکاری، رکود اقتصادی و آسیب‌های رو به افزایش اجتماعی و فقر اقتصادی، دولتی جوان‌تر و اعتدالی‌تر را پذیرفته است.اگر توافق پشت صحنه مناسبات داخلی در نیل به همگرایی و همزیستی ملی، یک فرضیه باشد، می‌توان گفت ما در معرض فرضیه برجام ۲ و این بار در مناسبات داخلی هستیم. برای آزمون این فرضیه به موازات ارزیابی کارشناسی پدیده، باید تغییرات مثبت در رفع موانع بر سر راه دولت دوازدهم را به شکلی که برای دولت یازدهم وجود داشت، پی گرفت. مخالفت و نقد سیاسی دولت توسط جناح سیاسی مقابل، امری طبیعی، ضروری و کارآمد است، اما باید منتظر ماند که آیا روند همگرایی بخشی از حاکمیت نظام با حناح سیاسی مقابل دولت، دستخوش تغییر خواهد شد.

آیا واکنش صدا و سیما، جمعی از ائمه جمعه مراکز استان‌ها و نظایر آن که از اجزای رسمی نظام محسوب می‌گردند، به روند همزیستی و آشتی ملی خواهند پیوست؟ آیا برای نخستین بار شاهد استقلال نسبی و تدریجی جناح رقیب دولت، اصولگرایی و بخشی از حاکمیت رسمی نظام خواهیم بود؟ آیا انتظار می‌رود در طی دولت دوازدهم گشایشی در مسائلی همانند حصر، ممنوع‌التصویری، کنسرت، فضای مجازی و ترکیب و مدیریت شوراهای بالادستی حاصل گردد؟ آیا می‌توان انتظار داشت در طی دولت دوازدهم هیچ سفارت خارجی مورد تعرض قرار نگیرد؟ این موارد و مواردی دیگر در مجموع پس از مدتی با ارزیابی رگه‌های تغییرات احتمالی، می‌توان به آزمون این فرضیه پرداخت که آیا ترکیب کابینه پیشنهادی دولت دوازدهم بر اساس تقویت شکل دهی برجام ۲ در مناسبات داخلی بوده است.

آنچه در کنار این فرضیه خودنمایی  می‌کند آن است که ویژگی شخصیت رئیس‌جمهور، معرف ذکاوت، تعامل خلاق در ساختن محیطی اعتدالی است. مطابق با این فرضیه او به تغییراتی در محیط کلان سیاسی در خارج از قوه مجریه می‌اندیشد که به رغم اینکه فضای مجلس دهم از وی دولتی اصلاح‌طلب تر را مطالبه می‌کند، او برای تحقق وعده‌های انتخاباتی و کابینه ۲۴ میلیونی، دولتی اعتدالی‌تر را سازمان داده است.

منبع: بهارنیوز

فائزه طاهری
روزنامه بهار
اگرچه انتظار می‌رفت متناسب با مطالبات معهود و مجلس نسبتا همسو، لیست وزرای پیشنهادی حسن روحانی برای دومین دوره ریاست بر قوه مجریه، رنگ و بوی بیشتری از اصلاحات داشته باشد، این بار هم به این درخواست جامه‌ عمل نپوشید. انتظار می‌رفت وزرایی که در چهار سال گذشته، تا حدی خاطر مردم را با عملکردهایشان، از سوءمدیریت انتخابات تا انتصابات نامناسب، مکدر کرده و آنطور که باید پاسخگوی نیاز اصلاح‌طلبان نبودند کنار گذاشته شوند، اما این اتفاق رخ نداد. بنابراین با اینکه نیمی از کابینه روحانی رنگ تغییر گرفت، اما وزرای کشور‌ و کار که در ابتدای لیست انتقادها به دولت یازدهم بودند، همچنان در مسند وزارت دولت دوازدهم پیشنهاد شدند تا این بار نوبت مجلس باشد که در پی تحقق مطالبات مردم برآید، این بار نه با رای دادن به وزرای شایسته و مورد نظر اصلاح‌طلبان، بلکه با رای ندادن به وزرایی که به طور قطع گزینه‌های نزدیک‌تری از آنها به مطالبات وجود دارد. با فاطمه راکعی درباره نحوه چینش کابینه پیشنهادی و آنچه که از این به بعد می‌توان انجام داد به گفت‌وگو نشستیم. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید: اگر وزرای پیشنهادی در حوزه خود بهترین باشند، اصلاح‌طلبان فارغ از جریان سیاسی آن را می‌پذیرند، اما اکنون شاهدیم برخی موارد مشخصا بهترین‌ها بوده‌اند و معرفی نشدند. او که خود در دوره‌ ششم، سابقه‌ نمایندگی مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشته، معتقد است اکنون نمایندگان مجلس هستند که اگر فکر می‌کنند افراد شایسته‌تری از وزرای معرفی‌شده وجود دارند، نباید به این افراد رای اعتماد دهند، تا افراد توانمندتر و متعهدتری رای بیاورند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
***
آقای روحانی در دوره انتخابات بیشتر به سمت شعارهای اصلاح طلبانه روی آورده بودند و وعده‌های اصلاح جویانه بسیاری دادند اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد برخی از وزرایی که ایشان معرفی کردند از این مشی و روش به دور است؛ چرا؟
آنچه که مسلم است، این است که روحانی شدیدا برای انتخاب اعضای کابینه تحت فشار قرار دارد. این روندی که دهه‌ها است کشور را از مسیر توسعه طبیعی و پیشرفت واقعی دور کرده، اعمال نظرهایی است که یک گروه رادیکال اقلیت در این کشور همواره به اکثریت ملی و به منتخبان آنها در سطح رئیس‌جمهور وارد کردند. به نظر می‌رسد این فشارها استمرار دارد. با وجود اینکه تصور می‌کردیم آنها باید به این نتیجه رسیده باشند که این روش‌ها باید یک جایی خاتمه پیدا کند. از طرفی اصلاح‌طلبان چون خود را با آقای روحانی در یک گفتمان تعریف می‌کنند نمی‌توانند در تضعیف ایشان قدم بردارند و باید به او کمک کنند.
اما وزرایی که انتخاب شدند جای چالش زیادی نگذاشتند. با توجه به مجلس همسو با آقای روحانی، این امکان وجود داشت که افراد نزدیک‌تری به مطالبات اصلاح‌طلبانه معرفی شوند که شانس رای هم داشتند. اما این اتفاق نیفتاده و حتی برخی از چهره‌هایی که در این چهار سال عملکرد درخشانی نداشتند و با مطالبات رای دهندگان فاصله دارند مجددا معرفی شدند.
باید قوی‌ترین نیروها را فارغ از اینکه از چه جناحی هستند انتخاب کرد، زیرا اعتدال‌گراها و مستقلین هم با اصلاح‌طلبان به ائتلاف رسیدند. مساله این است که نیروهایی که آقای روحانی معرفی می‌کند، چه از کابینه قبلی و چه افراد جدید، آیا بهترین‌ها و با‌تجربه‌ترین‌ها هستند؟ آیا کسانی هستند که بهترین امتحان را هم در عرصه سیاسی کشور و هم در حوزه‌هایی که قرار داشتند، داده‌اند؟ آیا بهترین مدیریت را اعمال کردند؟ بیشترین تخصص را در آن حوزه دارند؟ اگر اینطور باشد، چون این یک کار گروهی است و اصلاح‌طلبان نمی‌‌‌خواهند اهرم فشار دیگری بر دولت روحانی باشند، ممکن است از آن عبور کنند، که نمونه‌های آن را پیش از این نیز داشته‌ایم. اما برخی موارد مشخصا بهترین‌ها بوده‌اند و معرفی نشدند. مردم اسامی‌ای را در نظر داشته‌اند، یا کسانی که از اعضای وزارتخانه‌ها هستند کسانی را قبول دارند و مطرح کردند و حتی خود آقای روحانی افرادی را در نظر داشته که بهترین افراد شناخته‌شده، علمی و مورد اعتماد بودند، از چهره‌های معتدل اصلاح‌طلبی، همان‌طور که همه گمان می‌کردند امثال آقایان توفیقی، فرجی دانا و میلی منفرد معرفی شوند، اما این اتفاق نیفتاده است. این یک مطالبه ملی است. برای وزارتخانه‌ای که علوم و آموزش کشور را اداره می‌کند، تمام بدنه، اکثریت اساتید و روسای دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها انتظار دارند چنین اشخاصی معرفی شوند.
درباره عدم پیشنهاد یک وزیر زن به مجلس چطور؟ و یا توجه بیشتر به زنان موثر و شایسته در کابینه؟
خانم ابتکار ضمن مصاحبه‌ای اظهار کرده که آقای روحانی تمام تلاشش را کرده تا وزیر زن معرفی کند اما این کار انجام نشده است. درواقع ایشان درباره وزیر زن حداکثر تلاشش را کرده است. البته درباره مسائل مربوط به خانم‌ها ابتکار و مولاوردی و حوزه مربوط به زنان، احزاب بزرگ اصلاح‌طلب و فراکسیون زنان مجلس زمانی را از آقای روحانی خواستند که شرایط بررسی شود. این موضوع یک اهانت ملی و اهانت به چند ده میلیون نفری است که حضرت امام فرمودند باید در اداره کشور شرکت کنند. چرا در حالی که آنها در جایگاه‌های خود بهترین عملکرد را داشتند، موقعیتشان عوض شده است؟ به این دلیل است که آنها حوزه مدیریتی خود را به بهترین نحو اداره کردند؟ اینکه جلوی رانت‌ها در محیط زیست گرفته شد؟ خانم مولاوردی توانست از حقوق زنان کشور فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی دفاع کند، با رفتار معتدل و متینی که شایسته یک زن مسلمان معاصر است و وجهه‌ای که در عرصه بین‌المللی از خود نشان داد، آیا باید جایگزین شود؟ ما باید کمک کنیم که این موارد اصلاح شود. زیرا هر جناح و گروهی به دولت منتخب مردم فشار می‌آورد که نتواند کار طبیعی خود را دنبال کند و با ملت پیش ببرد، مطمئنا به ضرر توسعه کشور و اسلام کار می‌‌کند.
اکنون که وزرا به مجلس معرفی شدند، آیا این اسامی می‌توانند پاسخگوی مطالبات رای دهندگان به رئیس جمهور باشند و در غیر این صورت نتیجه‌ای که حاصل می‌شود چیست؟
نمایندگان مجلس در صورتی که فکر می‌کنند افراد شایسته‌تری از وزرای معرفی ‌شده هستند، نباید به این افراد رای اعتماد دهند تا افراد توانمندتر و متعهدتری که اکثریت مجلس هم قبول دارند و شناخت بهتری دارند را معرفی کنند تا رای بیاورند. مجلس مجبور نیست که به تمامی اعضای کابینه پیشنهادی رئیس‌جمهور رای دهد.
با این شرایط، این وزرا چه‌اندازه شانس رای آوردن از مجلس را دارند؟
پس از معرفی شدن وزرا، ما نیز وظایفی داریم. اما از اینجا به بعد مجلس شورای اسلامی است که باید وظیفه خود را انجام دهد، مجلسی که با تلاش اکثریت اصلاح‌طلب کشور روی کار آمده است. سهم اصلاحات در روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر و روستا نقش بی‌بدیلی است. اصلاحات اکثریت سیاسی کشور را نمایندگی می‌کند. باید این سهم در نظر گرفته شود. اما اگر فشارها نگذاشتند، مجلس دستش بازتر است. از این به بعد مسئولیت مجلس شروع می‌شود  و در هر جایی که با فشار بعضی جناح‌های سیاسی و غیرسیاسی افرادی معرفی شدند که نیروی بهتری از آنها وجود دارد، آنها باید معرفی شده و مجلس از رای دادن به افرادی بهتر از آنها، خودداری کنند.
بنابراین فکر می‌کنید این احتمال وجود دارد که برخی از وزرای معرفی‌شده رای اعتماد نیاورند؟
نمایندگان مجلس، نمایندگان مردم هستند. اگرچه رئیس‌جمهور هم منتخب مردم است اما وعده‌هایی را داده است و اکنون نمایندگان هستند که باید با تعهد و دقت نظر بیشتری به کسانی رای دهند که می‌خواهند چهار سال حوزه تصدی‌گری وزارت و بخش‌ها را که رابطه مستقیم با مردم دارند بر عهده بگیرند. وظیفه مجلس این است که فارغ از مسائل جناحی و سیاسی به وظیفه خود عمل کرده و نمایندگی از اکثریت مردم را انجام دهد که خواهان توانمندترین و سالم‌‌ترین افراد برای جایگاه‌های مختلف در دولت هستند.
در نهایت فکر می‌کنید اگر آقای روحانی به این روند ادامه دهد باعث ایجاد شکاف میان خود با اصلاح‌طلبان نخواهند شد؟
تمام تلاش اصلاح‌طلبان این است که فشار مضاعفی به آقای روحانی وارد نشود، زیرا ما او را از خودمان می‌دانیم. اما با وجود این، اصلاح‌طلبان باید به وظایف خود عمل کنند، ما احزاب و نخبگان سیاسی حرف خواهیم زد و ساکت نخواهیم ماند. اتفاقا این نقدها، فعالیت‌های احزاب، تشکل‌ها است که تاثیر زیادی خواهد گذاشت. خصوصا تشکل زنان که وارد فاز جدیدی از فعالیت‌های جدی خود شدند باید خیلی جدی در حد وزنی که در احزاب زنان دارند، از کابینه و دیگر بخش‌ها، سهم‌خواهی کنند. تشکل‌ها وارد فاز دیگری شده و دولت‌ها موظفند به مطالبات اصیل و واقعی زنان پاسخگو باشند.

منبع: بهارنیوز