به منظور ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانش آموزان و نیز برای افزایش قدرت یادگیری آنها، وزارتخانه های بهداشت، درمان و آمورش پزشکی و آموزش و پرورش تفاهم نامهای را امضا کرده‌اند که براساس آن بوفه های مدارس دارای پایگاه های تغذیه سالم هستند که از فروش خوراکی های ناسالم در مدارس جلوگیری می‌کنند.
شیوه تغذیه کودکان و ذائقه آنها قبل از مدرسه تحت تاثیر خانواده است، ولی بعد از ورود به مدرسه این ذائقه در کودکان که از محیط خانه دور شده‌اند، به تدریج تحت تاثیر الگوی تغذیه‌ای دیگران قرار می‌گیرد و عادت ها و انتخاب های غذایی آنها تغییر پیدا می کند و تحت تاثیر محیط و افراد جدید قرار می گیرد.
کودکان معمولا میان‌وعده‌ها را غالبا با همسالان خود مصرف می‌کنند و نظارتی از سوی والدین بر آنها وجود ندارد. این امر نقطه آغازی بر اختلاف الگوی غذایی کودکان و والدین است بنابراین برای دانش آموزانی که ناهار را نیز در مدرسه صرف می کنند، این الگوی غذایی و سالم بودن آن اهمیت بیشتری می‌یابد.
میان‌وعده‌ها در تامین انرژی و مواد مغذی ضروری برای دانش آموزان نقش زیادی دارند ولی متاسفانه بسیاری از کودکان در میان‌وعده‌ها مواد غذایی را مصرف می‌کنند که از چربی و مواد قندی ساده تشکیل شده است. این خوراکی ها باعث ایجاد بی اشتهایی در کودکان می شود بدون آنکه نیازهای تغذیه ای سالم را تامین کند، به ویژه اگر در فاصله زمانی نزدیک به وعده اصلی غذا مصرف شوند باعث بی‌اشتهایی کودکان و نوجوانان برای خوردن وعده‌های اصلی می‌شوند.
این تغذیه ناسالم به مرور زمان باعث ایجاد کمبود مواد مغذی و ریز مغذی در بدن آنها می شود. همچنین مصرف کالری بیش از حد لزوم به بروز مشکل اضافه وزن و چاقی می انجامد.
فهرست مواذ غذایی قابل عرضه در پایگاه‌های تغذیه سالم
۱) خشکبار، خرما و انواع مغزها و دانه‌ها
– خشکبار (مثل توت خشک، انجیر خشک، انواع برگه ها، خرما، کشمش و انواع میوه خشک)، انواع مغزها و دانه‌ها (گردو، بادام،بادام زمینی، فندق، بادام هندی، پسته، کنجد و مغز تخمه ها)، نخود چی، برنجک، گندم برشته شده، ذرت بو داده و کشمش که همگی بسته بندی شده و دارای برچسب بهداشتی از وزارت بهداشت باشد.
۲) شیر و فرآورده های آن
– انواع ماست و ماست های طعم دار و شیر پاستوریزه یا استرلیزه به صورت بسته‌بندی تک نفره و از انواع کم چرب (۲٫۵ درصد چربی یا کمتر)
– شیر بهتر است به صورت ساده یا غنی شده (با ویتامین D و کلسیم) باشد، اما شیرهای طعم دار مثل شیر کاکائو یا شیر قهوه را نیز می توان مصرف کرد.
– همچنین انواع پنیر (به جز پنیر خامه ای)، بستنی پاستوریزه (به جز بستنی یخی) نیز مناسب هستند.
۳) نوشیدنی دوغ بدون گاز و آب معدنی
۴) انواع میوه مثل سیب، نارنگی و پرتقال
۵) بیسکویت بدون کرم،کیک و کلوچه
– شامل انواع بیسکویت (ترجیحا ار نوع سبوس دار بدون کرم)، کیک و کلوچه (ترجیحا از نوع غنی شده یا ریز مغذی ها مثل آهن، روی، ویتامین آ) و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب یا ترانس زیر ۵ درصد و دارای برچسب بهداشتی از وزارت بهداشت
۶) لقمه سالم
– نان و پنیر و گردو
– نان و تخم مرغ آبپز و سفت
– نان و پنیر و خیار
– نان و پنیر و گوجه فرنگی
پنیر از نوع پاستوریزه ساده و کم چرب باشد. خیار و گوجه فرنگی شسته شده و گندزدایی شود.
بهتر است از انواع نان سبوس دار مثل نان سنگک و نان های حجیم و نیمه حجیم صنعتی از نوع سبوس دار و یا همراه با انواع مغزها (تخم آقتابگردان، کنجد و تخم کدو) استفاده گردد.
۷) غذاهای پخته
– انواع آش و سوپ، لوبیا، عدس،حلیم ( همه کم نمک و کم کم چرب)، شله زرد، فرنی، شیر برنج، سمنو، ماکارونی تهیه شده با سویا
مواد غذایی پخته باید دارای شرایط زیر باشند:
۱) پخت به صورت روزانه
۲) پخت در شرایط بهداشتی و رعایت کامل نکات بهداشتی مطابق با آیین نامه بهداشت محیط مدارس
۳) رعایت تنوع و تفاوت‌های فرهنگی در برنامه غذایی
۴) مواد غذایی داغ در ظزوف یکبار مصرف بر پایه گیاهی مخصوص غذای داغ سرو شوند.
۵) بلافاصله بعد از تهیه و پخت توریع شوند.
تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده ار میان‌وعده‌های مناسب و مغذی در برنامه غذایی دانش آموزان می تواند بر حافظه کوتاه مدت، میزان توانایی یادگیری و در نتیجه پیشرفت تحصیلی آنها تاثیر مثبت داشته باشد.
مواد غذایی که عرضه آن در پایگاه تغذیه سالم غیر مجاز است:
۱) فرآورده‌های غلات حجیم شده و انواع چیپس ها (سیب‌زمینی و ذرت و پفک)
۲) انواع یخمک
۳) نوشابه‌های گازدار و ماءالشعیر
۴) دوغ گازدار
۵) آدامس‌های حاوی مواد قندی
۶) سوسیس، کالباس و کلیه فرآورده‌هایی که در آنها سوسیس و کالباس وجود دارد.
۷) انواع همبرگرها
۸) انواع سالاد الویه و سالاد ماکارونی
۹) انواع لواشک و آلو و آلوچه بدون بسته بندی و فاقد شرایط بهداشتی
۱۰) آب نبات هایی که به سطح دندان می‌چسبند.
۱۱) انواع آب میوه‌هایی که دارای قند افزودنی هستند.
۱۲) فلافل و سمبوسه
۱۳) انواع اشترودل
۱۴) انواع پیراشکی و دونات
۱۵) بستنی یخی
۱۶) پاستیل
۱۷) خیار شور و انواع سس
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
در این باره بیشتر بخوانید: چگونه یک تغذیه سالم را شروع کنیم؟
۱۳ ماده غذایی ناسالم که سلامت کودک شما را به خطر می اندازد
منبع: دکتر سلام
