مدفوع شما می تواند یک ملاک بسیار خوب برای سنجش سطح سلامت و ابتلای شما به برخی بیماری ها باشد! قطعا برای شما هم اتفاق افتاده است که پزشک معالج برایتان ازمایش مدفوع تجویز کرده باشد؛ این موضوع مصداقی بر همین گفته است؛ اما جدا از آزمایش شکل و رنگ مدفوع می توانند اطلاعات زیادی را از میزان سلامت و یا ابتلای شما به برخی بیماری ها به شما بدهد. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
رنگ غیرطبیعی مدفوع میتواند در اثر مصرف یک ماده‌‌غذایی خاص یا مکمل غذایی ایجاد شود اما میتواند نشانه یک مشکل سلامتی نیز باشد. رنگ مدفوع معمولاً قهوه‌ای است و خیلی‌ها وقتی رنگ مدفوعشان تغییر میکند نگران و کنجکاو میشوند. بیشتر این تغییرات معنی خاصی ندارند اما بعضی از تغییرات مخصوصاً اگر تغییرات مداوم باشد و فقط در یک‌مرتبه دفع دیده نشود، میتواند حائز اهمیت باشد.
تغییر رنگ مدفوع
علل مدفوع سیاه رنگ
مدفوعی که به خاطر خونریزی گوارشی، رنگ آن سیاه شده باشد، بسیار چسبناک بوده و بوی بدی هم دارد.
این وجه تمایز مدفوع سیاهی که در نتیجه خونریزی روده ایجاد شده باشد و مدفوع سیاهی که به خاطر مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت ایجاد میشود است.
علل مدفوع زرد
– فرایند داخلی که موجب رنگ زرد مدفوع می شود، بیماری لوزالمعده است. لوزالمعده، آنزیم‌هایی را به درون روده‌ها ترشح میکند که به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات کمک میکند. وقتی آنزیم‌های لوزالمعده در روده وجود نداشته باشد، چربی به‌طور کامل هضم نمی‌شود. اگر محتوی چربی هضم‌نشده زیاد باشد، مدفوع زردرنگ میشود. این مدفوع چرب و بدبو می باشد.
– تومورهای لوزالمعده نیز موجب این مشکل میشوند.این تومورها، مجرای لوزالمعده را که آنزیم‌ها از آن به روده می‌رسند، مسدود میکند.
– پانکراتیت مزمن که به خاطر مصرف زیاد از حد الکل ایجاد میشود، توانایی لوزالمعده برای ساخت آنزیم را مختل میکند.
علل مدفوع کم رنگ
– خوردن مقدار زیاد برنج یا غذاهای کم‌رنگ، ۱ تا ۲ روز مدفوع را کم‌رنگ می کند. اگر این کم‌رنگی مدفوع بیش از یک هفته طول بکشد، علت چیز دیگری است.
– در یک روده سالم صفرای تیره رنگ از کبد به داخل روده می‌ریزد. صفرا به هضم چربی کمک زیادی میکند و رنگ مدفوع را تیره می‌سازد. اگر مدفوع تیره نباشد، پس مقدار کافی صفرا به روده نمی‌ریزد. ممکن است یک سنگ یا تومور سر راه آن را گرفته باشد و رنگدانه‌های صفراوی را به‌درون خون پس بزند.
– بیماریهای کبدی، اغلب در اثر التهاب کبد، همراه با درد زیاد مدفوع را هم کم رنگ کند.
– بدکار کردن لوزالمعده هم بی‌ارتباط با کم‌رنگی مدفوع نیست.
مدفوع بسیار روشن، سفید یا خاکی رنگ
داروهای اسهال مثل بیسموت ساب سالیسیلات گاهی می توانند مدفوع بی رنگ یا خاکی رنگ ایجاد کنند. باریم نیز همین نتیجه را در رنگ مدفوع خواهد داشت. باریم مایعی گچی است که بیمار قبل از عکسبرداری اشعه ایکس از دستگاه فوقانی گوارش، می خورد.
دلیل جدی تر آن، کمبود وجود صفرا در مدفوع است. صفرا در کبد تشکیل، در کیسه صفرا ذخیره و در روده کوچک ترشح می شود تا به هضم غذا کمک کند. اگر صفرای کافی در بدن نباشد تا مدفوع رنگ قهوه ای معمول را به دست آورد، این موضوع می تواند نشانه ای از وجود مشکل در دستگاه گوارش باشد.
بیماری های کبد مثل هپاتیت از وارد شدن صفرا به مدفوع ممانعت می کنند. البته انسداد مجاری صفراوی نیز چنین نتیجه ای در بر دارد. این عارضه می تواند در اثر موارد زیر رخ دهد:
سنگ صفرا
تومور
عارضه ای مادرزادی به نام آترزی صفراوی
مدفوع قرمز یا مایل به قرمز
اصلا لازم نیست که با دیدن مدفوع قرمز رنگ هول شوید و یا با خود فکر کنید که حتما اتفاق بدی برای شما افتاده است! برای پی بردن به این امر لازم است تا ابتدا مروری بر رژیم غذایی خود داشته باشید؛ برخی مواد غذایی به علت وجود برخی رنگدانه ها در آنها موجب ایجاد رنگ در مدفوع می شوند.
چغندر، کران بری، ژله، سوپ یا آب گوجه فرنگی و نوشیدنی های قرمز می توانند رنگ مدفوع را تغییر دهند.
اگر فکر نمی کنید غذایی که خوردید دلیل رنگ مدفوع است، رنگ قرمز می تواند به معنای خون باشد. اگر این رنگ، قرمز روشن است خون احتمالا از قسمت های تحتانی دستگاه گوارش آمده است. علل شایع این عارضه عبارتند از:
تومورهای غیر سرطانی
سرطان
التهاب کولون که به نام کولیت شناخته می شود
رشد زوایدی به نام پولیپ در کولن
عارضه ای به نام بیماری دیورتیکولی که بر اثر وجود کیسه های کوچک در دیواره کولن پدید می آید
هموروئید یا بواسیر
اگر در مدفوع خود رنگ قرمز مشاهده کردید که احتمال نمی دهید در نتیجه غذا باشد با پزشک تماس بگیرید.
مدفوع سبز رنگ
چنانچه توجه کنید گاهی اوقات مدفوع شما سبز تیره می باشد ولی بدین معنی نمی باشد که شما بایستی بیش از حد در این مورد نگران باشید. مدفوع سبز معمولا به دلیل تغییر در رژیم غذایی، واکنش به مواد مغذی موجود در غذا و یا مشکلات گوارشی می باشد.
تغییر شکل مدفوع
شکل مدفوع به علل مختلفی دچار برخی تغییرات می شود؛ در برخی موارد این تغییر شکل به علت تاثیر رژیم غذایی شما بر مدفوع است؛ اما گاهی اوقات می بایست به سرعت به پزشک معالج مراجعه و این تغییر را با وی در میان گذاشت تا از اثرات سوء آن جلوگیری به عمل آید.
مدفوع تکه تکه
شکل ظاهری مدفوع طبیعی به صورت نرم ، به مقدار زیاد ، به راحتی و یکباره دفع می گردد. اما زمانی که وضعیت به شکل مطبوع نباشد، مدفوع به شکل گلوله و تکه تکه دفع می گردد. زمان عبور مدفوع از دستگاه گوارش یکی از مواردی است که اگر زیاد طول بکشد باعث بروز این حالت می شود. کمبود فیبر در رژیم غذایی یکی دیگر از دلایل است . بعضی از رژیم های غذایی که مثلا بر روی مصرف پروتئین و کاهش مصرف کربوهیدرات تمرکز دارد باعث بروز این حالت می شود.
مدفوع بسیار تیره
اگر مدفوع به طور ناگهانی تیره و قیرگونه شد ، می تواند به دلیل مصرف قرص های ویتامین باشد که روزانه مصرف می کنید. مثلا مکمل های آهن خالص یا حاوی مولتی ویتامین باعث ایجاد رنگ تیره مدفوع میشود. اما چنانچه این مکمل ها را مصرف نمی کنید ولی این تغییر را در مدفوع مشاهده کردید بهتر است به پزشک اطلاع دهید. زیرا اگر خونریزی در بخش های ابتدایی دستگاه گوارش، مثل معده یا مری اتفاق بیافتد ایجاد مدفوع تیره و قیرگونه می شود. بنابراین رنگ قرمزمدفوع –قرمز روشن یا قرمز تیره- می تواند نشانه ای از محل خونریزی باشد.
مدفوع باریک
این وضعیت نیازمند توجه جدی است . زیرا می تواند نشانه ای از سرطان روده یا وجود پولیپ باشد. هر گونه توده در مسیر روده ایجاد انسداد می کند و در نتیجه باعث عبور مواد به صورت باریکتر می شود. بنابر این در صورت مشاهده این وضعیت به پزشک گزارش دهید.
مدفوع آبکی:
بدن انسان روزانه ۸ لیتر مایع تولید می کند – از معده، غدد بزاقی، پانکراس- به منظور کمک به تجزیه مواد غذایی و کمک به عبور آن از سیستم گوارش. در شرایط نورمال مقدار زیادی از این مایعات در طول مسیر جذب شده و باعث ایجاد مدفوع نرم می شود. اما اگر موادغذایی خیلی سریع عبور کند فرصتی برای جذب مایعات آن نبوده و در نتیجه مدفوع به شکل فوق العاده آبکی دفع می گردد.دلیل بروز این حالت می تواند بدلیل افزایش یکباره مصرف فیبر یا عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد. وقتی عفونت اتفاق بیافتد بدن شروع به تولید سم می کند و در نتیجه آب آزاد می شود. در نتیجه مواد خیلی سریع از سیستم گوارش عبور می کند تا بدن ازشر آنها خلاص شود.
مدفوع خشک و سخت
فاصله زمانی بین خوردن غذا و عبور از دستگاه گوارش و سپس دفع روی محتویات مدفوع تاثیر می گذارد. زمان متوسط عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش و سپس عمل دفع حدود ۴۰ الی ۴۵ دقیقه است. بنابراین اگر مواد بیش از این زمان در دستگاه گوارش باقی بماند مایعات آن باز جذب شده و مدفوع سخت و خشک می گردد. بعضی از داروها مانند داروهای فشارخون ، هیستامین ها، و داروهای ضد افسردگی باعث کند شدن حرکت دستگاه گوارش می شود. یبوست که بدلایل زیادی مربوط می باشد باعث سفتی و خشکی مدفوع است. در بعضی از افراد مصرف زیاد لبنیات باعث ایجاد یبوست می شود . همچنین کمبود آب بدن یکی دیگر از دلایل بروز این مشکل است زیرا چنانچه بدن با کم آبی مواجه شود ، هرکجا که آب بیابد آن را بازجذب می کند.
مدفوع شناور و بسیار بدبو
مدفوع طبیعی پس از دفع بلافاصله جریان نمی یابد. اما اگر بدن در جذب چربی از غذای مصرفی مشکل یابد ، چربی در مدفوع ظاهر می شود و در نتیجه مدفوع زرد رنگ، به صورت چرب و بسیار متعفن و به صورت شناور دفع می شود. بیماریهای شکمی اصولا باعث بروز اختلال در جذب می شود.
در این باره بیشتر بخوانید: سلامت بدن و مدفوع و ارتباط بین آنها
هرگونه گپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
منبع: دکتر سلام
پول‌نیوز – در حالی که ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مدعی شده بود با راه‌اندازی کارخانه‌های جدید اپل در این کشور ایجاد شغل میکند، واقعیت کاملا عکس این مطلب را نشان می‌دهد.