برداشتن رحم و تخمدان چه عوارضی دارد
عمل تخلیه رحم به دلایل متفاوتی انجام می شود، بیشترین عاملی که به هیسترکتومی منجر می شود خونریزی های شدید رحمی است. اما وقتی با این مشکل مواجه شدیم باید چه تمهیداتی اتخاذ کنیم؟!
البته در موارد خونریزی های شدید ابتدا بررسی تشخیصی انجام می شود و در صورتی که در بررسی ها عدم تعادل هورمونی تشخیص داده شود، ابتدا پزشک درصدد اصلاح آن برمی آید، اما درصورت عدم پاسخ به درمان دارویی برای اجتناب از عوارض ناشی از خونریزی شدید وطولانی، ناگزیر از هیسترکتومی خواهیم بود.
البته دکتر فاطمه سروی، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی در پاسخ به این پرسش که چرا طی سال های اخیر عمل برداشتن رحم بویژه از ۴۰ سال به بعد بسیار شایع شده است به جام جم می گوید:رواج بالای عمل درآوردن رحم از یکسو به دلیل افزایش بهداشت باروری و توجه به بهداشت زنان نزدیک یائسگی و از سوی دیگر، ترسیدن از این است که مبادا مواردی مثل سرطان رحم مطرح باشد. اما در گذشته زنان به امکانات جراحی دسترسی نداشتند و به دلیل خونریزی های شدید دچار آنمی (کم خونی) می شدند و کسی به آنها توجه نمی کرد.
اما کدام دسته از بیماری ها و عوارض ناشی از آنها، گزینه برداشتن رحم و گاهی تخمدان ها را برای بیمار اجتناب ناپذیر می کند؟
فیبروم های بزرگ، دردسری برای رحم
دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان در پاسخ به این پرسش به میوم های رحمی که در اصطلاح عامیانه به نام فیبروم شناخته می شوند به عنوان یکی از دلایل شایع در انجام هیسترکتومی اشاره می کند و می گوید:فیبروم ها رویش های اضافه ای از بافت عضلانی رحم هستند که معمولا در بیشتر خانم های بالای ۳۵ سال ایجاد می شوند.
زمانی که میوم در جایی از رحم قرار گرفته است که به خونریزی غیرطبیعی منجر می شود یا آن قدر بزرگ است که به اندام های مجاور در شکم ولگن مثل روده یا کلیه فشار می آورد باید خارج شود. در سنین پایین تر معمولا فقط میوم ها خارج می شوند و رحم حفظ می شود، اما در سنین بالاتر و نزدیک به یائسگی معمولا کل رحم خارج می شود، چرا که با حفظ رحم امکان تشکیل میوم های جدید وجود دارد.
دکتر سروی نیز تاکید می کند:در بیمارانی که با خونریزی شدید واژینال مراجعه می کنند و به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند یا این که فیبروم های بزرگ رحمی دارند که به قسمت های مهم لگنی مثل کلیه ها و حالب فشار می آورد چاره ای جز تخلیه رحم وجود ندارد.
اندومتریوز با دردهای شدید لگنی
از دیگر علت های هیسترکتومی، درد مزمن و شدید لگنی است که معمولا به دلیل بیماری هایی مثل اندومتریوز ایجاد می شود.
دکتر لاهوتی در این باره به جام جم توضیح می دهد:در این بیماری بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) به طور نابجا در بافت ماهیچه ای رحم یا داخل فضای لگن وجود دارد و با تغییرات هورمونی ماهانه این بافت های نابجا نیز مثل بافت طبیعی رحم تحریک می شوند و ایجاد درد می کنند. گاهی آن قدر درد شدید است که برای خلاصی از آن و بازگرداندن کیفیت عادی به زندگی فرد، باید رحم وی را خارج کرد.
خداحافظی با رحم و تخمدان ها به دلیل بدخیمی ها
از دیگر مواردی که به هیسترکتومی منجر می شود انواع سرطان های دهانه رحم، رحم یا تخمدان ها هستند که هیسترکتومی به عنوان بخشی از اقدامات درمانی برای بیمار انجام می شود.
به گفته دکتر سروی در موارد بدخیمی رحم یا تومورهای تخمدان، درآوردن تخمدان ها الزامی است. همچنین وقتی سن بیماری بالای ۵۵ سال است و کیست های عودکننده تخمدان یا کیست های خوش خیم رحمی و خونریزی های شدید دارد، ناگزیر به تخلیه رحم و تخمدان است.
خارج کردن رحم حین زایمان
در مورد همه اندام های بدن در صورت بروز بیماری، تمامی تلاش بر حفظ آن عضو است، اما در مواردی که حفظ عضو با سلامت بیمار منافات دارد مجبور به برداشتن آن می شویم.
دکتر لاهوتی در این باره توضیح می دهد:گاهی حین زایمان یا سزارین نیز شرایطی پیش می آید که ناگزیر از خارج کردن رحم هستیم؛ مثلا رحم بعد از تولد نوزاد جمع نمی شود و جان مادر درمعرض خطر قرار می گیرد یا به علت چسبندگی جفت و نفوذ آن به لایه های عضلانی رحم، امکان خروج کامل آن وجود ندارد و مجبور به خروج رحم حین زایمان یا سزارین می شویم. در این حالت هیسترکتومی تنها با هدف حفظ جان مادر انجام می شود و مسلما مادری که چنین تصمیمی برایش گرفته شده در شرایط بحرانی و در مرز مرگ و زندگی قرار دارد.
در زمان هیسترکتومی گاهی تخمدان ها هم برداشته می شود. این در صورتی است که مشکلی در تخمدان ها وجود داشته باشد (مثلا وجود کیست تخمدان در خانمی که به علت خونریزی شدید هیسترکتومی می شود.)
به گفته دکتر لاهوتی، در صورتی که تخمدان ها کاملا سالم باشند تا ۶۵ سالگی حفظ می شوند؛ چراکه تخمدان ها محل تولید هورمون های مهم در زنان هستند که در سلامت عمومی و باروری وی نقش دارند. حتی پس از یائسگی که ترشح هورمون های جنسی از تخمدان ها متوقف می شود ترشح برخی هورمون های دیگر از تخمدان ادامه دارد و به همین دلیل سعی در حفظ تخمدان ها در زمان عمل حتی در صورت یائسگی فرد می شود.
اگر خانم پس از سن یائسگی باشد، عوارض خاصی برای بیمار ندارد؛ ولی اگر قبل از سن یائسگی باشد شانس حاملگی را از بیمار می گیرد و درآوردن تخمدان ها عوارض یائسگی برای بیمار دارد.
وی تاکید می کند:البته بیمار باید از عوارض عمل مطلع شود، چون رحم و تخمدان نزدیک اعضای حیاتی مثل حالب و کلیه ها هستند و ممکن است این اعضا طی عمل جراحی آسیب ببینند و این که بیمار بداند ممکن است مدتی پس از عمل، درد داشته باشد. همچنین پس از عمل حداقل دو ماه از اعمال جنسی خودداری کند و وسایل سنگین بلند نکند و ورزش های سنگین انجام ندهد.
