ماهنامه آینده روشن: شاید اگر از خیلی از ورزش دوستان ایرانی درباره رشته مورد علاقه شان سوال کنید، مانند همه جای دنیا، از فوتبال نام ببرند، اما در شمال ایران، به خصوص در منطقه ترکمن صحرا یا همان استان گلستان امروزی، این علاقه تا حد زیادی فرق می کند؛ علاقه به اسب و اسبدوانی و مسابقات سوارکاری موضوعی است که برای مردم این منطقه صرفا یک تفریح یا علاقه به یک ورزش نیست؛ اسب سواری جزوی از فرهنگ و زندگی مردم این منطقه محسوب می شود و آن ها برای اسب های خود و مسابقاتی که برگزار می کنند ارزش زیادی قائل هستند، با وجود این، معروف ترین ورزشکار این شهر یک فوتبالیست است!
سردار آزمون ستاره جوان تیم ملی ایران است که یکی از لژیونرهای فوتبال ایران نیز محسوب می شود و در لیگ برتر روسیه و در تیم روستوف بازی می کند؛ سردار مهاجمی گلزن و آینده دار است که یکی از اصلی ترین بازیکنان ایران در راه جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه محسوب می شود.
با تمامی این احوال، سردار اصالت ترکمن خود را هرگز فراموش نکرده است و هر وقت به ایران می آید مستقیما به گنبد کاووس می رود که با خانواده، اقوام، دوستان و آشنایان خود دیدار کند. همانند مردم دیار ترکمن صحرا، اسب جزوی از علایق ویژه این ستاره محسوب می شود. او اسب های ویژه و منحصر به فردی برای خود دارد که حال، مانند خود سردار، در راه موفقیت و قهرمانی گام بر می دارند.
اسب ترکمن؛ با پیشینه ۴۰۰ سال قبل از میلاد
ریشه علاقه به اسب ترکمن به بیش از دو هزار سال پیش باز می گردد. اسب ترکمن گونه ای از سب با نژاد ترکمن خالص است که در منطقه ترکمن صحرا زیست می کند و پرورش می یابد. رنگ این گونه بیشتر خاکستری است و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آن ها، برخلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسب ها، تخت و به عبارت دیگر لاغر است.
صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است. آثاری که از اسب ترکمن به دست آمده به ۴۰۰ سال قبل از میلاد مربوط است و سکاها و هخامنشیان و بیش از همه اشکانیان از اسب های ترکمن در سواره نظام خود سود می برده اند. شاهان سلجوقی و صفویان نیز سوار بر اسب های ترکمن مملکت تحت سیطره خود را گسترش دادند و امنیت بخشیدند و نادرشاه افشار با ترکیب ترکمن و دیگر اسب های ایران تا هند پیش رفت. نقاشی های صفوی و قاجار هنوز هم نقش و نگار اسب های ترکمن را در جنگ و شکار شاهان و شاهزاده ها نشان می دهد.
البته برنامه های اشتباه نیم قرن گذشته به ذخیره ژنتیکی اسب های ترکمن لطمه زیادی زده و متاسفانه تعداد اسب های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته است. امروزه خالص ترین اسب های ترکمن ایران را می توان در منطقه راز و جرگلان، از توابع استان خراسان شمالی، یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارند؛ با این حال خوشبختانه در سال های اخیر به تولید اسب های ترکمن توجه بیشتری شده است و تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد را علاقه مندان در اصفهان، تهران، شیراز و همدان نیز نگهداری می کنند و شهرستان سبزوار نیز سرمایه درخور توجهی از این نژاد ارزشمند دارد.
کورس بهاره و پاییزه گنبد کاووس
شهرستان گنبد کاووس از مراکز مهم پرورش اسب ترکمن است. این شهر و آق قلا، در نزدیکی بندرترکمن، اصلی ترین شهرهایی محسوب می شوند که مسابقات سوارکاری در آن ها برگزار می شود. در گنبد کاووس مجموع سوارکاری ای وجود دارد که در زمان احداث به عنوان زیباترین مجموعه سوارکاری خاورمیانه شناخته می شد. اکنون هم مسابقات اسب دوانی کورس بهاره و پاییزه ایران در این مجموعه انجام می شود و شرکت کننده های زیادی از سراسر ایران و کشورهای دیگر به این شهر می آیند و چندین هزار تماشاگر با اشتیاق فراوان از آن بازدید می کنند. خود سردار هم با اینکه در روسیه حضور دارد، همچنان بااشتیاق هر هفته نتایج این مسابقات را دنبال می کند.
والیبال، ورزش دوم گنبدی ها
جالب است بدانید به جز اسب سواری، والیبال هم در گنبد کاووس طرفداران زیادی دارد. نئوپان گنبد یکی از تیم های قدیمی والیبال ایران به شمار می رفت که بعدها به جواهری گنبد تغییر نام داد. این تیم والیبالیست های زیادی را به تیم ملی والیبال معرفی کرد، بازیکنانی مانند فرهاد قائمی که یکی از ستاره های اصلی تیم ملی والیبال محسوب می شود؛ ضمن اینکه بازیکنان این شهر در والیبال ساحلی هم بسیار مطرح اند.
سردار و پدر والیبالیست
سردار، به سبب والیبالیست بودن پدرش، در این ورزش هم مهارت دارد و در حال حاضر هم به صورت تفریحی والیبال بازی می کند. خلیل آزمون، پدر سردار، در سال ۱۳۶۴ به عضویت تیم ملی جوانان ایران درآمد و در سال ۱۳۶۵ عضو تیم ملی بزرگسالان شد و تا سال ۱۳۷۰ برای تیم ملی به میدان می رفت. او در سال ۱۳۸۰ مربیگری را با نئوپان گنبد در سوپرلیگ ایران آغاز کرد و علاوه بر آن تا به حال مربیگری گل گهر سیرجان و برق کرمان و جواهری گنبد را عهده دار بوده است.
سردار هم در چهارده سالگی تا آستانه آزمون دادن برای تیم ملی والیبال نوجوانان پیش رفت، اما دیر رفت و به قول خودش قسمت بود فوتبالیست شود. جالب این است که سردار، به عنوان یک آبشارزن، ذخیره فرهاد قائمی بوده است.
سردار «سریک» را هدیه گرفت
سردار هم مانند دیگر ترکمن ها اسب دارد و گرچه در مسابقات شرکت نکرده، سوارکاری با اسب را بلد است، مانند پدرش که در قدیم سواری می رفت و حال هم می رود. او که تاکنون ۱۰ اسب داشته است، روز جمعه، ۱۷ بهمن ۹۳، میهمان یکی از مالکان بزرگ اسب های ایران بود، حمید رادان که بیش از چهل سال است با ترکمن ها رفاقت دیرینه دارد. او در دهه ۶۰ و ۷۰ مسئولیت تیم های باشگاهی پایه، مانند تیم منتخب تهران و نفت و سایپا، را در دست داشته است.
بازیکنانی مانند علی کریمی و مهدی مهدوی کیا هم عضو تیم منتخب تهرانی بوده اند و که او سرپرستی اش را عهده دار بوده است؛ حتی جواد نکونام هم سال های ابتدایی فوتبال را با او شروع کرد و با توصیه و هماهنگی او بود که به باشگاه پاس تهران رفت.
همین علاقه او به فوتبالی ها و دوستی اش را با پدر سردار کاری کرد که رادان که باشگاه اسب سواری به نام خودش دارد سورپرایزی برای آزمون داشته باشد؛ کره اسبی ده ماهه که سردار نام «سریک» را برای او انتخاب کرده است سورپرایز رادان بود.
سردار در توضیح این اسم گفته بود: «زمانی که بچه بودم برای هر اسم مخفف می گذاشتند و برای من «سریک» انتخاب شده بود. در گنبد همه من را «سریک» صدا می زنند و حتی در روسیه همبازیانم من را با این نام صدا می زنند. در کل هرکس با من نزدیک باشد من را «سریک» صدا می زند.» و حال او نام اسب مورد علاقه اش را هم «سریک» گذاشته است.
«ریو ونتورا» هدیه گران قیمت رادان به قائمی
جالب است بدانید که رادان به فرهاد قائمی هم که با پدربزرگ او، مرحوم کدخدا قائمی، دوستی صمیمی داشته اسبی گران قیمت هدیه داده است. پدربزرگ فرهاد کدخدای روستای آبادان تپه، از روستاهای مشهور پرورش اسب ترکمن صحرا، بوده و این موضوع زمینه علاقه قائمی به اسب و سوارکاری را ایجاد کرده است.
اسبی که قائمی دارد «ریو ونتورا» نام دارد. پدر این اسب یک سیلمی بزرگ ایران، با نام سامر دولدرمز، است که به عنوان بلک تاپ مطرح شد و ۶ مقام قهرمانی، دو مقام دومی، سه مقام سومی و پنج مقام چهارمی دارد.
پدر و مادر اصیل و پرافتخار «سریک»
اسب های خوب اسب هایی هستند که نژاد اصیلی داشته باشند. «سریک» هم اسبی است از نژاد «تروبرد» که مختص کورس هستند و بیشتر برای استفاده از آن در مسابقات سوارکاری شناخته شده اند. «تروبرد» نژادی خونگرم است که به جسارت و سرعت و چابکی مشهور است.
«سریک»، اسب سردار، هم مانند «ریو ونتورا»، اسب قائمی، اسبی است که پدر و مادری اصیل دارد؛ اسب سیلمی معرفی به نام «مربوش» و مادیانی به نام «ریو امپلیکیشن». مربوش رنکینگ ۱۱۷ اسب های دنیا را دارد و پنج قهرمانی، پنج نایب قهرمانی و چهار سومی در کارنامه اش دیده می شود و بیش از ۲۰۰ میلیون تومان قیمت آن است. مادر اسب، یعنی ریو امپلیکیشن، هم قهرمان سابق مسافت کوتاه ایران است و حال هم انتظار می رود «سریک» در کورس سال ۹۵ که در فروردین ماه برگزار می شود در میدان های اسب سواری ایران بدود.
اما سردار به جز «سریک»، اسب دیگری به نام «کاررا» دارد. سردار مالکیت این اسب را به طور مشترک با دوستش، میثم گودرزی، برعهده دارد. «کاررا» بهمن ماه گذشته در هفته سی ام کورس اسب دوانی گنبد که کورس ویژه اسب های «تروبرد» با شرکت دوازده اسب سه ساله ای بود که بیشترین امتیاز را در آن فصل داشتند شرکت کرد. در این مسابقه ۷۴ میلیون تومان جایزه به اسب های برتر اهدا شد.
در این رقابت که بانی برگزاری آن حمید رادان و جمعی از مالکان اسب «تروبرد» بودند «کاررا»، به مربیگری امیر جعفرپور و چابک سواری بنیامین جرجانی، در کورسی فشرده و پرهیجان به عنوان اسب قهرمان دست یافت و کاپ و جایزه ویژه ۴۲ میلیون تومانی را از آن خود کرد و سردار هم که از اسپانیا به گنبد کاووس رسیده بود خود را به میدان اسب دوانی رساند و این کورس را از نزدیک مشاهده کرد.
هزینه نگهداری و خرید اسب
برای نگهداری اسب ها باید مسائل مختلفی در نظر گرفته شود، مانند پانسیون اسب، مربی توانمندی که بتواند او را خوب تمرین دهد و مکمل های قانونی که به آن ها داده می شود از این جمله است. جمیع این کارها هزینه نگهداری اسب ها را به روزانه حدود ۳۰ هزار تومان به بالا و در مجموع حدودا ماهی یک یا دو میلیون تومان می رساند؛ همچنین، به دلیل اینکه اسب ها در ایران قرنطینه ندارند، امکان صادر کردن آن ها وجود ندارد و قیمت هر اسب در این وضعیت و در زمان کُره بودن، به نسبت خونی و نژاد آن، میان ۲۰ تا ۹۰ میلیون تومان متغیر است.
شرط بندی های مجاز و غیرمجازی
یکی از جذابیت های مسابقات کورس سوارکاری پیش بینی های مجازی است که در باجه های مخصوص این کار در مجموعه ها انجام می شود. قبل از شروع هر کورس اسب ها در مانژ خود را برای علاقه مندان به نمایش می گذارند. این نمایش باعث می شود کسانی که می خواهند برای شناسایی اسب های برتر پیش بینی کنند از صحت و سلامت اسب ها آگاه شوند و تصمیم شان را بهتر بگیرند.
تماشاگران، با توجه به دفترچه هایی که در ابتدای ورود به مجموعه تهیه می کنند، اطلاعات کاملی از اسب های هر کورس و رقیبان شان دارند؛ آن ها حتی گام را فراتی می برند و می دانند اصل و نسب اسب ها به کجا می رسد و شجره نامه اسب را برای انتخاب خود و اینکه صاحب و مالک اسب چه کسی است در پیش بینی های خود لحاظ می کنند بعد از اینکه این مراسم در مانژ تمام می شود باجه ها شلوغی عجیبی به خود می بینند؛ چون همه می خواهند هر چه زودتر در مسابقه شرکت کنند و برای دیدن کورس به جایگاه بروند.
آن ها اسب ها را در دو نوع سه پره و پنج پره انتخاب می کنند و درواقع، روی یک بسته اسب شرط می بندند که هر یک از این اسب ها امتیاز خاص خود را دارند. البته در کنار این پیش بینی های مجاز، شرط بندی های غیرمجازی هم وجود دارد که زمینه ساز اتفاق هایی در میدان مسابقه است که جالب توجه نیست.
رقابت اسب سردار و قائمی
با توجه به اینکه «سریک» از فروردین ماه به مسابقات کورس وارد می شود، ابتدا باید در کورس اسب های ندویده مسابقه بدهد، اما پس از مدتی می تواند با دیگر اسب ها هم رقابت کند و احتمال اینکه «سریک» با «ریو ونتورا»، اسب فرهاد قائمی، مسابقه دهد وجود دارد و این یعنی رقابت ستاره های فوتبال و والیبال گنبد در کورس سوارکاری!
منبع: برترینها
