۱ . ویژگی های اپیدمیولوژیک اختلالات و بیماری های پوستی ناشی از دارو را شرح دهید؟
بروز واکنش های دارویی، نتیجه ی اجتناب ناپذیر کاربرد داروها می باشد. میزان شیوع واکنش های پوستی به دارو در حدود ۲% تا ۳% است و خوشبختانه فقط حدود ۲% این موارد شدید بوده و درصد اندکی منجر به مرگ می شوند. در حدود ۸۰% واکنش های پوستی دارو وابسته به دوز هستند. آنتی بیوتیک ها شایع ترین داروهای مسبب بروز این واکنش ها می باشند. این واکنش ها اغلب به صورت راش های ماکولوپاپولار تظاهر می یابند. این واکنش ها در زنان شایع تر از مردان است و با افزایش سن، میزان بروز آن ها افزایش می یابد.
تشخیص عوارض پوستی داروها امری مشکل و نیازمند به کسب شرح حال کامل، دانش و مهارت لازم است. درمان معمولا شامل قطع داروی مسبب و اقدامات نگهدارنده می باشد. بعضی از عوارض پوستی ممکن است به حدی شدید باشند که سبب مرگ شوند. به عنوان مثال ۵ تا ۱۵ درصد از بیماران مبتلا به سندرم استیونس-جانسون علیرغم انجام اقدامات درمانی فوت می کنند.
۲ . عوارض پوستی ناشی از دارو در چه کسانی بیشتر بروز می کند؟
گروه های خاصی از بیماران در ریسک بالایی برای عوارض پوستی داروها هستند. این گروه ها عبارتنداز بیماران با عفونت HIV، بیماران با اختلال سیستم ایمنی، کودکان و بیمارانی که تعداد داروهای مصرفی آن ها زیاد است.
۳ . چه داروهایی بیشترین عوارض پوستی را ایجاد می کنند؟
عمده ترین داروهایی که واکنش های پوستی ایجاد می کنند عبارتند از: داروهای ضدمیکروبی، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی، سیتوکین ها، عوامل شیمی درمانی، ضد تشنج ها و داروهای اعصاب و روان.
۴ . داروها با چه مکانیسمی باعث بروز واکنش های پوستی می شوند؟
داروها با دو مکانیسم ممکن است سبب بروز واکنش های پوستی شوند:
۱) مکانیسم های ایمونولوژیک
۲) مکانیسم های غیر ایمونولوژیک
۵ . شیوع مکانیسم های ایمونولوژیک به چه صورت است و چند نوع دارد؟
این دسته از واکنش های پوستی به واسطه ی واکنش های آلرژیک رخ می دهند و از شیوع کمتری برخوردار هستند.
۶ . واکنش آلرژیکی که به واسطه IgE اتفاق می افتد از کدام نوع است و چه مدتی پس از مصرف دارو اتفاق می افتد؟
واکنش آلرژی نوع I با واسطه ی آنتی بادی IgE بوده و معمولا به فاصله ی چند دقیقه تا دو ساعت بعد از دومین برخورد با دارو رخ می دهند، واکنش آلرژیک حتی ممکن است تا ۴۸ ساعت بعد از مواجهه فرد با دارو به تاخیر بیافتد.
واکنش آلرژی نوع II به چه صورتی اتفاق می افتد؟
واکنش آلرژیک نوع II یک واکنش سیتوتوکسیک است و آنتی بادی های دخیل در این واکنش IgM و IgG می باشند. در این واکنش داروها توانایی متصل شدن به پروتئین های سطح سلول های هدف را داشته و دنبال تشکیل کمپلکس آنتی ژن-آنتی بادی در سطح این سلول ها و فعال شدن کمپلمان ها، پروسه ی لیز سلولی صورت می گیرد.
۸ . واکنش آلرژیک نوع II توسط چه داروهایی و بعد از چه مدتی بروز می کند؟
واکنش آلرژی نوع II به فاصله ی ۸ تا ۲۱ روز بعد از شروع مصرف دارو رخ می دهد. پنی سیلین، سفالوسپورین ها، سولفونامیدها و ریفامپین می توانند واکنش آلرژیک نوع II ایجاد کنند.
عمده ترین سلول ها و بافت های درگیر در واکنش آلرژی نوع II را نام ببرید؟
عمده ترین نواحی درگیر در واکنش آلرژی نوع II عبارتند از ۱) سلول های خونی ( سلول های قرمز، پلاکت ها و سلول های سفید) که عوارض آن به صورت آنمی همولیتیک، ترومبوسیتوپنی و نوتروپنی بروز می کند؛ ۲) سلول های تشکیل دهنده عروق خونی که عوارض آن به صورت واسکولیت بروز می کند.
کدامیک از واکنش های آلرژی با تشکیل کمپلکس ایمنی همراه است؟
واکنش آلرژی نوع III
در این واکنش به دنبال تشکیل کمپلکس ایمنی در پلاسما، کمپلمان فعال شده و کمپلکس ایمنی در سلول ها و بافت های هدف رسوب می کند.
در بروز واکنش آلرژیک نوع II چه آنتی بادی هایی دخیل هستند و چه بافت هایی را درگیر می نماید؟
آنتی بادی های دخیل در این نوع واکنش عمدتا IgG و تا حدی IgM می باشند.
در این واکنش معمولا بافت همبند، مفاصل، پوست، کلیه ها و کبد درگیر می شوند.
۱۲ . چه داروهایی می توانند واکنش آلرژیک نوع III ایجاد نمایند؟
بیشترین داروهایی که واکنش آلرژیک نوع III را ایجاد می کنند عبارتند از کینین، سالیسیلات ها، کلرپرومازین و سولفونامیدها.
واکنش آلرژیک نوع III پس از چه مدتی ایجاد می شود؟
علائم بالینی این نوع واکنش ۵ تا ۲۱ روز بعد از شروع مصرف دارو بروز می کند.
علائم واکنش آلرژیک نوع III چیست؟
بیماری سرم
واسکولیت
راش های ماکولوپاپولار اریتماتو
کهیر (با شروع تاخیری)
گلومرولونفریت
نفریت بینابینی
اریتم مولتی فرم
سندرم استیونس-جانسون
شایع ترین واکنش آلرژیک ناشی از دارو کدام است و با چه داروهایی ممکن است اتفاق بیافتد؟
واکنش آلرژیک نوع IV
این واکنش اغلب با فرآورده های موضعی مانند نئومایسین رخ می دهد.
واکنش آلرژیک نوع IV چگونه و چه مدتی پس از مواجه رخ می دهد؟
این واکنش به واسطه ی ایمنی سلولی (سلول های لنفوسیت T حساس شده) اتفاق می افتد.
ظهور علائم در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مواجهه ی بعدی با دارو است. لازم به یادآوریست که در مواجهه ی اول، زمان بروز علائم بالینی بین یک تا سه هفته می باشد.
در واکنش نوع IV چه بافت هایی درگیر می شوند؟
ارگان های درگیر در این واکنش عمدتا پوست، کبد، کلیه ها و ریه می باشند.
علائم بروز واکنش نوع IV به چه صورت است؟
علائم بالینی معمولا به صورت درماتیت تماسی، بثورات اریتماتو، تاول، سندرم استیونس-جانسون، نکروز اپیدرمی توکسیک، پنومونی بینابینی و هپاتیت گرانولوماتوز می باشند.
۱۹ . واکنش نوع IV با چه دوزی از دارو ممکن است بروز کند و اولین اقدام برای بهبود آن چیست؟
واکنش آلرژی نوع IV وابسته به دوز نبوده و با هر دوزی احتمال بروز آن وجود دارد. این عارضه اغلب همراه با ائوزینوفیلی می باشد.
روند بهبودی معمولا با قطع داروی مسبب آغاز می شود.
عوارض غیر ایمونولوژیک دارو در پوست به چه دلایلی رخ می دهند؟
عوارض غیر ایمونولوژیک داروها در پوست ممکن است به دلایل مختلف رخ دهند که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:
تجمع دارویی: مانند تغییر رنگ آبی-خاکستری پوست و ناخن ها به دنبال استفاده بیش از حد از اسپری بینی نیترات نقره.
واکنش های ناخواسته دارویی: مانند ریزش مو بعد از مصرف ترکیبات آنتی متابولیت شیمی درمانی مانند سیکلوفسفامید.
رهایی مدیاتورها: آزاد شدن مستقیم مدیاتورهای ماست سل ها یک واکنش وابسته به دوز است که آنتی بادی ها در بروز آن نقش ندارند.
چه ترکیباتی می توانند باعث رهایی مدیاتورها از ماست سل شوند؟
آسپرین و NSAID هایی که مسیر LOX را مهار نمی کنند به دلیل نقشی که در تولید لکوترین ها دارند می توانند موجب رهایی هیستامین از ماست سل شوند. مواد حاجب، الکل، سیتوکین ها، اپیوئیدها، سایمتیدین، کینین، هیدرالازین، آتروپین، وانکومایسین و توبوکورارین از دیگر ترکیباتی هستند که سبب رهایی مدیاتورها از ماست سل ها می شوند.
واکنش های ایدیوسنکراتیک چیست؟
واکنش های ایدیوسنکراتیک واکنش هایی غیر قابل پیش بینی هستند که با ویژگی های فارماکولوژی دارو قابل ارزیابی نمی باشند، مانند بروز راش در بیماری مونونوکلئوز عفونی بعد از مصرف پنی سیلین و مشتقات آن.
به چه علت برخی از بیماران قادر به تحمل داروها نمی باشند؟
عدم تحمل زمانی اتفاق می افتد که متابولیسم دارو بنابر دلایلی تغییر کند، به عنوان مثال در بیمارانی که استیله کننده ی کند آنزیم N- استیل ترانسفراز هستند، بیشتر از افراد معمولی مستعد بروز لوپوس دارویی بعد از مصرف پروکائین آمید می باشند.
واکنش جاریش-هرگز هایمر چگونه رخ می دهد و چه علائمی دارد؟
این واکنش به دلیل رهایی اندوتوکسین باکتری ها و آنتی ژن های میکروبی بعد از شروع درمان ضد میکروبی به دلیل تخریب ساختمان میکروارگانیسم رخ می دهد. این واکنش با علائمی مانند تب، لنفادنوپاتی درناک، آرترالژی، بثوارت ماکولار، کهیر و تشدید علائم قبلی، خود را نشان می دهد.
در درمان کدام بیماری احتمال بروز واکنش جاریش-هرگز هایمر بیشتر می شود؟
واکنش جاریش-هرگز هایمر ممکن است در موارد درمان سیفلیس با پنی سیلین، درمان عفونت های درماتوفیت با کتوکونازول و … مشاهده شود.
در صورت بروز واکنش جاریش-هرگز هایمر چه اقداماتی باید انجام داد؟
در این واکنش، علائم با ادامه ی درمان کاهش می یابند و لازم است مصرف دارو تا ریشه کن شدن عفونت ادامه پیدا کند.
تجویز دوز بالای داروهای آنتی کوآگولانت منجر به بروز کدام یک از عارضه های پوستی می شود؟
تجویز دوز بیش از حد داروهای آنتی کوآگولانت، سب بروز پورپورا می شود.
درماتیت فتوتوکسیک چیست؟
این حالت یک آفتاب سوختگی شدید است که به دلیل تشکیل ترکیباتی مانند رادیکال های آزاد رخ می دهد.
منبع: مه شو
