بایگانی ماه : می, 2017

شبکه های مجازی مانند اینستاگرام محیطی فراهم کرده تا هر فردی تنها با داشتن یک گوشی هوشمند بتواند با عبور از مرزها، خود را به همه معرفی کند. کنار قشرهای تحصیل کرده و مردم عادی، گروه هایی دیده می شوند که در گذشته، هیچ رسانه ای حاضر به نشان دادن آنها نبود.

چرا نزاع رخ می دهد؟

امیر محمد حریرچی، استاد دانشگاه و جامعه شناس، معتقد است که با توجه به شرایط موجود افراد نمی دانند چگونه باید خود را در فضای مجازی معرفی کنند. این جامعه شناس می گوید: «در جامعه افراد یاد نگرفته اند چگونه خود را معرفی کنند. در نتیجه از هر فرصت ممکنی، چه بر اساس یا درایت یا مهارت، سعی دارند تا خود را به نمایش بگذارند. یک نفر با ماشین مدل بالا خود را به نمایش می گذارد و دیگری با تتوها و بدنی که برای خود ساخته! این روش های نمایش در فضای مجازی جا افتاده است.»

او در انتقاد از معمول شدن این روش های نمایش می گوید: «هر چقدر یک کنش به صورت یک جریان در جامعه شکل بگیرد به همان شکل در جامعه جا می افتد؛ حتی اگر این کنش، ناهنجار باشد. جالب توجه اینجاست که این کنش ناهنجار کم کم شکل هنجار به خود می گیرد.»

این استاد دانشگاه معتقد است که این نوع نمایش هم یک نوع قلدری محسوب می شود. با این حال قلدری تنها جنبه بدنی ندارد و بیشتر کلامی و لفظی است. کارشناسان معتقدند در یک تصادف رانندگی، در قدیم افراد در انتظار افسر می ماندند تا مشکل خود را حل کنند اما این روزها، انگار که ماشین یکی از اعضای بدن باشد، سعی دارند با دعوا، قلدری خود را به رخ بکشند.

حریرچی میزان بالای پرونده های قضایی نزاع را نشانه ای از قلدری در جامعه می داند و می گوید: «در کشور ۱۵ میلیون پرونده قضایی وجود دارد که ۵ میلیون آن نزاع است. اگر نزاع یک ناهنجاری است، چرا باید تا این میزان پرونده وجود داشته باشد؟ باید توجه داشته باشیم که نزاع زمانی رخ می دهد که فرد نتواند حق خود را از مجاری قانونی بگیرد و تلاش می کند تا با زور به آن برسد،حتی اگر حق او نباشد. رویدادهای جامعه نشان داده که افراد با پارتی یا آدم اجیر کردن راحت تر به حق می رسند تا اینکه وارد مجرای قانونی شوند.»

او ادامه می دهد: «در قدیم می گفتند هر کس ضربه اول را بزند برنده است اما چرا باید ضربه اول اتفاق بیفتد؟ چرا در جامعه اختلاف ها با گفتگو حل نمی شود؟ متاسفانه مردم این مسائل را از مسئولان یاد گرفته اند. ببینید مسئولان چگونه همدیگر را می زنند!»

این جامعه شناس معتقد است که اگر قلدری به هر شکل جواب بدهد و حقی ضایع شود، رایج خواهد شد ولی اگر با قانون جلوی آن را بگیرند از ترویج آن جلوگیری می شود. با این حال بسیاری از لات ها و اشرار حتی نگران مجازات نیستند، زیرا می دانند بالاخره راهی برای دور زدن پیدا می کنند.

خشونت نهفته به نمایش گذاشته می شود

روانشناسان و جامعه شناسان معتقدند که گرایش به افراد قلدر و لات، نشان دهنده تمایل به خشونت است. علیرضا تیموری، جراح مغز و استاد دانشگاه معتقد است که فضای مجازی برای اولین بار امکان نمایش را به همه افراد جامعه به طور یکسان داد. او می گوید: «برای اولین بار است که گروه هایی مانند لات ها، اشرار یا حتی لوتی ها، رسانه ای پیدا کرده اند. آنها در سال های قبل هیچ رسانه یا تریبون جدی نداشتند تا خود را نشان بدهند. با این حال با وجود این که حق همه افراد است که بتوانند خود را در معرض نمایش بگذارند، آیا این اخلاقی است که لات ها و اشرار این تریبون آزاد را داشته باشند؟!»

تیموری درباره لایک های ۱۰ هزارتایی برخی از این صفحات می گوید: «ما باید بدانیم که لایک در این فضا به چه عنوانی برداشت می شود. آیا لایک به معنای طرفداری جدی به حساب می آید یا یک حرکت داد و ستدی برای لایک گرفتن است؟!» با این حال برخی روانشناسان معتقدند که لوتی ها و اشرار ولع زیادی برای به نمایش گذاشتن خود دارند و بالا بودن لایک ها نشان می دهد که مورد قبول قرار گرفته اند. روانشناسان معتقدند که بسیاری از افراد این قشر، برای اثبات خود حاضر به جعل لایک و فالوئر هستند. یک استاد دانشگاه معتقد است که بسیاری از این صفحات دارای فالوئر بالا، خریداری شده هستند و لایک ها واقعی نیستند.

با این حال در بسیاری از این صفحات، خشونت و پرخاشگری، بی پرده به نمایش گذاشته می شود. دکتر تیموری در این خصوص می گوید: «باید این پدیده جدی گرفته شود. خشونت نهفته جامعه که در رفتارها، رانندگی و ارتباطات میان افراد مانند رابطه مشتری با فروشنده، پزشک و بیمار و … وجود دارد و تنها در مواردی خود را عریان کرده، در راستای به نمایش گذاشته شدن است. وقتی قتلی در خیابان رخ می دهد و مردم تنها تماشاگر هستند به معنای عریان شدن خشونت در جامعه است. حالا بخش زیادی از جامعه با لایک کردن، خشونت هایی را حمایت می کنند که هیچ توجیه اجتماعی و اخلاقی ندارد.»

این استاد دانشگاه با بیان این که هیچ جامعه سالمی خشونت را تایید نمی کند، می گوید: «عریان شدن خشونت در جامعه، نتیجه منفی معمول و عادی شدن را به دنبال دارد. اگر شما روزانه در خیابان دعوا ببینید، برای شما عادی می شود. با تکرار خشونت، پدیده های نا به هنجار عادی شده و باعث می شود سطح و کیفیت زندگی اجتماعی پایین بیاید. بنابراین عریان کردن آن به هر نحوی، چه در رابطه پزشک و بیمار، خریدار و فروشنده، خدمات دهنده و خدمات گیرنده، موجب عادی شدن و رایج شدن هر چه بیشتر آن می شود. در نتیجه، گروه های پر خطر مانند کودکان، زنان و افراد مسن بیش از حد تحت آسیب قرار می گیرند.»

همچنین جامعه شناسان معتقدند که لایک، حتی به معنای داد و ستد، در این زمینه نشان دهنده پیام هایی منفی است. افرادی که حاضرند به هر نحوی لایک بگیرند، ناهنجاری ها را نادیده می گیرند و موجب ترویج و تشویق آن می شوند.