بایگانی ماه : آوریل, 2017

وزیر خارجه ایران روز دوشنبه تلفنی با وزیر خارجه کویت درباره روابط دوجانبه دو کشور و تحولات منطقه گفت‌وگو کرد.

به گزارش فارس، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران روز دوشنبه تلفنی با «صباح الخالد الحمد الصباح»، وزیر خارجه کویت گفت‌وگو کرد. 

خبرگزاری کویت می‌گوید وزرای خارجه دو کشور در این گفت‌وگوی تلفنی درباره روابط دوجانبه و منافع مشترک رایزنی کرده‌اند. تحول اخیر بین‌المللی و منطقه نیز از محورهای گفت‌وگو میان دو طرف بوده است.

وزیر خارجه ایران، روز دوشنبه با همچنین در تماس های تلفنی جداگانه با چند تن از همتایان خارجی خود از جمله فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه و نیز وزیران امور خارجه عمان، سوریه و الجزایر، در خصوص مسائل منطقه ای و آخرین تحولات بحران سوریه گفتگو و تبادل نظر کرد.

در این تماس ها بر لزوم تشکیل کمیته حقیقت یاب بین المللی پیرامون حمله شیمیایی به خان شیخون تاکید شد.

در حملۀ شیمیایی چند روز پیش به شهر خان شیخون در ادلب دست‌کم ۸۶ تن کشته شدند. معارضان دولت سوریه و کشورهای غربی بدون ارائۀ شواهد یا مدارکی، دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه را متهم به انجام این حمله کردند.

این در حالی است که دمشق دست داشتن در این حادثه را رد کرده است. روسیه و سوریه می‌گویند حملۀ هوایی ارتش انباری را که محل ذخیرۀ سلاح‌های شیمیایی تروریست‌ها بوده، هدف قرار داده است.

در همین حال، ارتش امریکا جمعه (۱۸ فروردین ۹۶) به دستور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با شلیک حدود ۶۰ موشک توماهوک از ناوهایش در دریای مدیترانه، پایگاه الشعیرات متعلق به ارتش سوریه را در استان حمص هدف قرار داد.

منبع: الف

سناتور مارکو روبیو و پیتر راسکام در نامه‌ای به رئیس‌جمهور آمریکا خواستار لغو قرارداد بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران شدند.

به گزارش فارس، سناتور مارکو روبیو و پیتر راسکام در نامه‌ای به رئیس‌جمهور آمریکا خواستار لغو قرارداد بوئینگ برای فروش هواپیما به ایران شدند. 

قانونگذاران امریکایی در این نامه با تکرار ادعاهای اثبات‌نشده نوشته‌اند: «دست هواپیماهای تجاری ایرانی به خون آمریکایی‌ها آلوده است.»

روبیو و روسکام همچنین نوشته‌اند: «این احتمال که ممکن است از هواپیماهای ایران به عنوان ابزارهای تروریسم استفاده شود کاملاً غیرقابل قبول است و نباید توسط دولت آمریکا نادیده گرفته شود.»

اخیراً منابع خبری از امضای قراردادی بین شرکت هواپیمایی آسمان و شرکت بوئینگ برای خرید ۶۰ فروند هواپیمای مسافربری امضا کردند.

همچنین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران هم چند ماه پیش قراردادی برای خرید ۸۰ فروند هواپیمای بوئینگ با این شرکت آمریکایی امضا کرد.

ادارۀ کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا مهرماه سال گذشته مجوزی صادر کرد که به شرکت‌های هواپیماسازی ایرباس و بوئینگ اجازه فروش هواپیما را می‌دهد.

منبع: الف

آمریکا ادعا کرد، در حمله موشکی روز جمعه به پایگاه هوایی سوریه ۲۰ درصد هواپیماهای فعال سوریه نابود شده یا آسیب دیده است.

به گزارش ایسنا، به نقل از اسکای نیوز، جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا با تکرار ادعای واهی درباره استفاده سوریه از سلاح‌ شیمیایی اظهار داشت که “سوریه اشتباه خواهد کرد اگر یک بار دیگر از سلاح‌های شیمیایی استفاده کند.”

ماتیس مدعی شد که حمله به پایگاه الشعیرات “به خسارت دیدن یا نابودی سایت‌های سوخت و مهمات، توانایی‌های دفاع هوایی و ۲۰ درصد هواپیماهای فعال سوریه منجر شد.”

او ادعا کرد: “دولت سوریه توانایی سوخت گیری یا مسلح کردن جنگنده‌هایش در شعیرات را از دست داده و در این مقطع استفاده از باند این فرودگاه از لحاظ نظامی فایده‌ای برای سوریه ندارد.”

ارتش سوریه به خسارات مادی شدید در این پایگاه اذعان کرده اما سخنگوی وزارت دفاع روسیه گفت که فقط شش هواپیمای میگ ۲۳ ارتش سوریه به علاوه شماری از ساختمان‌ها تخریب شده و فقط ۲۳ موشک به شعیرات اصابت کرده است.

ماتیس تصریح کرد که حمله موشکی نشان داد که آمریکا “نظاره گری منفعل نخواهد بود.

منبع: الف

ترامپ در برابر روسیه۲۱ فروردین, ۱۳۹۶ – ۵:۲۶ بعد از ظهرشفقنا- مواضع و اظهارات ضدروسی پیاپی مقام های دولت دونالد ترامپ نشان می دهد، نخستین سفر رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا به مسکو که فردا (سه شنبه) آغاز می شود، در برگیرنده مذاکراتی با اعتماد کم یا حداقل در فضایی سرد خواهد بود.

به گزارش ایرنا، تیلرسون که در دوره مسئولیت ریاست شرکت نفتی اکسان موبیل آمریکا روابط خوبی با روسیه داشته است، بنا به دعوت رسمی سرگئی لاوروف همتای روس خود سفری دو روزه به مسکو انجام خواهد داد.

از سوی دیگر، دولت آمریکا در حالی مواضع ضدروسی خود را افزایش داده است که ترامپ در زمان مبارزات انتخاباتی با انتقاد از سیاست های باراک اوباما علیه روسیه، بارها بر لزوم همگرایی و بازسازی روابط دو جانبه و بین المللی مسکو- واشنگتن تاکید کرده بود.

نگاهی به مواضع و سخنان مقام های مختلف دولت آمریکا علیه روسیه در ۳۰ روز گذشته، نشان می دهد ترامپ به هر دلیلی از جمله آشکار کردن راهبرد سیاست خارجی خود یا ناتوانی در کنترل جبهه ضدروسی کاخ سفید و کنگره، در حال ادامه دادن راهبرد سنتی واشنگتن در تقابل با مسکو است.

**** ۲۰ فروردین:
– نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل اعلام کرد: اعضای گروه کاری دونالد ترامپ در حال بررسی وضع تحریم های جدید و شدیدتر علیه ایران و روسیه به دلیل حمایت از «بشار اسد» هستند.

– رکس تیلرسون» وزیر امورخارجه آمریکا دیروز ودر آستانه سفر دو روزه خود به مسکو که فردا آغاز می شود، روسیه را متهم کرد که به گسترش حادثه شیمیایی هفته گذشته سوریه، کمک کرده است.

تیلرسون در برنامه دیس ویک شبکه تلویزیونی‌ای بی سی مدعی شد که مسکو از اجرای توافق سال ۲۰۱۳ برای امن و نابود سازی تسلیحات شیمیایی در سوریه، خودداری کرده است.

وی افزود: به نظر من قصور واقعی در اینجا، خودداری روسیه از اجرای تعهداتش بر اساس توافق نامه تسلیحات شیمیایی بوده است که در سال ۲۰۱۳ به آن پیوست.

**** ۱۸ اردیبهشت:
– وزیر امور خارجه آمریکا در نشستی مطبوعاتی با تکرار این ادعا که دولت سوریه شهر خان شیخون واقع در جنوب استان ادلب را هدف حمله شیمیایی قرار داده است، گفت: روسیه تداوم حمایت خود از دولت بشار اسد را به دقت مورد ملاحظه قرار دهد.

**** ۱۶ فروردین:
– برای نخستین بار در تاریخ حیات شوروی تا فروپاشی سال ۱۹۹۱ و سپس روسیه نو تاکنون، تانک های آمریکایی در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ۷۰۰ کیلومتری مسکو مستقر شدند.

خبرنگار نظامی راشا تودی در این باره اعلام کرده است که تانک ها و دیگر جنگ افزارهای زرهی و همچنین سربازان آمریکایی در کشور بالتیکی استونی هم مرز روسیه و در فاصله ۷۰۰ کیلومتری مسکو مستقر شده اند.
براساس اطلاعاتی که روز سه شنبه در پایگاه روسی اسپوتنیک انتشار یافت، این اقدام در برگیرنده اعزام گردان هنگ ۶۹ ارتش آمریکا شامل ۵۰ واحد زرهی از جمله چهار تانک. ام. ۱ آبرامس و ۱۵ فروند بی ام پی برادلی است.

** ۱۳ فروردین:
یک شبکه تلویزیونی آمریکایی به نقل از سفیر آمریکا در سازمان ملل نوشت که روسیه بدون شک در انتخابات اخیر ریاست جمهوری در این کشور دخالت داشته است.

شبکه سی بی اس نیوز روز یکشنبه در پایگاه اینترنتی خود به نقل از نیکی هیلی در مصاحبه ای با آن نوشت: هیلی معتقد است که هیچ شکی درباره دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا وجود ندارد.
وی گفت که اقدامات کرملین پس از انجام بررسی های لازم بی جواب نخواهد ماند.

**** ۱۲ فروردین:
– تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شد که سیاست های روسیه در قبال اوکراین خصومت جویانه و تجاوزگرانه است.

**** ۲۸ اسفند ۹۵:
– مارک تونرسخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد تحریم ها علیه روسیه به دلیل الحاق کریمه به این کشور تا زمانی که کنترل مسکو بر این شبه جزیره ادامه یابد، پابرجا خواهد ماند. این مقام آمریکایی در سومین سالگرد برگزاری همه پرسی در روسیه در مورد الحاق کریمه خاطر نشان کرد: کریمه بخشی از قلمرو اوکراین است. آمریکا بار دیگر اشغال کریمه توسط روسیه را محکوم می کند. وی افزود: آمریکا خواهان پایان فوری کنترل روسیه بر کریمه است.

مارک تونر خاطر نشان کرد: تحریم های مربوط به مسئله کریمه علیه روسیه پابرجا خواهد ماند مگر اینکه مسکو دست از کنترل این شبه جزیره بر دارد.

– کمیته امور اطلاعاتی سنای آمریکا با اکثریت جمهوریخواه هم حزبی ترامپ اعلام کرد که اتهام‌ دخالت روسیه از طریق فضای مجازی و جهت‌دهی به افکار عمومی در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته را که منجر به پیروزی وی را در جلسه علنی بررسی می کند.

**** ۲۶ اسفند:
– نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد بار دیگر روسیه را به دخالت در امور انتخابات این کشور متهم کرد و گفت کاخ سفید نباید تحت هیچ شرایطی به کرملین اعتماد کند.

نیکی هیلی در گفت وگو با شبکه خبری ان بی سی به رغم بی میلی ترامپ و گردانندگان کاخ سفید در خصوص ادامه تحقیقات مربوط به دخالت روسیه در انتخابات این کشور تاکید کرد که انجام این تحقیقات برای روشن شدن حقیقت ضروری است.

وی به صراحت گفت که آمریکا نمی تواند و نباید در هیچ شرایطی به روسیه اعتماد کند چرا که حاضر به قبول دخالت و دست اندازی هیچ کشوری در انتخابات این کشور نیست و به همین دلیل است که انجام تحقیقات در مورد این اتهامات از نظر او اهمیت ویژه ای دارد.

**** ۲۰ اسفند:
– دولت آمریکا در ادامه سیاست ضدروسی باراک اوباما رئیس جمهوری سابق این کشور در مخالفت با عملیات روسیه برای سرکوبی گروههای تروریستی در سوریه، مسکو را به نشست بین المللی ضدداعش در واشنگتن دعوت نکرد.

– پس از اعلام کاخ کرملین مبنی بر اینکه احتمال جاسوسی آمریکا از مکالمات تلفنی رئیس جمهوری روسیه را بررسی می کند، سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور اعلام کرد: برای پیشگیری از جاسوسی در مذاکرات مهم تلفن همراه با خود نمی برد.

افق پیش رو:
اکنون مناسبات سرد روسیه و آمریکا رویاروی بسیاری از مسائل حل نشده در روابط دوجانبه و بین المللی از جمله تحریم های ضدروسی، تقابل خاموش نظامی در شرق اروپا، سوریه، اوکراین و شبه جزیره کره قرار دارد.

گستردگی و پیچیدگی تنش ها و اختلاف نظرها بین مسکو و واشنگتن که از اوایل سال ۲۰۱۴ در چارچوب اوضاع داخلی اوکراین آغاز شد و با پرونده های دیگری نیز حجم آن افزایش یافت، نشان می دهد، روسیه و آمریکا نمی توانند امیدی برای نزدیک شدن دیدگاهها در مدتی کوتاه داشته باشند، زیرا اختلاف ها بسیار عمیق است.

منبع: الف

رفراندوم اصلاحات قانون اساسی ترکیه در ۱۶ آوریل ۲۰۱۷ (۲۷ فروردین ۹۶) در این کشور برگزار خواهد شد. با مطالعه تاریخ سیاسی ترکیه خواهیم دید که در گذشته نیز رفراندوم­ هایی برای تغییر قانون اساسی برگزار شده است. ولی این رفراندوم مقارن با تحولات داخلی و منطقه‌ای و در یک فضای پیچیده و تنش آلود سیاسی برگزار می­ شود. هر چقدر به زمان برگزاری رفراندوم قانون اساسی ترکیه نزدیک‌تر می‌شویم، صف‌بندی­ های میان مخالفین و موافقین در داخل و خارج ترکیه مشخص‌تر و در حین حال اوضاع نگران کننده‌‌تر می‌شود. در هر صورت مردم ترکیه باید در مورد تغییر ۱۸ اصل از قانون اساسی این کشور تصمیم‌گیری کنند.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، رفراندومی که مخالفین معتقدند رای به آن ترکیه را از دموکراسی دور کرده و یک سیستم جدید دیکتاتوری فرد محور جایگزین آن خواهد کرد.

به اعتقاد کارشناسان رفراندوم ۱۶ آوریل ۲۰۱۷، یک بار دیگر حیثیت و اعتبار سیاسی حزب حاکم را به ویژه رجب طیب اردوغان بعد از کودتای ناکام ارتش ترکیه علیه وی، در معرض ارزیابی افکار عمومی مردم ترکیه قرار می­ دهد.

بر این اساس ” اهداف و پیامدهای رفراندوم تغییر قانون اساسی ترکیه ” در مصاحبه با آقای سیدعلی قائم مقامی کارشناس مسائل ترکیه مورد واکاوی قرار گرفته است.

دیدگاه ­های دولت ترکیه در خصوص اصلاح قانون اساسی چیست و چه اهدافی را دنبال می­ کند؟
رجب طیب اردوغان از سال­ ها پیش تلاش می ­کرد که در ترکیه نظام ریاست جمهوری را پایه گذاری کند. وی معتقد است که در ترکیه نظام “وصایتی” ناشی از قانون اساسی ۱۹۸۲ که از طرف ارتش ترکیه به مردم تحمیل شده بود، ‌حاکم است و باید این سیستم حکومتی تغییر کند و حاکمیت مردمی را در ترکیه مستقر بکند. اردوغان همانطور که در پیش نویس اصلاحات ۱۸ ماده ای قانون اساسی نیز تاکید کرده است، در ترکیه نظام به نوعی یک سیستم دو سره وجود دارد. یعنی رئیس جمهور و نخست وزیر اغلب اوقات در انجام امور کشور در تضاد با یکدیگر هستند که این امر باعث ایجاد بحران های سیاسی، اقتصادی و… در ترکیه می­ شود.

با مرور اجمالی تاریخ سیاسی ترکیه خواهیم دید که تا قبل از پیروزی حزب عدالت و توسعه اکثر دولت ها ائتلافی بودند بنابر این اردوغان می­خواهد یک حکومت بدون ائتلاف در ترکیه حاکم شود و بر این باور است که حکومت‌های ائتلافی در ترکیه همیشه بحران زا بوده است ولی استقرار یک حکومت تک حزبی باعث رشد و توسعه و پیشرفت کشور می­ شود. در نتیجه تلاش می­ کند که نظام ریاست جمهوری نوع « ترکی» را در این کشور حاکم کند. اردوغان در انتخابات اخیر که با رای مستقیم مردم انتخاب شد، گفت؛ نظام ریاست جمهوری به صورت عملی در ترکیه شروع شده است. همچنین اعلام کرده که قوه قضاییه و نظام پارلمانی دموکراتیک یعنی مجلس ترکیه در این نظام فعلی مبتنی بر قانون اساسی ۱۹۸۲ استوار است و در نتیجه باید کل سیستم حکومتی (نظام دولت) تغییر پیدا کند. از طرفی دیگر از منظر دولت ترکیه یکی از عوامل دستیابی به استراتژی ۲۰۲۳ خروج نظام ترکیه از بحران­ هایی است که ناشی از سیستم گذشته می باشد. اردوغان گفته بود که؛ در نظام فعلی مجلس مانع رشد و توسعه کشور است و شخصا احکام دادگاه قانون اساسی را نمی پذیرد. وی معتقد است که اگر نظام ریاست جمهوری برقرار نشود بقای ترکیه در خطر خواهد بود. تروریسم و ناامنی در ترکیه افزایش پیدا خواهد کرد. بنابر این همه مخالفین قانونِ اصلاحاتِ قانون اساسی متشکل از ترویست ها و خائنین به وطن هستند.

بخش قابل توجهی از احزاب سیاسی و طرفداران شان به شدت مخالف برگزاری این رفراندوم هستند. به طوری که دولت ترکیه در دستیابی به هدف خود دچار تردید شده است. به نظر شما دلایل مهم مخالفین رفراندوم ۲۰۱۷ ترکیه چیست؟
حزب حرکت ملی‌گرا تنها حزب سیاسی در ترکیه است که از این رفراندوم حمایت می­ کند و بنا به گفته محافل داخلی ترکیه، حکومت حزب عدالت و توسعه وعده امتیازاتی به حزب “م. ح. پ ” داده است. به عنوان نمونه در صورت کسب نتیجه مطلوب دولت، ۵ نفر از حزب حرکت ملی به عنوان وزیر در کابینه رئیس جمهور حضور خواهند داشت. به احتمال زیاد “دولت باغچه لی” رئیس این حزب، به عنوان معاون اول یا یکی از معاونین رئیس جمهور انتخاب شود.

اما احزاب جمهوری خلق، دموکراتیک خلق ­ها، سعادت، وطن و… و تعداد زیادی از رهبران سابق حزب حرکت ملی ­گرا، عبدا.. گل رئیس جمهور سابق، تعداد زیادی از نمایندگان سابق حزب عدالت و توسعه، کانون وکلای ترکیه، سندیکاهای چپ­گرا، گروه فتح ا… گولن و… مخالف این ۱۸ ماده و تغییر آن هستند.

مخالفین به برخی از مفاد پیش نویس قانون اساسی ایراد می­ گیرند. به عنوان نمونه طبق ماده ۸ رئیس جمهور به عنوان رئیس دولت خواهد بود و ناظر بر اجرای قانون اساسی و ارگان های دولتی و هم هماهنگی بین ارگان های دولتی را برعهده خواهد داشت. همچنین طبق ماده ۱۲، رئیس جمهور حق اعلان وضعیت فوق العاده در کشور را دارد. در مورد قوه قضاییه نیز رئیس جمهور حاکمیت مطلق را بر این قوه خواهد داشت. شش نفر از روسای عالی قوه قضاییه را رئیس جمهور انتخاب خواهد کرد. ۷ نفر را مجلس که تحت حاکمیت رئیس جمهور است، ۲ نفر را وزیر دادگستری را که منسوب رئیس جمهور است، انتخاب خواهد شد که جمعا ۱۵ نفر خواهند شد. البته مواد قانونی دیگری نیز وجود دارد که مورد چالش بین موافقین و مخالفین رفراندوم قانون اساسی است.

مخالفان برگزاری رفراندوم معتقدند که اگر این نظام برقرار شود اوضاع سیاسی – امنیتی، اقتصادی و … کشور بر هم خواهد خورد و نظام پارلمانی دموکراتیک از بین خواهد رفت. با توجه به این که تنها کانون تصمیم گیری در کشور رئیس جمهور خواهد بود، می­ تواند به کشوری اعلام جنگ بکند که در این صورت منافع ملی و امنیت ملی کشور را بر باد خواهد رفت. یکی دیگر از دغدغه های مهم مخالفین این است که در صورت حاکمیت چنین سیستمی، براساس طرح خاورمیانه بزرگ، به دستور رئیس جمهور، ایالتی و فدرالی خواهد شد که این باعث تجزیه خاک ترکیه خواهد شد. با مطالعه و بررسی دقیق مفاد پیش نویس قانون اساسی به نظر می رسد اگر رفراندوم قانون اساسی برگزار شود و نتیجه آن مثبت باشد، نظام ترکیه کاملا به یک نظام تک حزبی و دیکتاتوری “فرد محور” تبدیل خواهد شد.

در چند سال اخیر تنش بر روابط ترکیه و اتحادیه اروپا حاکم بوده، بویژه که بعد از طرح برگزاری رفراندوم ۲۰۱۷ تشدید شده است. نگاه اتحادیه اروپا به این پیش نویس قانون اساسی چیست؟

اتحادیه اروپا هشدار داده است که اگر نظام ریاست جمهوری در ترکیه حاکم شود و نظام پارلمانی دموکراتیک از بین برود، روابط ترکیه با اتحادیه اروپا متزلزل خواهد شد و مذاکرات برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا براساس ۳۵ فصل کم لم یکن اعلام خواهد شد. اتحادیه اروپا بویژه کشورهای فرانسه، آلمان و هلند کاملا مخالف برگزاری رفراندوم هستند. زیرا بر این باورند که ترکیه از مسیر دموکراسی دور خواهد شد. کمیسیون ونیز وابسته به پارلمان اروپا که مسئولیت این نهاد تدوین و اصلاح قوانین اساسی است در گزارش اخیر تاکید کرده است که نظام ریاست جمهوری مبتنی بر ۱۸ ماده اردوغان، کاملاً یک نظام دیکتاتوری “فرد محور” است و تفکیک قوا را از بین خواهد برد. اگر چنین قانونی رای بیاورد و اجرایی شود ترکیه نمی ­تواند در اتحادیه عضو شود. به همین دلیل است که کشورهای آلمان و هلند اجازه برگزاری سخنرانی مقامات ترکیه در جمع اتباع این ترکیه در این کشورها را نداد که این امر باعث افزایش تنش ترکیه با این کشورها شد که در حال حاضر هم این وضعیت ادامه دارد.

از طرفی دیگر به علت این که قانون اساسی بدون اطلاع رسانی کامل به مردم که باید به صورت زنده پخش می­ شد، تصویب شده است؛ بنابر این قابل قبول نیست. زمانِ بررسی و تصویب پیش نویس قانون اساسی یکی دیگر از موارد انتقادات اتحادیه اروپا است. این پیش نویس، زمانی بررسی و تصویب شد که در کشور شرایط حالت فوق العاده برقرار بوده و سایر نهادهای حقوقی، مدنی و… ترکیه نتوانستند این متن قانون اصلاحات قانون اساسی را مورد بررسی دقیق و اظهار نظر درست ارائه دهند و بنابر این از منظر اتحادیه اروپا مشروعیت اجتماعی ندارد. در نتیجه اتحادیه اروپا به خاطر این دلایل مذکور مخالف برگزاری رفراندوم قانون اساسی است.

البته دیدگاه آمریکا نسبت به این رفراندوم متفاوت از رویکرد اتحادیه اروپاست. آمریکا می­گوید در مسائل داخلی ترکیه دخالت نمی­کند. حتی سفر اخیر “رکس تیلرسون” وزیر امور خارجه آمریکا به ترکیه و ملاقاتش با رجب طیب اردوغان، از طرف دولت ترکیه و برخی محافل به نوعی حمایت آمریکا از این پیش نویس و نظام ریاست جمهوری اردوغان تعبیر شد. همواره تجربه نشان داده است که آمریکا با کشورهایی که در آنها نظام دیکتاتوری حاکم است راحت تر می ­تواند معاملات و بده بستان ­های خود را انجام دهد زیرا نهاد نظارتی و کنترلی برای ممانعت اهداف آنها وجود ندارد. آمریکا تلاش می­ کند که طرف معامله یک نفر مطلق العنانی نظیر اردوغان باشد تا بتواند بدون نظارت مجلس، قوه قضائیه و سایر ارگان ها، سیاست ­های منطقه ای خود را پیش ببرد. چنان که اردوغان در اول مارس ۲۰۰۳ تلاش کرد؛ مجوز ورود ۶۰ هزار نیروی نظامی آمریکا به خاک ترکیه برای حمله به عراق را به تصویب مجلس برساند، ولی مجلس و ارتش ترکیه آنرا رد کرد. اردوغان نیز رد مجور را خطای فاحش خواند.

تبعات سیاسی – اقتصادی نتایج رفراندوم اصلاح قانون اساسی بر جامعه ترکیه چه خواهد بود؟
برای تحلیل درست تاثیر نتایج برگزاری رفراندوم باید دو سناریو را در نظر بگیریم. سناریو اول این که در صورت مثبت بودن رفراندوم دغدغه و نگرانی­های مخالفین اردوغان به واقعیت می انجامد. در کنار این، دولت اردوغان به طور کامل مخالفین را از صحنه سیاست کنار خواهد زد. فضای سیاسی ترکیه بسته تر شده و به تبع آن دامنه فعالیت رسانه ها محدود خواهد شد.

در سناریو دوم اگر نتیجه منفی باشد، مشروعیت دولت اردوغان کاهش پیدا می کند. اقتدار اردوغان در برابر مخالفان خود تضعیف شده و ناچار است به درخواست های آنها تن بدهد. کمال قلیچ دار اوغلی رهبر حزب جمهوری خلق که کاملا مخالف سیاست های اردوغان است؛ گفته که در صورت رای منفی، مردم ترکیه نفس راحتی خواهند کشید. این حزب مخالف تاکید می­ کند که باید نظام پارلمانی ترکیه اصلاح و احیا شود. به عنوان نمونه وی گفته است که ماده قانون کسب حد نصاب ۱۰ درصدی احزاب سیاسی که به عنوان مانع اصلی ورود احزاب سیاسی دیگر به پارلمان است، باید حذف شود. احزاب مخالف دولت اردوغان طرح اصلاح قانون اساسی و قوانین موضوعی را در دستور کار خود دارند که منتظر نتایج این رفراندوم هستند. به اعتقاد مخالفان دولت یکی از پیامدهای مهم در این سناریو ثبات سیاسی نسبی در داخل ترکیه حاکم خواهد شد.

در حال حاضر به دلیل بحران های سیاسی داخلی در ترکیه، حوزه اقتصادی این کشور نیز متاثر از این بحران ها شده است. فارغ از هر نتیجه ای که از رفراندوم حاصل خواهد شد بیشترین تاثیرات در بعد اقتصادی خواهد بود. برای جواب به این سوال باید یک نگاهی اجمالی به وضعیت آشفته اقتصادی ترکیه داشته باشیم. در بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ تورم در ترکیه ۸ الی ۵/ ۸ درصد بود. طبق آمار رسمی ترکیه در سه ماه اول ۲۰۱۷ نزدیک به ۱۲ درصد شده است. علاوه بر آن ارزش پول ترکیه ۶۳/ ۳ لیر در برابر یک دلار آمریکا شده است که در زمان مشابه ۹/ ۱ الی ۶/ ۲ بوده است. از طرفی دیگر معضل جدی دولت ترکیه نیروهای بیکاریست که در حال افزایش است. در حال حاضر ۱۳ درصد بیکاری وجود دارد و حدود ۱۹ درصد جوانان ترکیه بیکار هستند. این وضعیت در تجارت و مبادلات اقتصادی ترکیه با کشورهای دیگر نیز حاکم است.

در حال حاضر حجم تجارت ترکیه با اروپا ۶۵ درصد است. به عنوان نمونه هلند بیش از ۲۲ میلیارد دلار در ترکیه سرمایه گذاری کرده است. آلمان شریک تجاری درجه یک ترکیه است. حدود ۹ هزار شرکت آلمانی و هلندی در ترکیه فعال هستند. اتحادیه اروپا در دوران حکومت حزب عدالت و توسعه ۱۶۵ میلیارد دلار در ترکیه سرمایه­ گذاری کرده است. حجم تجارت ترکیه با امریکا ۱۵ میلیارد دلار است. در چنین شرایط تضاد و درگیری ترکیه با اتحادیه اروپا به ضرر هر دو طرف خواهد بود. اگر اکثریت آرای ماخوذه مثبت باشد باید ترکیه خود را برای اوضاع اقتصادی وخیم تر آماده کند. زیرا با توجه به دیدگاه های اتحادیه اروپا تنش­ های سیاسی بین دو طرف حاکم است بعد اقتصادی ترکیه را نیز مورد هدف قرار خواهد داد. در صورت منفی شدن نتایج رفراندوم روابط ترکیه با اتحادیه اروپا بازسازی خواهد شود و آرامش به اقتصاد ترکیه باز خواهد گشت.

به نظر شما نتایج رفراندوم بر سیاست منطقه ای ترکیه هم تاثیرگذار خواهد بود یا نه؟
بله قطعا تاثیرگذار خواهد بود برای تحلیل دقیق تر باید یک نگاه اجمالی به سیاست منطقه ای دولت ترکیه داشته باشیم. نگاه ترکیه به مسائل سوریه، یمن و عراق با سیاست منطقه ای قدرتهای منطقه ای از جمله ایران در یک راستا نیست و تقابل جدی با همدیگر دارند. اردوغان تاکید کرده است که ترکیه به اسرائیل نیازمند است و اسرائیل هم به ترکیه. در مورد بحران یمن نیز دولت ترکیه از منصور هادی حمایت می­ کند و به دنبال باز گرداندن وی به قدرت است. از طرفی دیگر اردوغان در مورد شیعیان عراق مدعی است که عامل تهدید اهل سنت در عراق هستند. هدف ترکیه مقابله با هلال شیعی و نفوذ ایران در کشورهای منطقه از جمله عراق، سوریه، یمن، لبنان و فلسطین خواهد بود. در این چارچوب آنکارا با تل آویو، ریاض، واشنگتن همکاری دارد. با ترسیم چنین فضایی نتایج رفراندوم قطعا تاثیر گذار خواهد بود. در صورتی که نتایج رفراندوم مثبت باشد دولت ترکیه قویتر شده به عنوان یک بازیگر قوی در قالب ائتلاف های جدیدی با آمریکا و متحدانش در منطقه پیشروی خواهد کرد. در این مرحله دو متغیر مهم تقویت خواهد شد که بر سیاست‌های منطقه ای ایران تاثیر گذار خواهد بود:

– تقویت ملی گرایی: با توجه به وحدت بین حزب حرکت ملی گرا که رویکرد ناسیونالیستی دارد، گرایشات ملی گرایی افزایش پیدا خواهد کرد که این امر بر ایران و کشورهای همجوار و مناطق ترک نشین تاثیر زیادی خواهد داشت.

– مذهب گرایی: دولت ترکیه در سال‌های اخیر اجلاس های مختلف بین المللی علمای اهل سنت را برگزار کرده است که ماه اخیر نیز با کمک سازمان امور دیانت ترکیه اجلاس “علمای سنی” جهان اسلام را در غازی آنتپ برگزار کرد. این قبیل اقدامات دولت ترکیه بر سنی­ های کشورهای منطقه بویژه ایران تاثیرگذار خواهد بود.

نکته پایانی این که کارشناسان موسسات تحقیقاتی زیر نظر ریاست جمهوری مثل مرکز “تحقیقات استراتژیک خاورمیانه ORSAM “و” SETAV” تاکید می کنند که ترکیه، عربستان و امریکا باید متحداً‌ به مقابله با نفوذ ایران در منطقه اقدام کنند و ترکیه از ترامپ در جهت سیاست های منطقه ای خود به نحو احسن بهره برداری کند. اگر رای رفراندوم نفی شود، در سیاست منطقه ای مخصوصا در مورد بحران سوریه به نفع ایران خواهد شد.

سوال: به عنوان سوال پایانی پیش بینی شما درباره نتیجه رفراندوم چیست؟ آیا اکثریت مردم ترکیه به این قانون اصلاحات اردوغان رای مثبت خواهند داد یا منفی؟

همانطور که آمار اخیر نشان می­دهد نزدیک ۵۹ میلیون نفر برای شرکت در انتخابات ثبت نام کردند. ثبت نام به این صورت است که به صورت اتوماتیک کسانی که بالای ۱۸ سال دارند لیست می شود و در اختیار حوزه های رای گیری قرار می گیرد. مردم فقط براساس محل و منطقه سکونت می توانند رای بدهند و در مناطق دیگر امکان پذیر نیست.

در انتخابات قبلی پارلمان حدود ۲۳ میلیون نفر از ۵۶ میلیون نفر واجد شرایط به حزب عدالت و توسعه رای دادند. اگر از زاویه دیگر ببینیم یعنی ۵۰ درصد مردم به این حزب رای ندادند. پیش بینی می­شود در این رفراندوم نیز حداقل ۵۰ درصد مردم رای منفی به رفراندوم بدهند.

البته طبق نظرسنجی که به اردوغان ارائه شده بین ۱۰ تا ۲۵ ماه مارس، ۵۴ درصد رای مثبت خواهند داد. اما طبق نظرسنجی سه موسسه معتبر که دقیقا نتایج انتخابات قبلی را پیش بینی درست کرده بودند، تاکید می­ کنند که رای منفی بین ۵۳ الی ۵۷ درصد خواهد بود. این موسسات نتایج نظرسنجی مذکور را زیر سوال می­ برند. زیرا می­ گویند که در این نظرسنجی ۱۳ الی ۱۵ درصد از مردم را در نظر گرفته نشده است. قبلا نخست وزیر ترکیه گفته بود که حدود ۱۳ درصد از مردم هنوز تصمیم به شرکت در انتخابات نگرفته اند این موسسات نظرسنجی می­ گویند که ۱۳ الی ۱۵ درصد هست. بر این اساس اعتبار نظرسنجی هایی که نشانگر رای مثبت به رفراندوم است معتبر نمی دانند.

نظر سنجی­ های مختلفی در ترکیه انجام شده که نتایج هر کدام با توجه به وابستگی آنها به نهادها و موسسات تحقیقاتی متفاوت است. نظرسنجی­ دیگری که اخیرا انجام شده است، نشان می­دهد که دو سوم حزب حرکت ملی گرا علی رغم این که رئیس این حزب از اردوغان حمایت می­ کند، به رفراندوم رای مثبت نخواهند داد. احزاب مخالف مثل جمهوری خلق، سعادت و به طور کلی مخالفان اردوغان به رفراندوم و اصلاحیه قانون اساسی اردوغان رای مثبت نخواهند داد. تاریخ انتخابات ترکیه نشان می دهد که حدود ۱۰ میلیون نفر از مردم ترکیه در انتخابات و رفراندوم شرکت نمی ­کنند. به اعتقاد آنها ۱۳ الی ۱۵ درصد مردم تصمیم به مشارکت در رفراندوم داشته باشند به احتمال زیاد برای منفی خواهند داد. من معتقدم با توجه به برآیند گستردگی و حجم مخالفین، نتایج اکثر نظرسنجی ها و البته فشارهای سیاسی اتحادیه اروپا، اکثریت مردم شرکت کننده در رفراندوم ۲۰۱۷ رای منفی به صندوق‌های رای خواهند ریخت.

منبع: الف