هرچه به قدمت میادین نفتی اضافه می‌شود برداشت نفت از این میادین را با چالش بیشتری مواجه می‌کند، چالشی که اگر برطرف نشود، میلیاردها دلار سرمایه در زیر زمین کشور یا با خاک یکسان شده یا نصیب کشورهای همسایه می‌شود.
به گزارش ایسنا، همواره یکی از اولویت‌های مهم صنعت نفت در دوره‌های مختلف “ازدیاد برداشت” از میادین نفتی بوده است، موضوعی که هرچند از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بالا رفتن سن مخازن نفتی روز به روز بر اهمیت آن می‌افزاید، اما شواهد و قرائن حاکی از آن است که تا مرحله اجرایی و عملیاتی این موضوع در کشور ما، همچنان راهی طولانی در پیش است.
ازدیاد برداشت نفت به مجموعه تکنیک‌ها و فرایندهایی گفته می‌شود که طی آن با استفاده از انرژی یا مواد خارج از میدان نفتی، میزان نفت خامی را که استخراج آنها با روش‌های معمولی امکانپذیر یا تولید آن اقتصادی و مقرون به صرفه نیست، استخراج و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. از آنجایی که عمر بیشتر مخازن نفتی دنیا به نیمه دوم خود رسیده است و ایران نیز با سابقه بیش از ۱۰۰ ساله صنعت نفت از این قاعده مستثنی نیست، میزان برداشت نفت از آنها به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته، به همین دلیل شرکت‌های نفتی از روش‌های ازدیاد برداشت با استفاده از فناوری‌های نوین برای بهره‌وری بیشتر در برداشت از ذخایر نفتی استفاده می‌کنند.
بعد از اینکه دامنه اهمیت ازدیاد برداشت از میادین نفتی در ایران هم گسترده شد، طرح افزایش یک درصدی ضریب بازیافت در مخازن هیدروکربوری تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در اوایل سال ۱۳۹۱ به وزارت نفت ارائه شد. در قالب قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور، وزارت نفت موظف به ارائه برنامه جامع صیانتی و ازدیاد برداشت از مخازن هیدروکربوری به منظور افزایش ضریب بازیافت مخازن کشور شده بود. وظیفه ای که طبق گفته مسئولین نفتی، ایران نتوانسته به آن جامعه عمل بپوشاند.
با روی کار آمدن دولت یازدهم، ازدیاد برداشت باز هم به عنوان یک هدف مهم و ملی توجه دولت قرار گرفت و زنگنه، وزیر نفت کشورمان از زمانی که سکان وزارت را بر عهده گرفت مدام بر اهمیت افزایش ضریب بازیافت از میادین تاکید و چندی پیش اظهار کرد “امیدوارم ازدیاد برداشت به یک خواست ملی بدل شود” و محور و هدف اصلی صنعت نفت در اجرای قراردادهای جدید نفتی را ازدیاد برداشت از مخازن عنوان کرد.
وی میدان‌های مشترک و افزایش بازیافت نفت از میادین را به عنوان دو حوزه مهم کاری وزارت نفت اعلام کرده و توضیح داده بود اگر ازدیاد برداشت در زمان مقرر صورت نگیرد، این ثروت زیرزمینی از دست می رود. اهمیت میدان مشترک از این حیث است که تاخیر در برداشت، برداشت بیشتر طرف مقابل و از دست رفتن منافع ما را به همراه دارد.
به گفته وزیر حدود ۸۳۰ میلیارد بشکه نفت کشف شده در ایران وجود دارد که یک درصد افزایش ضریب بازیافت آن، به افزایش هشت میلیارد و ۳۰۰ میلیون بشکه ای برداشت نفت منجر می شود.
همسایگان در افزایش ضریب بازیافت از میدان‌های مشترک از ایران پیشی گرفتند
درحالی که اهمیت ازدیاد برداشت در ایران در حد صحبت و تذکر مانده، به نظر می‌رسد همسایگان کشورمان که در بسیاری از میدان‌های نفتی با ما مشترک هستند کم کم گوی سبقت را در این زمینه از ایران می‌ربایند.
در این راستا، طبق گفته علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران عراق که از کشورهای رقیب ایران در چند میدان مشترک به شمار می رود، برای افزایش ظرفیت تولید نفت خود برنامه های بسیاری دارد و می تواند تولید روزانه خود را در آینده ای نزدیک به ۶ میلیون بشکه برساند.
به گفته وی باید یک درصد ضریب برداشت را افزایش میدادیم اما در دوره‌های قبل موفق به این کار نشدیم. برای افزایش برداشت باید با EOR و IOR در قابل قراردادهای جدید به یک میلیون بشکه برسیم.
همچنین غلام‌رضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران بر ضرورت افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی کشور تاکید کرده و گفته بود ضریب بازیافت ۵,۵ تا ۶ درصدی در میدان‌های بزرگی مانند آزادگان و یادآوران برای این شرکت قابل قبول نیست.
وی متوسط ضریب بازیافت میدان‌های نفتی ایران را بین ٢۵ تا ٢٧ درصد عنوان کرد و اظهار کرده بود این رقم در ایران نسبت به دیگر کشورها پایین تر است و از آنجا که هر یک درصد افزایش ضریب بازیافت صدها میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی می کند، بنابراین این مهم باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.
۹۳درصد نفت آزادگان از دست می‌رود
اهمیت افزایش ضریب بازیافت درحالی همواره مورد تاکید قرار گرفته که وزیر نفت در جدیدترین اظهارات خود در این مورد از بر باد رفتن بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه کشور درصورت عدم انجام اقدامی در زمینه ازدیاد برداشت خبر داد.
زنگنه مهمترین چالش بخش بالادستی صنعت نفت ایران را که در دنیا نیز به آن پرداخته می شود افزایش بازیافت از میدان نفتی عنوان کرده و گفته بود برای مثال میدانی مانند آزادگان وجود دارد که حدود ٣۴ میلیارد بشکه نفت در آن کشف شده است اما برآوردهای که برای آن می شود این است که ٩٣ درصد این نفت زیر زمین می‌ماند و فقط هفت درصد را می‌توانیم با این روش‌های کنونی استخراج کنیم یعنی ٩٣ درصد آن از دست می رود یا با هزینه های بسیار بالا باید آن را برداشت کنیم.
وی بر این موضوع که ایران در زمینه افزایش ضریب بازیافت موفق نبوده‌است تاکید کرده و ادامه داده بود این عدم موفقیت دلایل مختلفی دارد که بخشی از آن شعار دادن است. ضریب بازیافت میادین نفتی در ایران حدود ۳۰ درصد است که باید افزایش پیدا کند. همسایه‌ها بیشتر از ما برداشت می‌کنند. شک نکنید رقم ازدیاد برداشت از میادین نفتی باید بالا برود و بالا هم می رود؛ اکنون میدان‌های آزادگان و یادآوران که ضریب بازیافت آن ۶ تا ٧ درصد است خیلی ها می گویند می تواند به بالای ٢٠ درصد هم برسد. البته در برخی میدان‌های ایران ضریب بازیافت بالای ۵٠ درصد و در بیشتر مخازن زیر ٢٠ درصد است که می توان با فناوری‌های نو این رقم را بالا برد.
زنگنه درباره این که میانگین جهانی ضریب بازیافت چه رقمی است، توضیح داده است که نمی توان میانگین جهانی برای ضریب برداشت عنوان کرد زیرا ضریب برداشت هر میدان تابع مشخصات سنگ مخزن و خیلی از مسائل دیگر مربوط به مخزن است اما به‌هرحال همسایگانمان از ما بیشتر برداشت می کنند.
یک درصد افزایش ضریب بازیافت برابر با ۳۵۰ میلیارد دلار درآمد
استفاده از برترین فناوری‌های روز، رشد فناوری شرکت‌های داخلی، تقویت بخش پژوهشی دانشگاه‌ها، تاسیس شرکت‌ها و نهادهای لازم، ارتقا و حفظ تعامل با فناوری‌های روز دنیا از جمله پیشنهادات وزیر نفت برای افزایش ضریب بازیافت از میادین نفتی است.
به گفته زنگنه برداشت صیانتی ایران خوب نبوده است و افزایش بازیافت قابل ملاحظه ای نداشتیم. همیشه در برنامه های توسعه ای هدف گذاری کردیم که سالانه یک واحد درصد افزایش بازیافت داشته باشیم که این مورد زیاد تحقق نیافته است. افزایش بازیافت بیش از سرمایه گذاری نیازمند فناوری است و باید در این راه تلاش کرد زیرا این سرمایه گذاری اشتغال، ثروت و توانمندی ملی ایجاد می کند، اگر تولید ما با همسایگان توازن نداشته باشد این نبود توازن فقط در حوزه اقتصاد نمی‌ماند و در بقیه بخش‌ها هم خود را نشان می دهد.
وی میزان ذخایر نفت درجای ایران را ٧٠٠ میلیارد بشکه عنوان کرده و گفته بود یک درصد افزایش برداشت این میزان برابر با هفت میلیارد بشکه برداشت است که با قیمت‌های کنونی نفت، ٣۵٠ میلیارد دلار درآمد اضافه را برای کشور به همراه خواهد داشت.
منبع: alef.ir
