گفتند فیلمت سینمایی نیست!
یگانه تاجیک- روزنامه بهار:
کاظم ملایی کارگردان فیلم سینمایی «کوپال» است. فیلم «کوپال» تاکنون موفقیت‌های بسیاری در عرصه بین‌المللی به‌دست آورده و حضور چشمگیری در جشنواره‌های جهانی داشته است. به همین بهانه با این کارگردان گفت‌وگو کردیم.
***
با توجه به حضور بین‌المللی فیلم «کوپال» در جشنواره‌های جهانی و موفقیت‌هایی که برای این فیلم حاصل شد آیا خودتان چنین پیش‌بینی برای بازخورد فیلم در جشنواره‌ها داشتید؟
در حقیقت اعتقاد و انتظار من فراتر از این بود، چرا که تازه شانس حضور در بعضی از جشنواره‌ها را از دست دادم که مهم‌ترین دلیل آن نداشتن یک پخش کننده حرفه‌ای بود. دلیل دیگرش لحن و زبان خود فیلم بود چرا که اکثر فستیوال‌های بزرگ هنوز از ایران به دنبال درام‌های اجتماعی با رویکرد رئالیستی و چالش برانگیز هستند که طبیعتا «کوپال» باز هم این شرایط را نداشت. اکثر جشنواره‌هایی که «کوپال» در آن‌ها به نمایش درآمد و بعضا خوش درخشید، به دنبال محصول متفاوتی از سینمای ایران بودند. حالا که این بحث مطرح شد دوست دارم از تمام دوستان همکارم خواهش کنم که به هیچ عنوان پشت فیلم‌های‌شان را خالی نکرده و آن‌ها را تنها نگذارند. تهیه کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها بعضی اوقات مرتکب اشتباه می‌شوند چرا که نمی‌دانند یک فیلم با مساله دراماتیک مهم هیچ‌وقت بازنده نمی‌شود. برای ساخت فیلم «کوپال» ۲۲ تهیه‌کننده به من نه گفتند و بعد از تولید فیلم هم تمام پخش کننده‌های حرفه‌ای ما آن‌را رد کردند چرا که معتقد بودند این فیلم محصول صحیحی از سینمای ایران نیست و بازار بسیار محدودی در عرصه بین‌الملل خواهد داشت. از خانم کتایون شهابی تشکر می‌کنم که فیلمم را مردود کرد و به بنده توصیه کرد آن‌را کنار گذاشته و به فکر ساخت فیلم دیگری به عنوان فیلم اولم باشم. ایشان معتقد بودند، این فیلم صرفا یک فیلم تجربی است و به هیچ عنوان سینما نبوده و شانس حضور در هیچ فستیوال الف و ب و دالی را نخواهد داشت.
خودتان این هدف‌گذاری را داشتید که قبل از اکران فیلم در ایران اول آن را در جشنواره‌های جهانی اکران کنید؟
بله دقیقا، چون مطمئن بودم که «کوپال» به‌خاطر داستان مهمی که مطرح می‌کند، حتما مورد توجه محافل مختلف جهانی قرار می‌گیرد، برای همین می‌دانستم که باید صبوری کرده و تا اواخر ۲۰۱۷ با دقت و حوصله زیاد فقط بر روی نمایش جشنواره‌ای‌اش تمرکز کنم تا بدین ترتیب فضای تبلیغاتی مناسبی هم برای اکران آن به‌وجود بیاورم.
بازخورد مخاطبان خارجی نسبت به فیلم شما چه بود؟ در کدام کشور بیشتر مورد استقبال قرار گرفت؟
نمایش‌های خارجی به شدت برایم جذاب و غیرقابل پیش‌بینی بود، البته «کوپال» نسبت به نسخه جشنواره فجر تغییرات مهمی کرد و علاوه بر کوتاه شدن زمانش، پایان خوش‌بینانه‌اش هم که به مذاق اکثریت خوش نیامده بود تغییرات اساسی کرد. فکر می‌کنم بدترین نمایش «کوپال» در کاخ جشنواره فجر سال گذشته و بهترین نمایش آن در جشنواره کرالای هفته قبل بود که تماشاچیان با فیلم ارتباط بسیار زیادی برقرار کرده بودند و در طول نمایش فیلم، بارها آن را مورد تشویق و لطف خود قرار می‌دادند.
به نظر شما چه ویژگی‌ای در «کوپال» باعث شده تا این اندازه در جشنواره‌های جهانی مورد توجه قرار بگیرد؟
«تک پرسوناژ بودن» این فیلم و وجود «وحدت مکان» در آن باعث می‌شود که در جشنواره‌های جهانی خیلی جدی‌تر دیده شود. مخاطب حرفه‌ای سینما، شیفته و طرفدار فیلم‌های تک بازیگر و تک لوکیشن است. از طرفی این فیلم مساله دراماتیک بسیار مهمی دارد. «فیلم‌های بقاء» همیشه به‌خاطر مسائل مهم‌شان مخاطب بسیار زیادی در میان اکثریت مردم داشته‌اند. هم‌چنین این فیلم‌نامه ساختاری کاملاً ارسطویی داشته و تاریخ سینما ثابت کرده است که آثار شاه‌پیرنگی و کلاسیک هم‌چنان نسبت به آثار ضدپیرنگ، هوادار و مخاطب بیشتری در میان مردم دارند. از طرف دیگر مخاطب امروز از دیدن فیلم‌های بدون قهرمان و پایانِ باز سرخورده شده است. او دوست دارد که قهرمان برای رسیدن به هدفش فعال باشد و هیچ‌گاه دست از تلاشش برندارد. آن‌ها همیشه از دیدن یک قهرمان واقعی بر روی پرده سینما استقبال کرده‌اند.
«کوپال» نمونه یک قهرمان کنش‌مند و باهوش است، که در طول فیلم سفر کرده و دچار قوس شخصیت می‌شود. داستان فیلم از لحاظ طراحی و موقعیت نمایشی ویژه است، بدین معنا که تا به حال یک خانه پر از حیوانات تاکسیدرمی شده، مکان دراماتیکِ یک اثر نمایشی نبوده است و حتی در سینمای داستانی ایران تا به حال یک سگ عهده‌دار یک شخصیت اصلی در بین بازیگران فیلم نبوده است. و در نهایت مساله مهم تکریم محیط زیست دغدغه جدی امروز دنیاست. این روزها جریان‌های انتقادی بسیار تندی علیه شکارکشی و تخریب زیست‌محیط در شبکه‌های اجتماعی و خبری به راه افتاده است، به همین خاطر همیشه جای خالی یک اثر قصه‌گو و نمایشی در این زمینه کاملاً احساس می‌شده است. تصور می‌کنم که «کوپال» به این دلایل توانسته است،توجه جشنواره‌ها و مخاطبان جهانی را به خود جلب کند.
منبع: بهارنیوز