نحوه ارزیابی AUB چیست؟
در این بیماران در اکثر موارد می توان با شرح حالی و معاینه دقیق به علت AUB دست یافت . در صورت مشخص نشدن علت آن قدم بعدی واژینوسکوپی و بعد از آن سونوگرافی لگن خواهد بود . در صورت وجود صفات جنسی ثانویه قبل از ۱۰ سالگی بایستی بدنبال علل بلوغ زودرس گشت .
( توجه ) در بسیاری از موارد ( خصوصاً کودکان ) خونریزی های نسبت داده شدۀ واژینال ، منشأ گوارشی یا ادراری دارند ( لزوم توجه به این مسئله ) .
دوران نوجوانی
در این گروه از بیماران بایستی علاوه بر شرح حال و معاینه دقیق تست حاملگی ، CBC و شمارش پلاکت به عمل آید و در بیماران با فعالیت جنسی بایستی کشت از ترشحات سرویکس و واژن نیز انجام شود . اقدامات بعدی برحسب یافته های اولیه و خصوصا وجود یا عدم وجود تخمک گذاری صورت می گیرد ( شکل ۲ – ۵ ) اگر تاریخچهٔ بیمار گواه بر وجود تخمک گذاری باشد ( سیکل های منظم همراه با علائم قبل از قاعدگی نظیر احتقان پستانها ، نفخ و کرامپ شکمی ، حساسیت لگن ، اختلالات روحی روانی ) اقدام بعدی سونوگرافی لگن جهت بررسی آنومالی های ژنیتال ( نظیر سپتوم واژنی یا رحمی و . . . ) خواهد بود . اما اگر تخمک گذاری وجود نداشته باشد در صورتی که علل و نشانه هایی دال بر اختلالات آندوکرین وجود نداشته باشد ، میتوان با تشخیص DUB بدون تخمک گذاری ناشی از عدم تکامل محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – تخمدان بیمار را درمان نمود . در صورتی که تاریخچه در تشخیص تخمک گذاری کمک کننده و مشخص نباشد ، میتوان از درج درجه حرارت بدن در طول سیکل قاعدگی ، اندازه گیری پروژسترون سرم و یا بیوپسی اندومتر کمک گرفت ( البته از بیوپسی اندومتر برای این منظور بندرت استفاده می شود و از آن عمدتاً جهت مقاصد بررسی نازایی کمک گرفته می شود ) . وجود نمودار درج حرارت بای فاز یک یا پروژسترون بیش از ng/ml 5 ( در برخی منابع از جمله دنفورت بیش از ng/ml 2 ) و یا اندومتر ترشحی دال بر وجود تخمک گذاری است
( توجه ) بسیاری از زنان در سنین نوجوانی و باروری گاهی سیل های با خونریزی غیرطبیعی را تجربه می کنند که اکثراً از نوع DUB بوده و خود به خود برطرف می شود . در چنین مواردی بررسی در هر معاینه فیزیکی کامل و انجام تست حاملگی کافی است و بررسی هاى تکمیلی بهتر است در صورت تداوم AUB یا وجود یافته هیا غیر طبیعی در اولین ویزیت و یا خونریزی شدید به عمل آید .
دوران بارداری
جنبه های مهم گرفتن تاریخچه در این بیماران عبارتند از : ( ۱ ) الگوی سیکل های قاعدگی و خونریزی : ( ۲ ) مصرف هر نوع دارو ( خصوصاً داروهای استروئیدی )؛ ( ۳ ) عوامل مسبب و همراه سیکل های بدون تخمک گذاری ( تغییرات شدید وزن ، استرس ها ، رژیم غذایی ، خواب و . . . )؛ ( ۴ ) بررسی علائم و نشانه های اختلالات اندوکرین ( تحمل به گرما یا سرما ، توانایی و قدرت انجام فعالیت های فیزیکی ، اختلال دید ، سردرد ، گالاکتوره ، صفات جنسی ثانویه و . . . ) ؛ ( ۵ ) تاریخچه اختلال انعقادی ( تمایل به خونریزی های غیرعادی و . . . ) و ( ۵ ) سابقهٔ بیماری های شناخته شده ( خصوصاً ژنیتال ) .
جنبه های مهم معاینهٔ فیزیکی در این بیماران عبارتند از : ( ۱ ) بررسی خصوصیات کلی ( خصوصاً وزن ، نحوه توزیع چربی بدن ، ویریلیزاسیون و تناسب اندام )؛ ( ۲ ) بررسی پوست و مخاطها ( پتشی ، اکیموز ، استریا ، هیرسوتیسم ، آکنه ، تلانژکتازی )؛ ( ۳ ) تیروئید ( ندول یا بزرگی منتشر )؛ ( ۴ ) معاینه ژنیتال ( مشاهده مستقیم به وسیله اسپکولوم و معاینه دو دستی لگن ) و ( ۵ ) معاینه شکم ( کبد و توده های شکمی ) .
صرف نظر از یافته های اولیه بایستی در این بیماران تست حاملگی ، CBC diff ، شمارش پلاکت ، پاپ اسمیر و کشت ترشحات سرویکس و واژن از نظر کونوکوک و کلامبدیا ( در بیماران با فعالیت جنسی ) به عمل آید . سایر اقدامات تشخیصی بایستی برحسب یافته های اولیه صورت گیرند ( شکل ۳ – ۵ ) . اگر تاریخچهٔ بیمار با عدم تخمک گذاری مطابقت داشته باشد ، بایستی با یا بدون وجود علائم و نشانه های اختلالات اندوکرین ، TSH پرولاکتین ، LH, FSH و دهیدرواپی آندرسترون ( DHEA ) سرم اندازه گیری شود . در صورت وجود تخمک گذاری اقدام بعدی سونوگرافی لگن ( ترجیحاً به طریق واژینال ) خواهد بود . در صورت وجود شواهد هیپرآندروژنیسم بایستی تستوسترون و ۱۷ – هیدروکسی پروژسترون سرم نیز اندازه گیری شود . در صورت وجود شواهد کوشینگ ( چاقی بیش از حد تنه نسبت به اندام تحتانی ، استریا ، ویریلیزاسیون ) بایستی کورتیزول آزاد ادرار ۴۴ ساعته اندازه گیری شود یا تست سرکوب با دوز پایین دگزامتازون به عمل آید . در بیماران با DUB مزمن در صورت وجود ریسک فاکتورهای اصلی سرطان اندومتر ( چاقی بیش از حد ، یا هیپرتانسیون دیابتیک و یا سابقه خانوادگی ) یا در افراد بالای ۳۰ سال با DUB مقاوم به درمان کلاسیک ( هورمونی برای سه دوره ) بایستی بیوپسی اندومتر صورت گیرد ( جهت بررسی پولیپ ، هیپرپلازی یا کار سینوم اندومتر ) .
در بیماران با DUB کمتر از ۳۰ سال که به درمان کلاسیک پاسخ نمی دهند ، اقدام مناسب سونوگرافی ، سونو هیستروگرافی و یا هیسترسکوپی ( جهت بررسی از نظر لیومیوم و پولیپ اندومتر ) خواهد بود و در صورتی که بررسی های فوق کمک کننده نباشند ، آنگاه بیوپسی اندومتر صورت خواهد گرفت .
( توجه ) امروزه با دسترسی به ( و دقت بالای ) سونوگرافی واژینال ، سونو هیستروگرافی و هیستر سکوپی دیگر D & C کاربرد چندانی ندارد ( به مطالب بعدی مراجعه کنید . )
( نکته ) دقیق ترین و حساس ترین تست تشخیصی اندومتریت ، بیوپسی اندومتر است ( وجود پلاسما سل در غدد و استرومای اندومتر ) .
منبع: mahsho.com