معنای ۱۱۰ میلیارد دلار اسلحه که عربستان از آمریکا می‌خرد، چیست؟
محمد فاضلی در یادداشتی تلگرامی در پی خرید اسلحه توسط عربستان از آمریکا نوشت:
خبری که این روزها تکرار می‌شود چند کلمه بیشتر نیست: «عربستان سعودی قرارداد خرید ۱۱۰ میلیارد دلار تسلیحات از آمریکا را نهایی کرده و آن‌را تا سقف ۳۵۰ میلیارد دلار در یک دوره ۱۰ ساله تمدید کرده است.» فهمیدن معنای برخی اعداد از طریق مقایسه آسان‌تر است.
هواپیمایی ایران ایر قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از ایرباس و ۸۰ فروند هواپیما از شرکت بوئینگ را نهایی کرده و بنا بر اخبار منتشرشده کل ارزش این قراردادها بین ۲۶ تا ۳۵ میلیارد دلار برآورد شده است. هواپیمایی آسمان نیز ۶۰ فروند بوئینگ ۷۳۷-Max را به ارزش ۳ میلیارد دلار نهایی کرده است. معنای این خریدها آن است که ۲۴۰ فروند هواپیما که در مدتی قریب به ده سال تحویل ایران می‌شوند بین ۲۹ تا ۳۸ میلیارد دلار هزینه در بر داشته‌اند.
دو خط هوایی ایران با در اختیار گرفتن این هواپیماها ناوگان خود را تقریباً با ۲۸۰ فروند هواپیمای شرکت اصلی خط هوایی لوفتانزای آلمان (۲۸۰ فروند) و خط هوایی امارات (۲۵۶ فروند) برابر می‌سازند و از خط هوایی قطر با ۱۹۲ فروند هواپیما پیش می‌افتند. به عبارتی، تجهیز کل ناوگان هوایی ایران از نظر تعداد هواپیما در حد شرکت‌های مهمی نظیر لوفتانزا، امارات یا قطر حدود ۳۰ تا ۳۸ میلیارد دلار هزینه در بر دارد.
حال دقت کنید که عربستان سعودی در یک خرید تسلیحاتی، بین ۲٫۵ تا ۳٫۵ برابر کل هزینه نوسازی ناوگان هواپیمایی تجاری ایران، برای خرید تسلیحات هزینه کرده و اگر سقف ۳۵۰ میلیارد دلار را لحاظ کنیم، این میزان بین ۷٫۵ تا ۱۱ برابر هزینه نوسازی کل ناوگان هواپیمایی ایران در ده سال آینده است.
می‌دانم که محاسبه هزینه دقیق نوسازی ناوگان هوایی ایران و مقایسه آن با خطوط هوایی نظیر لوفتانزا، امارات یا قطر نیازمند اعداد دقیق‌تری است، اما این اعداد را نوشتم تا بشود تصویر بهتری از بزرگی معامله تسلیحاتی میان آمریکا و عربستان به دست آورد. عربستان هزینه‌ای چندین برابر ایجاد یک شرکت هواپیمایی با ۲۴۰ فروند هواپیمای متوسط و پهن‌پیکر را برای خرید تسلیحات صرف می‌کند.
معنای نظامی-امنیتی و ژئوپلتیکی این خرید تسلیحاتی، بسیار فراتر از اعدادی است که در خبر مربوط به آن تکرار می‌شود. همین یک خبر ساده می‌تواند موضوع تحلیل‌های دقیق استراتژیست‌ها در اندیشکده‌های معتبر باشد. معنای این اعداد – بالاخص وقتی در چشم‌انداز تحولات تاریخی و درازمدت نگریسته شوند – از آن‌چه روی کاغذ به چشم می‌آید، فراتر می‌روند. سیاست خارجی منطقه‌ای دولت دوازدهم، با در نظر داشتن چنین تحولاتی، ضرورت، اهمیت و معنای متفاوتی پیدا می‌کند.
منبع: الف