مأموریت اول وزیرخارجه نفتی آمریکا
رکس تیلرسون وزیرخارجه ۶۵ ساله آمریکا دانش‌آموخته رشته مهندسی است و برخلاف وزرای خارجه پیشین به جای سابقه دیپلماسی یا نظامی، ۴۱ سال سابقه مدیریت شرکت‌های نفت و انرژی را دارد.او دیروز ساعاتی بعد از آنکه در کنگره جهانی نفت در استانبول جایزه یک عمر دستاورد کاری به‌عنوان مدیر کهنه‌کار انرژی را دریافت کرد و به همکارانش گفت دلش برای آنها تنگ می‌شود، عازم نخستین ماموریت کاری خود به‌عنوان وزیرخارجه آمریکا شد؛ ماموریت برای حل بحران میان کشورهای عربی در خاورمیانه با دیپلماسی موسوم به رفت و برگشت.
به گزارش همشهری، تیلرسون دیروز بعد از دیدار با رئیس‌جمهور ترکیه و گفت‌وگو با او درباره جنگ سوریه و بحران عربی، عازم کویت شد. تیلرسون بعد از کویت به قطر و عربستان می‌رود و بعد دوباره به کویت برمی‌گردد. اگر چه در ۶ماهی که از شروع به‌کار دولت جدید آمریکا و تیلرسون می‌گذرد، او سفرهای زیادی داشته و ازجمله به کره‌جنوبی و استرالیا و کشورهای اروپایی و عربی رفته، اما این سفر از آن جهت نخستین ماموریت او خوانده می‌شود که قرار است نقش‌آفرینی برای حل بحران انجام دهد.
نقش آمریکا در دعوای عربی
موضع تیلرسون و وزارت خارجه آمریکا در بحران پیش آمده میان کشورهای عربی با قطر، تفاوت قابل توجهی با کاخ سفید و شخص دونالد ترامپ داشت. بعد از آنکه عربستان، امارات، مصر و بحرین‌ماه گذشته به‌صورت ناگهانی روابط خود را با قطر قطع کردند و این کشور را تحت محاصره و تحریم قرار دادند، ترامپ که به تازگی از سفر ریاض برگشته بود، در پیام توییتری تلویحا از موضع سعودی‌ها در این دعوا دفاع کرد.
اما تیلرسون که به همراه جیمز متیس وزیردفاع در سفر استرالیا بود، در کنفرانس خبری مشترک در موضعی بی‌طرفانه گفت که کشورهای عربی باید با گفت‌وگو مشکلات خود را حل کنند. این موضع بی‌طرفانه وزیرخارجه آمریکا در روزهای بعدی بحران، به موضعی جانبدارانه از قطر تبدیل شد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در سومین هفته از شروع بحران، به خبرنگاران گفت، عربستان و متحدانش هنوز سندی در تأیید ادعاها و اتهامات‌شان علیه قطر ارائه نداده‌اند.
تیلرسون همچنین شروط تعیین شده توسط جبهه سعودی برای قطر را دشوار و بعضی از آنها را غیرقابل اجرا خوانده بود. اگر چه در این یک ماهی که از شروع بحران کشورهای عربی با قطر می‌گذرد، تیلرسون دو بار حضوری و چندبار هم تلفنی با وزرای خارجه عربستان و امارات گفت‌وگو کرده، اما به‌نظر می‌رسد در دعوای عربی تیلرسون مانند ترامپ به‌صورت همه‌جانبه از سعودی‌ها دفاع نکرده‌است. شاید یکی از دلایل این موضوع، حضور پایگاه نظامی آمریکا در قطر باشد.
قطر که با اتهام حمایت از تروریسم از سوی همسایگان عربش روبه‌رو شده، در پایان مهلت تعیین شده شروط ۱۳گانه کشورهای عربی را رد کرد. کاهش سطح ارتباط با ایران، تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه، تعطیلی شبکه الجزیره و پرداخت غرامت ازجمله این شروط بود. در مقابل، این کشورها بعد از نشستی در قاهره، گفتند که تدابیر جدیدی علیه قطر اعمال می‌کنند. هنوز این تدابیر اعلام نشده اما بعد از این اتفاق، وزارت خارجه آمریکا پیش‌بینی کرد که این بحران طولانی شود.
مداخله مستقیم
آخرین موضعگیری تیلرسون درباره دعوای عربی، سخنی بود که در حاشیه اجلاس گروه ۲۰در آلمان به خبرنگاران گفت: کشورهای عربی باید خودشان مشکل‌شان را حل کنند. حالا اما او مستقیما وارد عمل شده و قرار است از امروز تا هفته آینده را به سفر و گفت‌وگو برای حل این بحران بگذراند. قطری‌ها از میانجیگری آمریکا استقبال کرده‌اند.
وزیر منزوی و منفعل
تیلرسون که از مدیران ثروتمند نفتی آمریکاست، به‌شدت مورد انتقاد رسانه‌ها و دیپلمات‌های کهنه‌کار کشورش قرار دارد. روزنامه نیویورک‌تایمز همین هفته ، تیلرسون را یک بروکرات بی‌فایده، منفعل و منزوی خواند که نه تخصصی برای وزارت خارجه دارد و نه از قابلیت هماهنگی حتی با رئیس‌جمهور برخوردار است. او که با ثروتی معادل ۲۴۵میلیون دلار از میلیونرهای کابینه ترامپ است با مدیران و دیپلمات‌های وزارت خارجه ارتباطی ندارد و گفته می‌شود که حتی تلفن‌های آنها را هم جواب نمی‌دهد.
رقابت میان وزرا و داماد ترامپ
روزنامه نیویورک‌تایمز درباره سفر تیلرسون به خاورمیانه نوشته‌است، برخی در کاخ سفید می‌گویند بحران قطر به میدانی برای تقابل میان دو وزیر کابینه ترامپ با داماد او تبدیل شده‌است. به نوشته این روزنامه، تیلرسون می‌خواهد با مداخله مستقیم در بحران قطر، ثابت کند که سیاست خارجی آمریکا تحت اداره اوست نه جرد کوشنر، داماد ترامپ.
منبع: الف