فرهنگ تصویری ما ضعیف است
مرجان یگانه پرست
روزنامه بهار
به زودی رویداد ده روزه با عکاسان ایران برگزار خواهد شد که هدف از آن در کنار هم آوردن همه عکاسان و علاقه مندان این هنر در زمینه‌های مختلف است. ساعد نیک ذات، فیلمبردار توانمند ایرانی عضو هیات موسس انجمن عکاسان ایران است و دبیری دوره اول و ششمین دوره این رویداد که به زودی برگزار می‌شود را عهده‌دار بوده است. در کارنامه نیک ذات، از فیلمبرداری آثاری چون «تیک آف»، «نفس» و «تنهای تنهای تنها» می‌توان یاد کرد. درباره جزییات این رویداد و تشکل انجمن عکاسان ایران با این هنرمند گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
در طی رویداد ده روز با عکاسان، قرار است چه اتفاقاتی بیفتد؟
انجمن عکاسان ایران یک سازمان مردم نهاد توسط عکاسان ایران تشکیل شده است و از کمیسیون ماده ۱۰ فعالیت‌های احزاف وزارت کشور بعد از ۸ سال دوندگی مجوز دریافت کرده است. این تشکل تشکیل شد تا خودمان متولی و تصمیم گیرنده عکاسی باشیم و نه کارمند یک اداره یا دولت. به همین دلیل برنامه‌هایی طراحی کردیم و با توجه به اینکه دوسالانه‌های عکاسی در ایران نامنظم برگزار می‌شوند و خروجی مطلوبی ندارند، ما را بر آن داشت تا برآیندی از عکاسی ایران را در رویدادی به نام «ده روز با عکاسان» طرح‌ریزی کنیم.
تاکنون این رویداد چند دوره برگزار شده است؟
این رویداد ۵ دوره تا به حال برگزار شده و در حال حاضر ششمین دوره این رویداد را پیش‌رو داریم. در این مسیر انجمن سعی کرد ساختارسازی کند تا اگر هیات مدیره‌ها تغییر کردند، روند کار سلیقه ای جابه جا نشود. بر این اساس آیین نامه مدون شکل بگیرد. کمیته‌هایی مثل همایش‌ها، راهبردی، رفاه، حقوقی و عضوگیری را در انجمن به وجود آوردیم تا زیر ساخت‌های این انجمن شکل بگیرد. جذب عکاسان هم در همین راستا به وجود آمد تا براساس نیاز و جایگاه هنری ممکن شود. این انجمن همواره بر اساس شعار «عکاسی، فرهنگ و جامعه» فعالیت می‌کند اما در ذیل این شعار اصلی، شعارهایی هم بر مبنای نیاز هر ساله تعیین می‌شود. طبق برنامه ریزی شعار امسال هم طراحی شده و به زودی همزمان با رونمایی پوستر رویداد اعلام خواهد شد.
در این رویداد چه برنامه‌هایی را درنظر دارید؟
برنامه‌های مختلفی هم برای آشنایی علاقه مندان با مقوله عکاسی طراحی کرده‌ایم و امسال توجه‌مان بیشتر بر روی استان‌ها است. این برنامه‌ها شامل ورک شاپ، همایش، سخنرانی و مسترکلاس‌ها است که در خانه هنرمندان برگزار خواهد شد. این مجموعه هم مثل هر سال به خوبی با ما همکاری داشته است. تلاش کرده‌ایم که با شهرداری‌ها هم وارد همکاری شویم و در این راستا با معاونت فرهنگی و زیباسازی شهرداری وارد مذاکره شده‌ایم و مساعدت این نهاد هم گرفته‌ایم.
این رویداد چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
هدف ما از برگزاری این رویداد این است که توجه همگانی را به سمت عکاسی جلب کنیم و همایش‌های مختلف این رویداد را هم بر اساس شعار اصلی «عکاسی، فرهنگ و جامعه» طراحی می‌کنیم تا افقی را که کمیته راهبردی و علمی انجمن عکاسان ایران تعیین کرده است را فراهم سازیم.
تفاوت فعالیت انجمن عکاسان ایران با انجمن عکاسان سینمای ایران در چیست؟
آن انجمن یک انجمن تخصصی در حوزه فعالیت فیلم‌های سینمای است، انجمن عکاسان ایران همه عکاسان در همه زمینه‌ها را در بر می‌گیرد. در طی رویداد ده روز با عکاسان ایران، انجمن‌های تخصصی مثل انجمن عکاسان سینمای ایران و مطبوعات هم حضور دارند تا براساس هماهنگی با کمیته علمی، ورک شاپ‌ها، گالری‌ها، بزرگداشت‌ها و برنامه‌های تخصصی خود را پیش ببرند. انجمن‌های تخصصی ذیل انجمن ما می‌توانند فعالیت مستقل خود را داشته باشند و صنفی عمل کنند، این در حالی است که انجمن ما فعالیت صنفی ندارد و به مانند فدارسیون نیست که از تشکل همه انجمن‌ها به وجود آمده باشد. زمانی که انجمن ما به وجود آمد، تنها یک انجمن آن هم عکاسان مطبوعات تشکل داشتند. انجمن عکاسان ایران شکل گرفت تا بلاتکلیفی عکاسان مختلف ایران را رفع کند.
این انجمن کمتر از دیگر انجمن‌ها عکاسی شناخته شده است. چرا؟
در حال حاضر انجمن ما یک برند شناخته شده است اما واقعیت این است که انجمن عکاسان ایران، رفتار صنفی ندارد و تنها هنر عکاسی را مورد حمایت قرار می‌دهد. تلاش ما این بوده است که ساختار انجمن شکل بگیرد و رویداد ده روز با عکاسان توانسته است فعالیت این انجمن را معرفی کند. این انجمن جزو دوازده صنف شورای عالی خانه هنرمندان ایران است و سه تن از اعضای این انجمن در شورای سیاست‌گذاری خانه هنرمندان بسیار تاثیر گذارند. این اعضا ایدئولوگ هستند و از اساتید برجسته کشور هستند. ما تلاش بر این است که هویت عکاسی را در ایران تثبیت کنیم تا هم پشتوانه ای برای عکاسان فراهم شود و هم هنر مدرن عکاسی را با توجه به منطقه بومی ایران معرفی کنیم.
شهرداری چه در دوره‌های پیشین و چه در دوره جدید چه نوع همکاری‌هایی با این انجمن داشته است؟
شهرداری در این سال‌ها از تشکل ما حمایت کرده است. ما این سازمان را صرفا به عنوان یک ارگان دولتی به شمار نمی‌آوریم و آن را یک ارگان مردمی می‌دانیم. همکاری متقابلی مابین انجمن عکاسان و شهرداری وجود داشته است اما این به معنای داد و ستد نیست. قرار نیست در طی این همکاری، سفارشی مطرح شود و ما بابت آن هزینه‌ای دریافت کنیم. درخواست ما این بود که بودجه فرهنگی موجود در این سازمان برای حمایت به سازمان‌های مردم نهاد منتقل شود و آقای صلاحی هم از این همکاری استقبال کردند و در حال حاضر منتظر پاسخ نهایی این سازمان هستیم. سال گذشته هم همکاری خوبی صورت گرفت و گالری‌ها و بیلبوردهای شهری با معاونت بخش زیباسازی میسر شد و آقای موسوی هم در این زمینه با ما همراهی داشتند. بخشی از فعالیت‌های شهرداری، فعالیت‌های فرهنگی است و به عنوان یک حامی در کنار فعالان این حوزه قرار می‌گیرد.
برگزاری این نوع رویدادها و ارتباط مستقیم با عکس‌ها و عکاسان چه اثراتی بر جامعه و مردم خواهد داشت؟
فراموش نکنیم که فرهنگ غالب کشور ما، فرهنگ شفاهی و ادبیاتی است. شخصیتی مثل مبارک در هنرهای نمایشی ما در خیمه شب بازی‌ها با تغییر واژه‌ها، کاریکلماتور ایجاد می‌کند و کمدی تاثیر در آن نمایش‌ها و حتی در سینما نداریم. برنامه‌های کمدی تلویزیون هم براساس همان کاریکلماتور هستند و کمدی موقعیت در آنها دیده نمی‌شود. این نشان می‌دهد که فرهنگ تصویری ما ضعیف است. با توجه به فراگیر شدن تلفن‌های همراه که در دست همه حتی بچه‌های چهارساله هم پیدا می‌شود، خودبه خود تعداد زیادی عکس در طی روز تولید می‌شود. فرهنگ تصویری در حال جا افتادن در جامعه است. نمایشگاه‌هایی که در قالب مسابقه و مشارکت مردمی طراحی شده اند، روی مردم تاثیر داشته اند. نمایشگاهی به وسعت یک شهر که در تهران برگزار شد، در تقویت فرهنگ بصری عمومی تاثیراتی جدی داشت. سال‌ها پیش این ایده را ۱۴ سال پیش با شهردار مشهد مطرح کردم اما واکنش درستی نگرفتم چون بسیاری وظایف شهرداری را ساخت و ساز می‌دانند. عکس‌ها می‌توانند به مردم نگاه جدیدی بدهند زیرا هر عکاس یک مولف است و منظر جدیدی را به مخاطب نشان می‌دهد. به شرط اینکه مردم خودشان بخواهند.
فکر می‌کنم بخشی از این مقوله از دست مردم خارج است و باید زیر ساخت‌هایی مثل گالری و نمایشگاه‌ها وجود داشته باشند اما علاوه بر این متروها فضایی دارند که هر روزه شرایط مواجه شدن مردم با عکس را فراهم کرده اند چه آنها بخواهند و چه نخواهند. گزینه‌های این چنینی می‌توانند فرهنگ تصویری را رشد بدهند؟
قطعا. در دوره‌های اخیر عکس از گالری و کتاب‌ها درآمده است و فضای مجازی، بیلبوردها و فضای شهری پر از عکس‌ها شده اند حال چه در قالب تبلیغات یا امور فرهنگی. این موارد به مرور زمان اثرگذار خواهند شد، هر چند در کنار موارد خوب، متاسفانه نویزهای تصویری هم در فضای شهری دیده می‌شوند که نظارتی هم بر آنها وجود ندارد. نظارت بر کلیت تصویری شهر می‌تواند کمک کند تا مردم زیباتر ببینند و آرامش بصری به وجود بیاید. شما فکر می‌کنید در آمریکا، طراح گرافیک و زیبایی شهری بیش از یک نفر است؟ قطعا نه. به همین دلیل یک هارمونی و تناسب در همه اماکن شهری آن دیده می‌شود. این نشان دهنده این است که یک بینش فکری و تصویری وجود دارد که توسط سازمان‌های مردم نهاد، شهرداری‌ها و عکاسان در ایران هم قابلیت ایجاد دارد.
اقبال به عکاسی در سال‌های اخیر زیاده شده است، این روند به ایجاد هرج و مرج در این هنر منجر نشده است؟
به نظرم هنر قابلیت کنترل و محدود شدن به یک سازمان و مجموعه ندارد. هنر آزاد و برای همه مردم جهان است اما این هنر، هنری انفرادی است اما نیاز به یک سازمان دهی دارد.
منبع: بهارنیوز