شهر زنان؛ ورود آقایان خشن ممنوع!
شهری زیبا در دل منطقه کوهستانی کوچابامبای بولیوی که در میان تپه‌های مه‌آلود و طبیعتی بکر آرام گرفته. در ظاهر شبیه به باقی شهرهای کوچک منطقه است. سخت می‌توان این اجتماع حاشیه‌نشین را از سایر شهرهای کارگرنشین منطقه تشخیص داد؛ سکونتگاهی با خانه‌های آجری کوچک و تک‌اتاقه و ساختمان‌هایی که طبقه کارگر بولیوی را در خود جای داده است.
همیشه پای یک زن در میان است
از سال ۱۹۹۹ چند فعال اجتماعی بولیویایی تصمیم گرفتند زیر سایه توانمندی‌های مدیریتی زنان، منطقه امنی را به نام ماریا آکسیلیادورا برای زندگی خانواده‌ها ایجاد کنند که در آن برخلاف سایر شهرهای بولیوی، خبری از خشونت‌های خانگی نیست. خانواده‌هایی که دوست دارند در این شهر کوچک زندگی کنند، باید قوانین خاص آن را بپذیرند. این شهر دو قانون مهم دارد؛ اول این‌که خرید و فروش مشروبات الکلی در آن ممنوع است و دوم این‌که خشونت‌های خانگی و جنسیتی در این شهر جایی ندارد. یکی از موسسان ماریا آکسیلیادورا درباره زندگی در این شهر به گاردین گفته: «تا قبل از این‌که در این شهر ساکن شویم، همسرم مثل اغلب مردهای بولیویایی عادت داشت وقت و بی‌وقت من را کتک بزند. از وقتی در ماریا آکسیلیادورا ساکن شده‌ایم و قوانین آن را پذیرفته‌ایم، او نوشیدن الکل را کنار گذاشته و دیگر روی من دست بلند نکرده است.»
این اجتماع کوچک کعبه آمال زنانی است که در جامعه‌ای خشونت‌طلب و مردسالار زندگی می‌کنند. بولیوی کشوری است که کشتار زنان در آن بیداد می‌کند و اعمال خشونت علیه آن‌ها به موضوعی عادی و روزمره تبدیل شده است. این معضل آن‌قدر در بولیوی جدی است که دولت گروهی را تحت عنوان «نیروهای ویژه علیه خشونت» مامور پی‌گیری و پیش‌گیری از سوءرفتار با زنان کرده است. طبق آمارهای رسمی، سال گذشته ۹۴ زن در نتیجه خشونت‌های خانگی در بولیوی کشته شدند و در سال ۲۰۱۵ هم ۹۳ زن به قتل رسیدند که این رقم با توجه به جمعیت ۱۰ میلیون نفری بولیوی آمار نگران‌کننده‌ای است. تنها در دو روز ابتدایی سال ۲۰۱۷ هم دو مورد قتل زنان گزارش شده است.
پرسه در شهر زنان
مردم ماریا آکسیلیادورا حالا حدود دو دهه است که جامعه کوچکشان را به شیوه خودشان اداره می‌کنند. این اجتماع کوچک توسط پنج زن بنیان‌گذاری شده است و همه نقش‌های مدیریتی آن برعهده زنان است. ایده تاسیس ماریا آکسیلیادورا زمانی به ذهن بنیان‌گذارانش رسید که در کمیته‌ای درباره موضوع خشونت خانگی و سلامت فضای خانواده کار می‌کردند. این کمیته قرار بود به خانواده‌های فقیری کمک کند که به‌ناچار باید زیر فشار سوءاستفاده‌های مکرر صاحب‌خانه‌هایشان زندگی می‌کردند. زمینی که ماریا آکسیلیادورا در آن تاسیس شده، مالکیت جمعی دارد و قابل فروش نیست؛ درنتیجه قیمت اجاره‌ها ثابت می‌ماند و خانواده‌های کم‌درآمد هم از پس پرداخت آن برمی‌آیند. هر کس در این شهر زندگی کند، می‌تواند به داشتن سرپناه دائمی دل‌گرم شود.
در حال حاضر ۴۲۰ خانواده در این ماریا آکسیلیادورا زندگی می‌کنند. زوج‌های ساکن این شهر در صورت بروز مشکلات زناشویی می‌توانند از خدمات مشاوره‌ای رایگان کمیته پشتیبان خانواده‌ها برخوردار شوند. ورک‌شاپ‌هایی در این شهر برگزار می‌شود که به زنان در زمینه اشکال مختلف خشونت‌های خانگی ازجمله سوءاستفاده‌های مالی و خشونت‌های کلامی و روانی آموزش می‌دهد. زنان ساکن این شهر علاوه بر تلاش برای مبارزه با خشونت، در زمینه فعالیت‌های زیست‌محیطی و مقابله با تغییرات آب‌وهوایی هم برنامه‌های ویژه‌ای تدارک دیده‌اند. منش آن‌ها احترام به طبیعت و استفاده از محصولات ارگانیک است. ایرن کاردوزو از موسسان ماریا آکسیلیادورا می‌گوید: «من به این نتیجه رسیدم که بهتر است خوراکی‌های مورد نیازمان را با دست‌های خودمان بکاریم و به عمل بیاوریم. ما در این‌جا سبزیجات تازه و پاک بدون موارد شیمیایی مصرف می‌کنیم. این روش زندگی به طبیعت و ذات بشر نزدیک‌تر است.»
ورود آقایان خشن ممنوع!
دفاع از زنانگی
مشاغلی که در ماریا آکسیلیادورا به زنان پیشنهاد می‌شود، از ساعات کاری استاندارد و درآمد کافی برخوردار است. زنان عضو این جامعه کوچک یاد می‌گیرند که گریه کردن تنها راه مقابله با خشونت همسرانشان نیست. آن‌ها می‌آموزند که ساکت نمانند و از زنانگی‌شان دفاع کنند. اعتمادبه‌نفس پیدا می‌کنند تا از شر ضعف‌های شخصیتی‌شان رها شوند و زندگی را جور دیگری ببینند. آن‌ها برای اولین بار در زندگی یاد می‌گیرند که خشونت فقط به تعرض فیزیکی محدود نمی‌شود. رئیس اداره مبارزه با خشونت‌های خانگی کوچابامبا می‌گوید: «برای مددکاران اجتماعی امکان‌پذیر نیست که خانه‌ها را یکی‌یکی بازدید کرده و درگیری‌های و تعارض‌های خانگی را حل‌وفصل کنند، اما این امکان وجود دارد که این تعارض‌ها به اعضای جامعه آموزش داده شود تا خودشان برای تغییر وضعیتشان اقدام کنند و در صورت لزوم از کمک‌های دولتی برخوردار شوند.»
پروژه شهر زنانه بولیوی آن‌قدر برای فمینیست‌ها و فعالان حقوق زنان جالب بوده که پای عکاسان و پژوهش‌گران فراوانی را طی این سال‌ها به ماریا آکسیلیادورا باز کرده است. کری اوربوک، یک عکاس آمریکایی که ماه‌ها در این شهر وقت گذرانده، تجربه خود را از معاشرت با زنان ماریا آکسیلیادورا این‌طور توصیف کرده است: «این زنان تجربه‌های عجیبی را از سر گذرانده‌اند و با مروز تجربیات گذشته‌شان به درک و آگاهی وصف‌ناپذیری رسیده‌اند. آن‌ها قابلیتی دارند که اصطلاحا به آن قابلیت ارتجاع گفته می‌شود. این قابلیت استثنایی به افراد توانایی آن را می‌دهد که با هر سطحی از مشقت و مشکلات مبارزه کنند و خود را از وضعیت دشوار بیرون بکشند. قابلیت ارتجاع چیزی نیست که به صورت فردی به دست بیاید، بلکه در دل اجتماع باید به آن رسید. زنان ماریا آکسیلیادورا تصمیم‌های جمعی می‌گیرند و در یک قلمروی مشترک با هم برای حفاظت از خودشان در برابر خشونت تلاش می‌کنند.»
وقتی سیاست لطیف می‌شود
در چند سال اخیر، سیاست در بسیاری از کشورها سمت و سوی زنانه‌ای پیدا کرده و اغلب قدرت‌های بزرگ دنیا به استفاده از سیاستمداران زن روی آورده‌اند و از نتایج این تغییر رویکرد کم و بیش رضایت دارند. این مسئله حالا کم‌کم به کشورهای کوچک‌تر و توسعه‌نیافته‌تر هم سرایت کرده و تشکیل همین جامعه زنانه بولیویایی خود دلیل محکمی بر این ادعاست. هرچند ماریا آکسیلیادورا آمار رسمی‌ای برای اثبات کاهش خشونت‌های خانگی در اختیار ندارد، اما رضایت ساکنان شهر از زندگی آرامشان در این شهر زنانه کاملا مشهود و هویداست. این ارتقای کیفیت زندگی حالا در سطوح بین‌المللی هم خودنمایی کرده است.
ماریا آکسیلیادورا یکی از فینالیست‌های جایزه بهترین محل سکونت دنیا یا World Habitat Awards در سال ۲۰۰۸ بود و دلیل این نامزدی، موفقیت زنان مدیر شهر در اداره مسالمت‌آمیز زندگی شهروندان، موفقیت در کاهش خشونت‌های خانگی و ترویج رهبری زنانه در یک فرهنگ زن‌ستیز فوق‌سنتی عنوان شد. با تمام این اوصاف، رهبری زنان در کشورهای توسعه‌نیافته هم‌چنان با چالش‌های فراوانی روبه‌روست. هرچند این جامعه کوچک گام‌های بزرگی را در زمینه حذف خشونت و زندگی صلح‌آمیز در دل طبیعت برداشته است، اما در پنج سال گذشته، مشکلات معیشتی، روند پی‌گیری پروژه‌های این گروه را کند کرده است.
کمیته پشتیبانی از خانواده‌ها در این شهر دیگر به اندازه گذشته فعال نیست و آن‌قدر که زنان این شهر به انجام پروژه‌های کوچک و خودنمایانه محیط زیستی‌شان اهتمام دارند، به ممانعت از خشونت و زن‌ستیزی توجه نشان نمی‌دهند. بااین‌حال کار برای ماریا آکسیلیادورا هم‌چنان ادامه دارد؛ شهر زنانه بولیوی آمده است که بماند. می‌ماند تا خشم فروخفته زنانی را به رخ بکشد که تا آخرین نفس برای آرمان‌هایشان مبارزه می‌کنند.
منبع: برترینها
