سود پایین؛ سکه بالا
روزنامه بهار: در حدود ۱۰ روز اخیر بازار طلا و سکه با تحولاتی روبه رو شده و قیمت‌ها تحت تاثیر افزایش قیمت جهانی طلا و تحولات داخلی از جمله کاهش نرخ سود بانکی، با روند صعودی مواجه شده است و نرخ طلای گرمی نیز رکورد پنج سال اخیر خود را شکسته و از مرز ۱۲۷ هزار تومان عبور کرده است.هر چند روز گذشته برخی از منابع خبری اعلام کردند این روند افزایشی متوقف شده اما واقعیت دربازار این است که قیمت‌ها همچنان بالاست و افزایش روزهای گذشته جبران نشده است. از سوی دیگر بازار ارز هم به طور نسبی با روند افزایشی همراه شده است. کارشناسان علت اصلی را افزایش تقاضا در بازار طلا و ارز می‌دانند؛ تقاضایی که دارای کاهش نرخ سود بانکی بیشتر از حد معمول است.این روزها اقتصاد کشور دستخوش تغییرات جدی شده است.
کاهش نرخ سود بانکی که از ابتدای هفته جاری کلید خورده است، بازارهای مهم مالی از طلا و ارز گرفته تا بورس و مسکن تحت تاثیر قرار داده است تا جایی که افزایش قیمت طلا رکود پنج سال اخیر را شکسته است. شکسته شدن رکورد قیمت خرید و فروش طلا خبر خوبی نیست نه برای بانک مرکزی و مسئولان دولتی که با اهدافی غیر از آشفتن بازارهای موازی غیر مولد اقدام به کاهش نرخ سود بانکی کردند و حالا افزایش بی‌مهابای قیمت طلا ثباتی که دستاورد چهارساله دولت یازدهم در بازار طلا بوده است را هم از دست داده‌اند نه برای بخش خصوصی و تولیدکنندگان که این روزها تمامی بازارها رقیب سرسخت آنها در جذب سرمایه‌های مردم هستند.
افزایش قیمت طلا البته آن طور که برخی کارشناسان اقتصادی عنوان می‌کنند تنها به دلیل کاهش نرخ سود نبوده و عوامل خارجی از جمله طوفان هاروی آمریکا که منجر به افزایش قیمت اونس طلا شد را در گرانی طلای داخلی موثر می‌دانند و چند تجربه نشان داده که در اقتصاد انتظاری ایران بازار طلا و ارز همواره جزو شکننده‌ترین بازارها بوده و کوچک‌ترین عوامل داخلی و خارجی می‌تواند ثبات چندین ماهه این بازارها را در هم بشکند. از انتخابات ریاست‌جمهوری تا انتخابات مجلس در بازار ارز و طلای کشور تاثیر مستقیم دارند تا وضعیت بازارهای سرمایه‌گذاری خارجی و قیمت نفت. پس آنچه مسلم است اینکه مولفه مهمی همچون کاهش نرخ سود بانکی که در برخی موارد بیش از ۷ درصد بوده است نمی‌تواند در مورد این افزایش ناگهانی قیمت‌ها بی‌تاثیر بوده باشد.
از سال‌های گذشته تا همین هفته گذشته بانک‌ها به صورت قانونی به سپرده‌گذاران سودهای ۲۲درصدی می‌دادند و این در حالی بود که برخی موسسات مالی سودهای بیش از این هم برای جذب سرمایه سپرده‌گذاران در نظر می‌گرفتند اما با ابلاغ دستورالعمل جدید بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی یک ساله به ۱۵ درصد، مسلما حجم بالایی از این سرمایه‌ها به بازارهای موازی از جمله طلا و ارز هدایت خواهد شد و این همان اتفاقی است که بازار از ابتدای هفته با آن روبه‌رو بوده است.
در عین حال برخی از کارشناسان عقیده دارند از آنجا که قیمت‌ها در بازار طلا و ارز در لحظه تغییر می‌کند تغییرات به سرعت ثبت و منتشر می‌شود اما این تغییرات در بازارهای دیگر همچون مسکن هر چند مسکن است به همان سرعت اتفاق بیفتد اما نتایجش با این سرعت منتشر نخواهد شد ولی مطمئنا نتایج این تغییرات در هفته‌ها و ماه‌های پیش‌رو در بازارهای مهمی همچون مسکن و اجاره‌بها قابل مشاهده خواهد بود.
شرایط متعادل می‌شود
به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا این افزایش قیمت تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی رخ داده است که از جمله این عوامل کاهش نرخ سود بانکی و هدایت نقدینگی به بازار طلا و سکه است. سید حجت شفائی درباره وضعیت بازار داخلی توضیح داد: در داخل نیز با توجه به کاهش نرخ سود بانکی و انتقال بخشی از نقدینگی به بازار طلا و ارز و همچنین افزایش نرخ جهانی طلا با توجه به تنش‌های کره شمالی و آزمایش موشکی این کشور و همچنین ارائه آمارهای شاخص اشتغال‌زایی در آمریکا که پایین‌تر از حد انتظار بوده همگی باعث شده که نرخ طلا در داخل هم با روند افزایشی روبه‌رو شود. وی همچنین درباره پیش‌بینی قیمت طلا طی روزهای آینده گفت: احتمالا این هجومی که نقدینگی از بانک به سمت بازار طلا و ارز دارد تا مدتی ادامه خواهد داشت اما به مرور این روند کاهشی می‌شود و بازار روند طبیعی خود را طی خواهد کرد. طبیعی است وقتی ارزش نرخ سود بانکی پایین می‌آید مردم به سمت دلار، طلا و سکه می‌آیند ولی بعد از مدتی شرایط متعادل خواهد شد. وی با بیان اینکه قیمت ارز در داخل کشور تاثیر مثبت روی افزایش قیمت طلا داشته و ارتباط مستقم با آن دارد، تصریح کرد: در بازارهای داخلی عوامل متعددی در قیمت ارز تاثیر داشته و عرضه و تقاضا می‌تواند در افزایش قیمت‌ها تأثیر گذار باشد و با توجه به اینکه این روزها در بازار تقاضا وجود دارد می‌تواند سبب افزایش قیمت شود، لذا عامل اصلی عرضه و تقاضا در بازار طلا است.
تشدید مشکلات مسکن؟
همانطور که اشاره شد، افزایش قیمت طلا و ارز تنها موردی نیست که در پی کاهش نرخ سود بانکی اتفاق افتاده است، کارشناسان معتقدند کاهش نرخ سود بانکی بر بازار مسکن و اجاره بها تاثیر خواهد گذاشت. آیا کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند باعث افزایش قیمت طلا یا اجاره بها مسکن شود؟
یک کارشناس مسائل اقتصادی در این باره می‌گوید: «میان کاهش نرخ سود بانکی و فعالیت در بخش واقعی اقتصاد یک رابطه و تناسب وجود دارد. یعنی وقتی نرخ سود بانکی کاهش می‌یابد انتظار این است که پول به سمت سرمایه گذاری یا تولید برود. اما وقتی تولید با رکود مواجه است معمولا سپرده گذاران برای جلوگیری از کاهش ارزش پول خود تلاش می‌کنند سرمایه خود را در بازارهای موازی سرمایه گذاری کنند.»هادی حق شناس ادامه داد: «در این شرایط صاحبان پول‌های اندک و جزئی معمولا به سمت بازار طلا، سکه و ارز می‌روند و صاحبان پول‌های کلان به سمت بازار سهام، مسکن، زمین و برخی از دارایی‌های دیگر می‌روند که به طور مثال در سال‌های گذشته برخی از سپرده‌های خارج شده از بانک به سمت بازار خودرو می‌رفت. این یک تحلیل کلی از کاهش نرخ سود بانکی و رفتن نقدینگی به سمت بازارهای موازی همچون ارز و طلا است. اما نمی‌توان افزایش قیمت طلا در روزهای اخیر را ناشی از کاهش نرخ سود بانکی دانست؛ چون واکنش‌ها در اقتصاد ایران اینقدر سریع نیست بلکه با تانی و تاخیر صورت می‌گیرد.»
وی اظهار کرد: «اما در بازار مسکن چون اکنون فصل نقل و انتقالات است می‌توان گفت کاهش نرخ سود بانکی در تغییر ودیعه مسکن و افزایش اجاره بها موثر است. پیش از این مالکین به دلیل بالا بودن نرخ سود بانکی تمایل داشتند ودیعه بیشتری بگیرند اما اکنون که نرخ سود کاهش یافته طبیعی است که مالکین به سمت افزایش اجاره بها بروند.» حق شناس در پاسخ به این سوال که آیا با کاهش نرخ سود بانکی می‌توان پیش بینی کرد قیمت طلا و سکه به مرور افزایش یابد؟ ، گفت: «بله می‌توان چنین پیش بینی کرد به شرط آنکه سایر بازارها توان جذب نقدینگی را نداشته باشند. یعنی اگر مثلا بازار مسکن یا بخش تولید رونق بگیرد نقدینگی به آن سمت حرکت خواهد کرد.»
تبدیل ودیعه به اجاره
دیگر کارشناس بازار مسکن نظری متفاوت دارد و می‌گوید: «تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار مسکن در شرایط عادی که اقتصاد پایدار است و ثبات دارد با شرایط رکودی که اکنون اقتصاد ایران دچار آن است متفاوت است.» بیت الله ستاریان با بیان اینکه کاهش تورم در ایران ناشی از رکود و عدم تولید است گفت: «طبیعتا در این شرایط نرخ سود بانکی کاهش پیدا نمی‌کند چراکه کاهش نرخ سود در این شرایط تابعی از پارامترهای دیگر است که باید آنها را اعمال کرد نه اینکه یک روز تصمیم بگیرند چند درصد بالاتر از نرخ تورم را به عنوان نرخ سود بانکی مشخص کنند. با این حال در شرایط کنونی با کاهش نرخ سود بانکی قدر مسلم موجران‌ترجیح می‌دهند به جای ودیعه، اجاره بگیرند. اما این به معنای افزایش نرخ اجاره مسکن نیست، بلکه به معنای تبدیل مبلغ ودیعه مسکن به اجاره بها است. یعنی موجران تمام مبلغ رهن را با احتساب ۳۶ درصد در سال (۳ درصد در ماه) به اجاره تبدیل می‌کنند.» تاثیر دیگر کاهش نرخ سود بانکی این خواهد بود که منابع بانکی دو دسته خواهد شد: یکی سپرده‌هایی هستند که از بانک‌ها خارج شده و یا وارد بازار ربوی می‌شوند یا از بازار خرید ملک سر در می‌آورند.»
وی ادامه داد: «اگر در آن زمان مسکن چشم‌انداز امیدوار کننده‌ای از خود نشان دهد این سپرده‌ها را به خود جذب خواهد کرد و رونق در مسکن اتفاق خواهد افتاد. اما اگر این چشم‌انداز وجود نداشته باشد که به نظر من تا دستاوردهای برجام جاری نشود این عدم اعتماد روانی در نزد سپرده گذران وجود خواهد داشت، آنها حاضر نخواهند شد سپرده‌های خارج کرده از بانک را وارد بازار مسکن کنند و وارد بازار ربوی می‌شوند.» وی افزود: «اما دسته دیگر از سپرده‌ها هستند که از بانک خارج نمی‌شوند چنانکه وقتی امسال نرخ سود را کاهش دادند باز هم این سپرده‌ها از بانک خارج نشد. اگر این سپرده‌ها همچنان از بانک خارج نشوند به شرطی که بانک‌ها بنگاه داری خود را رها کنند می‌تواند از طریق بانک‌ها در حوزه تولید وارد شود و منجر به رشد تولید در حوزه مسکن و سایر حوزه‌ها شود.» ستاریان در پاسخ به این سوال که آیا کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند رکود در بخش مسکن را از بین ببرد؟ ، گفت: «اساسا در شرایط فعلی کاهش یا افزایش نرخ سود بانکی تاثیر آنچنانی در بخش مسکن ندارد چون رکود کنونی فراگیر است و تمام بخش‌های اقتصاد را درگیر کرده است و بخش مسکن نیز جزئی از آن است. لذا اگر تولید حرکت کند بخش مسکن نیز رونق پیدا خواهد کرد چرا که اکنون تمام صنایع وابسته به بخش ساختمان و مسکن در رکود به سر می‌برند.»
منبع: بهارنیوز