در سوگ تو رنج می‌کشم
عباس ناظری- روزنامه بهار:
سوگ چیست؟ در روان شناسی، سوگ یا اندوه یک مکانیسم طبیعی در مدت زمان از دست دادن کسی یا حتی چیزی تعریف می‌شود. آیا تا به حال غمگین یا افسرده شده‌اید؟ تقریبا همه شده‌ایم، اما اگر یکی از عزیزان مان بمیرد و به‌ویژه اگر مرگ او ناگهانی بوده باشد و او یکی از دوستان یا بستگان مان بوده باشد، بعد از واکنش به ضربه به وجود آمده، دچار احساساتی مانند اضطراب، خشم، انکار و برخی از نشانه‌های افسردگی خواهیم شد، و این موضوع یک امر طبیعی تلقی می‌شود چرا که ما چاره‌ای جز روبه‌روشدن با مرگ و هضم هیجانی آن نداریم.
اتفاقی که پس از حوادث غیرمنتظره‌ای مانند زلزله بم و حادثه قطار سمنان و آتش سوزی ساختمان پلاسکو و اتفاق تلخ معدن آزادشهر می‌افتد، به‌طوری که همه را متاثر و همه چیز را تحت الشعاع قرار می‌دهد را سوگ عمومی می‌نامیم، چرا که ناخودآگاه جمعی همه را به چالش می‌کشد و از سراسر نقاط دنیا شاهد ابراز همدلی و همدردی انسان‌هایی می‌شویم که آن‌ها را نمی‌شناسیم و همین‌طور بسیاری از ما که با دیدن صحنه‌های دلخراش اینگونه حوادث اشک می‌ریزیم. اما چه فرآیندی در سوگ اتفاق می‌افتد و چند مرحله را باید پشت سر بگذرانیم؟
الیزابت کوبلر راس کسی است که هرگاه اسمی از سوگ به میان می‌آید نام او و مراحل سوگ را به خاطر می‌آوریم، وی برای سوگ پنج مرحله را معرفی می‌کند که به سلامت عبور کردن از این مراحل برای سلامت روانی افراد پس از غم و اندوه ناشی از فقدان عزیزاز دست رفته ضروری است.
انکار: اولین مرحله سوگ است، در این مرحله فرد سوگوار آنچه که اتفاق افتاده است را باور نمی‌کند. اگر همین الان به ما خبر بدهند که دوست صمیمی مان یا یکی از اعضای خانواده‌مان در یک تصادف فوت شده است، چه واکنشی نشان می‌دهیم؟ احتمالا می‌گوییم: نه، امکان نداره، من باور نمی‌کنم، شما‌ها دارید دروغ می‌گید، من مطمئنم که او زنده ست و به هر شکلی شده با انکار اتفاق پیش آمده به مقابله با آن برمی‌خیزید، در این مرحله نشانه‌های هیجانی و مکانیسم‌های دفاعی شما سعی می‌کنند شما را در برابراضطراب حاصل از به‌وجود آمدن یک فقدان بزرگ محافظت کنند. این مرحله ممکن است سال‌ها طول بکشد مثل مادری که هنوز منتظر برگشتن پسرش از جنگ است و یا همسری که هنوز مرگ شریک زندگی‌اش را باور نکرده و. . . . در صورت پذیرش فقدان رخ داده وارد مرحله دوم خواهیم شد.
خشم: مرحله دوم است. چرا من؟ مهم‌ترین سؤالی است که در این مرحله فرد از خود و خدای خود می‌پرسد. در این مرحله او به مقابله با مشیت الهی می‌پردازد، در بعضی ازافراد این خشم نسبت به خود و یا اطرافیانشان بروز می‌کند، در این مرحله کنترل فرد داغ دیده بسیار دشوار است، او نسبت به همه چیز خشمگین است و همه را در این اتفاق مقصر می‌داند، امکان اینکه در این مرحله به خود یا دیگران آسیب بزند بسیار است، در این مرحله با صبوری و تحمل با فرد سوگوار رفتار کنید تا اینکه این مرحله را پشت سر بگذارند.
چانه زنی: در این مرحله دیگر خشمگین نیستیم اما هنوز هم می‌خواهیم شرایط را کنترل کنیم به همین دلیل حاضریم معامله کنیم، به هرکسی یا هرچیزی متوسل می‌شویم تا به قول معروف آب رفته را به جوی برگردانیم، دست به دعا می‌شویم، نذر می‌کنیم و التماس‌کنان از خدا در جست و جوی هر راهی برای بازگرداندن عزیزی که از دست داده‌ایم هستیم.
افسردگی: پس از اینکه متوجه شدیم فقدان رخ داده جبران‌پذیر نیست افسرده می‌شویم و عزا می‌گیریم، احساس گناه می‌کنیم، بی‌خوابی و بی‌اشتهایی و غم و اندوه شدیدی فضای درون و بیرون ما را احاطه می‌کند، در این مرحله فرد سوگوار آه می‌کشد و احساس پوچی و بی‌لذتی بر وی مستولی می‌شود.
پذیرش: آخرین مرحله سوگ پذیرش نام دارد، در این مرحله فرد واقعیت را قبول می‌کند و می‌پذیرد که نمی‌تواند تغییری در شرایط به‌وجود بیاورد. افسردگی در این مرحله از میان می‌رود و فرد به احساسات و هیجانات خود سروسامان می‌دهد. به مرور زمان با این فقدان سازگار می‌شود و به اعمال هدفمندانه خود باز می‌گردد، هرچند ممکن است گاهی دوباره احساس غم و تنهایی بکند اما این احساسات ادامه دار نخواهند بود.
منبع: بهارنیوز