در باب رای حرام/ این کلید واژه را چه کسی اول مطرح کرد موحدی کرمانی یا روحانی؟

طی روزهای اخیر سخنانی به نقل از برخی فعالین سیاسی و مذهبی در مورد حرام یا حلال دانستن آرای نامزدها  و مخالفت و موافقت با این ادبیات مطرح شده است. البته وقتی آیت الله موحدی کرمانی این موضوع را مطرح کرد با فضا سازی رسانه ای جریان مقابل مواجه شد . البته بسیاری از اصولگرایان نیز اساسا چنین تقسیم بندی (رای حلال و حرام ) را نادرست دانسته اند . هر چند اقای موحدی کرمانی توضیحاتی ارایه کردند که منظورشان را دقیقتر بیان میکرد .

با همه هجمه ‌ای که به آقای موحدی و طیف اصولگرایان شد اما موضوعی که مورد توجه این مقاله است  این است که اولین کسی که در انتخابات  اخیر موضوع رای حلال و حرام را مطرح کرد آقای روحانی بود نه موحدی کرمانی ! و چه بسا  به دلیل شدت یافتن حملات آقای روحانی به رقبا و زیر سوال بردن نهادهای حکومتی و… خوب شنیده نشد و توجهی را جلب نکرد . شاید هم مصلحت دوستانشان در این بود که خیلی موضوع را برجسته نکنند .
آقای روحانی قبل از تمام این حرف ها و حدیث ها، آنگونه که در ۲۶ اردیبهشت و چند روز قبل از روز رای گیری در سخنانی که در  اهواز داشته است رای حرام را اینگونه تعریف کرده است:

“چرا می‌روید‌‌ د‌‌ر روستاها می‌گویید‌‌ یارانه شما قطع خواهد‌‌ شد‌‌؟ ما فقط یک حرف د‌‌اریم، یارانه د‌‌هک‌های پایین باید‌‌ بیشتر شود‌‌. نظام تامین اجتماعی عاد‌‌لانه باید‌‌ برقرار شود‌‌. شما‌ها که می‌گویید‌‌ مسلمانید‌‌ و منصف، این همه د‌‌ولت را تخریب می‌کنید‌‌، آیا د‌‌ولت یک کار مثبت هم انجام ند‌‌اد‌‌ه بود‌‌؟ آیا بهد‌‌اشت و د‌‌رمان مرد‌‌م بهتر نشد‌‌؟ آیا د‌‌ر گند‌‌م، گازوئیل و بنزین خود‌‌کفا نشد‌‌یم؟ ما برای پاید‌‌اری برق خوزستان باید‌‌ کار کنیم. ما ۱۵۰۰ میلیارد‌‌ تومان برای پاید‌‌اری برق گذاشته‌ایم. ما می‌د‌‌انیم هورها باید‌‌ احیا شود‌‌. می‌د‌‌انیم تالاب‌ها باید‌‌ احیا شود‌‌.  اما چرا سیاه نمایی می‌کنید‌‌؟ چرا مرد‌‌م ایران را د‌‌سته‌بند‌‌ی می‌کنید‌‌؟ به خاطر رای؟! “رای حرام می‌خواهید‌‌ بگیرید‌‌؟! اینقد‌‌ر علیه عظمت مرد‌‌م ایران حرف نزنید‌‌.”
 
 آقای موحدی کرمانی نیز پس از آقای روحانی آن را اینگونه تعریف کرده که رای حلال رایی است که در مورد آن اعتراض و شبهه ای مبنی بر انجام تخلف جهت گرفتن رای وارد نشده باشد:

“د‌‌ر جلسه‌ای بحث د‌‌رباره یکی از کاند‌‌ید‌‌اها و آرای او بود‌‌ و نظر بند‌‌ه را می‌خواستند‌‌. بند‌‌ه گفتم این ۱۶ میلیونی که اعلام شد‌‌ه بر اساس اطلاعات واصله و اینکه احد‌‌ی د‌‌ر صحت  این آرا تشکیک نکرد‌‌ه آرای واقعی اوست و بند‌‌ه این رأی بالای مرد‌‌می و حلال را به ایشان تبریک می‌گویم. د‌‌ر اینجا لازم می‌د‌‌انم کلمه حلال را معنا کنم: اگر د‌‌ر سبد‌‌ رأی یک کاند‌‌ید‌‌ا آرای واقعی او ریخته شود‌‌، این آرا پاک و حلال است و اگر آرای د‌‌یگری به اشتباه یا عمد‌‌ د‌‌ر سبد‌‌ش ریخته شود‌‌ این آرا پلید‌‌ و حرام است. تخلف د‌‌ر انتخابات یک امر طبیعی است و مرجع تشخیص، طبق قانون شورای محترم نگهبان است.” (بیانیه آیت الله موحدی کرمانی در مورد رای حرام و حلال، ۷ خرداد ۱۳۹۶)

پس با نگاهی به سخنان آقایان روحانی و موحدی کرمانی حرام بودن رای را می توان دو گونه تفسیر کرد: الف- رایی که ناشی از تخلف در فرایند رای گیری یا شمارش آرا کسب شده باشد (مثلا خرید و فروش رای) و ب- ناشی از دادن وعده های غیرشرعی یا سخن گفتن مخالف موازین شرعی برای جلب رای باشد (مثلا تهمت زدن یا تخریب و …)

به نظر می رسد هر دوی این تفاسیر که در سخنان آقایان موحدی و روحانی آمده است درست است. به این معنی که هم رایی که ناشی از تخلف در فرایند گرفتن و شمارش رای باشد و هم رایی که براساس موازین یا وعده های غیرشرعی کسب شده باشد غیر شرعی و حرام است.

البته این مساله نباید با اشتباه عده ای که خود را مومن تر می دانند و بقیه را کمتر مومن! و آرا را به آرای مومنان و آرای کمتر مومنان و امثالهم تقسیم می کنند و نیز مساله احترام به آرا اشتباه گرفته شود؛ در هر حال، تمام اتباع ایران که به آقایان روحانی، رئیسی و دیگران رأی داده اند مردم این کشور، از هر گروه و مذهب و قوم و منطقه، افراد بسیار محترمی هستند و از این نظر هیچ تفاوتی بین آنها نیست (ر.ک ناصر ایمانی در گفتگو با جماران).

اما همچنانکه رای مومنانه و کمتر مومنانه نداریم، اصل احترام به آرای تمام نامزدها و احترام به رای اکثریت، نباید ما را از مساله شرعی یا غیرشرعی بودن نحوه کسب برخی از آراء نیز باز بدارد. در این صورت میتوان تسامحا رای را حلال یا حرام خواند.

در هر حال، بازار سیاست و انتخابات، بازار عرضه و تقاضای وعده ها و ایده ها و برنامه هاست. عرضه کنندگان، نامزدها و تقاضاکنندگان، رای دهندگان هستند. نامزدها برنامه ها و ایده ها و تصورات خود را با مردم در میان می گذارند و مردم با شنیدن این وعده ها و ایده ها رای خود را در کیسه نامزد مورد نظر خود می ریزند. در این بین، اگر وعده ای یا برنامه ای یا رفتاری، گزافه و غیرعملی از طرف نامزدها با هدف جلب رای و با علم به غیرعملی بودن انجام شود، رای یا آرایی که به واسطه این رفتار فرد نامزد به وی داده می شود به شیوه غیرشرعی کسب شده و حرام است، ولو آنکه نه در فرایند کسب رای تخلفی صورت گیرد و نه در شمارش آن. تکلیف آراء به دست امده با تخلف و تقلب که تکلیفش روشن است.

در انتخابات اخیر نیز آرایی که بابت تخریب نامزد مقابل به ناحق، دروغگویی علیه طرف مقابل یا دادن وعده های غیرشرعی در کیسه نامزدها ریخته شد غیر شرعی هستند. این رفتارها را می توان در طیف گسترده ای از اغراق یا اضافه کردن بندهای نامرتبط با سند ۲۰۳۰ از طرف برخی حامیان آقای رییسی، تا اتهام کشیدن دیوار در خیابان در صورت رای آوردن یا طرفدار اعدام بودن رقبا از طرف آقای روحانی یا حامیان و … را شامل می شود. نمی توان در مورد میزان رای کسب شده از این طریق اظهار نظر مقداری دقیق کرد و احتمالا فقط باری تعالی قضاوت گر نهایی خواهد بود.

در این میان، اما یک نکته قطعی است. همانگونه که رزق حرام بیچاره می کند، رای حرام نیز آثاری قطعی برای سیاسیون دربرخواهد داشت.

منبع: الف