خواندنی ها با برترین ها (۱۳۶)

برترین ها – محمودرضا حائری: در این شماره از خواندنی ها با اثری درباره فریدون گله، رمانی از ادبیات آلمان، نامه های عاشقانه نویسنده عرب و… آشنا شوید.

مرد شوخ

 

رمان «مرد شوخ» بی‌شک اثری است خواندنی، هم برای ایرانیانی که در پی کسب آگاهی درباره دیدگاه‌های غربی‌ها نسبت به ایران و فرهنگ ایرانی و زندگی در میان ایرانیان‌اند – که در واقع بسیاری از ایرانیان چنین‌اند – و هم غیرایرانیانی که یا خود تجربه‌های مشابهی داشته‌اند یا آشنایی با آن تجربه‌ها را جذاب و خواندنی می‌بینند. نویسنده کتاب پرفسور کنت هری‌لِندن (۱۹۲۸-۲۰۱۵) استاد ادبیات انگلیسی، که سال گذشته در سن ۸۷سالگی در زادگاهش کانادا درگذشت، از ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۰ شمسی در دانشگاه پهلوی شیراز به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی اشتغال داشت و حاصل تجربیات خود در آن چند سال را در رمان «مرد شوخ» و به نام مستعار لئووان، در بریتانیا منتشر کرد.

 

 اگر در این نامه ها سندی ادبی و بیوگرافی نادر و صادقانه ای برای مرد عرب مبتکر و خلاقی با وطن ناممکن و عشق ناممکن نمی یافتم، چه بسا به عهد خودم در برابر غسان، برای نشر آنها، عمل نمی کردم…

 

فرانتس کافکا در تابستان سال ۱۹۲۳، بیمار و نحیف و گمنام به قصد بهبودی به گوشه‌ای از سواحل دریای بالتیک پناه می‌برد، غافل از اینکه عشقی بزرگ انتظارش را می‌کشد…

میشائیل کومپفمولر(۱۹۶۱) نویسندهٔ موفق و سرشناس آلمانی، از پس کافکای تنها و اندوهگین، کافکایی دیگر را به ما می‌نمایاند؛ کافکای عاشق را. او در تصویری درخشان، شکوه زندگی را زیر سقف خانه‌های محقری به ما می نمایاند که کافکا و دورا دایامانت مدام از یکی‌شان به دیگری اسباب‌کشی می‌کردند، شکوهی که به قول کافکا همیشه و همه‌جا هست و تنها کافی است که او را فرا بخوانیم.

 

قهرمان‌های تک افتاده آثار فریدون گله، با آنکه در میان «جمع» بودند به مسیری کشانده می‌شدند که به نوعی به مقابله با نظم و وضعیت موجود می‌رسید. پاسخ‌شان به طبیعت زندگی و سازگاری، سراپا «نه» بود، و با نفی آن نظم، به تدریج، وجود خویش را اثبات می‌کردند.

 

زایش تراژدی متوجه دو مسئله‌ی نسبتاً متفاوت است: از یک سو تلاشی است برای پاسخ گفتن به چند پرسش درباره‌ی فرهنگ و جامعه‌: فرهنگ انسانی چیست؟ چرا تشریک در یک فرهنگ برای ما مهم است؟ آیا همه‌ی فرهنگ‌های انسانی اساساً از یک نوع‌اند یا از جهات مهمی فرق می‌کنند؟

فرهنگ انسانی تحت چه شرایطی خواهد بالید و تحت چه شرایطی ‘منحط’ خواهد شد و زوال خواهد یافت یا حتی خواهد ‘مرد’؟ از این حیث زایش تراژدی مداخله‌ای خاص در بحثی است که طی قرن نوزدهم جریان داشت و می‌گفت جامعه‌ی مدرن و فرهنگ مدرن باید چه شکلی به خود بگیرند. در کل، زایش تراژدی می‌پرسد: ما چطور می‌توانیم بیماری‌های جامعه‌ی ‘مدرن’ را درمان کنیم؟ پاسخ نیچه این است: با ایجاد یک ‘فرهنگ تراژیک’ جدید بر محور نسخه‌ای آرمانی‌شده از مکتب واگنری.

منبع: برترینها