خواندنی ها با برترین ها، ویژه نمایشگاه کتاب

 

 روزنامه‌ی توفیق یکی از جالب‌ترین پدیده‌های احتماعی ایران بود که در یکی از پر تلاطم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران طی حدود نیم قرن- با همه‌ی سانسورها و توقیف‌ها- ناگفتنی را گفت، حقایق را نوشت، در دل شب روشنگری کرد، زبان مردم شد و از درد و غم مردم سخن راند. توفیق نه تنها در تاریخ مطبوعات ایران که در تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورمان نقشی غیر قابل انکار داشت.

این کتاب شرح مستند سوابق، ریشه‌ها، علت واقعی توقیف و اقدامات وسیع پشت پرده‌ی دولت برای خریدن توفیق و یا نابود کردن کهنسال‌ترین و پر نفوذ‌ترین روزنامه‌ی طنزآمیز تاریخ مطبوعات ایران است، به همراه صدها سند رمز و محرمانه و سری دولت وقت ایت کتاب همچنین شرح مبارزه‌ی طولانی، شرافتمندانه و شجاعانه‌ی توفیق علیه توقیف غیر قانونی آن است.

 

رمان‌های ژان ماری گوستاو لوکلزیو بسیار خاص و متفاوت‏اند. این فرانسوی برنده‌ی نوبلِ ادبی سالِ ۲۰۰۸ در زندگی پُرماجرا و رازآلودش همیشه به طبیعت بازگشته است. رمانِ جوینده‌ی طلا از مشهورترین رمان‌های اوست که در سالِ ۱۹۸۵ منتشر شد. رمانی درباره‌ی یکی ‌شدنِ انسانِ تنهای او با طبیعتی بکر در میانه‌ی تاریخی پُرفرازونشیب و مملو از خطر. رمان داستانِ پسری ا‌ست که در ملکِ مستعمراتی‌شان روزگارِ خوشی دارد تا این‌که پدرش ورشکست می‏شود.

او در گفت‌و‌گو با پدر به نقشه‌ای دست می‏یابد که نشان دارد از گنجی عظیم، گنجی از دزد دریایی مشهور که مدفون است در جزیره‌ای دوردست و او سفرش را آغاز می‌کند در طلبِ این گنج… لوکلزیو زبانی شاعرانه و بسیط دارد و فضایی مملو از استعاره و راز. دلبستگی همیشگی‌اش به رمان‌هایی چون جزیره‌ی گنج لویی استیونسن که از کتاب‌های محبوب کودکی‌اش بوده و همین‌طور رابینسون کروزوئه‏ی دانیل دِفو و موبی دیکِ ملویل تأثیرشان را بر این رمان گذاشته‌اند.

 

 

«معنای زندگی چیست؟» پرسشی است که مدت‌ها نزد فیلسوفان غربی مهجور افتاده بود، اگر چه عموما آن را بیانگر دغدغه‌هایی می‌شمرند که بسیاری از افراد درباره زندگی، عموما، و زندگی خود، خصوصا، احساس می‌کنند. کتاب در جستجوی معنا به دو موضوع عمده می‌پردازد: نخست، واقعیت‌هایی درباره زندگی، مانند مرگ و فقدان هدف نهایی و شیوع رنج، که ممکن است به نظر برسد زندگی را بی‌معنا می‌کنند. دوم، خودشکوفایی و اینکه چگونه و به چه معنا می‌تواند آرمانی رضایت‌بخش یا سازوار باشد.

 

 

کتاب حاضر از نمونه‏های کلاسیک طنزِ اروپای مرکزی و شرقی است. نویسنده پس از شکست انقلاب‏های ۱۹۱۹ _ ۱۹۱۸ مجارستان، در سرخوردگی و تلخ‏کامی عمیق خود، تنها به نوشتن طرح‏ها و قطعات کوتاهی پرداخت که با طنزی بکر و تیره، از جمله در قالب پرتره‏های بدیع و با روح حیوانات، نابه‏هنجاری مناسبات اجتماعی و رفتار و کردار نه‏ کمتر عجیبِ انسان‏هایی را هم که در میان آن‏ها می‏زیست بیان می‏کند.

 

شماره‌ی‌ صفرم، هفتمین و آخرین رمان اومبرتو اکو، نویسنده‌ی ایتالیایی‌ست. این رمان به‌مرور، با قدم زدن در کوچه پس‌کوچه‌های شهر میلان سال ۱۹۹۲، خواننده را با موقعیت کنونی این کشور آشنا می‌کند. موضوع داستان درباره‌ی روزنامه‌ای‌ست که اصلن قرار نیست چاپ شود و در شماره‌ی صفرم باقی می‌ماند؛ ولی  در این میان، خبرِ آماده‌سازی برخی مقاله‌ها، به گوش مجرمانی می‌رسد که برای جلوگیری از انتشار آن، بایستی سر کیسه را شل کنند…

این اثر به روشنی سیستم مافیا، P2، ماسونری، کامورا، کوزانوسترا، ساختار بسته‌ی کلیسا و اعمال نفوذ واتیکان را نشان می‌دهد و مشکلات سیستم بخشوده‌گی پس از جنگ را که در تار و پود نظام دموکراتیک لانه کرده، برملا می‌سازد. شیوه‌ی نگارش آن، به نویسنده‌گان جوان می‌آموزد چگونه باید پیش از شروع به نوشتن یک رمان، داده‌های گوناگون را فراهم و پوشه‌بندی کرد.

 

ما بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر علم هستیم: کاربرد علم زندگی ما را دگرگون می‌کند و یافته‌های علمی به درک ما از جهان و آن‌چه ورای آن است عمق می‌بخشند. این دگرگونی‌ها عمدتاً سودمند هستند اما غالباً با تهدیداتی همراه‌اند و از نظر اخلاقی ما را به چالش می‌کشند. در چهل‌وپنج میلیون قرن تاریخ زمین، این نخستین قرنی است که در آن، نوعی از انواع، یعنی نوع بشر،‌ این قدرت را دارد که سرنوشت سرتاسر زیست‌کره را رقم بزند. در بخش اعظم تاریخ، تهدیدات از سوی طبیعت می‌آمده‌اند، از جمله بیماری، زلزله، سیل، و مانند این‌ها. اما اینک این خود ما هستیم که تهدید به‌شمار می‌آییم.

این مسئله مضمون سلسله سخنرانی‌هایی است که دکتر مارتین ریس، یکی از رهبران فکری جهان معاصر و رئیس پیشین انجمن سلطنتی علم انگلستان، در سال ۲۰۱۰ در بی‌بی‌سی ایراده کرده و اینک این کتاب کوچک بر پایه‌ی آن‌ها شکل گرفته است. دکتر ریس معتقد است پرسش‌هایی درباره‌ی منشأ انسان، حیات در فضا، سرنوشت دوردست ما، و قوانین طبیعت، و پرسش‌هایی که هنوز پاسخی برای آن‌ها نیافته‌ایم و پاسخ برخی از آن‌ها را شاید هرگز نتوانیم پیدا کنیم، برای بسیاری از مردم جذاب‌اند.

 

 

توزیع ثروت یکى از موضوعاتى است که امروز گسترده‌ترین بحث‌ها و مجادلات پیرامون آن جریان دارد. ما واقعآ درباره تحول تدریجى آن در درازمدّت چه مى‌دانیم؟ آیا پویایى انباشت سرمایه خصوصى، همانگونه که کارل مارکس در سده نوزدهم معتقد بود، به‌طور ناگزیر به تراکم ثروت در دست افراد هر روز کمترى منجر مى‌شود؟

یا نیروهاى تعادل بخش رشد، رقابت و پیشرفت فنّى، آنگونه که سیمون کوزنتس در سده بیستم فکر مى‌کرد، آن را در مراحل بعدى توسعه، به کاهش نابرابرى و هماهنگى بیشتر در میان طبقات سوق خواهد داد؟ ما در این باره که ثروت و درآمد از سده هژدهم تاکنون چگونه و در چه جهتى تحول یافته‌اند واقعآ چه مى‌دانیم و از این دانش و آگاهى براى قرنى که اکنون جریان دارد، چه درس‌هایى مى‌توانیم استخراج کنیم؟

اینها پرسش‌هایى است که من در این کتاب مى‌کوشم به آنها پاسخ دهم. بگذارید فورآ بگویم پاسخ‌هایى که در این کتاب آمده است ناقص و ناکامل است. اما این پاسخ‌ها بریافته‌ها و اطلاعات تاریخى و تطبیقى مبتنى است که بسیار گسترده‌تر از آن چیزى است که در دسترس پژوهشگران پیشین قرار داشته است، یافته‌ها و اطلاعاتى که سه سده و بیش از بیست کشور را در بر مى‌گیرد و افزون بر این بر چهارچوب نظرى جدیدى مبتنى است که درک عمیق‌ترى از سازوکارهایى به دست مى‌دهد که اساس این یافته‌ها را تشکیل مى‌دهند، اما همیشه به نظر نمى‌آیند.

رشد اقتصادى جدید و پخش دانش و شناخت، توانسته است گریز از آن فروپاشى را که مارکسیسم پیش‌بینى کرده بود ممکن سازد؛ اما نتوانسته است ساختارهاى عمیق سرمایه و نابرابرى را، تغییر دهد – یا به هر حال آنها را آنقدر تغییر نداده است که در دهه‌هاى خوش‌بینانه پس از جنگ جهانى دوم تصوّر آن مى‌رفت.

هنگامى که نرخ بازده سرمایه به طور مداوم از نرخ رشد تولید و درآمد بیشتر باشد، همانگونه که در سده نوزدهم اتفاق افتاد و کاملا محتمل به نظر مى‌آید که در سده بیست و یکم هم دوباره همین امر روى دهد، سرمایه‌دارى به‌طور خودبه‌خود نابرابرى‌هاى بى‌ضابطه و غیر قابل دفاعى را ایجاد مى‌کند که ارزش‌هاى مبتنى بر شایسته سالارى را که جوامع دموکراتیک بر آن مبتنى هستند، از بنیاد تباه مى‌سازد و از میان مى‌برد.

با این حال راه‌هایى وجود دارد که دموکراسى مى‌تواند از آن راه‌ها کنترل بر نظام سرمایه‌دارى را دوباره به‌دست آورد و این اطمینان را حاصل کند که در همان حال که آزادى اقتصادى حفظ و از واکنش‌هاى حمایت‌گرانه و ملّى پرهیز مى‌شود، منفعت عمومى هم بر منافع خصوصى اولویت و تقدم داشته باشد. توصیه‌هایى که ما در زمینه سیاست اتخاذى در بخش‌هاى بعدى این کتاب پیشنهاد کنیم؛ در این جهت است. این توصیه‌ها بر درس‌هایى مبتنى است که از تجربه تاریخى استخراج شده‌اند، تجاربى که آنچه در این کتاب پس از این مى‌آید، اساسآ روایتى از آنها است.

منبع: برترینها