جنگ جاده‌ها با جان‌ها
روزنامه بهار: حادثه هیچ گاه خبر نمی‌کند! این مهمترین موضوعی است که در جاده‌های کشور و در حین رانندگی باید به آن توجه داشت. حوادثی که هیچ گاه خبر نمی‌کنند و اما همیشه فاجعه می‌آفرینند و خانواده‌های زیادی را داغدار می‌کنند و دست آخر هم بهترین و دم دست‌ترین گزینه برای اینکه همه تقصیر‌ها متوجه آن شود راننده است که خواب آلودگی در حین رانندگی اولین اتهامی است که به او زده می‌شود بدون این که در نظر بگیریم آیا در راه ها، جاده‌ها و اتوبان‌های کشور و حتی خودروها همه استانداردهای لازم رعایت شده است؟
***
شهریور ماه پر حادثه
براساس اطلاعات پلیس شهریورماه یکی از پرتصادف‌ترین ماه‌های سال است. سردار حمیدی فرمانده پلیس راه، رئیس پلیس راه کشور با بیان اینکه شهریورماه پرترددترین و در عین حال پرتلفات‌ترین ماه سال است، گفت: در سال‌های گذشته همواره شهریورماه دارای بیشترین آمار تصادفات و تلفات حوادث رانندگی بوده و گرچه این آمار از چند سال قبل تاکنون دارای کاهش نسبی بوده اما همچنان بیشترین آمار در میان ماه‌های سال متعلق به شهریور است. در شهریورماه سال ۹۵، ۱۲۵۴ نفر در جاده‌ها جان خود را از دست دادند، این آمار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته اما همچنان رقم قابل توجهی است که لازم است رانندگان با توجه بیشتری اقدام به رانندگی کنند. حدود ۴۰ درصد از تصادفات در شهریورماه به دلیل خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان رخ می‌دهد، این موضوع نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی برای سفر و همچنین استراحت کافی پیش از آغاز حرکت می‌تواند سهم زیادی در کاهش تصادفات رانندگی شهریورماه داشته باشد. حمیدی انحراف به چپ و سبقت غیرمجاز در مسیرهای دو طرفه را دو عامل دیگر وقوع تصادفات مرگبار رانندگی در شهریورماه اعلام کرد و گفت: این دو تخلف از جمله تخلفاتی است که پلیس با جدیت و بدون هیچ اغماضی با آن برخورد خواهد کرد. شهریور ماه پایان تعطیلات تابستانی است. از این رو هرچه به روزهای آخر آن نزدیک می‌شویم حجم سفرها نیز افزایش می‌یابد. از سوی دیگر گرمای هوا نیز سبب می‌شود تا راننده زودتر احساس خستگی کند، بنابراین توصیه ما به شهروندان این است که حتما سعی کنند تا سفرهای خود را به روزهای پایانی تابستان موکول نکرده و حتما با استراحت کافی و هوشیاری بالا پشت فرمان بنشینند. متاسفانه بسیاری از رانندگان به خورد و خوراک خود توجه ندارند. غذاهای چرب و سنگین از جمله مواردی است که سبب می‌شود بدن زودتر احساس خستگی و خواب‌آلودگی کند، بنابراین مصرف چنین غذاهایی پیش و در حین سفر توصیه نمی‌شود.
آمار کشته شدگان در ایران
آمارها نشان می‌دهد در دنیا به ازای هر ۱۰ هزار خودرو حدود ۹ نفر کشته می‌شوند، در حالی که ایران به ازای این تعداد خودرو، ۳۷ تن کشته می‌شوند. اگر میانگین ۲۳ تا ۲۷ هزار کشته در حوادث رانندگی در طول سال را همراه با میانگین ۲۵۰ هزار زخمی این حوادث در نظر بگیریم، گویی هر سال در ایران یک زلزله بزرگ با این مقدار کشته و زخمی اتفاق می‌افتد. هم چنین تعداد تلفات جاده‌ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری می‌کند. در ۷ ماهه اول سال ۹۲ روزانه حدود ۵۴ نفر در ایران بر اثر حوادث جاده‌ای جان خود را از دست داده اند. طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی در ۷ ماهه اول ۹۲ در حدود ۱۱ هزار نفر بر اثر حوادث جاده‌ای فوت و ۲۰۴ هزار و ۷۴۱ نفر مصدوم شده اند. وضعیت نامناسب حوادث جاده‌ای کشور ما باعث شده بانک جهانی در بررسی و مطالعات خود، وضعیت حوادث جاده‌ای ایران را بحرانی عنوان کند. بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی ایران، کشور ما از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰ کشور جهان، رتبه ۱۸۹ را به خود اختصاص داده و از این جهت، تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقا است که وضعیت نامناسب‌تری نسبت به ایران دارد. در مقایسه با برخی از کشورهای آسیایی می‌توان گفت میزان تلفات تصادفات رانندگی در ایران ۲۵ برابر ژاپن و ۲ برابر‌ترکیه است. بر اساس آمارهای موجود، خودروهای سبک و سنگین در ایران تا ۱۰۰ برابر بیشتر از برخی کشورهای دنیا با یکدیگر برخورد می‌کنند. به عنوان مثال در انگلستان با وجود اینکه تا سه برابر بیشتر از ایران خودرو وجود دارد، میزان بروز تصادفات تا ۳۲ برابر کمتر است. یعنی می‌توان گفت به نسبت خودروهای موجود در ایران، حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از انگلستان تصادفات رانندگی رخ می‌دهد.
عامل تلفات تصادفات؛ راننده، خودرو یا جاده؟
مردم، خودرو و جاده واژگانی آشنا هستند که در کنار هم موجب بستن بار و‌بندیل و رفتن به سفری خوش و خاطره انگیز می‌شود. هر کس با خودروی شخصی خود به ۳۶ هزار کیلومتر جاده شریانی کشور پا می‌گذارد تا سهم جاده‌ها در سفرهای مردم به بیش از ۹۳ درصد افزایش یابد. چند سالی است که پلیس راهور به اتفاق چند دستگاه خدمات رسان با همه توان و ظرفیت، سیل عظیم سفرها را از تعطیلات نوروزی و تابستانی تا سفرهای پاییزی و زمستانی کنترل و مدیریت می‌کند.
با همه این تفاسیر سئوالی که به وجود می‌آید این است که از میان خودرو، جاده و شخص راننده کدام یک در وقوع تصادفات مرگبار نقش پررنگ‌تری دارد؟ براساس آمارهای واکاوی صحنه‌های تصادف، عامل انسانی یا همان رفتارهای پر خطر رانندگی، سهم ۵۰ درصدی را در وقوع سوانح مرگبار به خود اختصاص داده است. این در حالی است که دو عامل خودرو و جاده نیز در جایگاه‌های بعدی در بروز تصادفات جاده‌ای نقش تعیین کننده‌ای دارند.
بدیهی است که در حوزه ارتقاء کیفی تولید خودرو، جاده‌سازی، ایمنی راه و حتی حضور به موقع دستگاه‌های امداد‌رسان سرصحنه تصادف و همچنین نحوه انتقال مجروح به بیمارستان، هنوز کشورمان با استانداردهای جهانی فاصله دارد طوری که نیمی از تعداد کشته‌های تصادفات را مصدومانی تشکیل می‌دهند که در راه بیمارستان فوت می‌کنند. سئوالی که مطرح است این است که چه دستگاه یا نهادی در زمینه وقوع سوانح مرگ بار و فوت سالانه ۱۷ تا ۱۸ هزار انسان در کشورمان به طور مستقیم و مسئولانه پاسخگو است؟ متاسفانه باید گفت در کشور هیچ نهاد یا دستگاهی در این زمینه به طور مستقیم مسئول نیست تا جوابگو باشد زیرا متولی مشخصی برای تلفات جاده‌ای وجود ندارد. مثل همین دانش آموزان هرمزگانی که به تازگی در واژگونی اتوبوس کشته و زخمی شدند و همواره کسی پاسخ گوی کوتاهی‌ها و نواقص موجود نبود.
به نظر می‌رسد با وجود همه تلاش‌های قابل تقدیر دستگاه‌های خدماتی، امدادی، درمانی و پلیس راهنمایی و رانندگی این اقدامات کافی نباشد زیرا انجام کارهای جزیره‌ای و جسته و گریخته دستگاه‌های مختلف برای پیشگیری موثر و کاهش تلفات جاده‌ای شرط لازم است اما کافی نیست. کارشناسان با اشاره به اینکه در دنیا مرگ و میرهای ناشی از تصادفات رانندگی متولی دارد؛ معتقدند با انتخاب یک دستگاه به عنوان متولی اصلی تلفات جاده‌ای می‌توان از بروز خسارات مالی و جانی تصادفات آن هم با تحمیل هزینه سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان به کشور جلوگیری کرد.
مقایسه تلفات ناشی از حوادث جاده‌ای در ایران و آلمان
چندی پیش موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره مقایسه تلفات ناشی از حوادث جاده‌ای در مقایسه ایران و آلمان گفته بود: براساس آمارهای جهانی در سال ۲۰۱۲ بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفرجان خود را ازدست دادند و حدود ۵۰ میلیون نفر نیز دچارمعلولیت‌های دیگر شده‌اند که منجر به خانه نشینی آنان شده است. در ایران در یک سال حدود ۱۹ هزار نفر بر اثرتصادفات رانندگی جان خود را از دست داده و ۸۰۰ هزارنفر مصدوم شده اند. سه عامل نیروی انسانی، جاده‌های ناایمن و کیفیت پایین ایمنی خودروها در این زمینه تاثیرگذارند. علیرغم انجام اقدامات مختلف در دو سال اخیر، آمار فوتی‌ها دراین زمینه نسبت به سال‌های قبل که تا ۲۷ هزار نفر هم بودند، کاهش یافته اما ۱۹ هزار نفر آمار کمی نیست یعنی تقریبا هر یک ساعت در روز بیش از ۲ نفربر اثرتصادفات رانندگی در ایران جان خود را از دست می‌دهند.
وی با اشاره به آمار مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۰ گفت: سالانه حدود ۵۲ هزار میلیارد تومان در تصادفات رانندگی درایران هزینه می‌شود و در مجموع حدود ۸۰۰ هزار نفر در ۵۰ سال گذشته در ایران بر اثر تصادفات رانندگی فوت کردند. طبق اعلام مجلس در ۳۰ سال گذشته ۱۵میلیون مصدوم ناشی ازحوادث رانندگی در ایران داشتیم. ضمن اینکه طبق اعلام پزشکی قانونی درشش ماه اول سال معمولا نزدیک به ۹ هزار نفر بر اثر تصادف در کشور جان خود را از دست می‌دهند. به عبارت دیگر در این زمان هر روز بیش از۵۴ نفر و هر ساعت بیش از۲/۲نفر در ایران جان خود را از دست دادند.
موسوی ادامه داد: در سال ۹۰ که در ایران بیش از ۲۰ هزار کشته بر اثر حوادث رانندگی داشتیم در کشور آلمان طبق آمار رسمی سازمان ایمنی جاده‌ها تعداد کشته شدگان ۳ هزار و ۶۰۰ نفر بود درحالی که این آمارحدود۴۰ سال قبل در این کشور ۲۱ هزار و ۳۳۲نفر بود و این بدین معنی است که آمار تلفات ناشی از تصادفات رانندگی بیش از ۸۳ درصد در این کشور کاهش داشته است. برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که سه پنجم علت اصلی تصادفات، نیروی انسانی و عامل رفتاری است، حال که علیرغم اقدامات و تلاش‌های ارزنده پلیس دراین زمینه موفق به کاهش چشمگیرکشته شدگان نشدیم و نتوانستیم برای داشتن جاده‌های ایمن وخودروهای با کیفیت خواسته هایمان را عملیاتی کنیم در انجمن مددکاران اجتماعی ایران به اینجا رسیدیم که بهتر است هشدار‌ها را به عامل انسانی بدهیم. معتقدیم پیامدهای فوتی‌ها در قالب زنان سرپرست خانوار، فرزندان بی سرپرست و. . . و معلولیت‌های ناشی از تصادفات منجربه بزرگتر شدن سازمانهای اجتماعی ایران برای ارائه خدمات می‌شود که بارمالی زیادی را بر دوش دولت می‌گذارد و از همه مهمتر نیروی انسانی به عنوان مهمترین منبع توسعه کشور را ازچرخه فعالیت خارج می‌کند. دراین میان آسیب‌پذیری کودکان و نوجوانان که آینده سازان کشور هستند برای ما بسیار گران خواهد بود.
آمار پلیس از تعداد کشته شدگان تا چه‌اندازه به واقعیت نزدیک است؟
هر ساله در تصادفات رانندگی هزاران تن جان خود را از دست می‌دهند و هر سال پلیس از کاهش تلفات ناشی از حوادث رانندگی خبر می‌دهد اما فرمول محاسبه پلیس به چه نحو است؟ در سال ۸۴ تعداد ۴ میلیون و ۱۲۷ هزار و ۷۶۴ وسیله نقلیه در کشور موجود بود که این عدد تاکنون به بیش از ۲۶ میلیون وسیله نقلیه رسیده است و هر روز بر تعداد آن افزوده می‌شود. به گفته عباس آخوندی وزیر راه و شهر‌سازی در سال گذشته، تا ۲۰ سال آینده تعداد خودروها به ۵۰ میلیون خواهد رسید. معمولا با افزایش تعداد خودروها تصادفات افزایش می‌یابد اما در کشورمان بنابه گفته‌های روسای پلیس راهور فعلی و قبلی هر سال ضرب آهنگ کاهش تلفات جاده‌ای ناشی از حوادث رانندگی به گوش می‌رسد، ضرب آهنگی که اگر قرار به کاهش بود اکنون باید بر جمعیت کشور هم افزوده می‌شد.
همان طور که پیش‌تر گفته شد در وقوع تصادفات جاده‌ای سه عامل اصلی نقش بسزایی دارند که این عوامل انسان، خودرو و جاده است که سهم هر کدام در وقوع تصادف مشخص است هرچند که در تصادفات ده‌ها علل دیگر نقش آفرینی می‌کنند و سازمان‌ها و دستگاه‌ها در این تصادفات مقصر شناخته می‌شوند و در آخر هم همه‌ی تقصیر‌ها گردن راننده انداخته می‌شود.
بر اساس این گزارش، از سال ۸۴ تا ۹۳ طی ۱۰ سال تمام، در تصادفات جاده‌ای ۲۱۹ هزار و ۱۷۲ تن کشته شدند که این عدد، آمار بالایی به شمار می‌رود، چرا که تعداد کشته شدگان در ۸ سال جنگ تحمیلی با تعداد کشته‌های ده ساله تصادفات جاده‌ای تقریبا برابری می‌کند. در سال ۹۴ برابر آمار ۱۰ ماهه پزشکی قانونی بیش از ۱۴ هزار تن در تصادفات کشته شدند که خوشبختانه در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۳ تعداد ۴۵۰ تن از هموطنانمان کمتر کشته شدند.
خسارات اقتصادی ناشی از تصادفات
طبق آمارها روزانه ۳۲ میلیارد تومان ضرر اقتصادی ناشی از تصادفات را متحمل می‌شویم. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود از تصادف‌های جاده‌ای برآورد کرده است، هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی حدود ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است. هزینه مورد نظر در سال ۱۳۹۰ در حدود ۵۱ هزار و ۹۱۰ میلیارد تومان است. البته هزینه درمانی سالانه ۱۱ هزار میلیارد ریالی افرادی که بر اثر تصادف مصدوم شده‌اند و هزینه ۱۸۰ میلیون تومانی هر فرد کشته شده در تصادفات و هزینه ۲۸۰ میلیون تومانی هر معلول بر اثر تصادف‌های جاده‌ای را هم باید در این آمارها محاسبه کرد. باید سازمانهای مرتبط در کمیسیون ایمنی راه‌ها ساز و کاری برای فرهنگ‌سازی بهتر در کاهش تصادفات رانندگی در پیش بگیرند تا روند کاهشی آمار تصادفات ادامه یابد. با این حال ایمنی راه‌ها و جاده‌ها و حتی ایمنی خودرو هم در این خصوص تاثیر گذار خواهد بود. اجرایی شدن استفاده از‌ترمز استاندارد، اجباری شدن نصب کیسه هوا برای راننده و سر نشین در تمام خودروها و همچنین استاندارد‌سازی جاده‌ها اعم از تامین روشنایی و هموار بودن جاده و نصب دوربین‌های کنترل سرعت در همه جاده‌های کشور می‌تواند مهمترین عامل در کاهش مرگ و میر در تصادفات جاده‌ای کشور باشد.
منبع: بهارنیوز