تلاش وزیر ارتباطات برای مقابله با دروغ پراکنی در تلگرام از طریق ظرفیت های این پیام رسان

سیدحسین یگانه – توئیت اخیر محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات خطاب به پاول دورف، موسس و مدیر تلگرام بر موضوع افزایش حساسیت نهادهای تصمیم گیر در حوزه فضای مجازی نسبت به ترویج شایعات مخرب و لزوم تعیین تکلیف آن صحه گذاشت.

وزیر ارتباطات نوشته بود: ما حامی گردش آزاد اطلاعاتیم اما انتشار تنفر و دروغ در فضای مجازی را محکوم می‌کنیم. در پاسخ به این توئیت، پاول دورف، روش خود تلگرام برای پاکسازی این پیام رسان را یادآوری کرده است: با تکیه بر گزارش کاربران، مصادیق خشونت بار و تنفربرانگیز را متوقف می‌کنیم.

توئیت وزیر ارتباطات به احتمال قریب به یقین با انتشار شایعات اخیر علیه برخی مسئولین نظام در فضای تلگرام و لزوم مقابله با این دروغ پراکنی ها در ارتباط است.

بستر اصلی انتشار این شایعات تلگرام بوده؛ پیام رسانی که تا کنون بحث های متعددی در مورد فیلتر یا ادامه کار آن به شکل فعلی مطرح شده است. کافی است نگاهی به برخی رویدادهای اجتماعی و سیاسی اخیر در کشور بیندازیم. به طور مثال، در جریان قتل دلخراش دخترک معصوم «ستایش قریشی»، برخی از مسئولین نقش تلگرام در زمینه سازی برای این خشونت ها را پیش کشیدند. در ماجرای حمله تروریستی داعش به ساختمان مجلس نیز همین ماجرا تکرار شد و مسئولانی از «هماهنگی تروریست ها از طریق تلگرام» سخن به میان آوردند.

شایعات و دروغپردازی های اخیر علیه مقامات نظام، بسیاری از مسئولین را به این پیام رسان تا حد امکان بدبین کرد تا جایی که احتمال فیلتر آن به بالاترین سطح ممکن در سال های فعالیت این پیام رسان رسید.

تصور اینکه در چنین فضایی، وزیر ارتباطات دولت که شعار حمایت از گردش آزاد اطلاعات سر داده بود، بتواند نظر مسئولان نهادهای نظارتی را تلطیف کرده و از لزوم عدم فیلتر تلگرام بگوید کمی دشوار بود؛ با این وجود تا کنون این مهم رخ داده و آذری جهرمی جلوی درخواست های فیلتر که حتی هفته گذشته به خطبه های نماز جمعه مشهد نیز کشیده شد، ایستادگی کرده است.

قابل تامل اینکه، آذری جهرمی همان وزیری است که در زمان رای اعتماد به او، بارها علیه وی جوسازی و حتی عنوان شد که او اعتقادی به گردش آزاد اطلاعات ندارد و فضای امنیتی را حاکم خواهد کرد.

با گذشت فقط دو ماه از آن جو سنگین، وزیر ارتباطات در آزمونی جدی برای حمایت از جریان آزاد اطلاعات و مقابله با فیلتر، فراتر از حد انتظار عمل کرده است. گویی پیش بینی اسحاق جهانگیری که گفته بود تهمت زنندگان به او پشیمان خواهند شد، خیلی زود به واقعیت پیوسته و اکنون بسیاری از کاربران فضای مجازی برای حمایت از جریان آزاد اطلاعات پشت سر وزیر جوان صف کشیده اند.

در طرف دیگر ماجرا، به نظر می رسد راهکار وزیر ارتباطات برای رفع نگرانی نهادهای نظارتی و مقابله با دروغ پراکنی در فضای مجازی و به طور مشخص تلگرام، استفاده از ظرفیت های خود این پیام رسان است.

آذری جهرمی با توئیت اخیر و البته پاسخی که از دوروف دریافت کرد نشان داد بنا دارد مشکل دروغ پراکنی و مقابله با کانال های مروج نفرت را از طریق مجاری موجود در همین پیام رسان حل کند. چه آنکه دورف پیشتر نیز تاکید کرده بود که تلگرام «به طور مداوم مضامین مستهجن و تروریستی را در ایران مسدود می‌کند.» بر این اساس، می توان به نظارت بیشتر روی شبکه مذکور، از مجاری خود تلگرام امیدوار بود.

از سوی دیگر، برخی پژوهش های آماری در حوزه تلگرام می تواند پشتوانه خوبی برای این تصمیم وزیر ارتباطات باشد. بر این اساس، کاربران در قریب به اتفاق موارد استفاده درست و مفیدی از تلگرام می کنند و این پیام رسان نیازهای روزانه مفید آنها رفع می کند. در این میان البته درصد کمی از استفاده های تلگرام به موارد نادرست اعم از غیراخلاقی و یا دروغ پراکنی تعلق دارد که می توان با تعامل با مسئولان این پبیام رسان آنها را رفع کرد.

توییت اخیر وزیر ارتباطات، اما نشان داد او اعتقادی راسخ به عدم فیلترینگ و حمایت از گردش آزاد اطلاعات دارد و تمام توان خود را برای حفظ این نرم افزار انجام داده و پس از این نیز به کار خواهد بست؛ تلاشی که البته ممکن است با مقاومت احتمالی تلگرام در عدم فیلتر برخی مصادیق “خشونت گرا” و “دروغپرداز”، نهایتاً بی نتیجه باشد، اما فی نفسه قابل توجه و تقدیر است؛ آنهم از سوی کسی که ماههاست به واسطه ی ادعای برخی مخالفانش مبنی بر “تقابل با گردش ازاد اطلاعات” و “حمایت از فیلترینگ” مورد هجمه ای کم سابقه قرار گرفته است.