تزریق آگاهی در جامعه برای مقابله با پوپولیسم
گروه سیاسی: فیض‌الله عرب‌سرخی در یادداشتی در روزنامه بهار نوشت: با شروع مناظره‌ها و گفت‌و‌گوها، هر کدام از طرفین به طرف مقابل اتهاماتی را وارد می‌کند و از طرفی برنامه‌های خود را ارائه می‌دهند. وعده‌هایی که داده می‌شود ممکن است وجهه پوپولیستی داشته باشد. کاندیداها در برنامه‌های تلویزیونی جداگانه خود می‌توانند درباره برنامه‌های خود توضیح دهند. نامزدها اتفاقا باید نگاه متفاوت خود را برای مردم تبیین کنند تا مردم دست به انتخاب صحیح بزنند. این یک کار منطقی است، اما طرح یک سری مسائل خلاف واقع، صحیح نیست.
به عنوان مثال محمدباقر قالیباف گفته است در چهار سال پنج میلیون شغل ایجاد می‌کنم و رئیسی گفته شش میلیون شغل ایجاد می‌کنم. این وعده درباره موضوعی است که در جامعه واقعا به عنوان یک مساله شناخته می‌شود و برای مردم مهم است که دولت چه میزان به مساله ایجاد اشتغال توجه دارد. این موضوع از آن جهت که به مساله مهمی پرداختند خوب است، اما به نظر می‌رسد با این کار بنای جلب رای را دارند و خیلی هم به عملی شدن و نشدن آن کاری ندارند. وقتی از ۲٫ ۵ برابر شدن حجم درآمدهای دولت حرف می‌زنیم بدون اینکه بگوییم تکیه ما روی چه روشی است و این را از چه مسیری، فروش نفت و گاز و مالیات می‌خواهیم به دست آوریم؟
رشد اقتصادی ۲۶ درصدی باید معلوم باشد از چه راهی به دست می‌آید. وقتی به این سوال پاسخ نمی‌دهیم و همه کارشناسان می‌گویند اقتصاد ما دارای چنین ظرفیتی نیست، یعنی شعار تبلیغاتی دادیم. برای توجیه این شعار که کارشناسی نیست، می‌گویند روحانی هم گفته در چهار سال چهار میلیون شغل ایجاد می‌کنم. درحالی که روحانی گفته اگر بتوانیم ۱۰ میلیون توریست بیاوریم می‌توانیم چهار میلیون شغل ایجاد کنیم. در پاسخ هم توضیح داده کسانی که زمینه‌های عدم حضور توریست در کشور را ایجاد می‌کنند، حرکتشان ضداشتغال است. می‌توان به روحانی انتقاد کرد شما حرفی زدی که به نظر خودت هم امکان اجرا نداشته، یعنی آوردن ۱۰ میلیون توریست و به آن انتقاد کرد، در غیر این‌صورت این یک بازی با افکار عمومی است و نه اقناع افکار. قالیباف می‌توانست متن را عینا به مناظره بیاورد و بخواند و بگوید شما وعده دادید اگر ۱۰ میلیون توریست بیاورید می‌توان ۱۰ میلیون شغل ایجاد کرد و این حرف را نقد کند، زیرا بالاخره نقدهایی هم به کار روحانی وارد است و می‌توان این نقدها را به بحث گذاشت.
بدین‌ترتیب از این راه برنامه‌های خود را هم مطرح کند. نتیجه‌گیری که می‌توان کرد این است که آنها می‌خواهند تنها ضربه‌ای به حریف بزنند و نه اینکه رویارو و اخلاقی انتقاد کنند. گفتند به ازای هر میلیون تن افزایش مواد پتروشیمی، می‌توانیم ۲۰۰ هزار شغل مستقیم و ۴۰۰ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد کنیم که در مجموع ۶۰۰ هزار شغل می‌شود و پنج میلیون شغل را هم به همین‌ترتیب می‌خواهیم ایجاد کنیم. در حالی که جهانگیری توضیح داد ۹ میلیون تن تولیدات پتروشیمی در این دوره اضافه شده و اگر قرار بود با هر میلیون تن ۶۰۰ هزار شغل ایجاد شود، باید الان هفت میلیون شغل ایجاد شده باشد در حالی که این تصور اشتباه است. یا قالیباف می‌گوید دوستان شما مواد پتروشیمی را خام به خارج کشور می‌فروشند، گویی در داخل تقاضا برای این مواد هست و آنها صادر می‌کنند. البته این رویه‌ای بوده که در این چند سال تکرار شده است. مدل برنامه، مدلی است که از دلش ارائه طرح برنامه در نمی‌آید، مدل زدن و در رفتن است.
ما همچنین در سوی دیگر این جریان پوپولیسم امروزی کاندیداهای اصولگرا جریان پوپولیست احمدی‌نژاد را تجربه کردیم، اگرچه سال ۸۴ در برابر یک پوپولیست قوی شکست خوردیم. مدل‌های خارجی پوپولیست را هم در آمریکا، فرانسه و کشورهای اروپایی شاهد بودیم. به عنوان یک واقعیت، باید توجه داشت به هر میزان که آگاهی در جامعه افزایش پیدا کند، نقش و رنگ پوپولیست کم می‌شود، اما هیچ وقت منتفی نیست. در جامعه‌ای مانند آمریکا هم پوپولیسم می‌تواند نقش‌آفرین باشد. در جامعه‌ای مانند فرانسه به عنوان یکی از آزادترین کشورهای اتحادیه اروپا هم پوپولیسم می‌تواند آنقدر نگران‌کننده باشد که سوسیالیست‌ها، راست‌میانه و حتی کمونیست‌ها با هم متحد شوند که یک پوپولیست بالا نیاید.
بنابراین پوپولیسم در همه جوامع وجود دارد و راه جلوگیری از آن، توسعه و افزایش آگاهی در بین مردم است. با وجود این به نظر می‌رسد ما در این دوره و به این سرعت گرفتار یک نگرش پوپولیستی جدید نمی‌شویم. زیرا از دوره هشت ساله احمدی‌نژاد تنها چهار سال گذشته است و مردم هنوز آن دوره را فراموش نکرده‌اند، بنابراین لزوما بامزگی‌ها و تندی‌های امروز، به دل جامعه نمی‌نشیند مگر اینکه آنها رفتارهای پیچیده‌تری از خود نشان دهند که به نظر می‌رسد این‌ها افراد توانایی برای ایجاد چنین جریانی نیستند. درواقع رئیسی و قالیباف به‌اندازه احمدی‌نژاد قدرت ندارند که هیجان پوپولیستی ایجاد کنند. شعارهای پوپولیستی ارائه می‌دهند، اما نمی‌توانند جریان ایجاد کنند.
منبع: بهارنیوز