اقدامات اورژانسی در هنگام تشنج
تشنج یکی از خطرناک ترین اتفاقاتی است که به علل مختلفی ممکن است که برای هر فردی رخ دهد؛ علت اصلی بروز حالت تشنج به اعصاب فرد و در نتیجه به واکنش های مغزی منجر می شود؛ به همین سبب لازم است با ابتدایی ترین اعمالی که در مواجه با فرد متشنج می بایست انجام داد آشنا شوید. در ادامه به روش های اورژانسی برای برخود با فرد متشنج و همچنین اقدامات ضروری در این رابطه خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
تشنج نوعی تغییر ناگهانی و موقتی در عملکرد مغز است که بعلت تخلیه الکتریکی گروهی از سلولهای عصبی مغز ایجاد میشود. تخلیه الکتریکی همزمان، حمله ای و گذرای سلولهای عصبی،تغییراتی را در فعالیت ذهنی و رفتار فرد ایجاد می کند که از دوره زمانی بدون توجه تا بدون واکنش به تحریکات و انقباض پرشی عضلات متغییر است. تشنج یک بیماری نیست بلکه نشانه ای از نقایص زمینه ای، آسیب یا بیماری است.
علل ایجاد تشنج
- تب (۴۲-۴۱ درجه )
- هیپوگلیسمی (قند خون کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر)هیپرگلیسمی
- تومورها و آبسه مغزی
- شوک
- سکته مغزی
- محرومیت از مواد یا الکل
- هیپرتانسیون [/tab]
- اختلالات عروقی
- هیپوکسی
- اختلالات الکترولیتی(سدیم کمتر از ۱۲۰ میلی اکی والان )
- دیس ریتمی ها
- مسمومیت ها
- آسیبهای سر
- مننژیت
- اکلامپسی
کمک‌های اولیه برای اغلب تشنج‌ها ضرورت ندارد و بایستی اجازه داد که حمله، سیر طبیعی خود را طی کند
آرامش خود را حفظ کنید!
* کمک‌های اولیه که برای حملات تشنج بزرگ (ژنرانیره) توصیه میشود
* با چرخاندن بیمار به پهلو، تنفسش راحت‌تر شده و به باز شدن مجرای تنفسی او کمک می‌کند، در ضمن هر گونه پوشش تنگ او را شل کنید
* با جابجا کردن وسایل منزل و اشیای سخت اطراف بیمار، به هنگام حمله او را از مصدوم شدن حفظ کنید
* مراقب باشید به او صدمه وارد نشود، مثلا با گذاشتن کوسن، بالشت، ژاکت یا کت تا شده زیر سر و یا با کمک دست‌ها و بازوهایتان حتی‌الامکان او را تکان ندهید مگر اینکه در معرض خطر صدمه باشد مثلا در نزدیکی آتش یا بر روی پلکان
* او را ترک نکنید تا زمانی که حمله تمام شود و کاملا بهبودی یابد
* تنها اقدامی که به طور قطع نباید انجام دهید این است که سعی کنید چیزی بین دندان‌هایش بگذارید این اقدام خطرناک بوده و می‌تواند باعث صدمه قابل ملاحظه‌ای به دندان‌هایش شود و همچنین ممکن است دست شما به شدت گاز گرفته شود
* به هیچ عنوان، هرگز و هرگز در حین حمله و یا حتی بلافاصله پس از ختم حمله، آب، نوشیدنی و حتی داروهای فرد را به او نخورانید
* سیلی زدن، آب پاشیدن، تنفس دهان به دهان و فشار روی قفسه سینه ممنوع است
* سعی نکنید جلوی حرکات غیر ارادی را در جریان حمله شدید بگیرید، چون ممکن است باعث شکسته شدن استخوان‌های اندامها شود
* پس از یک حمله شدید، بیمار نیاز به استراحت دارد. قبل از اینکه فرد به سر کار خود برگردد به او استراحت بدهید
* کبود شدن لب‌های بیمار در حین حمله تشنج، به علت کمبود اکسیژن خون است و به تنهایی خطرناک نیست و تنها در حملاتی که حمله تشنج طی چند دقیقه خود به خود تمام نشود نیاز به خبر کردن آمبولانس دارد
* پس از تمام شدن تشنج تونیک کلونیک ممکن است فرد به خواب برود که تا نیم ساعت هم طول بکشد. این حالت طبیعی است تا زمانی که شخصی پیش بیمار است و تحت نظر باشد و این اقدام مانعی ندارد، بگذارید هر قدر که می‌خواهد بخوابد.
* ضرورتی ندارد که پس از هر بار تشنج آمبولانس یا پزشک را خبر کرد.
در زمان بروز تشنج در کودکان چه باید کرد؟
کودکان نسبت به بزرگسالان بدن ضعیف تری دارند که در مواجه با اختلالات پایداری کمتری را از خود بروز خواهد داد؛ البته کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض ایجاد تشنج قرار دارند. چندین اقدام اساسی وجود دارد که لازم است تا هنگامی که کودک شما در وضعیت تشنج قرار گرفت را به دقت انجام دهید.
۱) حفظ آرامش و ماندن در کنار کودک
۲) قرار دادن بیمار در وضعیت خوابیده به شکم و یا به یک پهلو بگونه ای که سر هم سطح و یا پایینتر از تنه باشد . این وضعییت مانع آسپیراسیون ترشحا ت بخصوص هنگام استفراغ میشود .
۳) باز کردن و آزاد کردن لباسهای تنگ
۴) بازکردن دهان کلید شده اگر زبان تحت فشارنباشد توصیه نمیشود . باید از گذاشتن اجسام سخت بین دندانها خودداری کرد زیرا احتمال آسیب به لثه و دندانها وجود دارد .
۵) دورکردن بیمار از محل خطرناک و یا کنار گذاشتن اجسامی که در هنگام حرکات اندامها باعث صدمه شود, توصیه میشود .
۶) هرگز سعی در جلوگیری از تشنج نشود .
۷) سیلی زدن , نیشگون گرفتن و یا هر تحریکی در جهت توقف تشنج توصیه نمیشود .
۸) گرفتن شیرخوار زیر شیر آب سرد ممنوع است.
۹) تجویز داروی ضد تشنج رکتال
۱۰) زمان شروع تشنج را یادداشت نمود و اگر از ۵ دقیقه متجاوز شد سریعا به پزشک مراجعه شود و در اورژانس به عنوان استاتوس درمان گردد.
میزان دز داروی لازم برای درمان اورژانسی
متخصصان معتقدند که هرگز نباید بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف دارو نمود؛ اما در برخی موارد این امر اجتناب ناپذیر است، ایجاد تشنج یکی از این موارد است. بسته به طول زمان تشنج و همچنین سابقه بیماری لازم تا در مناسب ترین زمان ممکن اقدام به صرف دارو مطابق با نیاز خود بکنید که به برخی از روش های درمانی برای تشنج در ادامه اشاره شده است.
دیازپام رکتال هر چند در همه سنین موثر است ولی مصرف آن در ۴-۳ سال اول زندگی مناسب تر به نظر می رسد و در سنین بالاتر نظر بیماران از مقبولیت برخوردار نیست و چه بسا اولیا، مدرسه نیز این طریق دارو درمانی را نپسندند. در هر حال دوز لازم برای سنین مختلف به شرح زیر است:
۵-۲ سال ۰/۵mg/kg
۱۱-۶ سال ۰/۳mg/kg
۱۲سال و بالاتر ۰/۲mg/kg
غلظت لازم برای کنترل تشنج حاد در شیر خواران و کودکان طی ۴-۲ دقیقه پس از به کار بردن ۰/۵-۱mg/kg دیازپام رکتال حاصل می شود .
میدازولام اینترا نازال پوکال:
مصرف پوکال یا اینترا نازال میدازولام جذب سریع آن را به درون سیر کولاسیون نتیجه می دهد.در یک مطالعه نشان داده شد که برای قطع سریع تشنج تجویز درون بینی میدازولام موثرتر از دیازپام رکتال است.کما اینکه در گروه دیازپام رکتال در ۶۰% بیماران ۱۰ دقیقه پس از تجویز تشنج متوقف گردید در حالی که در گروه میدازولام اینترا نازال در۸۷% بیماران پس از ۱۰ دقیقه تشنج خاتمه یافت.
دوز مصرفی این دارو ۰/۵-۰/۸mg/kg است که پس از حدود ۵ دقیقه از آغاز تشنج به کار می رود.
در این موارد با اورژانس تماس بگیرید
۱- در صورت بروز حمله دوم یا سوم بدون بازگشت هوشیاری در صورتی که بخش تشنجی حمله بیشتر از معمول بویژه بیشتر از ۱۰ دقیقه طول بکشد.
۲- بروز مصدومیت شدید در حین بروز حملهچنانچه علت حمله نامشخص است و نیاز به بررسی دارد
۳- به هر دلیلی که فرد نگران و دلواپس باشد، چه در حین حمله و چه پس از آن
۴- بر اساس این گزارش، لازم است هر فردی که شاهد حمله تشنج است، چگونگی و نوع حمله را به پزشک یا مسوولین فوریت‌های پزشکی ۱۱۵ و آمبولانس توضیح دهد.
۵- بعضی از انواع تشنج به این گونه است که فرد دچار رفتارهای عجیب تکرار شونده میشود و به نظر گیج و دست‌پاچه می‌آید. در این نوع تشنج (کمپکس فوکال) کمک‌های اولیه به قرار زیر است
۶- نشان دهید که او را درک می‌کنید و با او به آرامی و با اطمینان صحبت کنید
۷- فقط در صورتی که احساس کردید در معرض خطر صدمه زدن به خود قرار دارد سعی کنید با او تماس فیزیکی داشته باشید در این حالت او را به آرامی از خطر دور کنید
۸- چنانچه خطری او را تهدید نمی‌کند، بگذارید حمله روند طبیعی خود را طی کند
در این باره بیشتر بخوانید: افرادی که دچار تشنج میشوند این توصیه ها را رعایت کنند
تدوین و گردآوری: حسن جوانبخت
هرگونه استفاده با درج نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
منبع: دکتر سلام
