از «ایستگاه» تا «ماجرای نیمروز»
مرجان یگانه پرست- روزنامه بهار: ایران ما در منطقه‌ای پر التهاب و حادثه‌خیز قرار دارد که این التهابات گاه در حاشیه مرزها موجب بروز ماجراها و حوادثی هم می‌شود. علاوه بر این کشورهای همسایه ما اغلب در آتش جنگ داخلی یا محاصره اشغالگران، حملات گروهک‌های‌تروریستی و کشت و کشتار می‌سوزند و از آسیب‌های متعدد آن برحذر نیستند.این التهابات هر چند به لطف درایت و قوای نظامی_ اطلاعاتی نظام جمهوری اسلامی و همچنین استقامت و همبستگی مردمی کم تاثیر بوده است اما کمابیش از منظر لطماتی هم خورده است که آخرین اثرات آن را اخیرا در حملات تروریستی به مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر امام خمینی (ره) شاهد بودیم. اگر به گذشته نگاهی بیاندازیم می‌بینیم که‌ترور و حملات این چنینی در انقلاب ما امری تازه نبوده و مردم و جامعه ما همیشه از این اقدامات غیر انسانی لطمه دیده‌اند. از این دست وقایع تلخ و حوادث پر التهاب در تاریخ معاصر ما بسیار بوده است که بن مایه داستان‌ها و فیلم‌های بسیاری هم شده‌اند. در همین راستا «بهار» پرونده فیلم‌هایی که به حملات تروریستی و وقایع این چنینی پرداخته‌اند را مرور کرده است و باید منتظر ماند که آیا حوادث‌تروریستی اخیر روی پرده سینماها هم خواهد آمد یا نه؟
«ایستگاه» ساخته یدالله صمدی
سال تولید ۱۳۶۶
شاید یکی از قدیمی‌ترین فیلم هایی که تصویرگر حوادث‌تروریستی و فضای ملتهب دهه ۶۰ است، «ایستگاه» باشد. این فیلم با تلفیقی از هیجان و جذابیت به مسئله بمب گذاری‌ها در اماکن عمومی توسط منافقین می‌پردازد. این فیلم قدری از التهابات ناشی از بمب گذاری‌ها و وقایع روزهای بعد از انقلاب را به نمایش می‌گذارد ودر خلال نگرانی مهندس بمب‌گذار برای همسر سابقش، دل نگرانی‌های مردم یک شهر در مظان تخریب را به خوبی به تصویر می‌کشد. وجود یک عروس و داماد در راه آهن و احتمال مرگ آنها و همچنین تولد یک نوزاد در چنین شرایط ملتهبی بخشی از آن کشتارهای ناجوانمردانه را بارز می‌کند. داستان: درباره فرد بمب گذاری است که بعد از نصب بمب در یک ایستگاه راه آهن، همسر سابقش را در آنجا می‌بیند و سعی می‌کند به خاطر او و به یاد گذشته شان، بمب را خنثی و گروهی که با آنها همکاری می‌کند را از ادامه حملات مخرب متوقف کند. در این فیلم پرویز پور حسینی و گلچهره سجادیه نقش‌های اصلی را بر عهده دارند.ویژگی بارز: بازی پورحسینی در نقش مردی نابغه در مهندسی الکترونیک و یک بیمار روانی کم نظیر است. و از فیلم «ایستگاه» به عنوان یکی از بهترین‌تریلرهای روانشناختی سینمای پس از انقلاب یاد می‌شود.
«تعقیب سایه ها» ساخته علی شاه حاتمی/ تولید سال ۱۳۶۹
دومین فیلمی که در سال‌های دورتر در این زمینه ساخته شده و می‌توان از آن یاد کرد، فیلم «تعقیب سایه ها» است. این فیلم به نمایش حوادث‌تروریستی و بمب گذاری در اماکن عمومی که زمانی در ایران بیشتر توسط منافقین انجام می‌شد، می‌پردازد. این فیلم سینمایی بخشی از فضای آن روزها و بمب گذاری‌ها را در حالی که کشور درگیر جنگی نابرابر در میدان‌های نبرد بود را به نمایش می‌گذارد. بیان زوایای پنهان موضوعات گوناگون که مردم از آن خبردار نیستند و باعث روشنگری می‌شوند، نکته مهم این نوع فیلم هاست که در این فیلم رعایت شده است. داستان: درباره یک بمب گذار است که با کار گذاشتن بمبی در یک اتومبیل سواری موجب هلاکت گروهی از مردم عادی می‌شود. یکی از مجروحان حادثه مشخصات ظاهری بمب گذار را در اختیار مأموران قرار می‌دهد. مأموران رد بمب گذارها را شناسایی می‌کنند اما پس از درگیری، بمب گذار اصلی می‌گریزد و پس از کشتن یکی از مأموران از پا در می‌آید. در این فیلم سید جواد هاشمی و جعفر دهقان بازی کرده اند.
ویژگی بارز: این فیلم واقعیت را با کمترین زوائد، شسته و رفته در معرض تماشا می‌گذارد و نمایشگر منصفی از رنج مردم و اشک و آه آن روزهاست. مونتاژ فیلم توسط مهرزادمینویی انجام شده و روایت آن را قابل توجه کرده است.
«به رنگ ارغوان» ، ساخته ابراهیم حاتمی کیا / ساخته سال ۱۳۸۳ و انتشار در ۱۳۸۸
این فیلم سیزدهمین فیلم بلند ابراهیم حاتمی کیا محصول سال ۱۳۸۳ ایران است که پس از چهار سال توقیف در دولت اصلاحات، در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر حضور یافت و جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره را به‌دست‌آورد. فیلمی که مراحل ساخت را در سکوت کامل خبری طی کرد. فیلم دو دهه بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده است اما آثار و تبعات مبارزات نفاق‌برانگیز و اقدامات منافقین را بر بدنه جامعه به تصویر می‌کشد. داستان: مضمون جذابی درباره دل باختن یک مأمور امنیتی به دختر یکی از اعضای گروهک هاست و‌تردید او در انجام مأموریت و نهایتاً کناره گیری او از مسئولیتش، عبور کاملی از خطوط قرمز است. حاتمی کیا همواره یکی از توانمندترین گزینه‌های کارگردانی برای فیلم هایی مرتبط با مضامین دفاع مقدس و استراتژیک بوده است. «به رنگ ارغوان» هر چند با حواشی بسیاری روبه رو شد، با این حال در روایت اهداف و اقدامات گروهک‌ها و شکست نظام خانواده‌ها، موفق عمل می‌کند.
ویژگی بارز: فیلمی با چنین مضمون جذابی، تماشاگر کنجکاو را با خود همراه می‌کند. فیلم ساختار پیچیده‌ای ندارد اما در روایت و نمایش عملیات جاسوسی- اطلاعاتی که در فیلم‌های روز دنیا به وفور دیده می‌شود، موفق و جذاب عمل می‌کند. بازی فرخ نژاد و خزر معصومی که اولین تجربه بازیگری اش این فیلم است، قابل توجه می‌باشد. تیتراژ فیلم، شروع خوبی برای یک فیلم جاسوسی – اطلاعاتی جذاب است. به این صورت که علائم ریاضی و رمزهای اطلاعاتی تبدیل به نام دست اندکاران فیلم می‌شوند. حواشی: در جشنواره بیست و سوم فیلم فجر از نمایش فیلم به دستور وزیر اطلاعات جلوگیری شد. در طول سال‌های بعد تهیه‌کننده اثر یعنی سید‌جمال ساداتیان، نامه‌نگاری‌های زیادی برای رفع توقیف فیلم انجام داد و در نهایت به رئیس دولت نهم نامه نوشت. در ادامه این فیلم رفع توقیف شد و پس از ۴ سال توقیف در اسفند ۱۳۸۸ به اکران عمومی درآمد.
«مزار شریف» ساخته عبدالحسین برزیده/ تولید سال ۱۳۹۳
مسئله کشتار دیپلمات‌های ایرانی در مزار شریف افغانستان یک مسئله ملی است که اگر برای هر کشور دیگری رخ می‌داد بارها درباره آن فیلم ساخته می‌شد. در ایران به چنین رخدادهایی به دلیل برخی حساسیت‌ها و همچنین ضعف اجرای صحنه‌های اکشن و حادثه‌ای کمتر توجه می‌شود.
داستان: «مزار شریف» داستان کشتار دیپلمات‌های ایرانی در کنسولگری ایران در افغانستان در روز ۸ آگوست۱۹۹۸ مصادف با ۱۷ مرداد ۱۳۷۷ است که به دنبال اشغال شهر توسط نیروهای طالبان رخ داد. در ابتدا مرگ هشت دیپلمات گزارش شد. مدتی بعد مرگ دو دیپلمات و یک روزنامه نگار دیگر نیز تایید شد و در نهایت تنها یک نفر از کارمندان کنسولگری به ایران بازگشت. الله‌داد شاهسوند تنها بازمانده این حادثه است که فیلم سینمایی «مزار شریف» از زبان او روایت می‌شود. حسین یاری نقش تنها بازمانده از حمله به کنسولگری ایران را بازی می‌کند. ویژگی بارز: موسیقی و فضاسازی‌ها و همچنین کارگردانی و دکوپاژ سکانس حمله طالبان به کنسول گری ایران قابل اشاره است. جلوه‌های ویژه کامپیوتری برای ایجاد فضاسازی افغانستان یک اساس است اما نتیجه کار برخلاف تلاش انجام گرفته، موفقیت آمیز نیست.
«روباه» ساخته بهروز افخمی تولید ۱۳۹۳
فیلم سینمایی «روباه» یازدهمین اثر افخمی بعد از فیلم «روز شیطان» و گذشت ۲۱ سال، ژانری جاسوسی دارد. این فیلم درباره‌ترور دانشمندان هسته‌ای است. داستان: جاسوسی به نام یوهان نتانیاهو را روایت کرد که یکی از برادران بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود. «روباه» بهترین فیلم جبهه رسانه‌ای سینمای انقلاب در جشنواره فیلم فجر سی و سوم شد. در این فیلم حمید گودرزی، بابک حمیدیان و جلال فاطمی حضوری متفاوت دارند. ویژگی بارز: فیلم ساختار سینمایی خوبی دارد و صحنه‌های تعقیب و گریز آن با استفاده از دوربین پرتحرک درآمده است. فیلمی با وجود ریتمی مناسب اما در روایت داستان پر ضعف است و در معرفی فعالیت‌های ماموران اطلاعاتی دیدگاهی سطحی دارد.
«امکان مینا» ساخته کمال تبریزی تولید ۱۳۹۴
این فیلم هم شانزدهمین اثر کمال تبریزی است و به موضوع ممنوعه و کم تکراری چون مسئله ازدواج‌های سازمانی منافقین و عملیات خرابکارانه آنها می‌پردازد.داستان: فیلم ماجرای زن و شوهری را در روزهای موشک باران تهران روایت می‌کند. مهران یک روزنامه نگار پرشور و مستقل است که درگیر ماجراهایی با همسرش می‌شود. همسر او جاسوس سازمان مجاهدین خلق است و خبرها و اطلاعات محرمانه شوهرش را به سازمان می‌رساند. در این فیلم میلاد کی مرام و مینا ساداتی بازی دارند.ویژگی بارز : فیلم فضاسازی خوبی از آن سال‌ها ندارد و قصه‌ای با این کشش و جذابیت را به هدر می‌دهد. تنها مورد خاص در فیلم صحنه موشک باران تهران است که بسیار خوب و جالب درآمده است.
بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی کیا تولید ۱۳۹۴
هجدهمین اثر حاتمی کیا، فیلمی درباره محافظی معتقد است که میان وظیفه و آرمان دچار‌تردید می‌شود. این فیلم در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و در شش بخش نامزد سیمرغ بلورین شد. «بادیگارد» توانست دو سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی و جلوه‌های ویژه بصری و بهترین بازیگر نقش اول مرد را به خود اختصاص دهد. داستان: «بادیگارد» داستان زندگی یک محافظ شخصی را تصویر می‌کند. این بادیگارد بخشی از زندگی خود را به محافظت از جان یک شخصیت مهم می‌گذراند اما از جایی می‌فهمد که این شخصیت بیش از آن که به فکر مصالح نظام باشد به فکر منافع شخصی است و همین موضوع است که بادیگارد را آشفته می‌کند. قهرمان «بادیگارد» مرد با تجربه‌ای به نام حیدر ذبیحی (پرویز پرستویی) است که تاکید دارد یک محافظ است نه بادیگارد! حیدر در نهایت به عنوان محافظ یک دانشمند هسته‌ای به نام «میثم» تعیین می‌شود – که نقش او را «بابک حمیدیان» بازی می‌کند- و قرار است حیدر از او در مقابل‌ترور احتمالی محافظت کند.
ویژگی بارز: در کنار بازی خوب پرویز پرستویی، بخش اکشن این فیلم و سکانس‌های تعقیب و گریز، هیجان لازم را ایجاد می‌کنند و در فضاسازی التهاب و نگرانی ناشی از‌ترور و ناامنی در شهر حرفه‌ای و واقعی می‌نماید.
«سیانور» ساخته بهروز شعیبی تولید سال ۱۳۹۴
«سیانور» دومین فیلم بلند سینمایی بهروز شعیبی در مقام کارگردان پس از «دهلیز» و یکی از آثار پر سر و صدای جشنواره سی و چهارم جشنواره فجر بود. بازیگران اصلی این فیلم مهدی هاشمی، بهروز شعیبی، بهنوش طباطبایی و حامد کمیلی هستند که در ایفای نقش‌های خود موفق هستند.
داستان: «سیانور» مقطعی خاص و حساس از اوایل دهه ۵۰ شمسی را برای طرح داستان ملودرام خود انتخاب کرد. زمانی که چند صباحی از انشعاب گروهک منافقین از مبارزات سیاسی در چارچوب انقلاب اسلامی به سمت انجام عملیات چریکی طبق تفکر مارکسیستی می‌گذشت و اختلاف رخ داده میان سران موسس این گروهک از جمله مجید شریف واقفی و مرتضی صمدیه لباف با امثال تقی شهرام و وحید افراخته و دیگر منافقین پیش آمد و بهروز شعیبی سعی در تابش نگاهی رو به همین مسیرهای کاملا متضاد از هم داشته است. جایی که صمدیه لباف بعد از تحمل شکنجه‌های بسیار و طی پرسش‌های متعدد توسط بازجوی ساواکی راز این نگاه‌های منفک شده در راستای اسلام با تفکراتی گمراه چون مارکسیست را بیان کرده و طی دیالوگی می‌گوید «ما یاد گرفتیم هنگامی که اسلحه در دست می‌گیریم بدانیم چه کسانی را باید نزنیم» و میزان فهم و آگاهی از همین منظر بسیار مهم اعتقادی است که برخی مجاهد راه اسلام می‌شوند و برخی برای رسیدن به قدرت، اقدام به هر‌گونه رفتار میهن فروشی و در نهایت خودفروشی می‌کنند. ویژگی بارز: توجه به زندگی پنهانی و نحوه زیست گروهک هایی چون منافقین، ویژگی بارز این فیلم است. فیلم عشق سرکوب شده آدم‌های آن دوره را نمایان می‌کند و در فضاسازی آن سال‌ها و معرفی این گروهک موفق است.
«ماجرای نیمروز» ساخته محمد حسین مهدویان/ تولید ۱۳۹۵
این فیلم یک‌تریلر پلیسی است که در بستر قصه به حوادث و وقایع سال ۱۳۶۰ می‌پردازد. «ماجرای نیمروز» ، دومین فیلم یک کارگردان جوان و مستعد است که با فیلم موفق قبلی او «ایستاده در غبار» به جهت قصه گو بودن و فضاسازی بسیار متفاوت است. می‌توان این فیلم را موفق‌ترین و نزدیک به واقعیت سال‌های دهه ۶۰ و قربانی‌ترور بودن در تمام این سال‌ها دانست. در این اثر تحسین شده هنرمندانی چون مهرداد صدیقیان، احمد مهرانفر ،هادی حجازی فر، جواد عزتی و همچنین مهدی پاکدل ایفای نقش کرده اند. داستان: «ماجرای نیمروز» از صبح روز سی‌ام خرداد ۱۳۶۰ و تظاهرات خشونت بار هواداران منافقین و درگیری‌های به وجود آمده آغاز می‌شود و با داستانی پرکشش و جذاب سقوط خانه تیمی سران منافقین به پایان می‌رسد. ویژگی بارز: فیلم تا حد امکان به واقعیت‌های تاریخی ثبت شده و قرائت رسمی موجود از آن وقایع وفادار است و نمونه موفق‌تری در همه زمینه‌های فنی چون طراحی صحنه و لباس، چهره پردازی و فضاسازی دهه ۶۰ نسبت به دو فیلم «امکان مینا» و «سیانور» به حساب می‌آید. . «ماجرای نیمروز» واکنشی دیرهنگام اما درخشان به یک خلاء فرهنگی بود.
منبع: بهارنیوز