آیت الله مصباح یزدی: شاید در بین مسئولان کسانی باشند که آرزو داشته باشند، ایران مانند یکی از ایالت های امریکا شود
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: تحقق اهداف انقلاب اسلامی از عهده یک فرد یا یک گروه برنمی‌آید، بلکه این کار به برنامه‌ای جامع نیاز دارد، تا بر اساس طرحی حساب‌شده، نیروهایی تربیت شوند تا به مرور این اصلاح را به انجام برسانند؛ برنامه‌ای مانند برنامه اهل بیت (ع) برای گسترش اسلام ناب، و برنامه امام راحل (ره) برای تحقق انقلاب؛ وگرنه اختلاف‌کردن با یکدیگر و حزب‌بازی نمی تواند کار را پیش ببرد. راهی که برخی از ما می رویم با راهی که امام (ره) با انقلاب اسلامی برای ما مشخص کرد، زاویه دارد! باید راهمان را عوض کنیم و نسخه انبیاء و ائمه (ع) را برای رسیدن به آرمان‌ها و اهداف انقلاب و اسلام در جامعه پیاده کنیم.
به گزارش «انتخاب»، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در دیدار با جمعی از روحانیون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با بیان این مسئله که وقتی رهبری حکیم انقلاب بر مسأله ای تأکید می کنند، نشانه اهمیت آن است؛ اظهار داشت: یکی از مسائلی که ایشان درمیان نخبگان حوزه و دانشگاه بر آن تأکید کرده اند، مسأله انقلابی بودن و حفظ صبغه انقلابی نهادهاست، که بعضی در این زمینه اظهار نظرهایی کردند، و برخی برداشت های اشتباه هم شد که رهبری معظم به اشتباه‌بودن چنین برداشت هایی تصریح کردند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این که پاسخ به سئوالات متعدد در خصوص انقلاب، انواع انقلاب، جایگاه و عوامل تحقق آن، و آثار انقلاب، و هم چنین پاسخ به سئوالات در مورد انقلاب اسلامی نیاز به تدوین یک دائره المعارف دارد، به برخی از این سئوالات اشاره کرد و اظهار داشت: از جمله سئوالات در مورد انقلاب اسلامی این است که این انقلاب از کجا سرچشمه می گیرد و چه زمینه ای به وجود آمد که انقلاب به پیروزی رسید؟ چه اموری بستر را فراهم کرد و شرایط را برای پیروزی انقلاب مساعد کرد؟ آیا یک عامل در این انقلاب مؤثر بود یا عوامل متعددی در این انقلاب نقش داشتند؟ اگر عوامل متعددی در انقلاب نقش داشتند، کدام عامل مهم‌تر بود؟ چرا این انقلاب در دنیا به انقلاب اسلامی معروف شد، و اسلامی بودن این انقلاب به چه معناست؟ بنیان‌گذار این انقلاب چه اهدافی داشت؟ چگونه بستر آن را با فعالیت‌ها و سخنرانی هایش آماده کرد؟ کدام اهداف تحقق یافت؛ و چرا برخی اهداف تحقق پیدا نکرده است؟
وی با اشاره به سخنان حضرت امام (ره) گفت: امام (ره) بعد از انقلاب فرمودند هنوز بوئی از اسلام در ایران آمده است؛ لذا تا رسیدن به هدف اصلی از انقلاب -که بسیار وسیع بوده- فاصله بسیار است؛ رهبری نیز مراحلی را از تحقق انقلاب اسلامی تا برپایی تمدن اسلامی مطرح کرده اند که تا رسیدن به تمدن اسلامی هنوز فاصله زیادی داریم.
علامه مصباح یزدی افزود: برای این که انقلاب به نتایجش برسد، باید هر از چندگاهی در عملکرد انقلاب بازبینی صورت گیرد تا ببینیم چه کرده ایم؛ به هدف نزدیک شده ایم یا از آن دور شده‌ایم؛ چه موانعی بر سر راه است؛ آفت های انقلاب کدام است؛ و راه‌های آفت زدائی از آن کدام است؟ لذا جا دارد دانشنامه ای به نام دانشنامه انقلاب توسط عده ای متخصص تدوین شود و نهایتاً معیاری برای ارزش یابی انقلابمان مشخص گردد، تا بدانیم حرکت ما صعودی و رو به هدف است، و یا نزولی است؛ و اگر نزولی است، باید چه کنیم؟
وی افزود: اگر پس از تحقیق و ارزیابی فهمیدیم انقلاب سیر نزولی پیداکرده، باید بررسی کنیم که چگونه باید با آن برخورد کرد؛ چگونه باید انقلابی که این همه برای آن بها داده شده و گل های بی مانندی به خاطر آن پرپر شده است را حفظ کنیم تا روزی نابود نشود. از همین رو بود که امام (ره) بارها با تعابیر مختلف هشدار می دادند که مبادا به روز اول بازگردیم.
آیت الله مصباح با اشاره به تعریف اصطلاحی انقلاب به دگرگونی ماهوی نسبتا سریع در امور اجتماعی، افزود: انقلاب‌ها می توانند در زمینه های سیاسی، صنعتی، علمی، فرهنگی و حتی دینی باشند؛ و محققان برای هرکدام مصادیقی ذکر کرده‌اند، و بعضاً مصداق انقلاب فرهنگی را انقلابی در چین دانسته‌اند، اما می‌توان گفت مهم‌ترین انقلاب فرهنگی عالم، اصل اسلام است که فرهنگ بشریت را عوض کرد، و البته انقلاب های کوچک‌تری نیز قبل از آن توسط دیگر انبیاء الهی در جوامع رخ داده بود.
وی با اشاره به این که وقوع انقلاب اسلامی ادامه اسلام بود و همان هدف را دنبال می‌کرد، اظهار داشت: این انقلاب تک عاملی نبوده و عوامل متعددی در پیروزی آن نقش داشته اند؛ به عنوان نمونه، ملی شدن صنعت نفت قبل از نهضت حضرت امام (ره) یکی از عواملی بود که زمینه برای انقلاب اسلامی را فراهم کرد؛ چرا که ابعاد سیاسی و فرهنگی نیز پیدا کرد. این نهضت در جای خودش کار بسیار بزرگی بود، و البته به شهادت اسناد تاریخی، تأثیرگذار اصلی آن آیت الله کاشانی بود، ولی به نام مصدق ثبت شد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: احزابی که قبل از انقلاب فعالیت داشتند، اجتماعاتی که تشکیل می شد، و شعارهایی که داده می شد، بسیار با هم متفاوت بودند؛ لذا اگر کسی بگوید تنها یک عامل در تحقق این انقلاب نقش داشت، کلام پخته ای نیست؛ اما کلام در این است که این حرکت‌ها با این که ده‌ها سال و با پرداختن بهای سنگینی انجام می‌گرفت، نتوانست سبب تحقق و پیروزی انقلاب شود، و نهایت اثر آنها این بود که دولت هایی عوض می شدند .
وی با اشاره به این که عامل اصلی انقلاب اسلامی، طرح ارزش های اسلامی بر اساس حرکت امام (ره) بود، ادامه داد: می توان گفت هیچ کس بهتر از امام (ره) این مردم را نشناخت؛ لذا وی با تدبیری الهی و با بهره گرفتن از شرایط دینی جامعه، سبب وقوع این انقلاب شد، چرا که واقعا کسی نمی‌توانست تصور کند که دستگاه سیدالشهدا (ع) در بین مردم چه جایگاهی دارد، و این امام(ره) بود که آن را شناخت و به خوبی از آن بهره‌برداری کرد؛ لذا باید مهم‌ترین عامل در انقلاب اسلامی را اسلام و ارزش‌های اسلامی دانست.
آیت الله مصباح با اشاره به این که «اسلام» و «خداوند» کلماتی هستند که بیشترین کاربرد را در سخنان امام (ره) داشته اند، ادامه داد: وقتی امام (ره) می‌خواست مردم را به حرکت در آورده، علیه طاغوت بشوراند، می‌گفت: اسلام در خطر است! این در حالی بود که در خطر بودن اسلام برای مارکسیست‌های مبارز، یک آرزو بود. امام فهمید انرژی‌های نهفته در جامعه با عامل دین تحریک می شود، و البته همین عامل است که ارزش زندان رفتن، شکنجه شدن و جان دادن در راه آن وجود دارد.
آیت الله مصباح با این نتیجه‌گیری که هرچند انقلاب ما تک عاملی نبود، اما عامل اصلی تحقق آن، انرژی دینی بود که امام هم از همین عامل استفاده کرد، به یقین و استواری امام اشاره کرد و ادامه داد: او در این راه هیچ شک و شبهه ای نداشت؛ لذا وقتی چند تن از بزرگان که امام (ره) به آنها اعتماد داشت، در پاریس خدمت امام (ره) رفتند و خواستند تا ایشان اجازه دهد که مانند انگلیس که ملکه در آن تشریفاتی است، فعلا سلطنت باقی بماند و دولت عوض شود و کم کم سلطنت امری تشریفاتی و دولت به همه کاره آن تبدیل شود، امام (ره) نپذیرفت و بر رفتن شاه تأکید کرد.
وی با اشاره به نزول نصرت الهی بر امام (ره) و مردم، ادامه داد: همین امر سبب شد تا مردم برای اسلام انقلاب کنند؛ هر چند در کنار آنها، برخی از مردم نیز به خاطر ظلم‌ها و آزار و اذیت‌های رژیم پهلوی به ستوه آمده بودند و با شاه مخالفت می کردند، اما تعیین کننده و به ثمر رساننده همان اسلامی بود که امام (ره) آن را مطرح کرد.
وی در توضیح معنای اسلامی بودن انقلاب، اظهار داشت: اسلامی بودن انقلاب یعنی در وهله اول، هدف انقلاب باید اسلام‌پسند باشد؛ دوم، روش هایی که به کار گرفته می شود، از نظر اسلام مجاز باشد، و سوم، ابزارهایی که در این راه به کار گرفته می شود، ابزارهایی باشد که به کارگیری آن جایز بوده، برای تحقق آن اهداف به کار گرفته شود، و نه برای منافع شخصی و گروهی و حزبی.
آیت الله مصباح افزود: در حال حاضر که نزدیک به ۴۰ سال از انقلاب اسلامی می گذرد، مسأله مهم این است که آیا شرایط به گونه ای است که خیالمان از حفظ دستاوردهای انقلاب راحت باشد و وظیفه ما رشد و تکامل انقلاب باشد و یا حتی اصل انقلاب و دستاورد‌ها نیز مورد تهدید است؟ باید بسنجیم چقدر مسئولین ما هدفشان اسلامی است، و چه میزان روش های اسلام پسند مورد استفاده قرار می گیرد، و چه قدر از ابزار مشروع برای تحقق اهداف اسلامی استفاده می شود، و مسأله مهم‌تر این که آیا خطری این انقلاب را تهدید می‌کند یا خیر؟
وی به اهمیت شناخت معیار اشاره کرد و افزود: باید بدانیم معیار قضاوت درباره پیشرفت به سوی اهداف انقلاب و خطرهایی که آن را تهدید می‌کند چیست تا بفهمیم پدیده هایی که اتفاق می افتد برای انقلاب مفید است یا خیر؛ تا چه اندازه باید حرکتی که گروهی دنبال می کنند را تأیید کنیم؛ و چگونه حرکت هایی که ناآگاهانه، و یا خدای نکرده عامدانه، بر علیه انقلاب انجام می‌شود را بشناسیم؟ به عنوان نمونه، در کشور هنوز هستند افرادی با تفکراتی شبیه جبهه ملی، قائل به ناسیونالیسم و ایرانی‌گری‌اند. تا چه حد نظرات و تفکرات این افراد در راستای انقلاب است؟ آیا آب و خاک و نیاکان بود که سبب اهمیت‌یافتن و پیدایش انقلاب شد، یا چیز دیگری موجب شد شهدا حاضر شوند جانشان را برای آن فدا کنند؟
وی ضمن هشدار نسبت به این که مبادا بعد از پرداخت این بهای گزاف برای انقلاب، به شعار شاه برگردیم، و قدم در راهی بگذاریم که روح آن ناسیونالیسم است، ادامه داد: هیچ کس با پیشرفت اقتصادی و توسعه مخالف نیست؛ از کشورهای فقیر گرفته تا کشورهای به ظاهر پیشرفته خواهان پیشرفت هستند؛ و اصلا روح استعمارها و سلطه جویی ها، استفاده از ثروت دیگران برای رشد و پیشرفت اقتصادی است، و حتی احمق ترین افراد نیز پیشرفت را دوست دارند، اما باید دید معنای پیشرفت در انقلاب اسلامی چیست، و آیا کارهای انجام شده در جهت توسعه ای است که اسلام می پسندد؟
آیت الله مصباح با تأکید بر «هدف» نبودن پیشرفت اقتصادی، ضمن اشاره به عدم تقابل اسلام با پیشرفت و تأمین نیازهای مادی افراد، اظهار داشت: انسان موجودی دارای دو بعد جسمی و روحی است، و اسلام برای هر دو بعد انسان برنامه دارد؛ لذا اگر اسلام به معنای واقعی محقق شود، حتما پیشرفت اقتصادی و سیاسی و فرهنگی هم رخ خواهد داد؛ اما باید دید آنچه سبب شده تا این انقلاب، اسلامی باشد چیست؟ آیا اصلاح معیشت به قدری اهمیت دارد که فرد جانش را فدای آن کند و زندان و شکنجه را به جان بخرد؟
وی اسلام را محور و هدف اصلی انقلاب اسلامی دانست و با طرح این سؤال که از این هدف دورتر شده ایم و یا به آن نزدیک تر، افزود: اگر انصاف را رعایت کنیم، و بدون خوش بینی یا بدبینی، با واقع بینی کامل به روند تحولات جامعه پس از انقلاب اسلامی نگاه کنیم متوجه می شویم که نقطه های مثبت و بسیار ارزنده ای هستند که در سایه انقلاب به آن رسیده ایم؛ نقاطی که در تاریخ کم نظیر بلکه بی نظیر است؛
آیت الله مصباح با اشاره به نعمت عظیم رهبری افزود: یک نمونه از نقاط برجسته و روشن انقلاب آن است که در تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران، هیچ‌گاه کسی در رأس حکومت قرار نگرفته بود که حاضر باشد تمام عمر و دارایی و فرزندانش را فدای ارزش های متعالی کند و به چیری جز آن توجهی نداشته باشد؛ هرچند اگر بخواهم در این زمینه بیش از این سخنی بگویم، ممکن است متهم به افراط در توصیف و مبالغه گویی شوم، و لذا از آن می گذرم.
وی با اشاره به این که با وجود نعمت های فراوانی که در سایه انقلاب شامل حال ما شده، کمبودها نیز فراوان، و متأسفانه رو به افزایش است، ادامه داد: نباید برکمبودها چشم ببندیم، و حداقل باید وظیفه خود را در زمینه‌ی کمبودهایی که به ما مربوط می‌شود را بدانیم و اقدام کنیم؛ و از آنجا که یک نفر یا یک گروه نمی‌تواند همه چیز را اصلاح کند، باید برنامه‌ای جامع در این زمینه تدوین شود، تا بر اساس طرحی حساب‌شده، نیروهایی تربیت شوند تا به مرور این اصلاح را به انجام برساند.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با بیان این که هر جا اصلاح‌گری مناسبی صورت گرفته، از جایی محدود شروع شده و به تدریج تکثیر شده است، ادامه داد: امام (ره)، اصلاح را از شاگردان خودش شروع کرد؛ چون می دانست که تنها و بدون رسانه نمی تواند حرفش را به ۱۵ میلیون مردم ایران در آن زمان برساند؛ لذا از نخبگانی استفاده کرد که نقش امام (ره) را در سطح نازل تری ایفا کنند، و البته امام (ره) هم این درس را از ائمه (ع) فراگرفته بود.
وی با اشاره به برنامه ائمه (ع) برای نشر اسلام و تغییر و اصلاح فکر مردم افزود: هنگامی که امام حسین (ع) و همه یارانش در روز عاشوا شهید شدند؛ اصلاح امت با کدام نیرو باید صورت می گرفت؟ امام سجاد (ع) راهی را شروع کرد و در ادامه، امام باقر(ع) و امام صادق (ع) آن را تکثیر کردند، و کار به جایی رسید که حتی شاگردانی برای دورترین نقاط آماده و گسیل کردند. بسیاری از امام‌زداگانی که در گوشه و کنار کشورمان هستند، نمونه هایی از همین شاگردان و فرستادگان هستند که فکر مردم را عوض کردند. چرا که تا انسان با فکر صحیح ساخته نشود، هیچ پدیده اجتماعی صحیحی در جامعه رخ نخواهد داد.
آیت الله مصباح با بیان روش تربیتی ممتاز اسلام و توجه به تأمین نیازهای مادی بشر در کنار نیازهای اصیل الهی، ادامه داد: از آنجا که انسان گرسنه یا مریضی که پول دارو ندارد، آمادگی ذهنی برای شناخت معارف دین پیدا نمی‌کند، باید ضروریات وی تأمین شود؛ و روش تعلیم و تربیت در اسلام چنان این ابعاد را در هم تنیده و با هم در نظر گرفته است که گویا انفکاک ناپذیرند؛ لذا وقتی می خواهد بگوید خدا را پرستش کنید، می‌فرماید: خدایی را پرستش کنید که به شما روزی داد و از خوف و ناامنی نجات داد؛ یعنی حتی مادیات را انگیزه‌ای برای پرستش خدا قرار می‌دهد؛ یا وقتی واجبات شرعی را بیان می کند، بلافاصله بعد از نماز، زکات را ذکر می کند؛ یا هنگامی که آسیب های اجتماعی را می شمارد، از عدم اکرام یتیم و عدم اطعام مسکین و حب بیش از حد مال می‌گوید و برای آنها عذاب قائل می‌شود.
این مفسر قرآن کریم با اشاره به آیاتی از قرآن کریم، گفت: متأسفانه ما برای درمان دردها و رسیدن به اهدافمان به سراغ قرآن نمی‌رویم، بلکه سراغ غرب می‌رویم و آنها را الگو قرارداده، تلاش می‌کنیم ببینیم آنها چه برایمان آورده اند. بعضی آمریکا را به عنوان پیشرفته ترین کشور در زمینه اقتصاد الگو قرار می دهند، و وقتی گفته می‌شود تنها درصد کمی از مردم آمریکا سرمایه دار شده اند و دیگران روز به روز فقیرتر می شوند، آن را توجیه کرده و می گویند: چنین چیزهایی لازمه پیشرفت است و باید پذیرفت! یا اگر چنین نمی کردند، نمی توانستند به این ترتیب کرات آسمانی را تسخیر کنند! گویا این عده پیشرفت را فقط در ساخت قمر مصنوعی می دانند که سرمایه آن هم باید از جیب مردم دزدیده شود، و راهی جز این برای پیشرفت وجود ندارد!
آیت الله مصباح یزدی افزود: شاید در بین مسئولان کسانی باشند که آرزو داشته باشند، کشورشان مانند یکی از ایالت های امریکا شود، یا حداقل مانند اسرائیل مورد حمایت آمریکا قرار بگیرد؛ چرا که سمبل پیشرفت را آمریکا می دانند، و به آن تقرب می‌جویند. از نظر آنها اسلام همان نماز و روزه است، و مسئولان نیز نباید دغدغه آخرت مردم را داشته باشند؛ بلکه تنها باید به فکر توسعه باشند، آن هم به سبک و روشی که آمریکا می‌گوید.
وی با اشاره به فاصله‌گرفتن مسئولان از اندیشه‌ها و انگیزه‌های رزمندگان دفاع مقدس، این سؤال را مطرح کرد: آیا افکار دست اندارکاران و مسئولان، همانند تفکر جوانانی است که در اوایل انقلاب در جبهه‌ها پرپر شدند؛ همان‌هایی که حاضر بودند جانشان را فدای یک لحظه عمر امام کنند؟ آیا موضع گیری مسئولان نسبت به رهبری جامعه، مانند موضع آنها نسبت به رهبری است؟! اگر مسئولی در نظام اسلامی از راه های مختلف، میلیون‌ها تومان حقوق دریافت کرده، آن را نشانه پیشرفت و مایه افتخار بداند، و در کنار او، مرد یا زنی به خاطر نداشتن پول دارو جان دهد، این با انقلاب اسلامی سازگاری ندارد، و همین‌ها موجب فاصله‌گرفتن مردم از انقلاب و عدم همراهی ایشان با مسئولان می‌شود، تا عطای انقلاب را به لقایش ببخشند.
وی با اشاره به اهمیت جایگاه و نقش نخبگان در هدایت جامعه، ادامه داد: اگر بخواهیم به سمت هدفی که امام (ره) برای آن قیام کرد و انقلاب با همان هدف به پیروزی رسید، حرکت کنیم، باید تفکر نخبگان، به سمت اهداف انقلاب و اسلام معطوف شود و در مسیر انقلاب قرار گیرد؛ به گونه ای که ارزش در نگاه آن ها، همان ارزش های اسلامی باشد؛ و تأکید رهبری در جمع نخبگان بر مسأله انقلابی گری به همین دلیل است.
وی در پایان سخنانش در نتیجه گیری از بحث چنین گفت: یک فرد یا یک گروه نمی تواند در جمعیت ۸۰ میلیونی تغییری دفعی ایجاد کند، بلکه این کار نیاز به برنامه‌ای مانند برنامه اهل بیت (ع) برای گسترش اسلام ناب، و برنامه امام راحل (ره) برای تحقق انقلاب دارد؛ وگرنه اختلاف‌کردن با یکدیگر و حزب‌بازی نمی تواند کار را پیش ببرد. راهی که برخی از ما می رویم با راهی که امام (ره) با انقلاب اسلامی برای ما مشخص کرد، زاویه دارد! باید راهمان را عوض کنیم و نسخه انبیاء و ائمه (ع) را برای رسیدن به آرمان‌ها و اهداف انقلاب و اسلام در جامعه پیاده کنیم.
منبع: الف