آشنایی با کم خونی در کودکان

کم خونی در کودکان دارای عللی می باشد که هر کدام موثر هستند با این علل آشنا شوید:
تولید ناکافی گلبول قرمز به وسیله مغز استخوان
افزایش تخریب گلبول های قرمز
اتلاف خون
کم خونی های ناشی از تولید ناکافی گلبول قرمز
نوزادان با مقادیر بالای هموگلوبین و گلبولی قرمز متولد می شوند. پس از تولد، مقدار هموگلوبین نوزاد به طور طبیعی با رسیدن نوزاد به حدود ۲ ماهگی کاهش می یابد که به آن «کم خونی فیزیولوژیک شیرخوارگی» گفته میشود و نیاز به درمان ندارد.
کمبود آهن یا بعضی از مواد دیگر یا برخی بیماری ها یا نقایصی ارثی که با تولید گلبول قرمز تداخلی می کنند می توانند موجب بروز کمخونی ناشی از تولید ناکافی گلبولی قرمز شوند.
همان گونه که قبلا ذکر شد، وجود آهن برای تولید هموگلوبین در گلبول قرمز ضروری است. دریافت مقدار ناکافی آهن یا از دست دادن بیش از حد آن از بدن منجر به کم خونی فقر آهن می شود.
نکته: کم خونی فقر آهن، شایع ترین علت کم خونی در کودکان است.
کم خونی فقر آهن در هر سنی در کودکان دیده می شود ولی در زیر ۲ سالگی و در نوجوانی (به ویژه در دختران بالغی که به تازگی خونریزی قاعدگی در آنها شروع شده است) شایع تر است.
کم خونی در کودکان ممکن است در اثر کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک در مواد غذایی روی دهد. وجود هر دو ویتامین مذکور برای تولید گلبول قرمز طبیعی ضرورت دارد. چنان چه مقدار یکی از این دو ویتامین یا هر دوی آن ها ناکافی باشد. کم خونی مگالوبلاستیک در کودک ایجاد خواهد شد.
نخوردن گوشت کافی و خام خواری میتواند موجب کمبود ویتامین B12 شود.
نخوردن غذاهای حاوی اسید فولیک (مانند سبزیجات) میتواند موجب کمخونی ناشی از کمبود این ویتامین را به دنبال داشته باشد. کمخونی کمبود اسید فولیک در شیرخوارانی که فقط شیر بز میخورند نیز دیده میشود.
بعضی از بیماری ها مثل بیماری سلیاک (بیماری رودهای حساسیت به گلوتن) میتوانند موجب کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک شوند. این نوع کم خونی به ندرت در نوزادان و بچه های کوچک دیده می شود.
کم خونی آپلاستیک هنگامی ایجاد می شود که مغز استخوان به دلیل وجود اشکال در سلولی های بنیادی قادر به تولید تعداد کافی گلبولهای خونی نباشد. بعضی از کم خونی های آپلاستیک که فقط گلبول های قرمز را گرفتار می کنند و به آنها «آپلازی گلبول قرمز» گفته می شود، مانند کمخونی دیاموند – بلاک فان و کمخونی فانکونی، ارثی هستند و ناهنجاریهای فیزیکی ایجاد می کنند.
با شیوع بیشتر، کمخونی آپلاستیک در اثر عفونت ویروسی یا مواجهه با بعضی مواد صرع یا ضد سرطان ایجاد می شود. بعضی از سرطانهای کودکان می توانند کمخونی آپلاستیک ایجاد کنند که از آن جمله میتوان برخی انواع لوکمی (leukemia؛ سرطان خون) را نام برد که در آن، سلول های غیرطبیعی جانشین سلولی های مغز استخوان تولیدکننده گلبولهای قرمز را می گیرند.
بعضی از بیماری های مزمن سایر اعضای بدن میتوانند در کودکان موجب کم خونی ناشی از تولید ناکافی گلبول قرمز شوند. به عنوان مثال در بیماری پیشرفته کلیه، کم کاری تیرویید، بیماری آدیسون (کم کاری غده فوق کلیه) و بعضی از بیماری های غدهی هیپوفیز، در بدن مقدار کافی هورمونهای ضروری برای تولید گلبولهای قرمز ساخته نمی شود. مسمومیت سرب می تواند با تداخلی در تولید «هم» (heme) یعنی بخشی حاوی آهن مولکولی هموگلوبین موجب کمخونی شود.
کم خونی ناشی از افزایش تخریب گلبول های قرمز
کم خونی همولیتیک (hemolytic anemia) هنگامی روی میدهد که گلبولهای قرمز به طور نارسی تخریب می شوند و مغز استخوان قادر به تأمین سلول های جدید مورد نیاز بدن نیست. علل مختلفی می توانند این وضعیت را ایجاد کنند. تخریب گلبولهای قرمز ممکن است به طور خود به خود یا به دنبال تحریک به وسیله عواملی استرسی زا، مانند عفونتها، داروها، سم مار یا عنکبوت یا مصرف بعضی از غذاها ایجاد شود. سموم ناشی از بیماریهای پیشرفته کبد یا کلیه نیز می توانند عمر گلبولهای قرمز را کاهش دهند. در اختلالی موسوم به کمخونی همولیتیک خودایمن، دستگاه ایمنی بدن گلبولهای قرمز را با عوامل مهاجم خارجی اشتباه می گیرد و آنها را از بین میبرد. این اتفاق ممکن است در دوران بارداری به دنبال تهاجم دستگاه ایمنی مادر به گلبولهای قرمز خون جنین دارای گلبولهای متفاوت با خون مادر (مثلا در ناسازگاری Rh یا ناسازگاری گروه خونی ABO) روی دهد و بیماری همولیتیک نوزاد را ایجاد کند.
بعضی دیگر از کودکان، نقایصی در گلبولهای قرمز را به ارث میبرند که می توانند ساختمان گلبولهای قرمز یا تولید هموگلوبین را درگیر نمایند. فرمهای شایع کم خونی همولیتیک عبارتند از کمخونی سلولی داسی شکلی، تالاسمی و کمبود گلوکز – ۶ فسفات دهیدروژناز و به بیماری کمبود گلوکز – ۶ فسفات در سطور بعدی اشاره شده است.
پیوندهای عروقی، دریچه های مصنوعی قلب، تومورها، سوختگی های شدید، تماس با مواد شیمیایی، افزایش شدید فشار خون، و اختلالات انعقادی می توانند گلبولها را به طور زودرس از بین ببرند. در موارد نادر، طحال بزرگ می تواند گلبولهای قرمز را به دام بیندازد و قبل از به اتمام رسیدن عمر این گلبولها آنها را تخریب نماید.
کم خونی ناشی از کمبود آنزیم گلوکز – ۶- فسفات دهیدروژناز (glucose c3 (6-phosphate dehydrogenase G6PD اختلال ارثی وابسته به جنسی است هوازی نقشی حیاتی دارد. این بیماری با دوره هایی از همولیز حاد در شرایط استرسی یا در پاسخ به بعضی از مواد شیمیایی یا داروها همراه است.
بیماری فاویسم نوعی کم خونی همولیتیک حاد است که در اثر خوردن باقلا یا استنشاق گردههای آن ایجاد میشود و در افراد حساسی به این بیماری، کمبود ژنتیکی آنزیم G6PD وجود دارد که معمولا در نتیجه ی نا هنجاری بیوشیمیایی ارثی اریتروسیتها ایجاد می شود. درمان بیماری فاویسم با تزریقی خون و خودداری از مصرف باقلا و تماس با گرده های آن امکان پذیر است.
منبع: mahsho.com