دولت در یکسان‌سازی نرخ ارز ناکام ماند/ پاشنه آشیل سیاست‌های اقتصادی کشور
تأخیر دولت و بانک مرکزی در اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز اگرچه به گفته مقامات بانک مرکزی در گرو عادی شدن روابط بانکی در پسابرجام بوده اما به‌نظر می‌رسد رسیدن به یکسان‌سازی نرخ ارز در سال‌جاری، منتفی خواهد بود.
این اقدام به سال آینده موکول شده تا بار دیگر وعده تک نرخی شدن ارز تمدید شده باشد. در ماه‌های گذشته نه‌تنها این سیاست در مسیر اقدام قرار نگرفت که با التهاب ارزی ایجاد شده در ماه‌های آذر و دی، اختلاف نرخ رسمی و بهای آزاد ارز، افزایش یافت تا بازار پول از هدف تک نرخی شدن ارز فاصله گرفته باشد.
درحالی‌که ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی، فروردین‌ماه سال گذشته گفته بود: «تک‌نرخی شدن نرخ ارز در سال ۹۴ را برنامه‌ریزی کرده‌ایم و به سمت آن حرکت می‌کنیم. همواره شاه‌بیت و شرط اول بانک مرکزی در یک عبارت خلاصه شده است: شفاف شدن وضعیت بانکی ایران در سطح بین‌الملل. اشاره به وعده‌ها مبنی‌بر بهبود روابط بانکی ایران با بانک‌های جهان به‌ویژه بانک‌های بزرگ اروپایی و تسهیل نقل و انتقال ارز که به‌نظر می‌رسد هنوز دست‌اندازهای جدی وجود دارد.
ابتدای شهریورماه امسال، مرد شماره یک بانک مرکزی در یک برنامه زنده تلویزیونی به صراحت اعلام کرد: با رفع شکاف نرخی میان ارز رسمی و بازار آزاد و گسترش روابط بانکی بین‌المللی در فضای پسابرجام، شرایط لازم برای یکسان‌سازی نرخ ارز مهیا شده و آرامش به بازار ارز بازگشته است.
سیف با با اعلام اینکه قطعاً تا پایان سال‌جاری طرح یکسان‌سازی نرخ ارز اجرا می‌شود، افزود: به‌منظور زمینه‌سازی برای اجرای این طرح لازم بود شکاف نرخی میان ارز رسمی و بازار آزاد کنترل شود. بدین‌ترتیب شکاف نرخی ارز به‌تدریج از ۱۱۲٫۶درصد در سال ۹۱به ۱۴درصد در پایان مرداد‌ماه امسال کاهش یافت.
به گفته وی، شرط دیگر برای اجرای این طرح، گسترش و تعمیق روابط بانکی بین‌المللی و تسهیل آن بود که با برجام، فضای مناسبی ایجاد شده تا شبکه ارتباطات بانکی بین‌المللی ما گسترده‌تر شود. مجموع این دستاوردها، شرایط لازم را برای یکسان‌سازی نرخ ارز مهیا کرده و آرامش را به بازار متلاطم ارز در دوران ابتدایی تصدی‌گری دولت یازدهم بازگردانده است.
پرش نرخ ارز و شکاف قیمت‌ها
درحالی‌که بانک مرکزی کاهش شکاف نرخ ارز رسمی و آزاد به ۱۴درصد را زمینه مناسب برای اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز فرض کرده بود، اما از ابتدای آذرماه نرخ دلار آمریکا در برابر ریال ایران رو به افزایش سوق پیدا کرد تا آنجا که یک مقام ارشد بانک مرکزی اعلام کرده از مرداد ۹۲تا دی امسال ارزش دلار آمریکا در مقابل ریال ایران ۲۲٫۹درصد افزایش یافت. پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی ۲روز پیش در یک گفت‌وگوی رادیویی با اعلام کاهش ارزش پول ملی ایران در برابر دلار آمریکا، اظهار کرد:
بخشی از کاهش ارزش ریال در برابر سایر ارزها به‌ویژه دلار آمریکا ناشی از افزایش قیمت ارز در ۲ماه اخیر بوده که بانک مرکزی موفق شده ثبات را به بازار برگرداند. وی استدلال کرد: در همین مدت ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا ۹۱درصد، کرون نروژ ۴۲درصد، دلار کانادا ۲۷درصد، پوند انگلیس ۲۵٫۶درصد، یورو ۲۵٫۳درصد و دلار استرالیا بیش از ۲۳درصد تضعیف شده که بخشی از نوسانات نرخ ارز ناشی از افزایش ارزش جهانی دلار آمریکا بوده است.
تأخیر جایز نیست
یکی از دغدغه‌های جدی دولت در اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز به‌احتمال افزایش نرخ تورم و تضعیف مهم‌ترین دستاورد اقتصادی دولت در ۳سال گذشته بر می‌گردد. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی اثر تورمی افزایش نرخ ارز را کوتاهمدت ارزیابی می‌کنند. سید‌بها‌الدین حسینی هاشمی، از کارشناس بازار پولی و ارزی کشور می‌گوید: ممکن است در کوتاهمدت برخی بخواهند از یکسان‌سازی نرخ ارز سوءاستفاده کرده و قیمت کالاها و خدمات خود را گران کنند، اما یکسان‌سازی نرخ ارز به شکل صحیح و منطقی تورم را می‌شکند و با ایجاد ثبات در اقتصاد و تعادل در بازارها ممکن است روند نرخ تورم کاهش هم پیدا کند و اگر هم به لحاظ روانی تورم در مقطعی افزایش پیدا کند، این روند کوتاهمدت خواهد بود.
منبع: همشهری
منبع: alef.ir