خودنمایی کشنده
زینب رازدشت – روزنامه بهار
این روزها هرچیزی به سرعت به سوی شیک شدن و لاکچری بودن پیش می‌رود، شهرها، فروشگاه‌ها و غذاها اما کمتر کسی فکرش را می‌کرد که زمانی مرگ هم شیک شود، شاید تا مدت‌ها تنها سنگ قبر گرانقیمت و مراسم‌های آنچنانی شیک جلوه می‌کرد اما کم کم نوعی مرگ به همراه تلفن‌های همراه متولد می‌شود که همچون این تلفن‌ها کم‌کم در ایران گسترش پیدا می‌کند این نوع مرگ را می‌توان به مرگ لاکچری تعبیر کرد.
***
دی ماه سال ۹۳ وقتی خبر غرق شدن تعدادی از دانشجویان اردبیلی منتشر شد مبنی بر اینکه پس از امتحانات دی ماه تصمیم گرفتند برای خداحافظی به دریاچه شورابیل بروند و دسته‌جمعی روی دریاچه یخ زده چند عکس سلفی به یادگار بگذارند کمی ضخامت یخ دریاچه و فشار ناشی از وزن دانشجویان سبب شکسته شدن یخ دریاچه شد و در نهایت شاهد از دست رفتن چند دانشجو در این حادثه شدیم. آن زمان کسی فکر نمی‌کرد که این حادثه شاید اولین فاجعه از این دست باشد چراکه دومین حادثه سلفی دقیقا چهارماه پس از این حادثه رخ داد، یعنی اردیبهشت سال ۹۴ دختر نوزده ساله به هنگام گرفتن عکس سلفی با مادرش در لبه آبشار «ساری‌سو» جان خود را از دست داد. سقوط در رودخانه «زاب‌جان، سقوط در سد کرج، غرق‌شدن در رودخانه کنگیر، سقوط در رودخانه مرزن‌آباد، برق‌گرفتی با پست برق از جمله مواردی بوده که ناشی از گرفتن عکس‌های سلفی در ایران رخ داده است.
تب سلفی گرفتن
مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی، با اشاره به موضوع مرگ‌های ناشی از گرفتن عکس‌های سلفی به خبرنگار «بهار» می‌گوید: تب سلفی گرفتن در جامعه ما رو به گسترش است و متأسفانه یک رفتار در جامعه به اصطلاح مد می‌شود، دیگر در پذیرفتن و عمل به آن هیچ منطق و معیاری از سوی برخی از افراد رعایت نمی‌شود درحال حاضر ویروس سلفی درجامعه به بعضی از جوانان و نوجوانان سرایت کرده و ملاحظه می‌کنیم برخی از افراد حتی جان خود و دیگران را در این رابطه به مخاطره می‌کشند. وی ادامه می‌دهد: عکس سلفی یعنی تصویربرداری از خود در مقابل بعضی از مناظر و افراد که به عنوان یادبود مورد استفاده قرار می‌گیرد، این رفتار نباید از جنبه هنری فراتر رفته و از تصادف مجروح، صحنه آتش‌سوزی و امثال آن برداشته شود و یا در اماکن و نقاطی این حرکت صورت گیرد که خطر جانی برای فرد به وجود آید البته این حالت محصول کشور ما نیست در برخی از کشورها نیز سقوط و مرگ و حتی مصدومیت شدید در اثر سلفی گرفتن، به وجود آمده است.
این رفتارشناس تصریح می‌کند: از نظر رفتارشناسی علت خطرپذیری بعضی از افراد عدم آشنایی آنها با عواقب کارشان می‌باشد مثلا فردی که در ارتفاع بلند می‌خواهد از خود و یک آبشار عکس بگیرد باید بداند که باعث مرگ وی خواهد شد؛ بنابراین وظیفه رسانه‌ها اطلاع‌رسانی در این مورد و آگاه‌سازی افراد است اما کسانی که تب گرفتن عکس سلفی دارند بایدبدانند که ریسک‌پذیری و به چالش کشیدن حیات ارزش یک عکس را ندارد و لحظه‌ای به عاقبت آن فکر کند اگر مهارت گزینش سوژه و یا موضوعی برای عکس ندارند بهتر است این کار را نکنند چراکه یک لحظه غفلت موجب پشیمانی خود و حتی مرگ خواهد شد. ابهری با بیان اینکه در بررسی‌های مقدماتی گرفتن عکس سلفی بین ۱۴ تا ۳۵ ساله اتفاق می‌افتد که در بین دختران و پسران یکسان است یادآور می‌شود: متأسفانه هفتاد درصد از کسانی که عکس سلفی می‌گیرند کمبود توجه و نیاز به دیده شدن دارند که در گفت‌وگو با ۱۴۰۰ نفر از افراد سلفی گیر این نتیجه به دست آمده است؛ عدم اگاهی به عاقبت کار، غرور کاذب، فقدان مهارت، باعث می شود که بعضی از افراد نتایج کار خود را ارزیابی و پیش‌بینی نکنند.
هند و ایران بیشترین مرگ ناشی
از سلفی در جهان
آماری مبنی بر مقایسه تعداد مرگ و میر بر اثر سلفی در ایران و جهان منتشر شده است که براساس این آمار کشور هند با ۷۶ مورد بیشترین و کشور ترکیه با دو مورد کمترین میزان مرگ و میر را بر اثر گرفتن عکس سلفی را دارند. کشور ایران با ۱۶ مورد در دومین رده و پاکستان با ۹ مورد در رده سوم جدول قرار دارد. همچنین کشور آمریکا با ۸مورد، روسیه ۶ مورد، فیلیپین۴ مورد، چین ۴مورد، اسپانیا ۳ مورد و پرتغال۲ مورد به ترتیب در این جدول قرار دارند. سه دلیل اصلی جان باختن این افراد گرفتن سلفی در ارتفاعات، در نزدیکی یا داخل آب و بر روی ریل راه آهن هستند. در بین کشورها نیز هند با فاصله زیاد در رده اول صدمات ناشی از سلفی گرفتن است، پس از این کشور به ترتیب روسیه و ایالات متحده بیشترین تلفات را دارند. روسیه در سال ۲۰۱۵ حتی کمپینی برای اخطار دادن به شهروندانش در خصوص خطرات مرتبط با سلفی راه انداخت.
جلب توجه از طریق عکس‌های سلفی
عباس اسدی، استاد ارتباطات، به لحاظ ارتباطی مرگ و میرهای ناشی از گرفتن عکس‌های سلفی بررسی کرده است. وی در این باره به « بهار» می‌گوید: گرفتن عکس‌های سلفی از منظر ارتباطی به نوعی ارتباط فرد با خود و ارتباط خود با دیگران است. این افراد به واسطه این امر به دنبال جلب توجه و خودنمایی هستند تا از این طریق به نوعی درون خود را در قالب زیبایی، شجاعت و دیگر ویژگی‌های شخصیتی خود را به دیگران نشان دهند و از سوی دیگر به واسطه جلب توجه، وجهه‌ای برای خود کسب کنند. یکی از ویژگی های شخصیتی که در دید عموم گذاشته می‌شود جلب توجه می‌کند. وی افزود: اخیرا خبری منتشر شده است که دو جوان درختان را در جنگل‌های شمال به آتش کشیدند و در نهایت عکس سلفی گرفتند. همه می‌دانیم که این کار غیرمنطقی و غیراخلاقی است، اما آنها بیشتر برای جلب توجه دست به چنین اقدام اشتباهی زدند.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: کنجکاوی، یکی دیگر از دلایل گرفتن عکس‌های سلفی است. افرادی که ناآگاهانه این کار را انجام می‌دهند و از ابزارهای رسانه‌ای، استفاده نادرست می‌کنند؛ چراکه سواد رسانه‌ای ندارند. آنها از آخرین سیستم‌های ارتباطی استفاده می‌کنند، اما نحوه کار و استفاده درست را بلد نیستند. وی بیان کرد: سلفی‌گیران به دنبال جمع کردن لایک‌ها هستند و با تعداد بسیار لایک‌ها، ارتباط درونی‌شان ارضا می‌شود.برای مثال افراد با وجود آنکه می‌دانند در انتخابات به دلیل آنکه سن‌شان کمتر از حد قانونی است، رد صلاحیت می‌شوند، اما برای خودنمایی می‌آیند. اسدی اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد سلفی‌بگیرانی که در شرایط سخت عکس می‌گیرند به نوعی به پوچی رسیده‌اند و پوچ‌گرا شده‌اند.
وی بیان کرد: اصلی‌ترین دلیل این موضوع در کشورمان کنجکاوی، ارضای درونی و تأمین کمبودهای شخصی است که قطعا باید فرد به روانپزشک مراجعه کنند. چطور ممکن است فرد از عوارض کار اطلاع دارد اما به بالای پشت بام می‌رود و خطر را به جان می‌خرد تا یک عکس سلفی از شجاعتش را ثبت کند. این استاد ارتباطی تصریح کرد: یکی از راه‌کارها این است که به فرد آگاهی دهیم تا بر هیجانات‌شان غلبه کنند و تحت تأثیر جو قرار نگیرند. متأسفانه این افراد در خانواده‌هایی رشد کرده‌اند که جایگاهشان مشخص نشده است یعنی با وجود شبکه‌های اجتماعی، خانواده‌ها از هم دور شده‌اند.افراد باید در خانواده به گونه‌ای تربیت شوند که احساس ارزش کند. وی ادامه داد: فرد تا زمانی که هدفمند زندگی نکند، چنین مشکلاتی را در جامعه شاهد خواهیم بود. خانواده، مسئولان و تصیم‌گیران باید تلاش کنند تا جوانان هدفمند زندگی کنند و به جایگاه اصلی خود در جامعه دست یابند.
اسدی اظهار کرد: تا زمانی که خوشبختی در دانشگاه جستجو می‌شود و کار هیچ ارزشی در جامعه ندارد و اهداف بی‌ارزش شده‌اند، مرگ‌های ناشی از گرفتن عکس‌های سلفی کمترین مشکل یک جامعه خواهد بود و باید انتظار مشکلات بیشتری را داشته باشیم. سلفی گرفتن و به اشتراک گذاشتن آن با دوستان و آشنایان کاری لذت بخش است، ولی مانند هر کار دیگری باید مسائل ایمنی را جدی گرفت، از ساختمان آویزان شدن، در داخل آب رفتن و ایستادن بر روی ریل راه‌آهن جاهای مناسبی برای سلفی گرفتن نیستند. اگرچه سلفی هنوز به عنوان دلیل اصلی مرگ و میر در جهان شناخته نشده است، ولی این اتفاقات باعث شد تعداد کسانی به دلیل گرفتن عکس سلفی جان خود را از دست بدهند افزایش یابد.
منبع: بهارنیوز