تلاش مردم ایران برای تأثیرگذاری

حمید یوسفی-روانشناسروزنامه بهارواکنش مردم نسبت به حادثه‌ پلاسکو شگفت‌آور و متاثرکننده بود. مردم قدردان قهرمانان خود بودند و از دور و نزدیک دقایق و لحظات این حادثه را پیگیری می‌کردند. البته اندکی پیش از آن نیز درگذشت آیت اللـه هاشمی رفسنجانی بود که ملت و جامعه ایرانی را به حرکت آورده بود. ماجرا چیست؟ آیا مردم جامعه ما افرادی احساسی و تکانشی هستند؟ آیا حافظه‌ تاریخی ندارند؟ آیا خلقیات آنها جور خاصی است که اسباب شرمندگی را فراهم می‌آورد؟ مردم ایران مردم بافرهنگ و یگانه‌ای هستند. این مردم تاریخ پر فراز و نشیب و شگفتی را پشت سر گذاشته‌اند و البته باید توجه داشت روزگار کنونی آنها نیز کم، عجیب و قابل توجه نیست. معمولا زمانی که از مردم و جماعت ایرانی سخن به میان می‌آید با رویکردی تقلیل‌گرایانه می‌کوشند صفات و اخلاق ویژه‌ای را به مردم ایران منسوب کنند. برخی رفتارهای فردی را بزرگ‌نمایی می‌کنند و در مقابل رفتارهای جمعی را نیز با توجیهی ساده مورد چشم‌پوشی قرار می‌دهند. با وجود این در توضیح رفتار‌های جمعی و گروهی ضروری است نگاهی همه جانبه نگر داشت. باید توجه داشت جامعه ایرانی امروزه از حضور و فعالیت گروه عظیم دانشجویان و همچنین تحصیل‌‌کرده‌های دانشگاهی برخوردار است. از طرفی دسترسی به ابزارهای فناوری و رسانه‌های جدید اینترنتی آنچان مردم جامعه را در فضای اطلاع‌رسانی قرار داده که نه تنها در تاریخ این جامعه بلکه در جهان بی‌سابقه است. از سوی دیگر بی‌شک رسانه‌های رسمی نتوانسته‌اند گوش و زبان مناسبی برای مردم باشند زیرا مردم در این رسانه‌های رسمی اخبار و تصاویری می‌بینند که حداکثر کاریکاتوری از واقعیت است؛ اگر چیز دیگری نباشد. واکنش عمومی به حادثه‌ پلاسکو مجموعه‌ای از‌ترس و اندوه و حیرت بود. طبیعتا نمی‌توان این واکنش را با مسائل مربوط با درگذشت آیت‌اللـه هاشمی رفسنجانی یکسان دانست. شاید لازم باشد به اواخر دهه هفتاد برای مرور تاریخچه‌ واکنش‌های عمومی تاثیرگذار و غیرقابل انتظار جامعه ایران اشاره کرد. دست کم از دوره ظهور اصلاحات که اتفاقا نقش هاشمی رفسنجانی در بروز آن قابل انکار نیست، بخش‌های بزرگی از جامعه آغاز به رفتارهای جمعی کرد تا بتواند بر راه و روش‌های حاکم تاثیرگذار باشد. همه افراد از محدودیت‌ها و ناکامی‌ها در این مسیر آگاه هستند اما تاریخ صد سال گذشته و وقایع هولناک خاورمیانه در حال حاضر هوشیاری و پختگی افکار عمومی را بهبودی چشم‌گیری بخشیده است. به همین خاطر است که در حال حاضر در شرایط کنونی مردم جامعه می‌کوشند تاثیرگذار باشند. خبر خوب همین است که مردم جامعه ما با گذشت زمان از پس سالیان سال به درک و آگاهی بسیاری رسیده‌اند. آنها فهمیده‌اند می‌توانند موثر باشند و حضورشان راهگشای موانع دشوار است. البته فراموش نکرده‌ایم در سال‌های نه چندان دور، افرادی وجود داشتند که با محدود کردن گروه‌ها و رسانه‌ها سعی در خاموش کردن مردم جامعه داشتند. این افراد به خوبی آگاه بودند زمانی که افراد تنها باشند به سان ذراتی منفرد خواهند بود که توانایی هیچ فعالیت مهمی را نخواهند داشت.  افراد جدا از هم و بدون گروه و حزب تنها می‌توانند غرغرکننده‌های خوبی باشند و خطرناک‌تر از آن افراد بی‌تفاوتی که برای هیچ فرد و جامعه‌ای دل نمی‌سوزانند. برخی سوگمندانه جامعه‌ ذره‌ای و بدون حزب و گروه و فعالیت‌‌های جمعی را ایده‌آل خود می‌دانند. هنوز که هنوز است برای چنین افرادی مشارکت و همراهی عمومی‌تراژدی بزرگی است. به همین خاطر تلاش می‌کنند در راه مشارکت مردم و فعالیت‌های اجتماعی سنگ‌اندازی کنند و یا این حس را القا کنند که این تلاش‌ها فایده‌ای ندارد. جامعه‌ ما همواره از عدم توسعه در بسیاری از حوزه‌ها رنج برده و در رنج است. دگرگونی‌های ارزشمند و اصلاح امور از جاده‌ مشارکت همگانی می‌گذرد. در حال حاضر نیز مردم ما این درس را به خوبی فرا گرفته‌اند. امید که روزگار بهتری در انتظار‌شان باشد.

منبع: baharnews.ir